علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1398 | دوره:21 | شماره:12 (پیاپی 91) |تعداد مقالات:19

زمینه و هدف: آلودگی هوا یکی از معضلات اساسی کلان شهرها است که به یکی از مسایل مهم تبدیل گردیده است. مسیریابی و منشایابی حرکت آلاینده های جوی در شرایط وقوع آلودگی های حدی در کلان شهر تهران هدف تحقیق حاضر می باشد. روش بررسی: در این تحقیق، از داده های ایستگاهی آلودگی هوا، داده های تصویر ماهواره ای Terra و از داده هایFNL، بهره گرفته شده است. روزهای بسیار آلوده برای آلاینده های PM10 و O3با بهره گیری از شاخص PSI محاسبه گردید. در کنار مسیریابی آلاینده ها توسط تصاویر ماهواره ای به صورت چشمی از مدل HYSPLIT، برای منشأیابی آلاینده ها در سه تراز ارتفاعی10، 1500 و 5000 متری از سطح زمین بهره گرفته شد. خروجی های حاصل از تصاویر ماهواره ای و مدل، برای درک عمیق تر در محیط GIS ترسیم شدند. یافته ها: به طور کلی، در الگوی پشته برون حاره، سنجنده MODIS، گرد و غباری که از کشور سوریه، شمال شرقی تا جنوب شرقی کشور عربستان، مرکز، شمال و جنوب عراق و بخش هایی از ترکیه می باشد را نشان می دهد. منشا گرد و غبار در مدل HYSPLIT، در ترازهای 10 و 1500 متری از جانب شمال شرق و نواحی غربی می باشد. در الگوی ترکیبی، گرد و غبار بسیار شدیدی توسط سنجنده مودیس بر روی کشورهای عربستان، عراق، سوریه و اردن و بخش هایی از ترکیه قابل مشاهده می باشد. جریانات غباری در مدل HYSPLIT، در تراز 10 متری از شمال شرق و شمال غربی و در تراز 1500 متری، ناشی از شرایط محلی و در تراز 5000 متری این تغییرات محسوس تر است. بحث و نتیجه گیری: به طور کلی، برررسی مسیر یابی و منشأیابی حرکت آلاینده های جوی PM10و O3در کلان شهر تهران در قالب دو الگوی هم دیدی اصلی شامل الگوی پشته برون حاره و الگوی ترکیبی ارایه و طبقه بندی گردید.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین آلاینده های محیط زیست در پساب صنایع، رنگ می باشد که برای انسان خطرناک بوده و محیط زیست را آلوده می نماید. هدف از این پژوهش تعیین مقدار بهینه نانوذرات دی اکسیدتیتانیوم در کامپوزیت دی اکسیدتیتانیوم/بنتونیت جهت رنگ بری سونوفتوکاتالیستی رنگ متیل اورانژ بود. روش بررسی: در این بررسی، از بنتونیت به عنوان پایه برای تثبیت فتوکاتالیست دی اکسیدتیتانیوم استفاده شد و مقدار بهینه نانوذرات تثبیت شده دی اکسیدتیتانیوم در کامپوزیت دی اکسیدتیتانیوم/بنتونیت جهت رنگ بری سونوفتوکاتالیستی رنگ متیل اورانژ مورد ارزیابی قرار گرفت و شرایط بهینه عملکرد فرایند سونوفتوکاتالیستی در حذف رنگ شامل اثر پارامترهای pH، غلظت متیل اورانژ و غلظت نانوکامپوزیت نیز مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها: خواص ساختاری فتوکاتالیست های تثبیت شده و نانوذرات دی اکسیدتیتانیوم بدون پایه با استفاده از آنالیزهای میکروسکوپ الکترونی روبشی، اسپکتروفتومتر طیف جذبی و پراش پرتوایکس مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، امکان استفاده مجدد از فتوکاتالیست در 3 دوره مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج میکروسکوپ الکترونی روبشی، کم کردن مقدار دی اکسیدتیتانیوم موجب کاهش تعداد نانو ذرات تشکیل شده بر روی سطح بنتونیت شد. آنالیزهای اسپکتروفتومترطیف جذبی و پراش پرتوایکس نشانگر تشکیل موفقیت آمیز کامپوزیت بود. مقدار بهینه نانوذرات دی اکسیدتیتانیوم در کامپوزیت دی اکسیدتیتانیوم/بنتونیت جهت رنگ بری سونوفتوکاتالیستی رنگ متیل اورانژ با نسبت پودر دی اکسیدتیتانیوم به بنتونیت 5: 1/2 بدست آمد. بحث و نتیجه گیری: تحقیق انجام شده نشان داد افزایش مقدار فتوکاتالیست در محیط واکنش باعث افزایش سرعت و راندمان واکنش رنگبری شده اما افزایش بیش از اندازه آن تاثیر منفی بر واکنش داشت. بهترین شرایط به دست آمده در تخریب رنگ مورد مطالعه با استفاده از نانو کامپوزیت دی اکسیدتیتانیوم / بنتونیت شامل pH اسیدی 4 بود. با توجه به نتایج به دست آمده، با افزایش غلظت رنگزا مدت زمان رنگبری افزایش یافت. در نهایت بازده سونوفتوکاتالیستی کامپوزیت پس از سه بار استفاده مجدد قابل قبول بود.

زمینه و هدف: تحقیق حاضر باهدف بررسی تغییرات مکانی و زمانی جمعیت زئوپلانکتون های دریاچه سد بوکان و تهیه نقشه این تغییرات به منظور بهره برداری های کشاورزی و شیلاتی انجام گرفت. روش بررسی: نمونه برداری از آب دریاچه سد در هشت ایستگاه از ابتدای سال 1394 تا پایان آن و با تناوب ماهیانه انجام گرفت. پس از پالایه نمونه ها با مش 55 میکرون، عصاره ها با فرمالین 4 درصد تثبیت و با میکروسکوپ اینورت شمارش گردید. برای بررسی تغییرات مکانی زئوپلانکتون ها و برآورد آن در نقاط نمونه برداری نشده دریاچه سد، از روش میان یابی زمین آماری در محیط GIS و نرم افزار GS+ استفاده شد. به منظور ارزیابی، مقایسه و انتخاب روش میان یابی مناسب از روش ارزیابی متقابل استفاده گردید. یافته ها: نتیجه برازش یک مدل کروی بر نیم تغییرنمای تجربی تعداد زئوپلانکتون ها در زمستان نشان می دهد شعاع تأثیر این نیم تغییر نما معادل 7280 متر است. ضریب همبستگی برای مدل برازش داده شده برابر 995/0 محاسبه شده است. با مقایسه نتایج مقایسه این روش ها، روش کریگینک با داشتن خطای 42/53-MAE= به عنوان مدل مناسب برآورد منطقه ای تراکم زئوپلانکتون ها انتخاب و نقشه های پراکنش آن ها در محیط GIS تهیه گردید. نتیجه گیری: بیش ترین تراکم جمعیت زئوپلانکتون ها در فصل تابستان و کم ترین آن در فصل بهار دیده شد. مقادیر بیشینه زئوپلانکتون در ابتدای سد است که تا انتهای دریاچه سد به شکل منظم کاهش می یابد.

زمینه و هدف: توسعه شهرنشینی و صنایع، منجر به افزایش میزان فاضلاب و پساب تولیدی گردیده است. دفع ناقص و غیر اصولی این فاضلاب ها باعث ورود مقادیر زیادی فلزات سنگین به محیط زیست شده که حذف آن ها از آب و پساب به عنوان آلودگی هایی که از نظر زیستی تجزیه ناپذیرند، برای حفظ محیط زیست و سلامت عمومی بسیار مهم است. روش بررسی: در این مطالعه به سنتز و بررسی ساختاری گاما نانو آلومینا سنتز شده به عنوان یک جاذب با کارایی بالا در حذف فلزات سنگین نیکل و کبالت پرداخته شده و با استفاده از طراحی آزمایش با نرم افزار DX7 اثر شرایط متفاوتی از قبیل میزان غلظت اولیه فلزات سنگین، مقدار نانو جاذب و pH بررسی گردید. یافته ها: نتایج آنالیز XRD، FTIR، SEM و EDX ساختار گاما نانو آلومینا را تائید نموده و مقدار فلزات محتوی با روش اسپکتروفتومتری UV-Vis اندازه گیری شده است. نانو گاما آلومینا بعنوان یک جاذب قدرتمند قادر به جذب بالای نیکل و کبالت در محیط های آبی با pH قلیایی بوده به طوریکه در نمونه های آزمون، 66/98% نیکل و 1/95% کبالت و در نمونه های حقیقی نیز 100% آن ها حذف گردیده است. بحث ونتیجه گیری: با بررسی نتایج مشخص گردید که گاما نانو آلومینا سنتز شده می تواند به عنوان یک نانو جاذب مقرون به صرفه و کارا جهت حذف فلزات سنگین محسوب شود که این امر توسط ایزوترم های جذب فرندلیچ و لانگمویر مورد بررسی و تایید قرار گرفت و مشخص گردید که فرایند جذب (تک لایه ای یا چند لایه ای، یکنواختی یا ناهمگن بودن) این عناصر توسط جاذب نانوگاما آلومینا، از معادله جذب فرندلیچ و لانگمویر پیروی می کنند.

زمینه و هدف: واحدهای تولید ایزوگام به عنوان یکی از منابع مهم آلاینده هوا می باشند. از این رو اندازه گیری دقیق و آنالیز انتشار این آلاینده ها به عنوان گام اساسی در ارایه راهکارهای کاهش و یا پیشگیری از انتشار این آلاینده ها می باشد. آلاینده های ناشی از فرایند تولید ایزوگام شامل گازهای غیر هیدروکربنی و هیدروکربنی است. هدف از این تحقیق اندازه گیری آلاینده های گازی خروجی(CO, HC, CO2, SO2, NOX (NO+NO2)) از دودکش تعدادی از واحدهای تولید ایزوگام شهرستان دلیجان و مقایسه با استانداردهای موجود می باشد. روش بررسی: در این پژوهش مقادیر مختلف غلظت حجمی(ppm) گازها به وسیله دستگاه آنالایزر گاز Testo350 مورد سنجش قرار گرفت و نمونه ها با استاندارد مدیریت بهداشت، ایمنی، محیط زیست و کیفیت، جهت مطلوب بودن یا نبودن خروجی دودکش ها مقایسه گردیده است. یافته ها: بررسی های تحقیق حاضر نشان می دهد مقادیر خروجی برخی از گازها بالاتر از استاندارد آلاینده های خروجی از دودکش صنایع ایزوگام می باشد و مطابق نتایج ارایه شده بیش ترین میزان تولید گاز آلاینده مربوط به CO، به میزان ppm 678 در فصل زمستان و بیش ترین میانگین غلظت هیدروکربن ها، در فصل تابستان برابر ppm 250 می باشد. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد با توجه به بالا بودن مقادیر برخی از پارامترها نسبت به استاندارد گازهای خروجی دودکش و به دلیل این که ماهیت شیمیایی آن ها سلامت ساکنان شهر دلیجان را به خطر انداخته است و مجاورت این شهرک با دلیجان اهمیت مسأله را جدی تر می کند که نیازمند دقت نظر در اعمال فواصل چنین واحدهایی از مناطق مسکونی و تدوین استانداردها و مقررات جدی تر و به روز جهت کاهشوبازنگری در سیستم های کنترل آلاینده های مذکور اقدام مناسب به عمل آید.

زمینه و هدف: باتوجه به تحرک جیوه و سمیت بالای آن و توانایی تجمع آن در زنجیره غذایی، آگاهی از سطوح جیوه در بخش های مختلف محیط زیستی برای درک و پیش بینی در معرض قرارگیری انسانی و ارزیابی خطر اکولوژیکی جیوه ضروری است. پژوهش حاضر با هدف تعیین غلظت کل و دست یابی زیستی فلز سنگین جیوه در رسوب خورهای پتروشیمی و جعفری صورت پذیرفت. روش بررسی: تعداد 27 نمونه رسوب از خورهای پتروشیمی و جعفری برداشت شد. پس از هضم نمونه ها، محتوی جیوه آن ها با استفاده از دستگاه آنالیز جیوه اندازه گیری شد. استخراج ترتیبی رسوبات با روش BCR انجام شد. یافته ها: داده های غلظت کل جیوه مورد مطالعه در نمونه های رسوب با حداقل 19/2 میلی گرم بر لیتر در ایستگاه 2-8 و حداکثر 71/45 میلی گرم بر لیتر در ایستگاه 1-9 و با میانگین 23/9 میلی گرم بر لیتر، نشان می دهد که رسوبات منطقه نسبت به این عنصر آلوده است. هم چنین میزان جیوه موجود در رسوبات منطقه از حد استانداردهای بین المللی NOAA بیش تر بود. فرم های شیمیایی جیوه با استفاده از روش استخراج ترتیبی در نمونه های رسوب نشان داد که به ترتیب 10/5 درصد، 57/5 درصد، 51/15 درصد، 79/45 درصد جیوه به ترتیب در بخش تبادل پذیر، کاهنده، اکساینده و فاز باقی مانده است. بحث و نتیجه گیری: بخش اعظم فلز جیوه با بخش غیر تبادل پذیر همراه می باشد و نمی تواند تحت شرایط فیزیکوشیمیایی حاکم (pH قلیایی) بین آب و رسوب مبادله شوند. فلزاتی که در بخش تبادل پذیر قرار می گیرند به علت داشتن پیوندهای الکترواستاتیک ضعیف به-راحتی تحت تأثیر فرایندهای تبادل یونی(جذب/ واجذب) قرار می گیرند. مقادیر بالای جیوه ی به ایستگاه های نزدیک به خروجی پساب واحد کلروآلکالی تعلق داشت که با افزایش فاصله از این ایستگاه ها، مقدار جیوه کل در رسوبات نسبت به مناطق نزدیک به ساحل، کاهش می یابد. بنابراین جیوه ی تجمع یافته در رسوبات نزدیک به ساحل، از این منابع منشا گرفته و سطح آلودگی فلز سنگین جیوه در رسوبات به شدت وابسته به این منابع است.

زمینه و هدف: آب خاکستری به فاضلاب تولیدی خانگی از روشویی، حمام، ماشین لباس شویی و آشپزخانه ها اطلاق می گردد که در مبدأ از فاضلاب دست شویی و توالت تفکیک شده باشد. در یک طبقه بندی می توان فاضلاب ناشی از حمام و روشویی ها را آب خاکستری روشن و فاضلاب ناشی از آشپزخانه و ماشین لباسشویی ها را آب خاکستری تیره نام نهاد. طی سالیان اخیر مطالعات گسترده ای بر روی سیستم های تصفیه آب خاکستری صورت پذیرفته است. روش بررسی: در این مطالعه سعی گردیده با استفاده از مطالعات قبلی، کیفیت آب خاکستری مورد بررسی قرار گیرد، سپس نگاهی به استانداردهای بازگردانی آب جهت مصارف مختلف شده است و در پایان مروری بر فرآیندهای نوین تصفیه آب خاکستری و مزایا و محدودیت هایشان گردیده است. یافته ها و نتایج: براساس این بررسی می توان نتیجه گیری نمود که کیفیت آب خاکستری تولیدی بسیار متغیر و کاملاً وابسته به منبع تولید می باشد. تصفیه های فیزیکی، راندمان حذف محدودی بر روی آب خاکستری دارند، لذا غالباً برای آب خاکستری روشن توصیه می شوند. روش های تصفیه شیمیایی، توانایی حذف مواد جامد معلق، پاتوژن ها و سورفکتانت ها را دارند، لکن در حذف کامل BOD ناتوان هستند. تصفیه های زیستی راندمان مطلوبی برای تصفیه آب خاکستری دارند، اما عدم تعادل مواد مغذی به عنوان یک عامل محدودکننده در این سیستم ها وجود خواهد داشت. نتیجه گیری: در مجموع ترکیب فرایندهای زیستی هوازی و پیش تصفیه فیزیکی و ضدعفونی به عنوان اقتصادی ترین راه جهت تصفیه آب خاکستری با بار آلودگی بالا توصیه می گردد.

زمینه و هدف: مراتع، اکوسیستم مهم با کارکردهای متنوع در سرزمین هستند که در معرض تخریب قرار دارند. هدف از این تحیق، ارزیابی و تعیین مناطق با قابلیت، برای انجام فعالیت های مرتع داری زیر حوضه آبخیز پلاسجان می باشد. روش تحقیق: با انجام مرور منابع و به روش دلفی، معیارها، زیر معیارها و محدودیت های مطالعه، تعیین گردید. وزن معیارها به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) محاسبه و نقشه لایه ها با استفاده توابع متناسب فازی، استاندارد شدند. قابلیت مرتع داری منطقه با استفاده از ارزیابی چند معیاره (MCE) و با مدل های ترکیب خطی وزن دار (WLC) و میانگین گیری وزن دار مرتب شده (OWA) با ریسک و قابلیت جبران متوسط مشخص گردید. یافته ها: نقشه قابلیت مرتع داری اراضی در شش طبقه با قابلیت خیلی زیاد تا بدون قابلیت تهیه شد. در نقشه تهیه شده با استفاده از مدلWLC، 69249 و در مدل OWA، 54589 هکتار به مناطق با قابلیت خیلی زیاد مرتع داری تخصیص داده شد. مراتع کم تراکم در مدل WLC و OWA با 22981 و 19187 هکتار در طبقه با قابلیت خیلی زیاد، بیش ترین پتانسیل برای انجام فعالیت های مرتع داری موثر را دارند. بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد مدل WLC به دلیل مقدار جبران بیش تر در مقایسه با مدل تعریف شده OWA سطح بیش تری از منطقه را به طبقات قابلیت زیاد و خیلی زیاد اختصاص داده است که با کارکرد اصلی برای ذخیره آب و دامداری، سازگار است. این تحقیق اهمیت معیارهایی مانند خصوصیات گیاهان مرتعی، شکل زمین و خاک را برای تعیین مناطق با قابلیت مرتع داری را نشان داد.

زمینه و هدف: اندازه گیری ارتفاع تمامی درختان یک جنگل یا توده جنگلی تقریباً غیر عملی می باشد. به همین دلیل امروزه محققین مختلف ترجیح می دهند ارتفاع درختان را از رابطه ی بین قطر برابر سینه و ارتفاع درختان برآورد کنند. روش بررسی: در این مطالعه به منظور برازش مدل های مختلف آماری در طی مراحل مختلف تحولی جنگل، پس از انجام جنگل گردشی سه قطعه نمونه یک هکتاری واقع در مراحل تحولی مختلف (اولیه، بلوغ و پوسیدگی) در راشستان-های مدیریت نشده جنگل خیرود دانش کده منابع طبیعی دانشگاه تهران انتخاب شدند. سپس قطر برابر سینه و ارتفاع 251 اصله درخت (در مراحل تحولی مختلف) به طور تصادفی اندازه گیری و از 80 درصد درختان به منظور مدل سازی و از 20 درصد باقی مانده به منظور اعتبار سنجی 22 مدل رگرسیونی استفاده شد. در این تحقیق، به منظور تعیین مناسب ترین مدل برای هر یک از مراحل تحولی، از معیارهای R2، E، MBE و NMPE استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از این بررسی نشان دهنده ی مناسب بودن مدل های تابع نسبی و ویبول در مرحله اولیه، نمایی اصلاح شده در مرحله بلوغ و گومپرتز و ریچارد در مرحله پوسیدگی می باشد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق می توان بیان نمود که مدل های رگرسیونی مختلف دارای قابلیت یکسانی در برازش داده های قطر برابر سینه و ارتفاع توده های مختلف نمی باشند و نمی توان از یک مدل یکسان جهت برازش داده های قطر و ارتفاع توده های واقع در مراحل تحولی مختلف استفاده کرد.

زمینه و هدف: زمین لغزش از جمله مهم ترین سوانح طبیعی در مناطق شیب دار با خسارات انسانی و اقتصادی زیاد است. ایران به خاطر شرایط خاص آب و هوایی و فیزیوگرافی همواره در معرض خطر زمین لغزش قرار دارد. هدف از این تحقیق تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش با استفاده از مدل تلفیقی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی-تراکم سطح در محیط GIS، در بخشی از حوزه آبخیز هراز است. روش بررسی: ابتدا با مطالعات میدانی نقشه پراکنش زمین لغزش های حوزه و سپس نقشه عوامل موثر بر زمین لغزش تهیه گردید. وزن دهی فاکتور های موثر با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert Choice انجام شد. وزن کلاسه های هر فاکتور با استفاده از مدل تراکم سطح در محیط GIS محاسبه گردید. در نهایت وزن کلاسه ها در وزن فاکتور ضرب شد. وزن ها در محیط GIS با هم تلفیق شده و نقشه نهایی حساسیت زمین لغزش به دست آمد. یافته ها: بررسی ها نشان داد که خصوصیات سنگ شناسی، فاصله از جاده، شیب، فاصله از آبراهه، کاربری اراضی، ارتفاع و جهت شیب عوامل اصلی موثر در وقوع زمین لغزش در منطقه هستند. نتایج نشان داد که شیب 50-15 درصد، جهت های شیب شمالی و غربی، ارتفاع 2100-1500، کاربری های مسکونی و باغ-کشاورزی، فاصله 500 متری از جاده و 400 متری از آبراهه، سازندهای شمشک و پادگانه های آبرفتی بیش ترین حساسیت را نسبت به زمین لغزش از خود نشان دادند. بحث و نتیجه گیری: به طور کلی منطقه مورد مطالعه مطالعه به وقوع زمین لغزش حساسیت زیادی داشته و تهیه نقشه حساسیت زمین لزش در این منطقه بسیار ضروری است. نقشه تهیه شده ابزار مفیدی در برنامه ریزی کاربری اراضی خواهد بود.

زمینه و هدف: وجود تغییرات مکانی در خصوصیات خاک امری طبیعی می باشد و شناخت این تغییرات به ویژه در فضای سبز جهت برنامه ریزی دقیق و مدیریت امری اجتناب ناپذیر است. از سوی دیگر، با افزایش نیاز جوامع به جابه جایی، ارتباطات و استفاده از وسایل نقلیه، روز به روز افزایش یافته است که خودروها عموما منابع اصلی تولید آلاینده های فلزات سنگین در شهرها هستند. هدف از این پژوهش، ارزیابی محدودیت های فیزیکی و شیمیایی خاک فضای سبز و هم چنین تعیین میزان غلظت سرب و کادمیوم به عنوان شاخص های آلودگی ترافیکی پایانه مسافربری امام رضا (ع)، در بخش جنوب غرب شهر مشهد بود. روش بررسی: نمونه برداری در 129 نقطه از عمق 20-0 سانتی متری انجام شد. از طرفی برای تعیین ویژگی های عمقی خاک، سه خاک رخ تشریح و نمونه برداری شدند. نقشه های درون یابی عناصر با استفاده از روش های زمین آماری در نرم افزار ArcGIS تهیه گردید. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مهم ترین محدودیت این خاک ها عمق کم آن ها می باشد که عمدتا فاقد عمق کافی جهت رشد و توسعه درختان با سیستم ریشه ای عمیق می باشند. از سویی غلظت عناصر غذایی در خاک پایین تر از حد کفایت بود. نقشه های پهنه بندی تهیه شده نیز حاکی از آن است که این تغییرات به صورت لکه ای بوده و منطقه نیازمند مدیریت موضعی می باشد. غلظت آلوده کننده های کادمیوم نیز در منطقه بالای حد آستانه است ولی برای سرب در حال حاضر آلودگی خاک جدی نمی باشد.

زمینه و هدف: با افزایش جمعیت جهان و محدود بودن منابع انرژی، کشورها با مشکل مصرف انرژی مواجه شده اند. بحران هایی که کشورها و جوامع بشری را تهدید می کند، محدود بودن منابع انرژی های تجدیدناپذیر (فسیلی) و نیز افزایش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از اندازه سوخت های فسیلی است که این عوامل ضرورت و اهمیت توجه به استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر را نشان می دهد. ارتباط تنگاتنگ میان موضوعات اقتصادی و زیست محیطی سبب مطرح شدن رویکردهای جدید در حوزه حقوق بین الملل محیط زیست شده است که یکی از مهمترین آنها، اقتصاد سبز می باشد. از آن جایی که یکی از مهم ترین اهداف اقتصاد سبز، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است، لذا استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر یک راه میانبر برای رسیدن به اقتصاد سبز می باشد. در این راستا هدف اصلی این مقاله، بررسی مقایسه ای میزان تاثیرگذاری انرژی های تجدیدپذیر بر اقتصاد سبز در گروه کشورهای منتخب درآمد متوسط و درآمد بالا است. روش بررسی: تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی و از نظر روش تحقیق استنباطی است. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و منابع آماری نیز روش اسنادی مکتوب، اطلاعات الکترونیکی و فیش برداری می باشد. یافته ها: نتایج حاصل از برآورد مدل در گروه کشورهای منتخب به روش اثرات ثابت در دوره زمانی 2016-2005 نشان داد که مصرف انرژی های تجدیدپذیر تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص نشان دهنده اقتصاد سبز در گروه کشورهای منتخب دارد. همچنین میزان تاثیرگذاری انرژی های تجدیدپذیر بر اقتصاد سبز در گروه کشورهای منتخب درآمد متوسط بیشتر از گروه کشورهای منتخب درآمد بالا است. سایر نتایج نشان داد که رشد اقتصادی و درجه باز بودن اقتصاد تاثیر مثبت و معنی دار و سرمایه انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و حاکمیت قانون تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص نشان دهنده اقتصاد سبز در گروه کشورهای منتخب دارند. بحث و نتیجه گیری: انرژی های تجدیدپذیر، تمیز (پاک)، فراوان و قابل اعتماد هستند و در صورتی که به طور صحیح توسعه یابند، می توانند به عنوان منابع انرژی پایدار نقش مهمی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشند. دلیل اصلی تاکید بر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، علاوه بر کمک به حل معضلات زیست محیطی و جلوگیری از هدر رفتن سوخت های فسیلی، حفاظت از منابع طبیعی برای نسل های آینده است که بدون شک انرژی های تجدید پذیر با توجه به سادگی فناوری شان نقش مهمی در اقتصاد سبز و توسعه اقتصادی پایدار دارند.

زمینه و هدف: در چند دهه اخیر صنعت طبیعت گردی در جوامع جایگاه ویژه ای داشته و از نظر زیست محیطی، توسعه پایدار و درآمد های ریالی برای منطقه رشد قابل توجهی داشته است. در این مقاله پارک جنگلی خورشید به دلیل برخورداری از چشم انداز های طبیعی و بکر و ازطرفی به دلیل مرتفع بودن منطقه از هوای پاک و نمای زیبای شهر مشهد در شب، از توان بالایی برای جذب گردشگر برخوردار می باشد. با توجه به وسعت زیاد و محیط مناسب این منطقه دارای بازدید کننده های محلی و گردشگری زیادی مانند کوه نوردان در ایام مختلف سال است. روش بررسی: هدف از انجام این مقاله بررسی وضعیت موجود صنعت گردشگری و طبیعت گردی منطقه از جهات مختلف (نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها) می باشد، تا با ایجاد راهکاری بتوان وضعیت موجود را بهبود بخشید. مطالعات صورت گرفته در این مقاله بر اساس روش تحلیل ماتریس SWOT [1] و فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP صورت پذیرفته است. یافته ها: با توجه به جمع نمرات حاصل از جمع نهایی عوامل داخلی مشاهده شد که وزن نقاط قوت (با وزن نهایی 96/3) بیش تر از نقاط ضعف حاصل گردیده است، که این امر نشان می دهد که نقاط قوت پارک از نقاط ضعف آن بیش تر بوده و همچنین فرصت های موجود از تهدیدات آن بیش تر بوده که با استفاده از فرصت ها و قوت های موجود می توان در جهت بهتر شدن اوضاع کنونی پارک کوشید تا رضایت مندی گردشگران را بیش از پیش فراهم نمود. بحث و نتیجه گیری: با توجه به محاسبات صورت گرفته و تحلیل ماتریس SWOT، در پارک خورشید نتایج نشان داد که نقاط قوت و فرصت ها در گسترش صنعت طبیعت گردی از نقاط ضعف و تهدیدها بیش تر بوده است. در نتیجه پارک از توان بالایی در جهت گسترش صنعت طبیعت گردی برخوردار است که مستلزم برنامه ریزی و مدیریت صحیح برای جذب گردشگر و طبیعت گرد با توجه به برد اکولوژیکی منطقه است.

زمینه و هدف: بخش کشاورزی، بزرگ ترین مصرف کننده ی منابع طبیعی و درعین حال بیش ترین نقش را در حفظ آن بر عهده دارد، آگاهی کشاورزان از کشت پایدار و کشاورزی سازگار با محیط زیست شامل اطلاعاتی در مورد چالش های زیست محیطی و اکوسیستم-های آبی و ارتباط آن ها با فعالیت های کشاورزی می تواند به بهبود وضعیت موجود و حفظ محیط زیست و اکوسیستم دریاچه کمک کند. روش بررسی: پژوهش حاضر جزء تحقیقات توصیفی-تحلیلی و در زمره تحقیقات پیمایشی است که به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، 10 روستای حاشیه اکوسیستم دریاچه زریوار بالغ بر(1953 خانوار) بود که به روش کوکران در دسترس انتخاب شدند. براساس تعداد هر خانوار سهم متناظر با آن پرسش نامه توزیع گردید. در روش توصیفی به بررسی شناخت وضعیت موجود پرداخته و در ادامه با استفاده از روش های آماری داده ها، مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها حاکی از آن بوده که سطح آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار در سطح بسیار پایینی بوده و بین آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار و حفظ پایداری اکوسیستم دریاچه زریوار همبستگی قوی وجود نداشت. علت پایین بودن سطح آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار عدم اطلاع رسانی و آموزش و اینکه مجبور به استفاده از انواع کود و سموم شیمیایی شده اند و نبود شیوه های نوین آبیاری و مشکلات مالی نیز از جمله چالش های موجود در حاشیه اکوسیستم دریاچه زریوار و کشاورزان است. بحث و نتیجه گیری: عدم آگاهی روستاییان از کشاورزی پایدار موجب استفاده بی رویه روستاییان از انواع سموم، کودهای شیمیایی و حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق، که این عوامل در بلندمدت حیات اکوسیستم دریاچه زریوار را به سوی نابودی سوق می دهد.

زمینه و هدف: منطقه مورد مطالعه در شهرستان مریوان در استان کردستان واقع شده است و بر اساس تقسیم بندی زمین ساخت ایران در محدوده زاگرس چین خورده قرار می گیرد. این مطالعه با هدف پهنه بندی خطر نسبی ناپایداری دامنه ای و وقوع زمین لغزش در روستای تفلی صورت گرفته است. روش بررسی: ابتدا با بررسی های صورت گرفته9 عامل موًثربر لغز شهای منطقه شناسایی شدند و سپس به منظور اولویت بندی این عوامل وهمچنین پهنه بندی خطر زمین لغز شهای منطقه از روش منطق فازی استفاده شده است. دراین تحقیق پهنه بندی خطر زمین لغزش در محدوده اطراف روستای تفلی بر مبنای 9 عامل موثر در پهنه بندی شامل شیب، لیتولوژی، جهت شیب، کاربری ارضی، طبقات ارتفاعی، بارندگی، فاصله از شبکه آبراهه ها، گسل و خطوط ارتباطی انجام یافته است. یافته ها: بر اساس نتایج به ترتیب 14/63، 48/10، 52/11، 60/9 و24/5 %از مساحت منطقه در کلاس های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است وعوامل جاده وگسل بیشترین تاًثیر را بر لغز شهای منطقه دارند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه، نوع سازندهای زمین شناسی و وضعیت توپوگرافی، این منطقه پتانسیل لغزشی بالایی دارد و از نظر لغزشی ناپایدار است. بنابراین به منظور ایمن سازی این مناطق می توان از روش های پایدار سازی شیب در دامنه های ناپایدار استفاده کرد.

زمینه و هدف: پدیده گرد و غبار از جمله تغییرات اقلیمی و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی است که در چند سال اخیر از سیرطبیعی خود خارج شده و شاهد تعدد وقوع آن در منطقه خاورمیانه می باشیم. هدف از این پژوهش بررسی هم دیدی و دورکاوی توفان گرد و خاک استان هرمزگان می باشد. روش بررسی: با روش ترکیبی همدید-دورکاوی، شرایط موثر بر توفان گرد و خاک در استان هرمزگان در آذرماه 1395بررسی شده است. یافته ها: پس از بررسی دید افقی و سمت و سرعت باد در ایستگاه های سطح زمین، داده های بازکاوی سطوح مختلف اتمسفر از سایت سازمان ملی اقیانوسی و جوی (نوا) اخذ و به منظور بررسی شرایط همدید و ترسیم نقشه های سطح زمین و سطوح فوقانی در محیط نرم افزار گردس استفاده شد. در ادامه با استفاده از تصاویر ماهواره مودیس(آکوا) پدیده گرد و غبار آشکار سازی شد. بحث و نتیجه گیری: در شرایطی که فرابار سیبری جهت غربی تر پیدا کند، نفوذ و گسترش زبانه های آن به سمت جنوب ایران باعث تضاد حرارتی حدود 35 درجه سلسیوس شده و افزایش گرادیان فشار را بین مناطق شمال شرقی و جنوب ایران به دنبال دارد. بادهای برخاسته از فرابار سیبری به دلیل عبور از روی چشمه های گرد و غبار (شرق و مرکز ایران و بیابان های اطراف استان هرمزگان) سبب گردیده که گرد و خاک از روی مناطق مذکور برخاسته و وارد استان هرمزگان گردد. تصاویر دورکاوی، مسیر حرکت گرد و خاک را منطبق بر جریان هوا در منطقه تایید می کند و نشان می دهد که حتی این پدیده به دریای عمان و خلیج فارس کشیده شده است.

زمینه و هدف: توفان های تندری جزو پدیده های مخرب آب و هوایی محسوب می شوند که شناخت سازوکار، تکوین و توسعه ی توفان های یادشده می تواند کمک ویژه ای را در جهت مقابله و کاهش خسارات ایفا کند. روش بررسی: در پژوهش حاضر به بررسی توفان های تندری با بارش بیش از 10 میلی متر ایستگاه سینوپتیک مشهد در یک دوره آماری 61 ساله (2010-1951) پرداخته شده است. بدین ترتیب ابتدا کدهای مربوط به رخداد پدیده توفان تندری و سپس بارش های بیش تر از 10 میلی متر مربوط به این پدیده استخراج و در ادامه داده های روزانه ی میانگین فشار تراز دریا از سری داده های بازکاوی شده ی NCEP/NCAR در 12 روز مورد نظر برداشت شد. در نهایت با روش تحلیل مؤلفه ی مبنا (PCA) و تحلیل خوشه ای، الگوهای گردشی تراز دریا که در ایجاد بارش های تندری نقش ایفا می کردند، طبقه بندی گردیدند. یافته ها: با بررسی های صورت گرفته مشخص گردید که بارش های تندری مشهد از دو الگوی کلی پیروی کرده است. الگوی اول، در فشار تراز دریا، هسته ای از سامانه ی کم فشاری بر فراز کشور ایران شکل گرفته که با حرکت چرخندی رطوبت موردنیاز بارش تندری را از منابع رطوبتی جنوب کشور تأمین و در ترازهای فوقانی(850 و 500 هکتوپاسکالی) نیز قرارگیری جلوی ناوه بادهای غربی بر فراز منطقه مورد پژوهش موجب رخداد بارش تندری گردیده است. الگوی دوم، سامانه ی سودانی در جهت جنوب غربی – شمال شرقی گسترش یافته و با عبور از فراز دریای عمان و خلیج فارس موجب فرارفت رطوبت به سمت منطقه مورد مطالعه شده و در تراز 850 و به ویژه 500 میلی باری قرارگیری جلوی ناوه بادهای غربی بر فراز منطقه مورد مطالعه عامل دینامیکی صعود را فراهم و تشدید و در پی آن به بارش تندری منجر گردیده است. بحث و نتیجه گیری: رخداد توفان های تندری و به ویژه بارش های تندری شدید و مخرب به وجود هوای مرطوب در مجاورت سطح زمین (مثلاً نم ویژه 10 گرم بر کیلوگرم و بیش تر)، و وجود ناپایداری در لایه های میانی وردسپهر بستگی دارد، مطالعه و مقایسه های انجام گرفته در رابطه با الگوهای متفاوت نشان داد که عوامل یادشده در الگوهای موجود نقش اصلی را ایفا می کنند. بررسی نقشه های وزش رطوبتی و نم ویژه ی الگوهای متفاوت در ترازهای مختلف جوی نشان می دهد که منابع رطوبتی بارش های تندری صورت گرفته در منطقه پژوهش دریای عرب، دریای سرخ، خلیج فارس و دریای عمان است.

زمینه و هدف: با نگاهی اجمالی به فعالیت های انسانی از دهه های اخیر تاکنون، این گونه به نظر می رسد که فعالیت ها و دست اندازی های نابجای انسان ها در محیط زیست موجب بروز تغییرات و مشکلات اکولوژیکی بسیار زیاد و گاهاً جبران ناپذیری بر آن شده است. اکوسیستم های موجود در طبیعت بسیار متنوع بوده و تخریب یکی به تدریج موجب نابودی کل اکوسیستم و درنتیجه برهم زدن اکولوژی آن ناحیه خواهد شد. هدف از انجام این پژوهش؛ درک سازوکارها و روش ساخت وساز در مناطق و اکوسیستم های کوهستانی، آموزش حساسیت های محیط زیستی و جانوری، جذابیت و جاذبه ها(رودخانه ها، زمین ها، خاک و. . . ) و انرژی های موجود در منطقه به مردم، دهیاری ها، تکنسین های کشاورزی و. . . . با استفاده از روش های جدید و مناسب به جای روش های قدیمی و منسوخ گذشته و ضرورت یادآوری و نشان دادن آسیب هایی که در اثر دخل و تصرف های نا به جای انسان ها به منطقه موردنظر واردشده، می باشد. ازآنجاکه مطالعات اکولوژیک در قزوین و حتی در ایران بسیار ناچیز است و با توجه به وجود گونه های گیاهی و جانوری متنوع و طبیعی، وجود ذخایر زیستی بسیار نایاب و انرژی های درونی فراوان منطقه ی الموت لزوم شناخت این گونه ها و درنهایت آموزش نتایج به دست آمده، به عموم مردم را نشان می دهد. روش بررسی: روش تحقیق پیمایشی است. بررسی تحلیل آزمون فرضیات پژوهش به روش استقرایی و با استفاده از نرم افزار spss انجام شده است. یافته ها: در این راستا مصاحبه ای با کارشناسان سازمان محیط زیست، جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقاتی _ آموزشی کشاورزی استان قزوین و چند تن از اساتید دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین و جمعی از متخصصان و مدیرعاملان شرکت های تعاونی و درنهایت عموم مردم صورت پذیرفت تا اهمیت آموزش اکولوژیکی بررسی شود. بحث و نتیجه گیری: درنهایت و با بررسی این آمار و نتایج حاصل شده از آنالیز توصیفی و تحلیلی (آزمون T مستقل و لوین، آلفای کرونباخ، آزمون کلموگروف اسمیرنوف و آزمون فریدمن) در نرم افزار SPSS این گونه به نظر می رسد که آموزش یکی از کلیدی ترین پارامترها در ارتقاء دانش اکولوژیک در نزد جامعه ی روستایی می باشد.

زمینه و هدف: ارتباط با طبیعت، ضروری ترین نیاز فطری آدمی می باشد. تحقیقات نشان می دهد که طبیعت و فضای سبز می تواند برکاهش فشار روانی و ارتقای سلامت روان موثر باشد. معماری منظر امروزه عناصر طبیعی را به گونه ای طراحی می کند که بر سلامت روان انسان و کاهش اضطراب تأثیر مثبت داشته باشد. در واقع باغ ها با پرورش دادن توان مقابله با اضطراب، سلامت روان را ارتقاء می دهند. هدف این پژوهش بررسی تاثیر منظر طبیعی (باغ) بر سلامت روان و نیز کاهش اضطراب و تامین نیاز فطری آدمی به تجربه ی محیط های طبیعی متنوع در جهت نیل به آرامش می باشد. روش بررسی: در پژوهش حاضر از ابزار جمع آوری اطلاعات (مطالعات کتابخانه ای، اسناد و مدارک مرتبط) استفاده شده است و مؤلفه ها، اصول و الگوهای مرتبط با موضوع، مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بکارگیری الگوی باغ ایرانی با کارکرد شفابخشی در مراکز درمانی در جهت سلامت روان و کاهش اضطراب لازم می باشد. در نتیجه می توان عوامل ذیل را به عنوان شاخص های یک باغ شفابخش در جهت سلامت روان انسان بیان نمود: عدم ابهام مادی در رابطه انسان و فضا، امکان انتخاب و ایجاد تعادل میان خلوت گزینی و تعامل، حواس پرت کن های مثبت، امکان فعالیت فیزیکی و ترغیب به آن، آب و القای حس آرامش. نتیجه گیری و بحث: در منابع داخلی تحقیقات زیادی با موضوع باغ های شفابخش و مناظر درمانی و تاثیرات آن بر انسان انجام گرفته است. اما در این نوشتار شاخصه هایی خاصه برای کاهش اضطراب و سلامت روان در این باغ ها استخراج گشته و مورد بررسی قرار گرفته است.