بوم شناسی کاربردی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:5

در پژوهش حاضر از خط مشی های حفاظتی بر پایه روش های تجزیه و تحلیل مکانی تکه تکه شدگی جنگل ها و ارزیابی های میدانی در منطقه جنگلی زاگرس مرکزی در غرب استان اصفهان استفاده شد. ویژگی های خاک و پوشش گیاهی در 15 زیرحوضه جنگلی با درجه انبوهی پوشش تاجی زیاد، متوسط و کم به مساحت 2/839 کیلومترمربع مطالعه شد. در روش تجزیه و تحلیل عملکرد سیمای سرزمین (Landscape Function Analysis (LFA یازده شاخص سطح خاک در بین لکه های گیاهی و خاک لخت در طول ترانسکت مستقرشده برای دستیابی سه ویژگی عملکردی شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی بررسی شد. در روش سلامت 17 شاخص برای ارزیابی سه ویژگی عملکردی شامل سلامت موجودات زنده، عملکرد آب شناختی و پایداری سایت امتیازدهی شد. نقشه کاربری اراضی با استفاده از تصویر Landsat OLI در سال 1394 برای اندازه گیری درجه تکه تکه شدگی تولید شد. نتایج LFA نشان داد پایداری سایت و چرخه مواد در جنگل های با انبوهی پوشش زیاد با مقدار 72 و 57 درصد به طور معنی داری از سایر پوشش ها بالاتربود (P < 0/05). نتایج سلامت نشان داد شاخص های هدررفت خاک سطحی، گونه های مهاجم و مقاومت خاک سطحی به فرسایش عوامل تأثیرگذار بر سلامت سایت هستند. مقادیر تکه تکه شدگی در سایت های جنگلی با انبوهی پوشش تاجی زیاد و در سایت های با انبوهی پوشش اندک به ترتیب برابر 54 و 96 درصد بود. نتایج به دست آمده نشان دهنده کارایی ترکیب روش زمینی و سنجش از دوری در ارزیابی میزان عملکرد جنگل های زاگرس است.

شناخت وضعیت رویشگاهی و خصوصیات جنگل شناسی گونه های کمیاب گامی مؤثر در جهت توسعه پایدار جنگل محسوب می شود. بر این اساس مطالعه پیش رو به بررسی آت اکولوژی و شناسایی ویژگی های رویشگاه گونه بارانک لرستانی به عنوان یکی از گونه های کمیاب زاگرس می پردازد. بدین منظور منطقه حفاظت شده گهررود که تنها رویشگاه طبیعی بارانک در استان لرستان است انتخاب و پس از مراجعه به منطقه تمامی پایه های بارانک، به طور 100 درصد آماربرداری شدند. همچنین مشخصه های فیزیوگرافیکی منطقه ثبت و نمونه های خاک منطقه نیز برداشت شد. از بذر و میوه درختان بارانک نیز نمونه برداری شد و مشخصه های مورفولوژیکی آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد گونه بارانک در ارتفاع 2100 تا 2400 متری از سطح دریا در جهت شمال غربی و شیب های کمتر از 30 درصد و خاک کم عمق با بافت شنی-لومی و قلیایی گسترش دارد. میانگین قطر برابر سینه، ارتفاع، قطر تاج، ارتفاع تنه، مساحت تاج پوشش و سطح مقطع برابر سینه درختان به ترتیب 58/7 سانتی متر، 04/4 متر، 23/3 متر، 25/1 متر، 27/9 مترمربع، 77/152 سانتی متر مربع است. همچنین وزن هزار دانه بارانک لرستانی 78/34 گرم و سطح برگ ویژه 09/97 سانتی متر مربع بر گرم به دست آمد. گونه هایی از جنس بادام، ارس، شن، محلب، ارژن، کیکم و بید اصلی ترین گونه های همراه بارانک لرستانی بودند.

با افزایش سرعت شهرنشینی، نیاز انسان به ارتباط با طبیعت و تجربه کیفیت های زیباشناختی مانند زیبایی مناظر، هوای تازه، تنوع توپوگرافی و زیرساخت های سبز در حال افزایش است. از این رو کیفیت زیباشناختی سیمای سرزمین به عنوان یک منبع با ارزش درخور حفاظت در نظر گرفته می شود. هدف از ارزیابی کیفیت دیداری سیمای سرزمین، مشخص کردن معیارهایی است که بر اساس آنها سیماهای دارای ارزش زیبایی شناسی را حفظ و بازسازی کرد. در این مطالعه به منظور کمی سازی ارزش زیبایی شناسی پس از مرور منابع و بررسی ویژگی های منطقه مطالعاتی، معیارهای مؤثر در ارزش زیبایی شناسی مشخص، نقشه سازی و سپس استاندارد شد و در گام بعد با به کارگیری روش ترکیب خطی وزن دار، مناطق دارای ارزش زیبایی شناسی تعیین شد. در نهایت مناطق دارای ارزش زیبایی شناسی با درجات متفاوتی از مطلوبیت مشخص شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مناطق دارای بیشترین ارزش زیبایی شناسی با مساحت 64/40 کیلومتر مربع کمترین مساحت و مناطق دارای ارزش زیبایی شناسی کم با مساحت 65/477 کیلومتر مربع بیشترین مساحت منطقه را به خود اختصاص داده اند. نتایج این مطالعه می تواند به منظور بهبود مدیریت و کیفیت سیمای سرزمین برای تصمیم گیران سومند واقع شود.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه شاخص های تنوع زیستی و تراکم زادآوری در روشنه های طبیعی و انسان ساخت در جنگل های سیاهکل استان گیلان انجام شد. داده ها از 60 روشنه شامل 30 روشنه طبیعی و 30 روشنه انسان ساخت جمع آوری شد. نتایج بررسی ترکیب گونه ای نشان داد که گونه های خرمندی (. Diospyros lotus L)، توسکای قشلاقی (. Alnus glutinosa L)، ممرز (. Carpinus betulus L) در هر دو نوع روشنه حضور داشتند. در اشکوب درختچه ای بین تمام گونه های شناسایی شده در هر دو نوع روشنه، میانگین تراکم در هکتار تمام گونه ها به استثناء گونه خاس (. Ilex aquifolium L) در روشنه های انسان ساخت بیشتر از روشنه های طبیعی بوده و گونه های خاس و سیاه ولیک (Crataegus ambigua A. K. Becker) اختلاف معنی داری نشان دادند. همچنین تراکم زادآوری برای تمامی گونه ها، در روشنه های طبیعی بیشتر از روشنه های انسان ساخت بود و میانگین تراکم در هکتار برای گونه های خرمندی، توسکای قشلاقی و افرا، اختلاف معنی داری بین دو نوع روشنه نشان دادند. از طرفی زادآوری گونه راش نیز فقط در روشنه های طبیعی مشاهده شد. نتایج بررسی شاخص های تنوع زیستی نشان داد که در زادآوری و اشکوب های درختی و علفی، میانگین شاخص های تنوع، یکنواختی و غنای گونه ای در روشنه های طبیعی بیشتر بود. در حالی که در اشکوب درختچه ای، میانگین شاخص های گفته شده در روشنه های انسان ساخت بیشتر بود.

مکان یابی دفن پسماند یکی از مهم ترین جنبه های مدیریتی مواد زاید جامد شهری است. انتخاب محل مناسب برای دفن پسماند می تواند از آثار نامطلوب اکولوژیکی و اجتماعی-اقتصادی جلوگیری کند. از این رو، هدف از این مطالعه انتخاب مکان های مناسب دفن پسماند شهر بوشهر با در نظر گرفتن لایه کاربری اراضی، فاصله از منابع آب های سطحی و زیرزمینی، بافت خاک، بارش، جهت باد، زمین شناسی، شیب و فاصله از گسل، فاصله از مناطق مسکونی و فاصله از راه ها، فاصله از مراکز صنعتی و تأسیسات است. برای این منظور، وزن لایه ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی محاسبه شد. از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای مدل سازی و تحلیل فضایی و تلفیق لایه ها استفاده شد. بر اساس رویهم گذاری معیارهای وزن داده شده با روش ترکیب خطی وزن دار مکان های مناسب دفن پسماند انتخاب شده به نامناسب و مناسب طبقه بندی شد. در مکان های مناسب، با کمترین زمان و سرمایه گذاری امکان توسعه محل دفن پسماندهای جامد شهری وجود دارد. با در نظر گرفتن حداقل مساحت موردنیاز محل دفن برای دوره 10، 20، 50 و 100 سال، مکان های مناسب دفن اولویت بندی شد. نتایج نشان داد 3/7 درصد از کل منطقه (3738 هکتار) مناسب دفن پسماند است که این محدوده در شرق شهر بوشهر واقع شده است.