مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال:1397 | دوره:10 | شماره:3 (پیاپی 25) |تعداد مقالات:12

هدف: هدف از پژوهش حاضرسنجش میزان آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی شیراز به منظور اطلاع از وضعیت به کارگیری و بهره مندی این کتابخانه ها از فناوری های اطلاعاتی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر کاربردی و از نوع توصیفی-تحلیلی است و روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایشی است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی طراحی شده توسط نورافروز، حریری و حنفی زاده (1389) استفاده شده است. در این پژوهش از روش های آمار توصیفی شامل توزیع فراوانی، محاسبه میانگین و انحراف معیار با رسم جدول و نمودار استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که کتابخانه دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با امتیاز 86/0 بیشترین میزان آمادگی الکترونیکی را بین کتابخانه های دانشگاهی شیراز داشته اما در مقابل کتابخانه دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد با امتیاز 09/1-پایین ترین میزان آمادگی الکترونیکی را دارد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان می دهند که اکثر کتابخانه های دانشگاهی شیراز، آمادگی الکترونیکی در سطح متوسط به پایین دارند که این امر نشان دهنده یآمادگی الکترونیکی اندک این کتابخانه ها است.

هدف این پژوهش بررسی میزان آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز از دیدگاه مدیران و کتابداران به منظور شناخت نقاط قوت و ضعف این کتابخانه ها و ارائه پیشنهادهایی جهت بهبود و ارتقاء خدمات و اطلاع رسانی بهینه و روزآمد مطابق با ابعاد و شاخص های آمادگی الکترونیکی است. این پژوهش مطالعه ای پیمایشی است که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. جامعه ی پژوهش متشکل از تمام مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز است. با به کارگیری مدل نورافروز، حریری و حنفی-زاده (1389) و مدل مبتنی بر IUP (میوتولا و ون بریکل، 2006) ارائه شده توسط نوروزی و جعفرپور (1390) و مدل بین المللی «استوپ» به کارگرفته شده در پژوهش بادامچی وایقان (1391) سه پرسشنامه تدوین نموده که روایی آن ها از طریق روایی صوری و پایایی آن ها از طریق فرمول آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفتند. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که به طور کلی این کتابخانه ها در آمادگی متوسطی به سر می برند که به نظر می رسد هر کدام از این ابعاد در این کتابخانه ها نیازمند بازنگری و توجه بیشتری تا رسیدن به وضعیت مناسب با عصر حاضر هستند. کتابخانه های دانشگاهی شهر اهواز از لحاظ بُعد سخت افزار و امکانات ارتباطی؛ خدمات؛ نفوذ فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی؛ برنامه ها و راهبرد؛ و اعتبارات در وضعیت مناسبی به سر نمی برند و پایین تر از سطح متوسط هستند. آن ها در بُعد کیفیت زیرساخت و آمادگی نیروی انسانی به صورت معناداری بالاتر از حد متوسط هستند، و از لحاظ ابعاد نرم افزار؛ امنیت و حفاظت از اطلاعات؛ منابع و محتوای اطلاعاتی؛ سازمان در حد متوسط هستند.

هدف این این پژوهش تعیین میزان تاثیرگذاری کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی در اجرای راهبردهای مقابله با جنگ نرم است. روش و جامعه پژوهش و ابزارگردآوری اطلاعات: این پژوهش مروری – کتابخانه ای و پیمایشی کاربردی است با استفاده از ابزار پرسشنامه که از متون و پژوهش های مرتبط استخراج شده و روایی آن توسط چند تن از اساتید تایید شده است اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده و در نرم افزار اس پی اس تجزیه و تحلیل شده است. جامعه این پژوهش بالغ بر65 نفر از استادان و اعضای هیات علمی و متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی پژوهشگاه ها، سازمان های پژوهشی و دانشگاه-های دولتی به صورت گروه هدف در دسترس بوده است که، تعداد 45 پرسشنامه دریافت گردیده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داده است که 2/82٪ پاسخ دهندگان شبکه های ماهواره ای را دارای بیشترین کارایی نسبت با سایر ابزارهای جنگ دانسته اند. 7/66 ٪ جامعه پژوهش ایجاد تغییر در اعتقادات و باورهای جامعه را مهم ترین هدف جنگ نرم می دانند، 84/4 ٪ پاسخ-دهندگان جوانان و نوجوانان را مهم ترین گروه هدف در جنگ نرم می-دانند و 80٪ افزایش آگاهی های عمومی را موثرترین راهبرد برای مقابله باجنگ نرم دانسته و نیز 64/4٪ اظهارنموده اند که کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی در ایجاد سرویس های آگاهی رسانی جاری به عنوان راهبرد مقابله با جنگ نرم بیشترین تاثیر را دارند. از نظر جامعه پژوهش بین میزان اهمیت اهداف جنگ نرم و اهمیت راهبردهای عمومی مقابله با آن ارتباط معناداری وجود دارد.

هدف: شناخت و تعیین میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی نوجوانان از کتابخانه های عمومی شهر اصفهان بوده است. روش: تعداد328 عضو از میان 9418 نفر اعضای نوجوان به عنوان نمونه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته چند گزینه ای با طیف لیکرت جمع آوری شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که کتاب های کمک درسی مهمترین منبع مورداستفاده نوجوانان در رفع نیازهای اطلاعاتی است و مهمترین منبع نیز در برآوردن نیاز اطلاعاتی آنان محسوب می شوند. خدمات امانت دهی به عنوان مهمترین خدمات عمومی تعیین شد که مهمترین خدمت در برآوردن نیاز اطلاعاتی آنان نیز است. مهمترین مشکل در رفع نیازهای اطلاعاتی عدم آگاهی نوجوانان از منابع جدید است. بیشترین موضوع مورد علاقه آنان تکنولوژی است. نتایج: نتایج پژوهش حاکی از این است که کتابخانه های عمومی تقریبا در برخورد با نیازهای اطلاعاتی مراجعان نوجوان خود و نیزدر خدمات امانت دهی موفق عمل نمودند، اما در سایر خدمات ضعیف عمل نموده اند.

هدف: هدف این مقاله، پس از مروری کلی بر مفهوم نسب شناسی علمی، معرفی پروژه های مهم نسب شناسی علمی در جهان، و توصیف نرم افزارهای مرتبط با این حوزه است. روش شناسی: پژوهش حاضر به صورت مروری و بر اساس بررسی متون انجام شده است. نتیجه گیری: . مطالعات نشان داد که پروژه های متعددی در خصوص نسب شناسی علمی عملیاتی شده است که از طریق روابط علمی استاد راهنما-دانشجو ترسیم شده است که می تواند الگویی برای اجرای پروژه های مشابه در ایران باشد. از سوی دیگر، در این مقاله مشخص شد نرم افزارهای متعددی وجود دارد که پژوهشگران برای مشخص کردن نسب شناسی علمی و ترسیم روابط علمی پژوهشگران می توانند از آنها بهره بگیرند. در نسب شناسی دانشگاهی، تأکید روی رابطه علمی افراد مثل همکار، یا استاد-دانشجو است. بنابراین، در اکثر پروژه های نسب شناسی، تلاش بر این است که در یک حوزه علمی، روابط افراد مشخص شود. طی دهه های اخیر، روشهای تحلیل استنادی و هم تألیفی برای تحلیل همکاری علمی بین نویسندگان استفاده شده است با این حال، نسبت علمی نویسندگان در این روش ها به صورت دقیق مشخص نمی شود.

با نقش میانجی اعتماد سازمانی در میان دبیران مدارس انجام شد. روش: این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی است و جامعه ی آماری پژوهش حاضر را کلیه ی دبیران مدارس دوره ی اول و دوم متوسطه ی شهرستان بیجار در سال تحصیلی 1395 به تعداد 500 نفر تشکیل داد. نمونه ی آماری 217 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی با حجم متناسب انتخاب شد. شاخص و مبنای طبقات دبیران مرد و زن بوده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های ارتباط سازمانی دعایی(1372) با آلفای(91/0)، تسهیم دانش بوک، زمود، کیم و لی(2005) با آلفای(75/0) و اعتماد سازمانی الونن، بلومکویست و پومالاینن(2008) با آلفای(94/0) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی smartpls2 استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که ارتباط سازمانی به صورت مستقیم(185/0=β ) و غیرمستقیم(103/0=β ) بر تسهیم دانش تأثیرگذار است (در مجموع288/0=β ). ارتباط سازمانی به صورت مستقیم(521/0=β ) بر اعتماد سازمانی تأثیرگذار می باشد(در مجموع521/0=β ). اعتماد سازمانی به صورت مستقیم(198/0=β ) بر تسهیم دانش تأثیرگذار است(در مجموع198/0=β ). همچنین تأثیر ارتباط سازمانی بر تسهیم دانش به صورت غیرمستقیم توسط متغیر میانجی، اعتماد سازمانی با(35/0=β ) تبیین شد. نتیجه گیری: در این رابطه زمانی که اعتماد سازمانی به عنوان متغیر میانجی وارد معادله می شود، دارای قدرت بیشتری است. به عبارت دیگر، می توان گفت که ارتباط سازمانی با نقش میانجی گری اعتماد سازمانی موجب افزایش تسهیم دانش در میان دبیران می شود.

هدف: مرور مقاله های حوزه بازی در کتابخانه و ارائه طرحی کلی از موضوعهای مورد پژوهش است. جامعه پژوهش 86 مقاله ای است که دراین حوزه دراسکوپوس نمایه شده است. اطلاعات هر مقاله ها در اکسل ذخیره شد. عنوان و چکیده مقاله ها و در صورت در دسترس بودن، متن کامل مقاله مطالعه شد. نتایج نشان دادکمترین و بیشترین تعداد مقاله منتشرشده توسط هر پژوهشگر، به ترتیب یک و 6 مقاله است. نیمی از مقالهها از سال2012 به بعد منتشر شده است. 3/66درصد مقاله ها را مقاله پژوهشی تشکیل میدهند. نتایج تحلیل مقالهها بر اساس نوع کتابخانه، روش پژوهش، سبک بازی وموضوع مقاله نیز ارائه شده است. موضوعهای موردبحث حول وحوش آموزش مبتنی بر بازی، مجموعه گستری کتابخانه، برنامه بازی، طراحی بازی، تحلیل بازی، آموزش سواد اطلاعاتی، آموزش کتابخانه، آموزش اخلاق حرفه ای و سرقت علمی، حمایت کتابخانه از بازی و گیمیفیکیشن است. بدون شک به منظور موفقیت در پروژه های مرتبط با بازی و کتابخانه، نگاه به ابعاد متفاوت آن و برنامهریزی در آن زمینه ها بسیار مثمر ثمر خواهد بود و پژوهش هایی نظیر پژوهش حاضر می توانند دیدی همهجانبه بهمنظور برنامه ریزی بلندمدت برای ارائه برنامه های بازی در کتابخانه و استفاده از بازی در آموزش کتابخانه ارائه نماید.

هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش، بررسی نقش مؤلفه های مدیریت دانش در کارآفرینی سازمانی متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی شاغل در کتابخانه های دانشگاه شیراز می باشد. روش شناسی: ابزار پژوهش مورد استفاده شامل پرسشنامه مدیریت دانش نیر (1390) و پرسشنامه کارآفرینی سازمانی هومن (1381) می باشد. ضرایب پایایی آلفای کرونباخ که برای محاسبه همسانی درونی پرسشنامه های مدیریت دانش و کارآفرینی سازمانی استفاده گردید، به ترتیب برابر با 89/0 و 92/0 به دست آمد. جامعه مورد مطالعه، کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه شیراز (87 نفر) می باشد. یافته ها: نتایج نشان داد از بین مؤلفه های مدیریت دانش، بین مؤلفه های "افراد"، "فرایند" و "فرهنگ" با کارآفرینی سازمانی رابطه معنی داری وجود دارد، در حالیکه بین مؤلفه "فن آوری" با "کارآفرینی سازمانی" رابطه معنی داری وجود ندارد. نتیجه گیری: کتابخانه ها نیاز به پیاده سازی مدیریت دانش و بهره گیری از سرمایه های فکری خود، در ایجاد کارآفرینی سازمانی در طول زمان می یابند که، بستگی به فرآیند تبادل دانش دارد. در این مسیر مهم ترین عامل موفقیت کارآفرینی سازمانی، مدیریت کردن اثر بخش دانش در سازمان است. به عبارت دیگر، مدیریت دانش در کتابخانه ها می تواند به عنوان بستر ظهور کارآفرینی سازمانی تلقی گردد.

هدف: هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی سرمایه روانشناختی و نقش صفات مثبت را در افزایش عملکرد افراد در محیطهای کاری با نگاهی علمی مورد توجه و بررسی قرار میدهد. لذا تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین سرمایه روانشناختی و تعهد سازمانی در کتابداران دانشگاههای دولتی شهر اصفهان پرداخته است. روش تحقیق: روش تحقیق همبستگی با شیوه ی نمونه گیری طبقه ای تصادفی میباشد. جامعه آماری این تحقیق کلیه کتابداران دانشگاههای دولتی شهر اصفهان بودند. 128 نفر انتخاب شدند. داده های پژوهش حاضر بر اساس پرسشنامه های استاندارد و با کمک نرم افزار spss 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های این تحقیق نشان داد که بین میزان خودکارآمدی(اعتمادبه نفس)، امیدورای، خوش بینی، و انعطاف پذیری و تعهد سازمانی آنها رابطه ی معنادار وجود دارد. امّا بین سرمایه ی روانشناختی و تعهدسازمانی و ویژگی های جمعیت شناختی رابطه معنادادری وجود ندارد. نتایج: نتایج این تحقیق بر آنست تا راهکارهای جدید بر اساس علوم نوین در برابر مدیران و سرپرستان کتابخانه ها قرار دهد تا گامی هر چند کوچک در جهت بهبود شرایط کاری همکاران عزیز شاغل در کتابخانه ها برداشته شود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، ارائه چارچوبی جامع در خصوص عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در کتابخانه های دانشگاهی ایران است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه اجرا، پیمایشی-تحلیلی است که با رویکرد ترکیبی (کمی-کیفی) انجام شده است. در بخش اول، از روش تحلیل محتوا و در بخش دوم از تکنیک دلفی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه پژوهش در بخش اول، 3922 مدرک شناسایی شده در پایگاه وب آو ساینس و در بخش دوم، 40 نفر از متخصصان فناوری اطلاعات به روش نمونه گیری هدفمند هستند. یافته ها: یافته ها نشان داد که در 82. 93 درصد پژوهش ها، 9 مدل پذیرش فناوری به کار رفتند و از بین آنها مدل تم (TAM) با فراوانی 694 بیشترین کاربرد را دارد. دیگر یافته ها نشان داد که چارچوب نهایی پذیرش فناوری ها در کتابخانه های دانشگاهی ایران شامل 42 مولفه است. سودمندی استفاده درک شده، کیفیت سیستم (ویژگی های فناوری) و رضایت کاربر به ترتیب با کسب میانگین رتبه ای 32. 10، 28. 63 و 26. 97 مهمترین مولفه ها در پذیرش فناوری هستند. نتیجه گیری: پژوهش حاضر، با شناسایی و اولویت بندی مولفه های موثر بر پذیرش فناوری می تواند نقش بسزایی در رضایت کاربران و افزایش اثربخشی فناوری ها در کتابخانه ها به هنگام تغییر، توسعه و یا دگرگون سازی ایفا نماید.

هدف: پژوهش حاضر درصدد است تا شاخص های یادگیری خودراهبر در دانشجویان علم اطّلاعات و دانش شناسی را بررسی کرده و میزان اثربخشی تکنیک نقشه های مفهومی و روش مشارکتی را بر آن ها ارزیابی نماید. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، و به لحاظ شیوه ی گردآوری داده ها شبه تجربی همراه با پیش آزمون و پس آزمون است. در ابتدا با استفاده از روش تحلیل متن عوامل مؤثّر بر یادگیری خودراهبر و مؤلفه های مربوط به آن کشف شده و پرسشنامه استاندارد فیشر و همکاران جهت سنجش میزان آمادگی یادگیری خودراهبر دانشجویان مورد بهره برداری قرار گرفت. به منظور ارتقای مؤلفه های مذکور، با پیاده سازی تکنیک نقشه های مفهومی و آموزش مبتنی بر روش مشارکتی مداخله ی آزمایشی صورت پذیرفت. نتیجه گیری: در شرایطی که آموزش با استفاده از تکنیک نقشه های مفهومی بر یادگیری خود راهبر و هیچ یک از مؤلفه های آن تأثیر معناداری نداشت، بهره گیری از روش یادگیری مشارکتی تأثیر معناداری را بر تمامی آن ها نشان می دهد. با آموزش به شیوه ی یادگیری مشارکتی انگیزش یادگیری، خودکنترلی و خودمدیریتی دانشجویان افزایش یافته و انتظار می رود روحیه ی خوداتّکایی، رضایت از فرایند آموزشی و موفقیّت تحصیلی دانشجویان فزونی یابد.

هدف: در پژوهش حاضر، برنامه درسی مقطع کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی با برنامه های درسی رشته ها و گرایش های مشابه موجود در ایران مورد مقایسه قرار گرفته است. روش: روش پژوهش تطبیقی بود. ابزار گردآوری داده ها، چک لیست تهیه شده از سرفصل ها و گرایش های مصوب کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی بود. یافته ها: رشته مورد بررسی با رشته مشابه آن در دانشگاه آزاد مشابهت بیشتری نسبت به رشته مشابه در وزارت علوم دارد. مقایسه گرایش های موجود، نشان داد این رشته بیشترین تطابق را با گرایش اطلاع رسانی(93. 75 %) و کمترین تشابه را با گرایش مدیریت کتابخانه های دیجیتال(37. 5 %) دارد. نتیجه گیری: وجود سرفصل های مشابه این رشته با دو رشته بررسی شده نشان می دهد این رشته نمی تواند پاسخگوی نیازهای متعدد و متفاوت جامعه پزشکی و علوم وابسته باشد. تغییر سرفصل های این رشته و ایجاد گرایش هایی مانند کتابدار بالینی، کتابدار بیمارستانی، کتابداری مبتنی بر شواهد و غیره در مقطع کارشناسی ارشد می تواند خلاءهای موجود را پر کند.