تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1399 | دوره:13 | شماره:3 |تعداد مقالات:25

برنج منبع غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان بوده و نقش مهمی در تغذیه این جمعیت دارد. از آنجایی که برنج به صورت دانه کامل مصرف می شود کیفیت آن اهمیت ویژه ای دارد. در راستای بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی دانه برنج، در سال زراعی 95-1394، 90 ژنوتیپ برنج در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس کاشته شدند. دراین تحقیق صفات طول دانه، عرض دانه، محیط دانه، مساحت دانه، قطر معادل، خروج از مرکز، میزان آمیلوز، درصد پروتیین و درجه حرارت ژلاتینه شدن اندازه گیری شدند. نتایج سودمندی نشانگر-های ریز ماهواره بیانگر وجود 54 آلل چند شکل و همچنین به طور میانگین 4. 9 آلل برای هر نشانگر بود که بیشترین تعداد آنها مربوط به نشانگرهای RM333 وRM589 با 7 آلل بود. تجزیه به مختصات اصلی نشانگر های SSR نشان داد که 10 مولفه اول توانستند 55. 58 درصد از تغییرات را توجیه نمایند. تعیین الگو ی باندی ژنوتیپ های مورد مطالعه نشان داد که در شرایط نرمال برای صفات کیفی، ژنوتیپ های 216L، IR59673-93-2-3 و AZUCENA. BALA. 225 دارای بیشترین میزان آمیلوز (به ترتیب با 25. 8، 25. 2 و 24. 5) درصد بودند. نتایج حاصل از بررسی تجزیه ارتباط بین صفات اندازه-گیری شده با نشانگر های به کار رفته در این آزمایش نشان داد از میان 104 آلل موثر بر صفات مورد ارزیابی، درجه حرارت ژلاتینه شدن در شرایط نرمال تحت تاثیر سه آلل می باشد و صفات مقدار آمیلوز و میزان پروتیین هر دو تحت تاثیر دو آلل می باشد. آلل RM587-B کنترل کننده دو صفت درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتیین در شرایط نرمال می باشد و معنی دار میباشد. در میان صفت های مرتبط با کیفیت دانه برنج در شرایط نرمال آلل RM587-B در کنترل صفات درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتیین موثر بود. با توجه به نتایج بدست آمده از این ارزیابی می-توان از این صفات در برنامه های به نژادی استفاده کرد.

در این آزمایش، اثر تنش خشکی پایان فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد 20 ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام و لاین های پیشرفته در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار و دو محیط (بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل) طی سال زراعی 91-1390 بررسی شد. تجزیه واریانس ساده نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ هیچ یک از صفات مورد بررسی در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل اختلاف معنی داری وجود نداشت. بر اساس تجزیه واریانس مرکب، تفاوت ژنوتیپ ها به استثنای تعداد دانه در سنبله، طول پدانکل، طول پنالتی میت (دومین میانگره از بالای ساقه) و روز تا رسیدن فیزیولوژیک، از لحاظ سایر صفات معنی دار نبود. اثر تنش خشکی آخر فصل بر تمام صفات مورد مطالعه بجز عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله و طول پدانکل بسیار معنی دار بود. تنش خشکی میانگین تمام صفات مطالعه شده بجز طول پدانکل را کاهش داد. بیشترین اثر تنش خشکی، بر میزان عملکرد دانه بود که موجب کاهش 36/55 درصدی آن نسبت به شرایط بدون تنش شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش 8955 کیلوگرم و در شرایط تنش 3997 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. با استفاده از روش رتبه بندی، ژنوتیپ های 13، 20، 8، 9، 5 و 6 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. این ژنوتیپ ها بر اساس دیاگرام بای پلات نیز به عنوان برترین ژنوتیپ ها تحت هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل شناسایی شدند. می توان از این ژنوتیپ ها در برنامه های به نژادی جهت ایجاد ارقام متحمل به خشکی گندم نان استفاده کرد.

به منظور بررسی روابط موجود بین صفات آگروفیزیولوژیک با عملکرد دانه در گندم نان، تعداد 14 ژنوتیپ تحت شرایط دیم در مزرعه دانشگاه پیام نور مرکز ایلام در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه به غیر از طول پدانکل و شاخص برداشت، از نظر سایر صفات مورد بررسی، اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند. ژنوتیپ های مورد بررسی برای اکثر صفات تنوع مطلوبی نشان دادند. نتایج آمار توصیفی نشان داد که بیشترین میزان ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی مربوط به عملکرد دانه بود. بررسی ضرایب همبستگی صفات نشان داد که بالاترین ضریب همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با بیوماس بود (**0. 85 =r). نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام که در آن عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته در برابر صفات مورد بررسی دیگر به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شد، نشان داد که سه صفت بیوماس، شاخص برداشت و وزن هزار دانه به میزان 98 درصد از تغییرات مدل رگرسیونی مربوطه را توجیه کردند. با حذف صفات بیوماس و شاخص برداشت از متغیرهای مستقل، تجزیه رگرسیونی گام به گام برای عملکرد دانه در شرایط دیم انجام شد. سه صفت میزان پرولین، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد روز تا رسیدگی وارد شده در مدل، 62 درصد از تغییرات عملکرد دانه در شرایط دیم را توجیه کردند. نتایج تجزیه علیت نشان دادند که بیشترین اثرات مستقیم مثبت مربوط به عملکرد بیوماس، تعداد سنبله در متر مربع و شاخص برداشت بود. نتایج حاکی از آن است که تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپ های گندم نان مورد بررسی در شرایط دیم وجود دارد. بیوماس، شاخص برداشت، میزان پرولین، تعداد سنبله در مترمربع و زودرسی را می توان به عنوان معیارهای گزینش برای بهبود عملکرد دانه در شرایط دیم معرفی نمود.

این آزمایش به منظور ارزیابی تحمل به خشکی هیبرید های تست کراس چغندرقند (57 هیبرید) به همراه هفت شاهد (ارقام IR7، ماندارین، جلگه، پایا، فتورا، SC (7112*SB36) و جمعیت اصلاحی اولیه) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس نامتعادل (8×8) با چهار تکرار در سال زراعی 1395 انجام شد. آبیاری ها تا مرحله تنک و وجین (استقرار بوته ها) به طورمعمول انجام شد. آبیاری های بعدی در شرایط بدون تنش پس از 90 میلی متر و در شرایط تنش کم آبیاری پس از 200 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A صورت گرفت. صفات موردمطالعه شامل عملکرد ریشه، درصدقند، عملکردشکر، میزان سدیم، میزان پتاسیم، میزان نیتروژن مضره، ضریب قلیاییت، درصد قندملاس، شکر قابل استحصال، عملکردشکرسفید و ضریب استحصال شکر بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که ازنظر کلیه صفات بین ژنوتیپ های موردبررسی و رژیم های مختلف آبیاری تفاوت معنی داری در سطح یک درصد وجود دارد. بیشترین عملکرد شکر سفید در شرایط بدون تنش و تنش کم آبیاری به ترتیب در هیبرید (7112*SB36)*S1-73 به میزان 13. 34 تن در هکتار و رقم شاهد ماندارین به میزان 9. 37 تن در هکتار، مشاهده گردید. تجزیه همبستگی بیانگر رابطه مثبت و معنی دار بین عملکرد شکر سفید با عملکرد ریشه، درصد قند، عملکرد شکر، شکر قابل استحصال و ضریب استحصال شکر و همچنین همبستگی منفی و معنی دار با میزان سدیم، پتاسیم، ضریب قلیاییت و درصد قند ملاس تحت هردوشرایط بود. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام صفات عملکرد شکر، ضریب استحصال شکر، عملکرد ریشه و درصد قند بیش از99 درصد تغییرات عملکرد شکرسفید را در هر دو شرایط (بدون تنش و تنش کم آبیاری) توجیه کردند. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط عدم تنش عملکرد ریشه (1. 17) و در شرایط تنش نیز عملکرد شکر (0. 98) بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد شکر سفید داشته اند. درنهایت، در بین هیبریدهای موردمطالعه، هیبریدهای (7112*SB36)*S1-73، (7112*SB36)*S1-66 و (7112*SB36)*S1-72 که هم ازلحاظ شاخص تحمل به تنش (STI) و هم ازلحاظ صفات عملکردی در شرایط تنش برتر بودند به عنوان متحمل ترین هیبریدها به تنش خشکی معرفی شدند.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد روغن و ترکیب اسیدهای چرب کلزا انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این طرح، تیمار آبیاری در کرت اصلی در سه سطح شامل تیمار شاهد (آبیاری بعد از 80 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر)، قطع آبیاری از مرحله گل دهی و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و 6 رقم کلزا که در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر محتوای اسید پالمیتیک، اسید استیاریک، اسید لینولییک و اسید مریستیک معنی دار است و برای سایر اسیدهای چرب و درصد روغن اثر تنش خشکی معنی دار نبود. بین ارقام مورد بررسی، از نظر درصد روغن دانه، درصد اسید استیاریک، اسید اولییک و اسید لینولییک تفاوت معنی داری وجود داشت که این موضوع نشان داد در بین ارقام کلزا از نظر درصد روغن دانه و درصد اسیدهای چرب تنوع وجود دارد. فراوان ترین ترکیب اسیدهای چرب در این تحقیق مربوط به اسید چرب تک غیر اشباع اسید اولییک (67. 96 درصد) و اسیدهای چرب چند غیر-اشباع، شامل اسید لینولییک (7. 21 درصد) و اسید لینولنیک (8. 75 درصد) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی دار عملکرد شده ولی تاثیر چندانی بر درصد روغن دانه نداشته است. براساس نتایج درصد کل اسیدهای چرب اشباع در هر دو شرایط قطع آبیاری (مرحله گل دهی و خورجین دهی) کاهش معنی داری را نشان داده است. اما تغییرات درصد کل اسیدهای چرب غیراشباع در هر دو شرایط تنش معنی دار نبود. ولی در مجموع نسبت درصد کل اسیدهای چرب غیر اشباع به درصد کل اسیدهای چرب اشباع (TU/TS) افزایش معنی داری را نشان داد. بیش ترین مقدار اسید اولییک، درصد روغن دانه و عملکرد روغن دانه در شرایط بدون تنش و تنش خشکی مربوط به رقم Lilian بود. بنابراین Lilian با عملکردی بیشتر از متوسط کل، رقمی مناسب در برنامه اصلاحی می تواند باشد.

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری در زمان های مختلف رشدی بر مقدار عناصر موجود در دانه ذرت دانه ای (هیبرید سینگل کراس 704)، آزمایشی در تابستان سال 1394 در روستای سیاهگل واقع در شهرستان گیلانغرب (استان کرمانشاه)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل شاهد (هر هفته آبیاری) و یک مرتبه قطع آبیاری بمدت دو هفته از 7، 21، 35، 49، 63، 77 و 91 روز پس از کاشت و یک مرتبه قطع آبیاری بمدت سه هفته از 7، 28، 49، 70 و 91 روز پس از کاشت بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که قطع آبیاری اثرات معنی داری بر عملکرد دانه، غلظت و عملکرد عناصر مورد بررسی موجود در دانه داشت. بیش ترین عملکرد دانه (13600کیلوگرم در هکتار) در تیمار شاهد به دست آمد. در تیمارهای دو هفته و سه هفته قطع آبیاری در 49 روز بعد از کاشت (ظهور گل آذین نر) نسبت به شاهد تا 97 درصد کاهش داشتند. غلظت عناصر مورد بررسی در تیمارهای دو و سه هفته قطع آبیاری نسبت به شاهد بترتیب به میزان 45-12 و 58-10 درصد افزایش نشان داد. بیشترین غلظت در تیمارهای دو هفته قطع آبیاری در 77 روز پس از کاشت و سه هفته قطع آبیاری در تیمار 49 روز پس از کاشت بدست آمد. در تیمار قطع آبیاری بمدت سه هفته در روز 49 پس از کاشت غلظت عناصر آهن، روی، مس، نیتروژن، پتاسیم، فسفر و سدیم نسبت به شاهد 10. 9، 20. 7، 46. 1، 25. 1، 26. 8، 48. 2 و 58. 3 درصد افزایش داشت. بطور کلی نتایج نشان داد که در هر مرحله از رشد و نمو گیاه ذرت که با تنش خشکی مواجه گردد هم بر کاهش عملکرد دانه و هم بر جذب کل عناصر دانه نیز تاثیر دارد.

تنش خشکی مهمترین تنش بوده و عملکرد گیاهان را کاهش می دهد. گلرنگ گیاهی مقاوم به تنش و یکی از مهمترین گیاهان دانه روغنی می باشد. به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تحت شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان طی دو سال زراعی 1389 و1390 به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری مطلوب (0. 5-مگاپاسکال) و تنش خشکی (2-مگاپاسکال) و دو رقم گلرنگ (گلدشت و زنده رود) بود. اثر تیمار آبیاری، رقم و سال بر قطر طبق، تعداد طبق اصلی و فرعی معنی دار نشد. بالاترین وزن هزار دانه (35. 5 گرم)، عملکرد دانه (2172. 4 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد زیستی (9006. 1 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (25. 6 درصد) و عملکرد روغن (634. 6 کیلوگرم در هکتار) در آبیاری مطلوب حاصل شد و در سایر صفات تفاوتی بین آبیاری مطلوب و تنش خشکی مشاهده نگردید. بالاترین تعداد دانه در طبق، عملکرد زیستی، درصد روغن و عملکرد روغن در رقم زنده رود بدست آمد و در سایر صفات بین رقم زنده رود و گلدشت تفاوتی وجود نداشت. تنش خشکی عملکرد دانه و عملکرد روغن را به ترتیب به میزان 51 و 65 درصد کاهش داد. درصد روغن تحت شرایط مطلوب آبیاری 8 درصد بالاتر از شرایط تنش خشکی بود. عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن رقم گلدشت به ترتیب 7، 8 و 26 درصد بیشتر از رقم زنده رود بود. نتایج نشان داد که رقم گلدشت نسبت به رقم زنده رود برتری داشته و در شرایط تنش از تحمل بالاتری برخوردار است، بنابراین پیشنهاد می شود در شرایط محدودیت آبیاری، کشت این رقم مد نظر قرار گیرد.

به منظور بررسی اثر روش های آبیاری و الگوهای کاشت بر عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب گندم و باقلا آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1396 در شهرستان شادگان اجرا شد. عامل اول شامل روش آبیاری (آبیاری کامل و جزیی سیستم ریشه ای) و عامل دوم شامل الگوهای مختلف کاشت (کشت خالص گندم و باقلا، کشت مخلوط ردیفی یک در میان و کشت مخلوط روی یک ردیف) بود. آبیاری محدود عملکرد دانه گندم را 24. 4 درصد کاهش داد. با آبیاری جزیی ریشه، وزن دانه، ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک گندم در کشت خالص 4، 9 و 9 درصد، در کشت مخلوط روی ردیف های جداگانه 6، 13 و 12 درصد و در کشت مخلوط روی یک ردیف 9، 18 و 18 درصد کاهش پیدا کرد. در آبیاری جزیی ریشه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه باقلا به ترتیب 17، 45. 8 و 35. 9 درصد کاهش یافت. عملکرد باقلا در کشت های مخلوط روی ردیف های جداگانه و روی یک ردیف به ترتیب 88 و 62 درصد کشت خالص بود که نشان می دهد باقلا از کشت مخلوط منتفع شده است. بهره-وری آب با اعمال آبیاری محدود (27 درصد) و کشت مخلوط (59 درصد) بهبود پیدا کرد. نسبت برابری زمین در کشت مخلوط روی یک ردیف و روی ردیف های جداگانه به ترتیب 1. 68 و 1. 55 بود که به معنی سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص می باشد.

با توجه به اهمیت کلزا در تولید روغن بررسی نهاده های مختلف تولید این محصول از اهمیت بسزایی برخوردار است. بدین منظور آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و به مدت دو سال زراعی (82 و 83) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد اجرا گردید. در این طرح سه دور آبیاری شامل 50، 75 و 100 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A به عنوان کرت اصلی و کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح 112، 160 و 208 کیلوگرم در هکتار به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. بذر استفاده شده رقم Regent × Cobra بود. نتایج نشان داد که حداکثر عملکرد دانه مربوط به تیمارهای 50 و 75 میلی متر با میزان عملکرد به ترتیب 3146 و 3165 کیلوگرم بر هکتار بود که با تیمار 100 میلی متر با میزان عملکرد 2684 کیلوگرم بر هکتار اختلاف معنی داری را در سطح 1% نشان دادند همچنین بیشترین تعداد دانه در غلاف و غلاف در بوته از تیمار 50 میلی متر به دست آمد. بیشترین کارایی مصرف آب در تیمار 100 میلی متر با میزان 0. 394 کیلوگرم در مترمکعب بود که با سایر تیمارها در سطح 1% اختلاف معنی دار داشت. تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژنه بر صفات اندازه گیری شده از قبیل کارایی مصرف آب، عملکرد دانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه معنی دار شد. اثرات متقابل آبیاری و کود نیتروژن بر همه شاخص های اندازه گیری شده معنی دار شد و بیشترین عملکرد از تیمار 75 میلی متر و 112 کیلوگرم در هکتار اوره با میزان 3498 کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان از تیمار100 میلی متر و 112 کیلوگرم در هکتار اوره با میزان 2401 کیلوگرم در هکتار به دست آمد؛ بنابراین جهت افزایش عملکرد محصول کلزا تحت شرایط آب و هوایی بروجرد مصرف کود نیتروژنه به میزان 0. 7 برابر توصیه موسسه تحقیقات خاک و آب و دور آبیاری بر اساس 75 میلی متر تبخیر تجمعی توصیه می گردد.

به منظور بررسی تاثیر سطوح فیلتر کیک بر صفات مرفولوژیک و عملکرد ذرت تحت سه رژیم مختلف آبیاری، این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهرستان حمیدیه در سال 1395 اجراء شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم های آبیاری در سه سطح آبیاری (60، 90 و 120 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) به عنوان عامل اصلی و فیلتر کیک نیشکر در چهار سطح (صفر، 25، 50 و 100 تن در هکتار) به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی و کود فیلتر کیک نیشکر بر ارتفاع بوته، طول بلال، عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف و وزن هزار دانه ذرت موثر بوده و این مولفه ها را تحت تاثیر قرار دادند. بیشترین (5590 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه (4170 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب به تیمار 60 و 120 میلیمتر تبخیر از تشت تعلق گرفت. برهمکنش تیمار 60 میلیتر تبخیر و فیلتر کیک نیشکر تاثیر معنی داری بر ارتفاع بوته و عملکرد دانه داشت. بیشترین عملکرد دانه (6170 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 60 میلیمتر تبخیر و 50 تن در هکتار فیلتر کیک نیشکر بدست آمد. از طرفی کاربرد مقادیر زیاد فیلتر کیک (100 تن در هکتار) به دلیل شوری بالا و تجمع نمک در محیط ریشه باعث ایجاد تنش شوری و در نتیجه کاهش عملکرد اقتصادی گردید. بنابراین، در این تحقیق با کاربرد 50 تن در هکتار فیلترکیک نیشکر و تیمار 60 میلیمتر تبخیر از تشت حداکثر مولفه های تولیدی حاصل شد. که می توان بیان نمود تاثیر مثبت فیلتر کیک بیشتر در شرایط بدون تنش می باشد و در شرایط اعمال تنش خشکی حتی باعث کاهش عملکرد اقتصادی می گردد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول و اسید سالیسیلیک بر برخی از صفات فیزیولوژیک گندم پاییزه تحت آبیاری محدود، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکدهی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال زراعی 96-1395 به اجرا در آمد. عامل اصلی دور آبیاری در دو سطح شامل هر هفت روز یک بار (آبیاری کامل) و هر 14 روز یک بار (آبیاری محدود) و ترکیب فاکتوریلی کاربرد متانول (در سه سطح صفر، 10 و 20 درصد) و اسید سالیسیلیک (در دو سطح صفر و نیم درصد) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. سرعت پر شدن دانه در اثر محلول پاشی 10 درصد متانول و آبیاری کامل، 47 درصد بیشتر از عدم محلول پاشی و آبیاری هر 14 روز یک بار بود. بیشترین دوره موثر پر شدن دانه نیز در اثر محلول پاشی 10 درصد متانول و 0. 5 درصد اسید سالیسیلیک و بیشترین عملکرد دانه در تیمار محلول پاشی 0. 5 درصد اسید سالیسیلیک و متانول 20 درصد با میانگین 744. 7 گرم در مترمربع بود که نسبت به تیمار عدم محلول پاشی افزایش معادل 58 درصد داشت. در شرایط تنش کم آبی، کاربرد اسید سالیسیلیک موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد (بدون کاربرد اسید سالیسیلیک) گردید به طوری که کاربرد تیمار 0. 5 درصد اسید سالیسیلیک در شرایط تنش موجب افزایش 65 درصدی عملکرد دانه نسبت به تیمار صفر درصد اسید سالیسیلیک گردید.

به منظور بررسی اثر سیلیکون بر صفات بیوشیمیایی و عملکرد دو رقم گندم نان و ماکارونی تحت شرایط تنش خشکی پایان فصل، پژوهشی مزرعه ای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی 97-1396 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح آبیاری مطلوب و قطع آبیاری از اواخر گل دهی، محلول پاشی سیلیکون در سطوح صفر، 1، 2 و 3 میلی مولار و دو رقم گندم نان (چمران) و ماکارونی (شبرنگ) بود. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش خشکی پایان فصل، ارقام و سیلیکون بر محتوای کلروفیل a و b، آنزیم پراکسیداز و کاتالاز و عملکرد معنی دار بود. محتوای کلروفیل a و b در شرایط تنش خشکی و مصرف 3 میلی مولار سیلیکون به ترتیب 44 و 41 درصد افزایش نسبت به شرایط عدم مصرف سیلیکون داشتند. همچنین فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز در شرایط تنش خشکی و 3 میلی مولار سیلیکون به ترتیب 35 و 52 درصد افزایش را نشان دادند. در شرایط تنش و عدم مصرف سیلیکون کلروفیل a و b به ترتیب 55 و 58 درصد کاهش داشتند. در رقم چمران کاربرد برگی سیلیکون به میزان 3 میلی مولار محتوای کلروفیل a و b و فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز را به ترتیب به میزان 54. 9، 37. 8، 44. 8 و 46. 7 درصد افزایش داد که درنهایت منجر به افزایش 19. 7 درصد عملکرد دانه نسبت به رقم شبرنگ در شرایط تنش خشکی گردید.

به منظور مطالعه تاثیر اسید سالیسیلیک و ماده زیست محرک مگافول بر برخی صفات فیزیولوژیکی گیاه لوبیا سبز تحت رژیم های مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال زراعی 1395-1394 انجام شد. تیمار آبیاری در سه سطح (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و محلول پاشی برگی در هفت سطح شامل سه سطح اسید سالیسیلیک (0. 5، 1 و 1. 5 میلی مولار)، سه سطح مگافول (0. 1، 0. 2 و 0. 30 درصد) و آب مقطر (شاهد) اعمال شدند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی به طور معنی داری محتوای نسبی آب برگ و شاخص پایداری غشاء را کاهش و نشت یونی، میزان پرولین و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز را افزایش داد. کاربرد برگی اسید سالیسیلیک و مگافول به طور معنی داری صفات فیزیولوژیک گیاه را تحت تاثیر قرار داد. بیشترین محتوای نسبی آب برگ در تیمارهای 0. 2 و 0. 3 درصد مگافول بدست آمد. حداکثر درصد نشت یونی و محتوای پرولین در تیمار 1. 5 میلی مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز با محلول پاشی مگافول 0. 2 درصد با آبیاری 75 درصد نیاز آبی حاصل شد. با توجه به نتایج، تیمار 0. 2 مگافول بیشترین تاثیر مثبت را بر صفات فیزیولوژیک گیاه لوبیا سبز داشت.

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری در مراحل زایشی و کاربرد کودهای زیستی و متانول بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیایی نخود، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی کاربرد متانول در سه سطح (عدم مصرف به عنوان شاهد، کاربرد 20 و30 درصد حجمی)، کودهای زیستی در چهار سطح (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد، کاربرد ریزوبیوم لگومینوزاروم، کاربرد توام میکوریز و ریزوبیوم لگومینوزاروم، کاربرد ریزوبیوم لگومینوزاروم با سودوموناس و میکوریز) و سه سطح آبیاری (آبیاری کامل به عنوان شاهد، محدودیت شدید آبی یا قطع آبیاری در مرحله گلدهی و محدودیت ملایم آبی یا قطع آبیاری در مرحله شروع نیام دهی) را شامل می شدند. نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مرحله گلدهی محتوای پرولین و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (همچون کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز) افزایش، ولی محتوای کلروفیل، عملکرد کوانتومی و عملکرد دانه ی نخود را کاهش داد. کاربرد متانول فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان را کاهش ولی محتوای پرولین، کلروفیل و عملکرد کوانتومی را افزایش داد. همچنین کاربرد کودهای زیستی موجب افزایش محتوای پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، محتوای کلروفیل، عملکرد کوانتومی و عملکرد دانه شد. آبیاری کامل با مقادیر بالای متانول و کاربرد توام میکوریز با ریزوبیوم و سودوموناس 111 درصد عملکرد دانه را در مقایسه با عدم استفاده از متانول و کودهای زیستی تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهی افزایش داد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی در رژیم های مختلف رطوبتی، بر ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دانه گندم رقم ارگ آزمایشی به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار طراحی گردید که در سال زراعی 96-95 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زهک-زابل اجرا شد. رژیم آبیاری در سه سطح شامل: آبیاری پس از 45% (شاهد)، 65% تخلیه رطوبتی از خاک (تنش متوسط) و 85% تخلیه رطوبتی از خاک (تنش شدید)؛ به عنوان کرت اصلی و منابع کود زیستی به همراه کود شیمیایی در هفت سطح شامل: کاربرد کود شیمیایی عرف منطقه (شاهد)، کاربرد کود زیستی ازتوباکتر به همراه کود شیمیایی عرف منطقه، کود زیستی ازتوباکتر به همراه 50% کود شیمیایی عرف، کود زیستی فسفا باکتر به همراه کود شیمیایی عرف منطقه، کود زیستی فسفاباکتر به همراه 50% کود شیمیایی مطابق شاهد، کود زیستی ازتوباکتر و فسفا باکتر به همراه کود شیمیایی عرف منطقه، کود زیستی ازتو باکتر و فسفاباکتر به همراه 50% کود شیمیایی عرف منطقه به عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد، اثر متقابل تنش خشکی و کود زیستی بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. به طوری که در تنش شدید رژیم رطوبتی، کودهای زیستی (با میانگین 6237 کیلوگرم در هکتار) نسبت به شاهد 8/38 درصد افزایش داشته است. همچنین این بهبود و افزایش در وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب 27. 6 و 17. 8 و 29. 6 درصد نسبت به شاهد شده است. به طورکلی، نتایج این پژوهش نشان داد که آبیاری تحت شرایط کمبود رطوبت در همه مراحل رشد با استفاده از کودهای زیستی ازتوباکتر و فسفاباکتر تاثیر مثبت در بهبود عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و شاخص کلروفیل برگ داشتند و اثرات منفی رژیم رطوبتی را بهبود بخشیدند.

به منظور بررسی اثر توام ورمی کمپوست و سوپرجاذب بر عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1396 در شهرستان خرمشهر به صورت کرت-های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح (65 و 130) میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کرت های اصلی و اثر توام کود آلی ورمی کمپوست و سوپرجاذب در چهار سطح (عدم کاربرد کود (شاهد)، 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 75 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، 5 تن در هکتار ورمی کمپوست) در کرت های فرعی بودند. نتایج نشان که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر صفات عملکرد دانه، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام و عملکرد پروتیین داشت. هم چنین اثر توام کود آلی ورمی کمپوست و سوپرجاذب به طور معنی داری عملکرد دانه و عملکرد پروتیین را تحت تاثیر قرار داد. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 207. 32 گرم در مترمربع از تیمار 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب (که با تیمار 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 75 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب تفاوت معنی داری نداشت) و کمترین با میانگین 174. 26 گرم در مترمربع از تیمار عدم کاربرد کود بدست آمد. برهمکنش تنش خشکی و اثر توام کود بیولوژیکی ورمی کمپوست تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه داشت. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 225. 29 کیلوگرم در هکتار از تیمار آبیاری پس از 65 میلی متر تبخیر از تشتک و 5 تن در هکتار ورمی کمپوست + 75 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب حاصل شد. در نهایت می توان چنین گفت که استفاده از سوپرجاذب و ورمی-کمپوست علاوه بر افزایش در عملکرد کمی و کیفی لوبیا چشم بلبلی، می تواند نقش به سزایی جهت صرفه جویی در آب آبیاری ایفا کند.

اگرچه زعفران یک گیاه کم توقع از نظر نیاز غذایی و آبی محسوب می شود، اما ارزش تجاری آن از یک طرف و محدودیت منابع آب از طرف دیگر سبب شده که بررسی اثرات تنش خشکی بر روی اجزای مختلف این گیاه دارای اهمیت ویژه ای در کشورمان باشد. یک آزمایش مزرعه ای دو ساله در استان یزد به منظور بررسی اثر سطوح مختلف آب مصرفی و پلیمر سوپرجاذب بر شاخص های رشدی و عملکردی زعفران انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و بصورت اسپلیت پلات در 3 تکرار اجرا گردید. کرتهای اصلی شامل سه سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد تبخیر و تعرق، ET) و کرت های فرعی شامل سه سطح مختلف پلیمر سوپرجاذب به میزان 10، 30 و 50 گرم بر مترمربع بود که به دو شیوه ردیفی و پخش یکنواخت در کرت های آزمایشی اعمال گردیدند. در نهایت، تاثیر تیمارهای اصلی و فرعی بر شاخص های مورد نظر بررسی و با تیمار شاهد (بدون مصرف سوپرجاذب) مقایسه شد. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش حجم آبیاری، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کل بنه ها افزایش اما میزان تراوش یونی کاهش یافت. در اغلب موارد مصرف سوپر جاذب به مقدار 30 تا 50 گرم بصورت توزیع یکنواخت روی سطح زمین و یا مصرف 10 گرم سوپر جاذب بصورت ردیفی در زیر ردیف های کاشت نتیجه بهتری را در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها داشت. مصرف سوپرجاذب در شرایط تنش خشکی با هدف افزایش محتوای آب برگ زعفران مفید و قابل توصیه بوده ولی در شرایط عدم تنش، غیرقابل توصیه خواهد بود.

تنش شوری یکی از مهمترین عوامل کاهش عملکرد گیاهان زراعی در سراسر جهان می باشد. مرگ سلولی برنامه ریزی شده نقش مهمی در سازگاری به تنش های محیطی ایفا می کند. درک مبانی مولکولی مکانیسم این فرآیند، امکان دستورزی ژنتیکی هدفمند گیاهان در جهت تحمل به تنش های محیطی را فراهم می کند. یک تنظیم کننده کاندید برای چنین مکانیسمی BAX Inhibitor 1 است. در این پژوهش، نقش احتمالی ژن رمز کننده BAX Inhibitor 1-like protein در تحمل به تنش شوری با استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیکی از قبیل آنالیز پروموتر و شبکه تنظیمی ژنی و همچنین بررسی بیان نسبی ژن در شاخساره رقم مقاوم ارگ، رقم حساس الموت و خویشاوند وحشی Aegilops crassa با استفاده از Real-time PCR مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به آنالیز شبکه تنظیمی، احتمالا این ژن در بالادست مسیر پیام رسانی SOS عمل می کند. بر اساس آنالیز پروموتر وجود موتیف های پاسخ به تنش از جمله موتیف های ABRE (پاسخ دهنده به آبسزیک اسید)، LTR(پاسخ دهنده به دمای پایین)، MBS (پاسخ دهنده به خشکی)، CGTCA-motif (پاسخ دهنده به متیل جاسمونات)، TGACG-motif (پاسخ دهنده به متیل جاسمونات)، ERE (پاسخ دهنده به اتیلن)، و GT-1 motif (عنصر پاسخ به شوری) تاییدی بر نقش این ژن در تنش های مختلف محیطی از جمله شوری می باشد. همچنین الگوی بیان ژن مورد مطالعه تحت تنش شوری بین ژنوتیپ های مقاوم و حساس اختلاف معنی داری داشت. در مجموع چنین نتیجه گیری می شود که ژن رمز کننده این پروتیین می تواند در القای تحمل به شوری در گندم نقش داشته باشد و جهت دستورزی ژنتیکی با هدف بهبود تحمل به تنش مورد استفاده قرار گیرد.

درک مکانیسم های تحمل به شوری در گسترش ارقام متحمل ضروری به نظر می رسد. دو رقم گندم نان (ارگ و تجن) متفاوت از لحاظ تجمع سدیم اندام هوایی و یک رقم گندم دوروم (بهرنگ) از نظر دمای برگ و الگوی تجمع سدیم در آزمایشی گلخانه ای تحت سطوح متفاوت شوری (شاهد: بدون تنش، 100 و 200 میلی مولار کلرید سدیم) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در واکنش به افزایش شوری غلظت سدیم ریشه و اندام هوایی افزایش پیدا کرد اما این افزایش در ریشه ها بیشتر بود. تنش شوری وزن خشک اندام هوایی را در ارقام گندم نان 32 درصد و در رقم بهرنگ 63 درصد کاهش داد. در شوری 200 میلی مولار، 45 روز پس از اعمال تنش شوری نسبت پتاسیم به سدیم اندام هوایی در همه ارقام حدود 60 درصد کاهش یافت و بالاترین مقدار کاهش کلروفیل در این سطح از شوری مربوط به رقم بهرنگ و به مقدار 75 درصد بود. اختلاف بین غلظت سدیم برگ ها در ارقام گندم نان 45 روز پس از اعمال تنش شوری قابل ملاحظه بود اما در مراحل دیگر رشد تفاوت چندانی مشاهده نشد. رقم ارگ در شوری 200 میلی مولار افزایش ناچیز و غیر معنی داری در دمای برگ (0. 87 درجه سانتی گراد) داشت اما در رقم تجن (1. 47 درجه سانتی گراد) و در رقم بهرنگ (4. 30 درجه سانتی گراد) این افزایش معنی دار بود. در طی زمان ممکن است الگوهای متفاوتی از تجمع سدیم در ارقام گندم وجود داشته باشد، به نظر می رسد در مراحل اولیه رشد گیاه، عوامل روزنه ای فتوسنتز نسبت به میزان کلروفیل از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و از آنجا که دمای برگ تابعی از هدایت روزنه ای می باشد احتمالا می توان از آن در ارزیابی تحمل به تنش اسمزی استفاده نمود.

این پژوهش مزرعه ای با هدف بررسی مقدار کود اوره موردنیاز گندم در سطوح مختلف شوری آب آبیاری طراحی و در ایستگاه تحقیقات شوری صدوق یزد که مجهز به استخرهای ذخیره آب با کیفیت های مختلف است اجرا شد. این تحقیق دارای سه سطح شوری آب آبیاری 1. 88، 7. 22 و 16. 14 دسی زیمنس برمتر و پنج سطح کود اوره شامل 0 (صفر)، 100، 200، 300 و 400 کیلوگرم در هکتار بود. آزمایش در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و به صورت اسپلیت پلات با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که مصرف کود اوره در کلیه سطوح شوری آب آبیاری ضرورت دارد. الگوی پاسخ گندم به کود نیتروژنی در هر سه سطح شوری مشابه بود و از معادله درجه دوم پیروی کرد، لیکن با افزایش شدت تنش شوری، شیب افزایش عملکرد کاهش یافت. هم چنین نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری از 1. 88 به 7. 22 دسی زیمنس بر متر عملکرد دانه گندم کاهش معنی داری نداشت و نیاز کودی نیز تغییری نکرد. اما با افزایش شوری آب آبیاری به 16. 14 دسی زیمنس بر متر میزان عملکرد دانه به میزان یک تن و اوره موردنیاز به میزان 140 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت. درمجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که برای تولید حدود 4. 5 تن دانه گندم با استفاده از آب آبیاری با هدایت الکتریکی 1. 88 تا 7. 22 دسی زیمنس بر متر در شرایط گرم و خشک استان یزد مصرف کود اوره به ترتیب به میزان 400 و 300 کیلوگرم در هکتار و برای تولید 3. 6 تن در هکتار عملکرد دانه با استفاده از آب آبیاری با هدایت الکتریکی 16. 14 دسی زیمنس بر متر مصرف 260 کیلوگرم در هکتار اوره کفایت می کند.

تنش شوری و کمبود عناصر غذایی کم مصرف از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید کمی و کیفی ذرت علوفه ای در خاک های آهکی مناطق مرکزی ایران می باشند. از این رو به منظور بررسی اثر روش های کاربرد آهن و روی بر عملکرد و ترکیب شیمیایی ذرت علوفه ای تحت شوری آب آبیاری، پژوهشی مزرعه ای در سال 1394 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ارسنجان فارس اجرا شد. تیمارها ترکیبی از 3 سطح هدایت الکتریکی آب آبیاری شامل 2، 4 و 6 (dS m-1) و 12 روش کاربرد کودهای سولفات روی، سولفات آهن و کلات آهن بودند. نتایج نشان داد افزایش هدایت الکتریکی آب آبیاری از 2 به 6 (dS m-1) منجر به کاهش 5/12 درصدی عملکرد علوفه تر و کاهش 43 درصدی محتوای عناصر غذایی همانند پتاسیم، فسفر، کلسیم، مس، منگنز، آهن و روی در علوفه ذرت شد. بیشترین عملکرد علوفه تر ذرت (Ton ha-1 77/71) در شرایط آبیاری با هدایت الکتریکی 2 (dS m-1) و مصرف خاکی کلات آهن به علاوه محلول پاشی با سولفات روی حاصل شد. در آبیاری 4 و 6 (dS m-1)، بیشترین عملکرد علوفه تر با کاربرد خاکی و توام سولفات روی و کلات آهن به علاوه بذرمالی بذور با سولفات آهن به دست آمد. با افزایش سطح تنش، کاربرد ترکیبی عناصر غذایی آهن و روی در مقایسه با کاربرد جداگانه موثرتر واقع شد و در این شرایط عملکرد کمی و کیفی محصول ذرت علوفه ای بیش از 13 درصد افزایش یافت. به-طورکلی، در یک خاک آهکی با انتخاب روش مناسب کوددهی در شرایط تنش شوری ضمن حفظ پتانسیل عملکرد محصول ذرت علوفه ای می توان تقاضا برای آب غیر شور را نیز کاهش داد.

به منظور بررسی تاثیر قارچ های مایکوریزا بر خصوصیات رشدی و جذب عناصر جعفری مکزیکی (. Tagetes minuta L) تحت تنش شوری آزمایش گلدانی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. فاکتور اول کاربرد قارچ میکوریزا در سه سطح (عدم تلقیح، Rhizophagus intradices و Funnetiformis mosseae) و فاکتور دوم شامل 4 سطح شوری آب آبیاری (0، 40، 80 و 120 میلی مولار کلرید سدیم) بود. نتایج نشان داد کلیه صفات رشدی در اثر تنش شوری به شدت کاهش یافتند و کاربرد مایکوریزا باعث تعدیل اثرات مضر شوری و مقاومت گیاه به شوری گردید. بیشترین تعداد گره (12. 89)، قطر ساقه (7. 49 میلی متر)، ارتفاع بوته (65. 75 سانتی متر) و تعداد شاخه جانبی (23. 33) در تیمار بدون تنش شوری همراه با کاربرد قارچ مایکوریزا رایزوفاجوس اینترادیکس حاصل شد. با افزایش شوری میزان فسفر، کلسیم، سدیم، کلر و نیتروژن برگ افزایش و در مقابل میزان پتاسیم، منگنز، روی و آهن آن کاهش یافت. بیشترین میزان فسفر برگ (8. 5 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ) در بالاترین سطح تنش شوری و کاربرد قارچ فونتی فورمیس موسه آ، بیشترین میزان سدیم (33/123 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ) و کلر برگ (63. 09 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک برگ) در تیمار 120 میلی مولار شوری و بدون کاربرد مایکوریزا مشاهده شد. این در حالی است که بیشترین میزان پتاسیم برگ (6. 23 میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ) در تیمار فاقد شوری و بدون کاربرد قارچ های مایکوریزا، بیشترین میزان منگنز برگ (143. 91 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک برگ) در تیمار 40 میلی مولار شوری و کاربرد موسه آ و بیشترین میزان روی برگ (7. 12 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک برگ) در تیمار فاقد شوری و کاربرد موسه آ ثبت شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که شوری سبب کاهش میزان رشد و کاربرد مایکوریزا در این شرایط باعث بهبود رشد و جذب عناصرغذایی شد. استفاده از قارچ های مایکوریزا بخصوص فونتی فورمیس موسه آ به عنوان یک راهکار مناسب برای افزایش مقاومت به شوری در گیاه جعفری مکزیکی توصیه می گردد.

شوری آب آبیاری در بسیاری از نقاط جهان به عنوان عامل محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان به شمار می آید. گونه های مختلف مریم گلی دارای خواص متعدد دارویی و درمانی هستند. به منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر صفات مورفوفیزیولوژیک گیاه مریم گلی مزرعه روی (Salvia nemorosa L. )، آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تیمار شوری شامل شاهد (12 میلی مولار)، 50، 75 و 100 میلی مولار محلول کلرید سدیم و در 5 تکرار در مرکز تحقیقات سازمان پارک ها و فضای سبز شهر اصفهان در سال 1397 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد شوری تاثیر معنی داری بر ارتفاع گیاه، تعداد برگ، طول و عرض برگ، طول گل آذین، تعداد گل آذین در هر بوته، تعداد گل در هر گل آذین، تعداد بذر در گل آذین، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، میزان کلروفیل a، b و کل دارد. صفات مذکور در سطح شوری100 میلی مولار به ترتیب 20. 56، 68. 95، 54. 41، 27. 97، 9. 19، 82. 85، 41. 45، 62. 31، 60. 47، 53. 84، 23. 13، 34. 09، 66. 66، 62. 5 و 64. 7 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان دادند. شوری بر میزان پرولین و فنول کل نیز تاثیر معنی داری داشت و میزان پرولین و فنول کل در تیمار100میلی مولار کلرید سدیم نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 62. 5 و 96. 17 درصد افزایش نشان داد. با توجه به این که اعمال شوری بالاتر از 50 میلی مولار کلرید سدیم منجر به کاهش معنی دار وزن تر و خشک ریشه و وزن خشک اندام هوایی گردید و علایم زردی و سوختگی در نمونه های گیاهی مشاهده شد، می توان نتیجه گرفت که گیاه مریم گلی مزرعه روی سطوح شوری تا 50 میلی مولار کلرید سدیم را می تواند تحمل کند و نسبت به سطوح بالاتر شوری حساسیت نشان می دهد.

دما یکی از مهم ترین عوامل کنترل کننده جوانه زنی بذر در گیاهان مختلف محسوب می شود. همچنین، دما نقش مهمی در القا و یا رفع کمون بذرها ایفا می کند. این موضوع می تواند در مدیریت زراعی نظیر تعیین زمان کاشت، پیش تیمار بذرها در زمان کاشت و یا شرایط انبارداری بسیار مهم باشد. ازاین رو، این مطالعه به منظور بررسی اثرات دما بر درصد و سرعت جوانه زنی و همچنین، القای کمون در بذرهای 15 رقم جو صورت گرفت. نتایج نشان داد بین ارقام ازلحاظ درصد جوانه زنی در دماهای مختلف اختلاف قابل توجهی وجود داشت و بیشترین اختلاف نیز در دماهای بالا (به ویژه در دمای 35 درجه سانتی گراد) مشاهده شد. دماهای کاردینال جوانه زنی نیز در ارقام مختلف جو متمایز از یکدیگر بود. بیشترین اختلاف مربوط به دمای پایه و دمای مطلوب جوانه زنی بود و ازلحاظ دمای سقف اختلاف معنی داری بین ارقام موردبررسی مشاهده نشد. در این مطالعه، علت عدم جوانه زنی بذرهای جو در دمای بالا نیز بررسی شد و نتایج حاکی از این بود که عدم جوانه زنی در دمای بالا بخشی مربوط به القای کمون و بخشی مربوط به مرگ بذرها پس از قرارگیری در دمای بالا می باشد. با افزایش مدت زمان قرارگیری بذرها در دمای بالا قابلیت جوانه زنی و مرگ بذرها به ترتیب به صورت نمایی کاهش و افزایش یافت. از طرفی، القای کمون در بذرها از یک توزیع نرمال تبعیت کرد، به طوری که با افزایش زمان قرارگیری بذرها در دمای بالا ظرفیت القای کمون ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. در این مطالعه مشخص شد که دو رقم ارم و ارس در مقایسه با سایر ارقام از ظرفیت القای کمون بالاتر و دو رقم صحرا و جنوب از ظرفیت القای کمون پایین تری برخوردار بودند.

این تحقیق به منظور بررسی اثر سدیم نیتروپروساید در کاهش سمیت ناشی از کادمیوم در گیاه ریحان به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سال 97-1396 اجرا گردید. فاکتورهای اعمال شده در این تحقیق شامل کادمیوم در سطوح صفر (شاهد)، 10، 20 و 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک و محلول پاشی سدیم نیتروپروساید در سطوح صفر (شاهد)، 50 و 100 میکرومولار بود. صفات اندازه گیری شامل ارتفاع بوته، خشک بوته، تعداد برگ در بوته، درصد اسانس، مالون دی آلدیید، فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز، پرولین و غلظت کادمیوم بود. نتایج به دست آمده نشان داد که کادمیوم باعث کاهش ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد برگ در بوته، درصد اسانس و فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و افزایش پرولین، غلظت کادمیوم و مالون دی آلدیید شد. بیشترین تاثیر کادمیوم در تیمار 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک به دست آمد. همچنین مشاهده شد که کاربرد سدیم نیتروپروساید توانست موجب افزایش ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد برگ در بوته، درصد اسانس و فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و کاهش پرولین، غلظت کادمیوم و مالون دی آلدیید شود، به طور کلی بیشترین تاثیر مثبت در کاربرد 100 میکرومولار سدیم نیتروپروساید حاصل گردید. بر اساس نتایج، محلول پاشی سدیم نیتروپروساید توانست باعث بهبود خصوصیات رویشی و کاهش مالون دی آلدیید در شرایط تنش فلز سنگین کادمیوم گردد. می توان از نتایج به دست آمده به اثرات مثبت سدیم نیتروپروساید به خصوص در شرایط حضور کادمیوم و کاهش اثرات منفی ناشی از آن تنش در گیاه دارویی ریحان پی برد. بنابراین کاربرد 100 میکرومولار سدیم نیتروپروساید برای تعدیل بخشیدن اثرات منفی ناشی از تنش فلز سنگین کادمیوم پیشنهاد می گردد.