پژوهش های نوین در تصمیم گیری
سال:1397 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

در بلایای طبیعی، نیاز مبرم مصدومان به کالاهای ضروری اغلب خود منجر به تشدید بحران می شود؛ بنابراین مکان یابی انبارهای توزیع کالا و تأسیس این انبارها در مناطقی که امدادرسانی را تسریع بخشد، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله، یک مدل مکان یابی-تخصیص تسهیلات بحران با هدف کاهش هزینه ها ارائه شده است؛ به طوری که این مدل تحت شرایط عدم قطعیت با در نظر گرفتن تقاضای پویا تا 72 ساعت پس از آغاز بحران، انبارهای تأسیس شده را به نقاط آسیب طبق سناریوهای مختلف تخصیص می دهد. همچنین احتمال خرابی تسهیلات و مسیرها، به منظور افزایش قابلیت اطمینان، در مدل در نظر گرفته شده و انبارها در دو نوع مطمئن و نامطمئن و همچنین انبارهایی پشتیبان برای احداث فرض شده اند. مدل پیشنهادی بر روی مطالعه موردی زلزله در شهر تهران پیاده سازی شده است. سپس مسئله برای تعداد مختلف تسهیلات اجرا شده و تحلیل حساسیت و اعتبارسنجی صورت گرفته است. همچنین با بهره گیری از روش آرما تقاضای امداد برای سال 1398 پیش بینی و نتایج به دست آمده گزارش شده است. نتایج نشان می دهد مکان یابی انبارهای توزیع امداد و تخصیص مناطق براساس مدل پیشنهادی می تواند باعث بهبود امدادرسانی شده و به مدیران جهت مقابله با بحران کمک نماید.

در یک شبکه حمل ونقل عمومی (هوایی– زمینی)، هدف اصلی انتقال مسافر از مبدأ به مقصد و توجه به اهمیت خدمت رسانی است. در نظر گرفتن انواع مختلف وسیله حمل ونقل و به دنبال آن افزایش خدمت رسانی (تنوع خدمات)، یکی از مسائل مهم و اساسی در سیستم های مکان یابی هاب سلسله مراتبی است. همچنین بررسی اثر اختلال (عامدانه و غیرعامدانه)، تغییرات دامنه ارتباطات در شبکه توزیع، مکان یابی ها و تخصیص های مجدد و طراحی شبکه ای پایدار جهت پاسخ گویی با وجود اختلال، ازجمله مسائلی هستند که در حوزه مکان یابی هاب سلسله مراتبی کمتر موردتوجه قرار گرفته شده اند. در این پژوهش برای طراحی پایدار شبکه مکان یابی هاب سلسله مراتبی، با در نظر گرفتن حمل ونقل چندوجهی و محدودیت ظرفیت خدمات رسانی در دو سناریو عدم وجود اختلال و وجود اختلال، از یک مدل خطی استفاده شده و مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار بهینه سازی گمز و شبیه سازی مونت کارلو (نرم افزار متلب) حل شده است. از نتایج حاصل از سناریو عدم وجود اختلال برای به دست آوردن احتمال اختلال گره هاب های غیرمرکزی و مسیرهای هابی برای سناریو وجود اختلال استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که مدل و روش حل پیشنهادی حتی با وجود اختلال، تغییرات مکان یابی گره هاب های غیرمرکزی و تخصیص های مجدد سطوح سلسله مراتبِ شبکه، می تواند پاسخ گوی تقاضاهای موجود باشد. افزایش ضریب تخفیف، افزایش بازه اختلال و همچنین افزایش تعداد گره هاب های غیرمرکزی در شبکه سبب افزایش هزینه کلی شبکه می شود. همچنین افزایش سطوح خدمت رسانی، توجه به انواع مسیرها و وسیله های حمل ونقل می تواند قدرت تصمیم گیری در شبکه را گسترش دهد.

مسئله مکان یابی تسهیلات یکی از مهم ترین و کاربردی ترین مباحث در حوزه مسائل تصمیم گیری است. کاهش هزینه ها همواره یکی از اصلی ترین اهداف این مسائل بوده است. در سال های اخیر با افزایش نگرانی های زیست محیطی، توجه به انتشار گازهای مضر و آلودگی های ناشی از آن ها به عنوان یکی دیگر از معیارهای تأثیرگذار در امر مکان یابی تسهیلات و نیز تخصیص مشتریان به آن ها درآمده است. در این مقاله، مسئله دو هدفه مکان یابی تسهیلات ظرفیت دار چند منبعی و چند محصولی با توجه همزمان به هزینه های مالی و میزان انتشار گاز موردبررسی قرار گرفته است. ابتدا، مدل ریاضی مسئله ارائه و سپس برای حل مسئله از روش تجزیه وتحلیل پایدار به کمک شبیه سازی مونت کارلو استفاده شده است. با به کارگیری این روش می توان میزان پایداری جواب های بهینه پارتو به منظور تصمیم گیری بهتر برای تأسیس انبارها و تخصیص مشتریان به آن ها را تعیین نمود. درنهایت، نتایج محاسباتی ارائه و تحلیل شده است.

درک سودآوری مشتری و حفظ مشتریان سودآور، هسته اصلی فعالیت های مدیریت ارتباط با مشتری و بخش مهمی از رشد یک کسب و کار موفق است؛ بنابراین، هدف از انجام این تحقیق ارائه چارچوبی برای اندازه گیری سودآوری مشتریان، بخش بندی آن ها بر مبنای ارزشی که برای سازمان دارند و رتبه بندی آن ها بر اساس اولویت های حفظ مشتری در سازمان است. بدین منظور از تحلیل سودآوری مشتری بر مبنای هزینه یابی مبتنی بر فعالیت زمان مبنا برای محاسبه سودآوری مشتریان و از الگوریتم k-Means برای خوشه بندی مشتریان بر اساس RFM اصلاح شده استفاده شد. تحقیق حاضر یک مطالعه موردی است که در یکی از مجموعه رستوران های برگر زغالی (شعبه ظفر) از ابتدای آذرماه 1393 تا پایان اردیبهشت ماه 1394 انجام شده است. بر اساس نتایج تحقیق، نگاشت خوشه های مشتریان به منظور درک بهتر رفتار مشتریان و رتبه بندی آن ها، در چهار طبقه مفهومی دسته بندی شد. خوشه های مشتریان براساس عناوین «وفادار امروز»، «مشتریان رقبا»، «وفادار فردا» و «آماده پذیرش پیشنهاد رقبا» نگاشته و برچسب گذاری شد.

توجه به یکپارچگی تصمیمات مالی و فیزیکی برای رسیدن به رشد پایدار ارزش، امری حیاتی است. دراین بین مدیریت زنجیره تأمین مبتنی بر ارزش، با در نظر گرفتن عواملی مانند مدیریت سرمایه در گردش، دارایی ها و بدهی ها، تلاش دارد به این مهم دست یابد. تصمیمات مرتبط با مدیریت دارایی ها و بدهی ها و نیز نحوه و میزان تأمین مالی، همواره یکی از مهم ترین تصمیماتی است که هر بنگاه اقتصادی با آن مواجه است. چنین تصمیماتی تحت تأثیر برخی نسبت های مهم مالی قرار دارند که تاکنون در مدل های بهینه سازی زنجیره تأمین به آن ها توجه نشده است. در این مقاله، یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط به منظور یکپارچه سازی تصمیمات مالی و فیزیکی در یک زنجیره تأمین چند سطحی، چند دوره ای و چندمحصولی با هدف بیشینه نمودن ارزش افزوده اقتصادی، به عنوان یکی از پرکاربردترین معیارهای سنجش ارزش، ارائه شده است. یکی از مهم ترین وجوه متمایزکننده این مقاله، تأمین مالی از طریق استقراض کوتاه مدت مشروط بر رعایت نسبت های مهم مالی است. در ضمن، عواملی چون پیش خرید و پیش فروش در کنار خریدوفروش مدت دار و توجه به ارزش زمانی پول از دیگر عناصر متمایزکننده این مقاله هستند. در قسمت نتایج، پس از ارائه مسائلی با ابعاد مختلف و تائید اعتبار و کارایی مدل پیشنهادی، به بررسی اثرات تغییرات نرخ نسبت های مالی و وجود شرایط خریدوفروش نقدی و مدت دار بر روی ارزش زنجیره پرداخته شده است.

تابع تشخیص یا تابع جرم احتمال، نقش مهمی را در نظریه دمپستر شافر ایفا می کند. بر اساس این تابع، می توان اندازه های باور و امکان را برای بیان اطلاعات ناسازگار، متناقض، ناکافی و نامطمئن به دست آورد. معمولاً این اندازه ها توسط چندین کارشناس ارائه شده و قابل اندازه گیری با مقادیر دقیق احتمالی نیستند. در این مقاله، روش تصمیم گیری جدیدی برای حل مسائل چندمعیاره، بر اساس تابع تشخیص و اندازه های باور، پیشنهاد شده است. سه عنصر اصلی در نظر گرفته شده در تابع تشخیص شامل 1-درجه یا اندازه باور از درستی، 2-اندازه عدم باور از نادرستی گزینه و 3-میزان یا درجه عدم قطعیت باور درباره گزینه موردنظر در مجموعه کل گزینه ها است. در روش پیشنهادی، فاصله بین اندازه های باور توسط کارشناسان متعدد بیان شده و فاصله آن تا حالت ایده آل، با استفاده از عملگرهای بیشینه و کمینه محاسبه می شود. از فاصله به دست آمده می توان به عنوان اندازه بهینه بین هر گزینه و گزینه ایده آل به منظور رتبه بندی و انتخاب مطلوب ترین گزینه استفاده کرد. در این روش، وزن معیارها و وزن سه عنصر تعریف شده تابع تشخیص در فرآیند تصمیم گیری موردتوجه قرار می-گیرد. در انتها نیز دو مثال کاربردی برای روش پیشنهادی ارائه می شود.

در عصر حاضر، محیط پیش روی سازمان ها محیطی پیچیده، آشفته و همراه با عدم اطمینان است. ساختار سازمانی متناسب یکی از عوامل اساسی جهت دستیابی سازمان به اهدافش و رویارویی با چالش های محیطی محسوب می شود. مدل های طراحی ساختار باید به گونه ای باشد که انواع پیچیدگی های پیش روی سازمان مانند پیچیدگی موجود در محیط و پیچیدگی روابط بین ذی نفعان را درک کند. مدل سیستم های مانا (VSM) رویکردی برای عارضه یابی و طراحی ساختار سازمانی است که ریشه در سایبرنتیک سازمانی دارد. این رویکرد، مدلی انتزاعی یا طرحی کلی و عام برای کمک به طراحی ساختار سازمانی به شمار می رود. اساس این مدل آن است که وجود زیرسیستم های مشخصی در سازمان و روابط بین آن ها می تواند منجر به مانایی سازمان در محیط پیچیده شود. در پژوهش حاضر، از روش شناسی سه مرحله ای این مدل که شامل مراحل شناسایی سیستم، عارضه یابی سیستم و کنترل جریان های اطلاعاتی، کانال های ارتباطی و خطاهای پرتکرار است، به منظور عارضه یابی ساختار سازمانی سازمان نظام مهندسی ساختمان استفاده شده است. به کارگیری روش شناسی فوق نشان داد که در سازمان موردمطالعه، مجموعه ای از زیرسیستم ها، جریان های اطلاعات و همچنین کانال های ارتباطی برای دستیابی به مانایی نواقصی دارند که رفع این کمبودها سازمان را جهت حرکت به سمت مانایی توانمندتر خواهد کرد.

کمینه کردن هزینه و دستیابی به بیشینه سطح کیفیت محصول، ازجمله عوامل کلیدی در موفقیت زنجیره تأمین است. شبکه زنجیره تأمین با چهار سطح (چند تأمین کننده، چند مونتاژگر میانی، یک مونتاژگر نهایی و یک خرده فروش) و با تولید تک محصولی متشکل از 4 جزء در نظر گرفته شده است. در این تحقیق علاوه بر انتخاب تأمین کننده که در اکثر مقالات انجام شده، انتخاب مونتاژگر و انبار جهت ذخیره سازی محصولات نهایی نیز انجام می گیرد. با توجه به اینکه مونتاژ محصولاتی مثل خودرو، تراکتور و. . . در چند مرحله انجام می گیرد، لذا در این تحقیق مونتاژگران به دو گروه مونتاژگران میانی و نهایی تقسیم شده است. هر جزء از محصول، توسط مونتاژگران میانی مونتاژ شده و برای مونتاژ نهایی به مونتاژگر نهایی ارسال می شود. در این مقاله رویکرد تلفیقی برای انتخاب مونتاژگران میانی بر مبنای تصمیم گیری چندشاخصه با روش تاپسیس و انتخاب تأمین کنندگان بر مبنای تصمیم گیری چندهدفه با دو هدف کمینه سازی هزینه و بیشینه سازی کیفیت و با روش چبیشف آرمانی ارائه شده است. معیارهای در نظر گرفته شده برای مونتاژگران میانی شامل هزینه، کیفیت، زمان ارسال و وارانتی است که وزن این معیارها با روش آنتروپی تعیین می شود. کارایی رویکرد پیشنهادی با مثال عددی بررسی شده و جواب ها در حالت تک هدفه و دو هدفه مقایسه شده اند.

ایران جزو کشورهایی به شمار می رود که نرخ وقوع فجایع طبیعی به ویژه زلزله در آن بسیار بالا بوده و ازاین رو، مدیریت زنجیره تأمین بشردوستانه قبل، حین و بعد از حادثه از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از اجزای این زنجیره، مراکز فوریت های پزشکی هستند. مراکز فوریت های پزشکی با رسیدگی به موقع به بیماران باعث کاهش مرگ ومیر و زیان های جبران ناپذیر ناشی از جراحات و صدمات حوادث می شوند. بنابراین، محل استقرار این مراکز نقش اساسی در کاهش زمان پاسخ به تقاضا دارد و جانمایی این مراکز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. هدف اصلی این پژوهش بررسی نحوه جانمایی صحیح مراکز فوریت های پزشکی با هدف حداکثر کردن پوشش تقاضا و کاهش زمان امداد و نجات در یک زنجیره تأمین بشردوستانه می باشد. به منظور پاسخ به مسئله بهبود کیفیت پاسخگویی به تقاضا در مراکز فوریت های پزشکی یک مدل ریاضی ارائه شد که با درنظرگرفتن برخی شرایط برای مسئله، اقدام به یافتن بهینه ترین تعداد مکان ها برای بهبود کیفیت پاسخ گویی نموده است. برای حل این مسئله، یک الگوریتم ابتکاری که در آن از دو الگوریتم فرا ابتکاری استفاده شده است، ارائه شد. سپس تعداد 16 سناریو با استفاده از الگوریتم ارائه شده حل شد که با توجه به دقت پاسخ های به دست آمده و سرعت بالای همگرایی الگوریتم پیشنهادی می توان از آن در شبکه های بزرگ و پیچیده ای که در آن ها رسیدن به جواب دقیق در زمان معقول امکان پذیر نیست، استفاده کرد.

تحقیق در عملیات و معماری/معماری سازی سیستم دو حوزه برای مواجهه با پیچیدگی هستند. هر دوی آن ها به صورت گسترده در رشته های گوناگون مورداستفاده قرارگرفته اند؛ هرچند معماری/معماری سازی نسبت به تحقیق در عملیات برای مواجهه با مسائل پیچیده، رویکرد غالب محسوب می شود. بررسی ها بر روی تحقیقات پیشین معماری/معماری سازی سیستم نشان دهنده نبود فرآیند ایجاد معماری است. در این مطالعه می خواهیم با مقایسه بنیان های فلسفی هر دو حوزه در سطح روش شناختی، مفید بودن رویکردهای تحقیق در عملیات را به منظور ایجاد نظریه برای معماری/معماری سازی سیستم نشان دهیم. بر این اساس با استفاده از منطق حملی، رویکردهای تحقیق در عملیات-تحقیق در عملیات سخت، تحقیق در عملیات نرم و تحقیق در عملیات انتقادی-به جز تحقیق در عملیات پُست مدرن می توانند ابزار مفیدی برای معماری/معماری سازی سیستم باشند. بنابراین در اولین گام، گزاره های حملی معماری/معماری سازی سیستم و پارادایم های تحقیق در عملیات استخراج شد و سپس بر اساس منطق حملی با یکدیگر مقایسه شدند. همچنین برای استانداردسازی در نگارش، از زبان برنامه نویسی LISP استفاده شد. درنهایت، خلاصه نتایج در قالب سلسله مراتب مفهومی معماری سازی و تحقیق در عملیات و با اقتباس از سلسله مراتب مفهومی ارائه شده توسط پاول تاگارد ارائه شد. این سلسله مراتب مفهومی، بازنمایی از رابطه میان رویکردهای تحقیق در عملیات و معماری سازی سیستم است.

هدف از انجام این پژوهش، طراحی یک شبکه زنجیره تأمین چهار سطحی با در نظر گرفتن تفکر سیستمی و کل گرا، در راستای پوشش دادن سه بخش است. بخش اول، در سطوح تصمیم گیری تاکتیکی و رابردی، ملاحظات مالی را در کنار ملاحظات عملیاتی – برخلاف اندک مطالعات گذشته-در نظر گرفته و در قالب مدل سازی ریاضی، ابعاد مالی و عملیاتی را یکپارچه ساخته است. بخش دوم، مدل ریاضی را با رویکردی جدید و بر اساس ارزش شرکت بهینه کرده و این رویکرد را با رویکردهای سنتی که صرفاً به دنبال حداقل کردن زیان یا حداکثر کردن سود هستند، مقایسه و ارزیابی نموده است. در بخش سوم، دو هدفِ ارزش شرکت و تغییرات حقوق صاحبان سهام به طور همزمان مدنظر قرار گرفته و با به کارگیری برنامه ریزی فازی-آرمانی بین دو هدف مصالحه بر قرار شده است. همچنین با توجه به اهمیت نوسانات قیمت و تقاضا در زنجیره تأمین، تحلیل حساسیت روی آن ها انجام و تغییراتشان بر توابع هدف و ضریب مصالحه به طور همزمان نشان داده شده است. این مطالعه جهت مدل سازی ریاضی و حل مدل از نرم افزار GAMS 24 و حل کننده CPLEX استفاده کرده است. نتایج این مطالعه حاکی از اهمیت نقش رویکرد مالی و ادغام رویکرد عملیاتی و مالی در راستای اهداف زنجیره تأمین و کسب مزیت رقابتی پایدار، ارائه تحلیل مناسب از نقایص دیدگاه های سنتی (که فارغ از نگاه مالی، رویکرد کل گرا و یکپارچه به زنجیره تأمین بوده است) و ارائه مصالحه مناسب میان اهداف چندگانه است.

اجرای سیستم ERP در سازمان ها مستلزم به کارگیری سرمایه مالی، انسانی و دانشی فراوان است؛ ازاین رو، تحلیل معیارها و عوامل اثربخش در انتخاب این سیستم بسیار حائز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر، تبیین روابط ساختاری میان عوامل مذکور در شرکت های فعال در صنعت خودرو است. داده های این پژوهش با نظرسنجی از خبرگان با حداقل 10 سال سابقه مدیریت و مشاوره در حوزه آی. تی. و پیاده سازی سیستم ها گردآوری شد. با استفاده از روش DANP، روابط درونی میان معیارها و همچنین اهمیت بحرانی هر یک از آن ها مورد تحلیل قرار گرفت. در ادامه، برای ساختاردهی معیارها و ارائه مدل سیستماتیک به تصمیم گیرندگان، از روش ISM استفاده شده است. نتایج این پژوهش شناخت دقیق تری از معیارهای کلیدی گزینش سیستم مناسب منابع سازمان فراهم می سازد که این شناخت می تواند فرآیند اجرا و کنترل این سیستم را برای مدیران صنعت خودروسازی هموار نماید.