بوم شناسی کاربردی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:5

پیوستگی لکه های سبز شهری، یک ویژگی مهم ساختاری سیمای سرزمین شهری است که حرکت جانوران و انتقال ژن ها را در بین زیستگاه هایشان میسر می سازد. تاکنون روش های متعددی جهت سنجش پیوستگی ارائه شده است که از جمله آنها کاربرد تئوری گراف است. هدف از این پژوهش، کاربرد تئوری گراف در اندازه گیری پیوستگی لکه های سبز شهر اهواز است. گراف مفهومی ریاضی متشکل از مجموعه ای از نقاط و اتصالات است. براساس تئوری گراف، در این پژوهش، شبکه فضای سبز شهر اهواز در محیط GIS مدل سازی شد. آنالیز پیوستگی اکولوژیک با استفاده از نرم افزارConefor، به همراه کاربرد سنجه انتگرال پیوستگی (IIC) و الگوریتم برداشت نقطه صورت گرفت و لکه های سبز شهری با درنظر گرفتن چهار گروه جانوری ارزش گذاری و اولویت بندی شدند. به طور کلی نتایج مشابهی از چهار گروه جانوری به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد ناحیه چهار شهری اهواز واقع در شرق رودخانه کارون و جنوب شرقی محدوده شهر با داشتن بزرگ ترین لکه سبز، بیشترین اهمیت را در پیوستگی شبکه سبز شهر اهواز دارد. همچنین بیشترین میزان پیوستگی در سیمای سرزمین در نواحی چهار و پنج شهر اهواز قابل مشاهده است. این مطالعه می تواند با شناسایی مناطق دارای اولویت حفاظت و بهبود پیوستگی درون منظر شهری به تشخیص صحیح اولویت های حفاظت و صرفه جویی در سرمایه و نیروی انسانی کمک کند.

آلودگی صوتی ترافیک تهدیدی جدی برای گونه های حیات وحش است، بهطوری که یکی از عوامل منزوی کننده و کاهنده جمعیت است. بزرگراه آسیایی تهران-مشهد که بخشی از آن به طول 51/26 کیلومتر در پارک ملی گلستان قرار دارد، به عنوان مهم ترین منبع آشفتگی صوتی در داخل منطقهاست. هدف این مطالعه تعیین مهم ترین معیارهای مؤثر در انتشار آلودگی صوتی این جاده است که برای نیل به این هدف از روش تحلیل مؤلفه هایاساسی استفاده شد. برای ارزیابی وضعیت انتشار صدا و پارامترهای تأثیرگذار از مطالعات کتابخانه ای و سنجش میدانی پارامترها در محدوده بافر 250 متری استفاده شد. 16 متغیر در سه گروه پارامترهای ترافیکی، هندسه سطح جاده و پارامترهای محیطی استخراج و درون پلات های دایره ای به شعاع 25 متر به مدت 15 دقیقه اندازه گیری شدند. براساس نتایج، شش عامل اصلی سرعت خودروهای سبک، رطوبت محیط، ارتفاع از سطح دریا، تعداد خودروهای سبک، فاصله از جاده و شیب پلات در مجموع 396/72 درصد واریانس داده ها را توجیه می کنند. با استفاده از نتایج می توان اقدامات مدیریتی مربوط به کاهش آلودگی صوتی را براساس معیارهای استخراج شده انجام داد و مسؤلین حفاظت محیط زیست می توانند با صرف هزینه و زمانکمتر به مدیریت منطقه از لحاظ آلودگی صوتی بپردازند.

مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات مکانی و زمانی تولید خالص اولیه بیوم های مختلف استان اصفهان در دوره 2014-2000 و پاسخ آن به فاکتورهای اقلیمی انجام گرفت. به این منظور داده های تولید خالص اولیه سنجنده MODIS جمع آوری و نقشه متغیرهای اقلیمی با استفاده از روش های مختلف میان یابی تولید شد و ترکیب این داده ها برای ارزیابی تغییرات زمانی-مکانی تولید خالص اولیه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد پراکنش مکانی تولید خالص اولیه در منطقه روند معنی دار دارد. بیشترین میزان تولید خالص اولیه مربوط به قسمت های غربی استان است و به سمت شرق کاهش می یابد. میانگین سالانه تولید خالص اولیه برای بیوم های مرتع، جنگل، بیابان، تاغزارها و اراضی کشاورزی به ترتیب برابر با 7/16، 77/58، 66/1، 76/5 و 43/51 گرم کربن در مترمربع در سال است. تغییرات زمانی میانگین سالانه تولید خالص اولیه از 2014-2000 روند معنی داری نداشته است. در 14/82 درصد از سطح منطقه، شیب تغییرات کمتر از صفر (Slope<0θ ) و در 86/17 درصد از منطقه مقدار این شاخص بیشتر از صفر (Slope>0θ ) است. بیشترین و کمترین میزان شیب تغییرات به ترتیب در بیوم های جنگل و بیابان دیده می شود. مقدار تولید خالص اولیه بیوم های مرتع، بیابان و تاغزارها تحت تأثیر فاکتور بارش قرار دارد، در حالی که درجه حرارت فاکتور کنترل کننده اصلی در بیوم های جنگل و کشاورزی است.

هدف تحقیق حاضر، مقایسه ساختار پوشش مرتعی و درجه تخریب سیمای سرزمین در زیرحوزههای آبخیز ایریل استان اردبیل بوده است. براساس نقشه کاربری اراضی و ابزار تفکیک سیمای سرزمین، چهار کلاس تفکیک (لکه، حاشیه، سوراخ شدگی و هسته) در اندازه سلولی 5، 10، 15 و 20 متر مشخص شدند. شاخص های LPI، ED، Cohesion، Mesh، Split و AI برای ارزیابی ساختار مرتع با استفاده از Fragstats محاسبه شدند. براساس نتایج، در زیرحوزه 5 مقدار سنجه پیوستگی Cohesion با مقدار 60/93 کمترین و سنجه Division بالاترین مقدار (92/0) را دارد. مقدار سنجه LPI در زیرحوزه های 8 و 9 با مقادیر 30/89 و 12/84 محاسبه شد. بیشترین و کمترین تعداد لکه ها در سلول های 15 و 5 متری است و مقادیر حاشیه، سوراخ شدگی و هسته کوچک در اندازه های سلولی تغییرات چندانی ندارد. همبستگی شاخص Perforated و سنجه Cohesion با ضریب همبستگی معکوس برابر 94/0 است. همبستگی Perforated و Split مستقیم (R2=0/95) نشان دهنده افزایش Split و تفکیک بیشتر سیمای مرتع است. مقادیر لکه ها و هسته های مرکزی درمنطقه کم بوده و میزان تخریب سیمای سرزمین در حاشیه لکه ها بیشتر است. در تعداد بالا و حاشیه بیشتر لکه ها، پیوستگی کاهش یافته و نشان دهنده تخریب مرتع است، درحالی که مقدار بالای شاخص هسته در زیرحوزه ها بیانگر مطلوبیت لکه های مرتعی از نظر پیوستگی مرتع است.

این بررسی به منظور مطالعه تأثیر اصلاح کننده های خاک بر رشدونمو و عملکرد گیاه سالسولا در بستر خشک دریاچه ارومیه واقع در منطقه حفاظت شده تحت نظر سازمان محیط زیست انجام شد. این طرح به صورت بلوک های کامل تصادفی در 8 تیمار و 3 تکرار انجام شد. تیمارها مصرف میکوریزا، ماسه در زیر بستر بذر، پلاستیک در زیرپلات در عمق 70 سانتی متر، پلاستیک + مایکوریزا، استفاده از کود دامی برای اصلاح pH خاک، ماسه + مایکوریزا، کود دامی+ مایکوریزا، شاهد بدون مصرف هر گونه مواد بودند. مقایسه میانگین ها به روش توکی نشان داد که اثر همه تیمارها بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و جذب عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در دانه معنی دار بود. در مقایسه میانگین ها بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمارهای کود دامی و کود دامی + مایکوریزا و کمترین عملکرد در تیمار پلاستیک و ماسه مشاهده شد. همچنین عناصر غذایی جذب شده در تیمارهای کود دامی و کود دامی + مایکوریزا بیش از سایر تیمارها بود. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گیاه سالسولا را در بستر دریاچه کاشت و برای بهبود عملکرد می توان از کود دامی و مایکوریزا استفاده کرد.