پژوهش زبان های خارجی
سال:1383 | دوره:- | شماره:19 (ویژه نامه روسی) |تعداد مقالات:6

مساله خانواده و عشق در سه رمان ایوان گانچارف جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. به اعتقاد نویسنده عشق و خانواده بنیان و اساس شروع یک زندگی موفق به شمار می روند. که البته این دیدگاه به گفته گانچارف در ارتباط مستقیم با نقطه نظرات او به عنوان یک مسیحی معتقد است. وفاداری و پایبندی به اصول اخلاقی و مذهبی از شاخصه های مهم این دیدگاه می باشند. مقاله حاضر سعی در روشن نمودن نگاه گانچارف به مسئله خانواده و عشق با اشاره به نظرات ادبا و فلاسفه معاصر وی همانند ولادیمیر سالاویوف و سرگی بیردیایف، را دارد. در این رابطه تکیه اصلی بر گفته های قهرمانان و شخصیت های اصلی تریلوژی گانچارف و به ویژه آخرین رمان او «پرتگاه» متمرکز شده است.

زبان های زنده دنیای معاصر مواجه با پدیده اشباع لغات آن با اصطلاحات علمی و فنی شده اند. سابق بر این وقتی از اصطلاحات علم خاص، برای مثال پزشکی به میان می آمد، این توقع و برداشت وجود داشت که اصطلاحات موجود در این حیطه علمی دارای یک معنای واحد و استاندارد می باشند، اما امروزه دیگر چنین تصوری مصداق ندارد و اصطلاحات در این علم و یا علوم دیگر محدود به یک معنا نمی شود و به همین جهت اصطلاح شناسی مورد توجه زبان شناسان قرار گرفته است، درک صحیح از اصطلاحات و معانی مختلف آن امروزه هم در زندگی عادی و روزمره، مانند عرصه های حقوقی و قضایی و هم در علوم کاربردی و تجربی، بسیار اهمیت دارد. امروزه اصطلاحات جز لاینفکی از امور مربوط به رسانه های گروهی می باشند و علمای زبان شناس متعددی و من جمله آکادمیسین پ. و راژ دستنوسکی پژوهش های گسترده ای را در این ارتباط انجام داده اند. با گسترش ترجمه ماشینی و نیاز به تحلیل های نحوی رایانه ای این سوال مطرح شد که چگونه می بایست اصطلاحات را مدخل بندی و دسته بندی نمود. یادآور می شویم که برای آنالیز در سطح مورفولوژی این کار ساده تر خواهد بود، به خصوص این که زبان روسی یک زبان صرفی می باشد و برنامه نویسی برای درک درست موقعیت صرف کلمات با دقت لازم میسر می شود. اما تعیین معنای کلمات و انتخاب گزینه درست کاری به مراتب مشکل تر است. زیرا قبل از آن در یک مرحله میانی می بایست روابط نحوی کلمات نیز مشخص شده باشند. اینجانب در این مقاله راهکارهای عملی خود را که حاصل سالیان دراز فعالیت بر روی پروژه های ترجمه ماشینی بوده است بیان می نمایم.  

در زبان روسی پیشوندها با افعال زیادی ترکیب می شوند و نقش عمده ای در بیان معانی مختلف ایفا می کنند و مشکلات زیادی را برای زبان آموزان (ایرانی) در درک و فهم این بحث مهم و پیچیده ایجاد می کنند و از آن جایی که در کتاب های موجود توصیف معانی پیشوندها برای زبان آموزان کامل نمی باشد، بایستگی آن به شدت احساس می شود و در این مقاله سعی می شود به موارد کاربردی – آموزشی توصیف معانی پیشوندها اشاره نمود. اگر توصیف معانی پیشوندها درست و کامل باشد و در تضاد نباشد و معانی پیشوندها به درستی دسته بندی و طبقه بندی شده باشند و به شرایط بیان آنها در بافت جمله اشاره شود به نظر می رسد که زبان آموز در درک درست معانی پیشوندهای روسی کمتر دچار مشکل شود.  

ترجمه به عنوان بازیابی و انتقال مطالب از زبانی به زبان دیگر مواجه با سطوح مختلف زبانی اعم از صرف، نحو، لغت سازی و معنا می گردد. توجه به سبک متن و معناشناسی آن از جدیدترین مقوله های زبان شناسی است که ذهن اندیشمندان این رشته را به خود مشغول داشته است. در تنظیم لغتنامه های روسی مجموعه ای از بخش های گفتار که از نظر دستوری نقش های متفاوتی دارا می باشند مورد توجه قرار می گیرند. این اجزاء عبارتند از فعل – اسم – صفت – حروف اضافه – حروف ربط و قید. معمولاً ضمایر و اعداد به ترتیب در مجموعه اسامی و صفات قرار داده می شوند، صفت فعلی و قید فعلی نیز چون از مشتقات فعل هستند مدخل جداگانه ای در لغتنامه های روسی ندارند. از موارد خاص که فقط اختصاص به روسی دارد و در زبان فارسی جایگاهی ندارد ذکر اختصارات اسم بر اساس جنس دستوری و نوشتن گونه و یا نوع افعال است و صفت در شکل مذکر مفرد ثبت می شود. در ارایه معانی مواردی یافت می شود که به علل فرهنگی و یا سبک رایج در روسی مصداق برابر تک کلمه ای یافت نمی شود، در چنین مواردی چاره ای باقی نمی ماند که نزدیک ترین مفهوم انتخاب و ارایه شود در مورد ترکیبات نحوی غیر استاندارد و ضرب المثل ها کار مؤلف به مراتب مشکل تر خواهد شد و در صورت نداشتن اطلاعات نحوی دقیق و احاطه بر فرهنگ و ادب زبان مبدا و مقصد، خطاهای متعددی روی خواهد داد که به برخی از آنها در این مقاله پرداخته می شود.  

در زبان روسی معانیِ مربوط به جملات را می توان به دو گروه عمده تقسیم نمود: معانی عینی، معانی ذهنی. مهمترین معانی عینی که در ارتباط با حالات روسی از یکدیگر متمایز می شوند، عبارتند از: معانی نهادی، معانی مفعولی، معانی متمم اسمی و معانی متمم قیدی. در درون هر یک از این چهار معنا می توان یک سری معانی جزیی را، از قبیل «فاعل»، «مفعول»، «مخاطب»، «واسطه» و غیره تعیین نمود. مشخص نمودنِ نوع گزاره از جمله نکاتی است، که به هنگام بررسی معنای عینیِ جمله به آن توجه خاص می گردد. نوع گزاره جمله تعیین کننده نوعِ معانی ای است که در ساختار جملات به کار می روند. این مقاله به بررسی انواع معانی مربوط به حالات روسی و همچنین تقسیم بندی انواع گزاره می پردازد.  

هر زبان برای معانی گوناگون دارای ویژگی های صرفی و نحوی مختص به خود است و از نظام منحصر به فردی پیروی می کند. این نظام در ذهن زبان آموز طی سال ها نقش بسته است. زبان آموز در فرایند یادگیری زبان دوم ویژگی های صرفی و نحوی زبان مادری را در زبان دوم دخالت داده و همین موضوع باعث می شود که روند یادگیری زبان مختل شود. در این مقاله سعی شده است تداخل زبان مادری (زبان فارسی) در زبان آموزان رشته روسی از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گیرد و برای نیل به این هدف لازم دیدیم تفاوت های سیستمی و اشتباهات زبان آموزان در مراحل مختلف آموزش تجزیه و تحلیل شوند. نویسندگان مقاله بر این باورند که با دانستن شکل و مرحله زمانی تداخل زبان مادری می توان از تاثیرات منفی آن بر یادگیری ساختار زبان دوم جلوگیری نمود. با توجه به این که تداخل زبان مادری در سطوح مختلف بروز می کند، در این مقاله فقط تداخل لغوی و معنای حرف اضافه на مورد نظر قرار گرفته است.