مطالعات اجتماعی گردشگری
سال:1400 | دوره:9 | شماره:17 |تعداد مقالات:14

اصلی ترین عاملی که گردشگران بر اساس آن اقدام به تعیین مقصد گردشگری می کنند، تصویر ذهنی آنان از مکان های موردنظر است. بنابراین، مشکل اساسی نبود تصویر مناسب از این مسأله می باشد. به طوری که تصویر نامناسب منجر به محدود شدن سفر به این مناطق شده است. از این رو لزوم توجه به شکل گیری برند گردشگری اهمیت چشم گیری دارد. شهرستان کرمان در بین دیگر شهرستان های استان کرمان از لحاظ زیرساخت ها، امکانات و خدمات گردشگری در سطح پائینی قرار دارد. بر این اساس، هدف از انجام این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر(محیطی، اجتماعی و اقتصادی) بر شکل گیری برند گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کرمان است. برای جمع آوری اطلاعات از مطالعات اسنادی و در تحلیل تجربی از ابزار میدانی پرسشنامه استفاده گردید. بدین منظور عامل های اصلی و فرعی در چارچوب دو پرسشنامه جامعه میزبان(52نفر) و مقایسه های زوجی خبرگان(24نفر) تنظیم گردید. برای وزن دهی به عامل های اصلی و رتبه بندی روستاها از مدل های سلسله مراتبی فازی و ماباک استفاده شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که متأسفانه در حوزه برندسازی گردشگری به عامل های اقتصادی و اجتماعی توجه کافی نشده است. به نحوی که عامل محیطی با ضریب 0/676 دارای بالاترین وزن و عامل های اقتصادی و اجتماعی به ترتیب با ضریب 0/213 و 0/111 دارای کمترین وزن بوده اند. حال، مناطق روستایی این شهرستان در این زمینه ها با ضعف اساسی روبه رو هستند که با لحاظ نمودن یافته های این پژوهش می توان به برطرف ساختن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت متناسب با برند گردشگری پرداخت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

گردشگری دینی، گونه ای از گردشگری است که به دلیل شرایط ویژه حاکمیت کشور و ریشه این فعالیت در فرهنگ دینی، نقش مهمی در پایداری فرهنگی و اقتصادی ایران دارد و ظرفیت های زیادی برای توسعة گردشگری در مناطق مختلف کشور فراهم می سازد. بهره گیری از این ظرفیت ها مستلزم شناخت موانع و چالش های موجود بر سر راه توسعه این نوع گردشگری است. در این مطالعه با استفاده از دو روش تحلیل مضمون (TA) و مدل سازی ساختاری-تفسیری (ISM)، چالش های توسعه گردشگری دینی شناسایی و با دستیابی به شبکه مضامین، مدل ارتباطی بین عوامل مؤثر در سه سطح استخراج گردید. در نهایت جهت سنجش قدرت نفوذ و وابستگی عوامل از تحلیل میک مک استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات این تحقیق، بررسی کتابخانه ای و پرسش نامه است. برای تکمیل پرسش نامه 15 نفر خبره و آشنا به موضوع به صورت هدفمند انتخاب شدند و پس از پیگیری های لازم 11 پرسش نامه تکمیل و مبنای این پژوهش قرار گرفت. بنابر نتایج به دست آمده متغیرهای عدم توجه به زنجیره تأمین خدمات گردشگری دینی، عدم برنامه ریزی، سیاست گذاری و نظارت بر روند گردشگری دینی و عدم تخصیص بودجه و حمایت های مالی جهت توسعه گردشگری دینی در کشور نقش مهم، تأثیرگذار و کلیدی در عدم توسعه این نوع گردشگری دارند که در سطح سوم یا پایه الگو قرار گرفتند که بر متغیرهای سطح دوم تأثیر می گذارند و متغیرهای مدیریت ناکارآمد تسهیلات و خدمات گردشگری دینی، مدیریت ناکارآمد جاذبه ها و رویدادهای دینی و مدیریت نامناسب بازاریابی گردشگری دینی متغیرهای اثرپذیر شناسایی شدند که در سطح اول الگو قرار گرفتند.

انگیزه، عامل اصلی رفتار گردشگران و مبنای مهمی برای تصمیم گیری آن هاست. این پژوهش، تلاش می کند تا انگیزه های بوم گردان را در سفرهایشان مورد بررسی قرار دهد، همچنین تأثیر انگیزه های (درونی، بیرونی، بی انگیزگی) آن ها را بر اساس نظریه روان شناختی خودتعیینی بر روی تکرار بازدید از منطقه بررسی نماید. 163 پرسش نامه از بازدیدکنندگان منطقه سلیمان تنگه به روش نمونه گیری در دسترس در هفته اول مرداد ماه 1394 جهت تعیین مهم ترین انگیزه های گردشگران جمع آوری شده است. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و آزمون میانگین و T تک نمونه تحلیل شد و جهت بررسی ارتباط دو متغیر مستقل و وابسته از ضریب هم بستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش گام به گام استفاده شد. از میان سه شکل انگیزه گردشگران، انگیزه ی درونی، انگیزه ی بیرونی و عدم انگیزه ی گردشگران، تنها انگیزه ی درونی با احتمال بازدید مجدد از منطقه ی سلیمان تنگه ارتباط معنی دار و مثبت وجود دارد. یعنی افزایش انگیزه های درونی گردشگران موجب افزایش احتمال بازدید از منطقه ی سلیمان تنگه در آینده خواهد شد.

«سفر زیارتی اربعین» به شکل پیاده، در باور مذهبی ایرانیان جایگاه برجسته ای دارد. زائر پیاده اربعین برای این سفر با چالش های متعددی روبرو است که در صورت حل آن ها، تصمیم به این سفر می گیرد. این نوشتار به چالش های تصمیم گیری زائر پیاده ایرانی در سفر اربعین و شیوه حل مسئله توسط او پرداخته است. روش مورد استفاده، برای گردآوری داده ها «مردم نگاری» و برای تحلیل داده ها، گام های مورد استفاده در روش «رویش نظریه » است. در پژوهش حاضر با 39 زائر پیاده اربعین 1397 ه. ش. در مسیر پیاده روی مصاحبه شده است. چالش های تصمیم گیری در یک مقوله مرکزی «چالش فقدان مقتضیات و وجود موانع» خلاصه می شود. آن دسته از چالش هایی که زیر عنوان «چالش فقدان مقتضیات» جای می گیرند: «تأمین هزینه سفر»، «توانایی پیاده روی»، «یافتن همسفر مناسب»، «فراهم کردن وقت مناسب برای سفر»، «امکان دستیابی به مقصود»، «امکانات سفر پیاده ازجمله وسایل نقلیه، اسکان، تغذیه، بهداشت» و «آشنایی به راه و مقصد» است. مقوله های عمده زیرمجموعه «چالش وجود موانع» عبارت اند از: «ممانعت کنشگرانی مانند دولت، کارفرما، مراکز آموزشی، همسر و والدین»، «تزاحم های ناشی از: تعهد شغلی، تعهد نگهداری از فرزندان و فشار اجتماعی تولیدشده از سوی هم وطنان و تعهد به آن ها» و «احساس ناامنی».

شرکت در فعالیت های گردشگری، حق مسلم همه افراد جامعه از جمله افراد دارای معلولیت است. اما در این میان، گاهی عواملی مربوط به فرد دارای معلولیت یا مناسب نبودن فضای اجتماعی برای پذیرش این افراد، مانع از مشارکت این قشر در فعالیت های گردشگری می شود. در این راستا، پژوهش حاضر در تلاش است تا این عوامل را (تحت عنوان عوامل رفتاری) شناسایی کرده و نقش آن ها را در توسعه گردشگری دسترس پذیر برای افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی بررسی نماید. پژوهش حاضر، با رویکرد ترکیبی، در دو مرحله کیفی (شناسایی مؤلفه ها و عوامل رفتاری از طریق مصاحبه با خبرگان حوزه گردشگری و معلولیت) و کمّی (طراحی پرسش نامه بر مبنای شاخص های مستخرج از مرحله کیفی و توزیع آن در میان گردشگران دارای معلولیت در شهر تهران) انجام گرفته است. مرحله اول با استفاده از روش تحلیل محتوا و نرم افزار Maxqda2018 انجام پذیرفت. در مرحله دوم، روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار اسمارت. پی. ال. اس. 3 مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که عوامل رفتاری در دو دسته اصلی «عوامل فردی» (ویژگی های شخصی افراد دارای معلولیت و ادراک این افراد از تعامل با محیط) و «عوامل میان فردی» (مسئولیت عمومی نسبت به افراد دارای معلولیت، آموزش جامعه، وابستگی افراد دارای معلولیت به همراه و ایجاد حس مثبت در این افراد) بر توسعه گردشگری دسترس پذیر برای معلولین جسمی حرکتی تأثیر می گذارند.

مقصدهای گردشگری از اهمیت خاصی در بازار رقابتی عصر حاضر برخوردار بوده و مباحث مدیریتی برند و توسعه آن ها اهمیت روزافزونی در صنعت گردشگری داشته و اکثر شرکت های فعال در این عرصه سعی در جذب بیشتر گردشگران از طریق ایجاد یک تصویر مثبت و مطلوب از مقصدهای گردشگری مورد نظرشان به وسیله برندسازی و معماری برند دارند. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت معماری برند مقصدهای گردشگری در استان البرز صورت گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش در زمره تحقیقات توصیفی – پیمایشی قرار می گیرد. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه کارشناسان و مدیران بازاریابی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه مورد نیاز پژوهش 200 نفر تعیین گردیده است. ابزار گردآوری در این پژوهش، پرسش نامه می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار ایموس استفاده گردید. براساس نتایج پژوهش حاضر، وضعیت مدیریت معماری برند استان البرز در حد متوسطی قرار دارد، همچنین سایر ابعاد معماری برند، یعنی داشتن چشم انداز بلند مدت، پر کردن شکاف بین عرضه و تقاضا، اولویت بندی بخش بندی مشتری، دارای وضعیتی متوسط و داشتن استراتژی کارآمد گردشگری نیز در وضعیت ضعیفی قرار دارند.

این پژوهش با هدف بررسی گونه های اقامتی گردشگران در شهر مشهد انجام شده است. روش پژوهش پیمایش و ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته و جامعه آماری تحقیق، گردشگران و زائران بومی شهر مشهد در فصل زمستان سال 1397 بوده است. در این پژوهش به منظور گونه شناسی مراکز اقامتی به دو شیوه گونه شناسی کیفی و تاکسونومی عمل شده است. مبنای گونه شناسی کیفی مراکز اقامتی، هزینه و درجه مرغوبیت محل اقامت است و در شیوه گونه شناسی کمّی یا تاکسونومی از تحلیل خوشه ای دو مرحله ای استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که اکثریت (97 درصد) گردشگران شهر مشهد جزو گردشگران وفادار محسوب می شوند که بارها به مشهد سفر کرده اند. شیوه سفر گردشگران با معیار فردی جمعی، عمدتا به صورت جمعی (81 درصد) و با معیار نهادی خودگردان، عمدتا به صورت خودگردان (68 درصد) است. بر مبنای متغیرهای جمعیت شناختی و ویژگی های سفر گردشگران، سه گونه زائران کم سفر غیرمنفرد (37 درصد)، زائران پرهزینه کوتاه سفر (36 درصد)، گردشگران کم هزینه کثیرالسفر (26 درصد) شناسایی گردید. براساس یافته های این پژوهش گونه زائر کم سفر غیرمنفرد در مهمان پذیر، خانه کرایه ای، هتل و هتل آپارتمان درجه سه اقامت داشته اند. گونه زائر پرهزینه کوتاه سفر در هتل و هتل آپارتمان و مهمان پذیر با درجه بالا و گونه گردشگر کثیرالسفر کم هزینه، در خانه اقوام یا خانه شخصی اقامت نموده اند.

وضعیت کارآفرینی درون سازمانی به عنوان توانایی سازمان در تبدیل فرصت های کارآفرینانه به موقعیت های رشد می باشد. لذا هدف از تحقیق حاضر طراحی الگوی توسعه کارآفرینی درون سازمانی سازمان های مطالعه ورزشی با مطالعه موردی مجموعه های تفریحی ورزشی ایران بود. روش پژوهش، توصیفی-همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل: مربیان، عوامل آموزشی و مدیریتی مجموعه های تفریحی ورزشی بود که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه کارآفرینی بومی سازی شده جفری و همکاران[1] (2002) بود که پس از اطمینان از روایی صوری و محتوایی آن، پایایی آن توسط اساتید و صاحب نظران کارآفرینی و مدیریت ورزشی تأیید گردید و پایایی آن نیز به روش آلفای کرونباخ برای هر پنج متغیر پژوهش بالاتر از 0/71 محاسبه شد. در نهایت پس از آزمون نکویی برازش مطلوب الگو (شاخص های سه گانه فورنل و لارکر) و شاخص کفایت نمونه برداری، داده ها با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس (3)[2] و نرم افزار اس پی اس اس[3] مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تحلیل عاملی داده ها نشان داد که متغیر اختیار کاری در سازمان با بار عاملی (0/88)، حمایت مدیریت از کارآفرینی با بار عاملی (0/86) و متغیر پاداش با بار عاملی (0/74) بیشترین همبستگی درونی در فرآیند کارآفرینی درون سازمانی داشتند. همچنین نتایج آزمون تی حاکی از تأثیر مستقیم، معنادار و تبیین کننده خرده مقیاس های پنج گانه پژوهش بر کارآفرینی درون سازمانی بود. طبق نتایج و اهمیت کارآفرینی درون سازمانی، افزایش ارتباطات مورب و از پایین به بالا در سازمان، واگذاری مسئولیت ها به کارکنان و مشارکت کارکنان در اداره سازمان و همچنین کاهش کنترل رسمی سازمان به مدیران در جهت حفظ و ارتقای فعالیت های کارآفرینی درون سازمانی پیشنهاد می گردد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش قابلیت های نوین صنایع دستی بر جهش تولید و توسعه بازارهای هدف گردشگری استان لرستان می باشد. این پژوهش را می توان یک نوع پژوهش کاربردی – توسعه ای دانست و روش آن، مطالعه توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش شامل کلیه کارشناسان، متخصصان و پژوهشگران حوزه صنایع دستی در استان لرستان به تعداد 620 نفر می باشند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 237 نفر به شیوه تصادفی در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه با 31 سؤال می باشد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار اس پی اس اس[1] و ایموس[2] و آزمون کولموگروف-اسمیرنف و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که قابلیت های نوین صنایع دستی بر جهش تولید و توسعه بازارهای هدف گردشگری استان لرستان تأثیرگذار بوده است.

هدف اصلی این مطالعه بررسی چگونگی ارزیابی گردشگر ناظر از بدرفتاری سایر گردشگران در محیط خدمات اشتراکی و تأثیر آن بر تجربه کلی گردشگر از تجربه سفر می باشد. آمار و اطلاعات از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسش نامه از 411 گردشگر مشهد در سال 1398 به دست آمد. آزمون فرضیات با روش مدل سازی معادلات ساختاری انجام گردید. نتایج مطالعه نشان داد که گردشگران در مواجهه با بدرفتاری سایر گردشگران در یک محیط خدماتی مشترک، از یک فرایند ارزیابی اولیه و ثانویه عبور نموده که رفتار های مقابله ای فعال و غیرفعال را به دنبال خواهد داشت. درک ناتوانی، فریب و تهدید هویت، مهم ترین عوامل شناخت در این رویارویی است. درک فریب، تأثیر مستقیم بر رفتارهای مقابله ای غیرفعال دارد و در نتیجه گردشگر تمایلی به حل مشکل با شرکت ارائه دهنده خدمات را نداشته و ارتباط مشتری-شرکت را بی سروصدا خاتمه می دهد. درک تهدید هویت، تأثیری مستقیم بر قصد تعویض دارد. درک ناتوانی، گردشگر را از حل فوری مشکل دلسرد نموده، درصورتی که هیجانات منفی، تأثیری مستقیم و مثبت بر مقابله فعال دارد. همچنین مشخص گردید که هیجانات منفی گردشگر، تأثیر منفی و معنی داری بر تجربه کلی گردشگر می گذارند. بنابراین ارائه دهندگان خدمت، باید به اهمیت مدیریت تعاملات گردشگر-گردشگر و تأثیر آن بر تجربه کلی گردشگر توجه داشته باشند.

امروزه گردشگری پزشکی یک صنعت است و برای اقتصاد بسیاری از کشورها که پتانسیل پذیرش بیماران را دارند، صنعت ارزشمندی است. با این حال موضوع نوسان تقاضا تأثیرات مخربی بر صنعت گردشگری پزشکی وارد نموده و شرکت های فعال را با خطر ورشکستگی مواجه می نماید. ریسک های سیستماتیک یکی از عوامل نوسان تقاضاست که آمادگی شرکت ها برای مقاومت در برابر آن ها یکی از نکات با اهمیت در مدیریت ریسک می باشد. در صورت آماده نبودن شرکت ها و بروز مشکلات مالی و ورشکستگی گسترده می تواند آثار و تبعات اجتماعی به همراه داشته باشد. هدف تحقیق حاضر، محاسبه ریسک سیستماتیک در شرکت های فعال در جذب گردشگران پزشکی و تخمین عوامل مؤثر بر ریسک سیستماتیک می باشد. برای این کار از روش مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) استفاده می گردد. در این روش برای تعیین میزان تأثیرپذیری شرکت ها از ریسک سیستماتیک، ضریب (β ) را محاسبه می کنند که یک معیار آماری است و سرنخی را به سرمایه گذاران در مورد نوسان پذیری می دهند. با این حال عدم تقارن اطلاعات بین محیط درونی و بیرونی شرکت های کوچک و متوسط باعث می شود این گونه مطالعات با پیچیدگی بیشتری مواجه شود. مطابق نتایج حاصل از مدل پنل دیتا بزرگی شرکت های فعال در گردشگری پزشکی و همچنین میزان تبلیغات آن ها اثر معکوس بر ریسک سیستماتیک دارد.

هدف در کنار اثرات و منافع اقتصادی حاصل از صنعت گردشگری به عنوان رویکردی نوین در توسعه، تحولات اجتماعی و به تبع آن ارتقای سلامت اجتماعی جوامع گردشگرپذیر که متناسب با توزیع اثرات حاصل از گردشگری در گروه های مختلف، درجات و سطوح مختلفی تجربه می شود، از اهمیت بسیاری برخوردار است. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر حضور گردشگران در روستا بر سلامت اجتماعی جوامع میزبان (روستاییان) می باشد. این پژوهش از نظر ماهیت و هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از جهت روش، در زمره تحقیقات توصیفی– پیمایشی به شمار می آید. جامعه آماری این پژوهش، روستاییان ساکن در روستاهای گردشگرپذیر شهرستان بینالود می-باشد. جمع آوری داده ها به دو روش کتابخانه ای و مطالعه میدانی با بهره گیری از ابزار پرسش نامه صورت گرفته است. به منظور تحلیل داده ها نیز از نرم افزار آماری SPSS22 و با توجه به غیر نرمال بودن داده ها از آزمون های آماری یومن-وایت نی، کروسکال-والیس و فریدمن استفاده شده است. یافته ها و نتایج حاصل از مطالعات صورت گرفته به طور کلی بیانگر تأثیر بالاتر از حد متوسط گردشگری و حضور گردشگران در روستاهای مورد مطالعه بر سلامت جامعه در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، محیطی و فردی روانی می باشد که این تأثیرگذاری بر اقشار درگیر در کسب و کارهای گردشگری و یا کسانی که مستقیما با گردشگران در ارتباط بوده اند از سایر روستاییان نمود بیشتری داشته است.

امروزه تجربه گردشگر و انتخاب مقصد گردشگری کانون توجه و تمرکز گردشگری در صنعت و دانشگاه است. در واقع گردشگران امروزی ارزش محور هستند و مقاصد گردشگری زمانی می توانند موفق باشند که برای گردشگر ارزش ایجاد نمایند. همچنین، کیفیت تجربه گردشگر یکی از کلیدی ترین مزیت های رقابتی مقصد گردشگری است. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و اولویت بندی ابعاد کیفیت تجربه گردشگر از دیدگاه گردشگران خارجی سفر کرده به شهر شیراز است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری اطلاعات توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل آن دسته از گردشگران خارجی سفر کرده به شهر شیراز است که در فروردین و اردیبهشت ماه 1398 به این شهر سفر کرده اند و در هتل بزرگ شیراز اقامت داشته اند. از این جامعه نمونه ای به حجم 400 نفر از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد. روایی پرسش نامه توسط خبرگان و روایی سازه سنجیده شد و پایایی آن نیز به وسیله آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. به منظور تجزیه وتحلیل داده های پژوهش و استخراج ابعاد از تحلیل عاملی اکتشافی، جهت بررسی و تأیید ابعاد شناسایی شده از روش تحلیل عاملی تأییدی و اولویت بندی آن از آنتروپی شانون به ترتیب در نرم افزارهای آماری اس پی اس اس، لیزرل و اکسل استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد ابعاد کیفیت تجربه گردشگر شامل ده بعد است؛ که از نظر پاسخ دهندگان بعد تجربه تعاملی ادراک شده در رتبه اول اهمیت قرار دارد.