آرشیو توانبخشی (توانبخشی)
سال:1381 | دوره:3 | شماره:3 (مسلسل 10) |تعداد مقالات:11

زمینه: بیماران اسکیزوفرنیک نوع مداوم که پیشتر به عنوان مزمن خوانده می شدند بخش عمده ای از بیماران بستری در بخش های توانبخشی را تشکیل می دهند. به جز نشانه های خاص اسکیزوفرنیا، این بیماران عموما با اضطراب نیز روبرو هستند. این اضطراب که عموما با داروهای ضد روان پریشی برطرف نمی شود ممکن است بخشی از طبیعت اسکیزوفرنیا باشد اما گاهی می تواند ناشی از ساختار و کیفیت ویژه زندگی این بیماران در بخش های بیمارستانی باشد. هر کوششی در جهت کاهش اضطراب این بیماران را می توان گامی به سوی درمان و توانبخشی کامل تر و بهبود کیفیت زندگی آنان دانست. در این پژوهش کاربرد نقاشی در کاهش اضطراب این بیماران بررسی شده است. روش: 100 بیمار اسکیزوفرنیک با طول دوره بیماری حداقل دو سال بر مبنای DSM-IV در بخش های توانبخشی درازمدت مرکز روانپزشکی رازی به صورت تصادفی انتخاب شدند. میزان اضطراب آنان از طریق آزمون اضطراب کتل سنجیده شد. سپس 50 نفر از آنان به عنوان گروه تجربی انتخاب شدند که به مدت 15 جلسه هر بار یک ساعت به طراحی و نقاشی پرداختند و 50 نفر گروه گواه در همان ساعات به فعالیت هایی که جنبه خنثی داشت پرداختند. داروهای بیماران در طور مدت پژوهش تغییر داده نشد. در پایان 15 جلسه مجددا میزان اضطراب بیماران سنجیده شد. نمره های بار اول و دوم گروه تجربی و نمره بار دوم گروه تجربی و گواه به وسیله آزمون آماری t-student با یکدیگر مقایسه شد. نتایج: در مقایسه میانگین نمره های اضطراب حاصل از آزمون کتل با استفاده از روش t-student معلوم شد که کاربرد نقاشی در حد معنی داری از نظر آماری سبب کاهش اضطراب بیماران اسکیزوفرنیک می شود. (t=67.5 , P<0.01).

این تحقیق با هدف بررسی مهارت های ارتباطی و تعاملی، بر روی بیماران روان پریش بالای 18 سال در سال 1379، انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه شامل 80 بیمار روان پریش ( 38 زن و 42 مرد) از 4 مرکز درمانی رعد، سینا، رازی و امام حسین (ع) بودند که روش مطالعه، توصیفی - مقطعی بود و نمونه های مورد مطالعه به صورت غیراحتمالی و با روش نمونه گیری متناسب با اندازه، انتخاب شدند.ابزار مورد استفاده جهت گردآوری اطلاعات، آزمون مشاهده ای ACIS بود که اطلاعات آن توسط کار درمانگر تکمیل شده است.آزمون های آماری مورد استفاده در این مطالعه عبارت است از: ضریب همبستگی اسپرمن، ویل کاکسون و من ویتنی.نتایج:1- میانگین رتبه آزمون ACIS در گروه بیماران اسکیزوفرنی، به صورت معنی داری پایین تر از گروه بیماران اسکیزوافکتیو بود(P<0.001) .2- میانگین رتبه آزمون ACIS در گروه بیماران بستری به صورت معنی داری پایین تر از گروه بیماران سرپایی بود (P<0.001). 3- میانگین رتبه آزمون ACIS در گروه بیماران روان پریش زن و مرد تفاوت معنی داری نشان نداد.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده ضعف مهارت های ارتباطی و تعاملی در بیماران اسکیزوفرنی و نیز بیماران بستری را مشخص کرد. نتایج این تحقیق اطلاعات مفیدی در رابطه با مهارت های ارتباطی و تعاملی در اختیار کار درمان گرانی که با این بیماران سر و کار دارند، قرار می دهد. لیکن شناخت دقیق تر این مهارت ها در اختلال ها و موقعیت های دیگر، احتیاج به بررسی بیشتری دارد.

بیماری اسکیزوفرنی، با آن که به عنوان یک بیماری واحد تحت بررسی قرار می گیرد ولی شامل یک سری اختلالاتی است که در یک گروه نامتجانس می باشند. بیماران به تیپ 1 و 2 تقسیم می شوند. بیماران تیپ 1 علایم مثبت و 2 علایم منفی بارزی را دارا هستند. گروه مورد بررسی همگی با تشخیص اسکیزوفرنی مزمن سال ها تحت درمان با حداقل یک نوع داروی ضد سایکوز بوده اند. با استفاده از چک لیست، علایم منفی و مثبت ارزیابی گردید.در بیماران مزمن توهمات (از علایم مثبت) در کنار اکثر علایم منفی دیده می شود. به بیان دیگر، علایم منفی بیمار را بیشتر تخریب نموده و کارآیی وی را مختل می سازد. در بین علایم منفی، کندی یا سطحی شدن عاطفه - فقدان انگیزش بی توجهی اجتماعی و عدم توانایی در صمیمی شدن، بیشتر از بقیه یافت می گردد. بیمارانی که به داروهای ضد سایکوز کنونی جواب مناسب را نداده اند باید مورد بررسی بیشتر قرار گرفته و در درمان زن ها از داروهای جدیدتری استفاده نمود.

با توجه به گسترش مراکز ارایه دهنده خدمات مشاوره در سال های اخیر، ارزشیابی آنها ضرورت مبرم پیدا کرده و یکی از مهمترین اجزای این ارزشیابی، سنجش رضایت خدمات گیرندگان مراکز یاد شده است. بر این اساس، پرسش نامه سی سوالی "رضایت از خدمت" به فارسی برگردانده و ویژگی های روان سنجانه آن در جمعیت ایرانی بررسی شد. این مقیاس که محصول برنامه رضایت پژوهشی دانشگاه کالیفرنیای سان فرانسیسکو (UCSF)  است، پس از ترجمه به فارسی برای ارزیابی از نظر قابل فهم بودن در جمعیت ایرانی بر روی  33مراجعه کننده  9 مرکز مشاوره شهر تهران آزموده و اصلاح شد. سپس برای سنجش پایایی آن، بر روی 121 مراجعه کننده (71% زن و 29% مرد با دامنه سنی 65-18 سال) و برای تعیین روایی آن، بر روی 50 مراجعه کننده (78% زن و 22% مرد با دامنه سنی 75-18 سال) اجرا شد.میانگین هم بستگی پاسخ به سوال های سی گانه مقیاس (0.35) و ضریب α کرونباخ (0.94) حاکی از هم سانی درونی مقیاس است. روایی ملاکی از طریق محاسبه ضریب هم بستگی بین نمرات مقیاس و عملکرد فرد روی سه سوال باز پاسخ انتهای مقایس تعیین شد (r = 0.53) و نمره 95 روی مقیاس به عنوان نقطه برش مناسب شناخته شد.

مساله مراقبت و درمان بیماران روانی یکی از مسایل و معضلات مهم بهداشتی جوامع می باشد. به منظور بررسی عوامل موثر بر طول مدت بستری بیماران روانی مطالعه ای بر روی بیماران بستری شده در مرکز روانپزشکی رازی در طی نیم سال دوم سال 79 انجام شد. این مطالعه، به روش گذشته نگر توصیفی انجام گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بین عواملی چون سن و جنس بیماران، محل تولد، محل سکونت، وضعیت اشتغال، منبع ارجاع و نوع درمان بیماران با طول مدت بستری رابطه ای وجود نداشت. از طرفی این مطالعه نشان داد که بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا نسبت به بیماران خلقی و سایر بیماران زمان اقامت طولانی تری را در بیمارستان داشتند .(P<0.05)  همچنین بیماران با دفعات بستری قبلی، بیماران با طول مدت اختلال طولانی تر، بیماران با داشتن بیماری همراه (اعم از جسمی یا روانپزشکی)، بیماران مجرد و طلاق گرفته نسبت به بیماران متاهل و بیماران با پوشش بیمه، زمان اقامت طولانی تری را در بیمارستان داشته اند.

مقدمه: بروز علایم منفی در اسکیزوفرنیا از جمله اصلی ترین مشکلات موجود بر سر راه توانبخشی این دسته از بیماران محسوب می گردد. استفاده از داروهای مناسب جهت کاهش این علایم و انجام درمان های روانی - اجتماعی به خصوص آموزش مهارت های اجتماعی در هم گامی با سایر امکانات و تسهیلات روانپزشکی جامعه نگر نقش کلیدی را در حل این معضل ایفا می نماید. در مقاله حاضر پس از بحث و شناخت دقیق تری در خصوص علایم منفی و در مان های متداول آنان، به بررسی فراوانی این علایم در یک صد بیمار اسکیزوفرنیک بستری در مرکز روانپزشکی رازی و ارتباط سه متغیر سن، جنس و ازمان بیماری با این علایم می پردازیم.مواد و روش تحقیق: یک صد بیمار اسکیزوفرنیک بستری در مرکز روانپزشکی رازی به طور تصادفی و با نسبت مساوی از بین زنان و مردان از بخش های حاد و نگهداری انتخاب و با پرسش نامه SANS نسبت به ثبت علایم منفی در آنان اقدام گردید. سپس با استفاده از روش های آماری، ارتباط این یافته ها با متغیرهای یاد شده، مورد آزمون قرار گرفت.یافته ها: گستردگی علایم منفی بیماران از 86% تا 98% علایم شدید نیز از 30% تا 55% در نوسان بود، بنابراین هیچ بیماری بدون علامت منفی نبود. اما این آمار هم از حیث مقدار و هم از حیث شدت به طور مشخص بیش از آمار مندرج در کتاب روانپزشکی کاپلان و سادوک است. شدیدترین علایم منفی در بخش نگهداری زنان و خفیف ترین آن نیز در بخش حاد زنان ملاحظه گردید. هیچگونه ارتباط معنی داری بین شدت علایم منفی و متغیرهای سن، جسن و مدت ابتلا به بیماری یافت نشد. نتیجه: گستردگی فراوانی علایم منفی در نزد بیماران اسکیزوفرنیک این مرکز و شدت آن واقعیتی است که بیانگر وخامت اوضاع کلی این دسته از بیماران و مستلزم به کارگیری شیوه های مناسب درمانی جهت تقلیل این علایم و افزایش آموزش پذیری آنان برای زندگی مستقل تر در بستر اجتماع و خانواده می باشد.

مقدمه: پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی و تحلیلی است که به منظور بررسی و شناخت مسیر مراجعه به روان پزشک در شهرستانی با تجربه جدید یک روان پزشک در مقایسه با تهران صورت گرفته است. متغیرهای مورد مطالعه شامل مشخصات جمعیت شناختی مراجعان، منبع ارجاع، محل مراجعه قبلی، استفاده از درمان های سنتی، محلی و نیز زمان بین بروز مشکل با نشانه بیماری تا نخستین مراجعه به روان پزشکی بوده است. موارد و روش تحقیق: ابتدا از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد هزار نفر مراجعه کننده بار اول به اولین و تنها مطب روان پزشکی در یکی از شهرستان های استان کرمان به نام سیرجان با جمعیتی بالغ بر یک صد و بیست هزار نفر در سال اول افتتاح مطب و سپس هزار نفر دیگر در طی یک سال بعد انتخاب شدند. در تهران نیز با همین روش تعداد پانصد مراجعه کننده جدید برای سال اول تاسیس مطب و تعداد پانصد نفر دیگر نیز برای سال دوم انتخاب شدند. بعد از ارزیابی پرونده های تمامی مراجعان، متغیرهای پژوهش با استفاده از نرم افزار مربوطه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: بیش ترین منبع ارجاع به روان پزشک در هر چهار سال مورد ارزیابی، بستگان و آشنایان مراجعه کنندگان بودند. پزشکان عمومی نقش کمی در ارجاع بیماران به روان پزشک داشتند. در شهرستان سیرجان در طی سال دوم به تدریج میزان ارجاع از طرف متخصصان، پرسنل بهداشتی درمانی و مراکز غیرپزشکی با تفاوت معنادار آماری افزایش یافت. با این حال در تهران تفاوت بین منابع ارجاع در سال اول و دوم معنادار نبود. به ترتیب 33.4% و 8.6% آنها به مطب سیرجان و تهران حداقل یک بار در طول عمر خود به درمان گر محلی مراجعه کرده بودند که از نظر آماری تفاوت معناداری داشت.بحث و نتیجه گیری: تغییرات یاد شده در متغیرهای مورد ارزیابی و مقایسه آماری آن در دو شهرستان مورد مطالعه علاوه بر نشان دادن مشخصات جمعیت شناختی و سطح آگاهی مردم در خصوص چگونگی استفاده از خدمات بهداشت روانی می تواند نشان دهنده نقش مداخله های گوناگون آموزشی در سطح کلی جامعه نیز در سطوح مختلف درمانی برای پزشکان و پرسنل بهداشتی و درمانی دیگر جهت تشخیص صحیح مشکل و ارجاع به موقع بیماران به روان پزشک باشد و بر آن تاکید ورزد.

این پژوهش با هدف بررسی برخی مشخصات معتادان نوجوان (<20y) ایرانی شامل جنسیت، سن شروع، نوع ماده مصرفی، روش مصرف، سابقه ترک، وضعیت خانوادگی، وضعیت اجتماعی - اقتصادی، وجود علایم روانی، سابقه اقدام به خودکشی، و علت گفته شده برای مصرف انجام شده است.در این پژوهش از میان بیش از 500 مراجعه به یک مرکز سرپایی ترک اعتیاد در تهران، 65 نفر که حداکثر 20 سال سن داشتند، انتخاب شدند و مشخصات آنها از پرونده ها استخراج شد، که از بین این تعداد 98.46% مذکر بودند. کم ترین سن شروع 8 سالگی، بیش ترین ماده مورد مصرف تریاک و هرویین (79.99%) و بالاترین روش مصرف "تدخین" ( 43.18%در مورد تریاک و 57.14% برای هرویین) بود. در 76.93% این افراد، حداقل یک بار سابقه ترک وجود داشت. 73.84% وضعیت ناهنجار اجتماعی - اقتصادی و60.00%  وضعیت ناهنجار خانوادگی از نظر عاطفی داشتند. در تمام این افراد علایم روانی (بیش از همه اضطراب و افسردگی) و در 21.53% از آنها سابقه مراجعه به مراکز سرپایی یا بستری روانپزشکی به دلیل علایم روانی وجود داشت، که از میان عده اخیر در 28.57% موارد سابقه اقدام به خودکشی بیان شده است. بیشترین علت ادراک شده یا تصوری برای شروع مصرف، وجود مشکلات عاطفی و خانوادگی (61.53%) ذکر شده بود.

به نظر می آید تا نتوانیم مبانی تدوین راهبردهای مقابله با آسیب ها و مشکلات روانی اجتماعی را بر اساس نظراتی مشخص، عینی و هم آهنگ و در یک راستای کلی، تدوین کنیم، نخواهیم توانست به راهبردهای بنیادینی دست یابیم که بتواند راهنمای برنامه های مداخله گرانه شده و در پایان نیز مبنای ارزیابی های ما قرار گیرد.در این مقاله، کوشش شده است خطوط اصلی دو رویکرد و به ویژه راهبردهایی که به منظور کاهش مشکلات و آسیب های اجتماعی به کار گرفته شده اند، مورد کاووش قرار گیرد که علاوه بر ابهام و سردرگمی در مبانی مورد نظر، آنچه انجام شده، نه در یک زمینه اجتماعی شهرنشینی و بنابر واقعیت جامعه ایران، بلکه بر مبنای این فرضیه عمل کرده ایم، که گویا با یک جامعه روستایی روبرو هستیم، و لذا نتوانسته ایم به نتایج دلخواه نایل آییم. موضوعی که حداقل در ابتدای راه تدوین برنامه چهارم توسعه، حتما باید به آن پرداخته شود.