پژوهش های حفاظت گیاهان ایران
سال:1399 | دوره:34 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

تخریب اسید نوکلییک در طی فرآیند استخراج آن از بافت گیاهی و نیز وجود مواد بازدارنده از عمده ترین معضلات خالص سازی ژنوم ویروس های گیاهی است. به منظور ردیابی موثر ویروس موزاییک کدو از بافت خربزه از مزارع آلوده، چهار روش مختلف استخراج RNA با یکدیگر مقایسه و روش استخراج اسیدنوکلییک از این گیاه بهینه شد. کیفیت اسیدنوکلییک استخراج شده به وسیله آزمون زنجیره ای پلی مراز با نسخه برداری معکوس و به کمک دو جفت آغازگر متفاوت تعیین شد. در بین روش های استخراج تفاوت چشمگیری وجود داشت به نحوی که بعضی از روش ها قادر به ردیابی ویروس از بافت گیاهی نبودند. در بین روش های مورد مقایسه، روش استخراج dsRNA با سلولز به علت خالص سازی انحصاری اسیدنوکلییک ویروسی از بافت گیاه، بیشترین و بهترین اسیدنوکلییک را در پی داشت و ردیابی ویروس در اغلب نمونه ها را ممکن می نمود.

در این پروژه تاثیر قارچ کش آلیادو با ماده موثره مانکوزب 40% + کلروتالونیل 20% و سیموکسانیل 5% به صورت فرمولاسیون پودر وتابل 65 درصد تولیدی شرکت ماسوی اسپانیا در مقایسه با قارچ کش های رایج اکسی کلرور مس (Cupravit) با فرمولاسیون پودر وتابل 35 درصد و مخلوط بردو (Bordeaux Mixture) با فرمولاسیون W/V 18 درصد Sc به غلظت های100 و50 گرم در لیتر، درکنترل شبه قارچ های Phytophthora parasitica و P. citrophthora، عوامل بیماری گموز مرکبات، در شرایط آزمایشگاهی، گلخانه ای و باغی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی آزمایشگاهی نشان داد که رشد این بیمارگرها در محیط کشت حاوی دزهای 15، 20، 25، 30 و 35 گرم در لیتر، متوقف می گردد. نتایج آزمون گلخانه ای با گیاهچه های یک ساله رقم پرتقال سیاورز نشان داد که رنگ آمیزی محل زخم با دزهای 25 و 35 گرم در لیتر و 20 و 35 گرم در لیتر به ترتیب برای گونه های P. parasiticaوP. citrophthora، نسبت به سایر تیمارها بهترین تاثیر را در توقف توسعه زخم ساقه داشته است. در شرایط باغ، بهترین نتیجه با رنگ آمیزی 15 گرم در لیتر قارچ کش، به صورت دو بار در سال (بهار و پاییز) به دست آمد.

در برخی مزارع سیب زمینی نشانه های پژمردگی همراه با سرارغوانی، ریزبرگی، زردی و لوله ای شدن برگ، تورم جوانه های جانبی و غده های هوایی مشاهده می شود. بررسی460 نمونه جمع آوری شده از مزارع سیب زمینی استان های چهارمحال و بختیاری، همدان و فارس طی سال های1390-1385با آزمون الیزا با آنتی سرم اختصاصی Potato leaf roll virus (PLRV)، کشت نمونه های ریشه دارای علایم پوسیدگی و شانکر، روی محیط PDAو بررسی نمونه ها با PCR با استفاده از پرایمرهایP1/P7 و R16F2n/ R16R2، وجود سه عامل فیتوپلاسما، قارچ رایزوکتونیا و ویروس برگ قاشقی سیب زمینی را به ترتیب با فراوانی 132، 245 و 61 نمونه در بین نمونه های بررسی شده را نشان داد. نتایج این بررسی نشان داد 7/28، 25/53 و2/13 درصد از علایم سرارغوانی و تشکیل غده هوایی به ترتیب توسط عوامل فیتوپلاسمایی، قارچی و ویروس برگ قاشقی سیب زمینی ایجاد می شود. علایم تشکیل غده هوایی و ارغوانی شدن برگ های انتهایی بوته سیب زمینی در ارقام مختلف به نسبت های متفاوت دیده شد. برش آنزیمی محصول PCR تکثیر شده توسط پرایمرهای R16F2n/ R16R2 مربوط به نمونه های سیب زمینی و یونجه دارای علایم جاروک، گوجه فرنگی دارای علایم فیلودی و پیچیدگی برگ و علف های هرز همراه با علایم فیلودی، زردی و ریزبرگی حاشیه مزارع، با آنزیم های محدود کننده AluI، HaeIII، MseI، HhaI، RsaI، KpnI و HpaIIدر آزمون RFLP نشان دهنده وجود دو گروه فیتوپلاسمایی در نمونه های سیب زمینی شامل 16SrI-B (Aster yellows) و 16SrXII-A (Stolbur) است. نمونه های فیتوپلاسمای یونجه و گوجه فرنگی همگی متعلق به گروه16SrXII-A و نمونه های شنگ (Tragopogon graminifolius) و گوش فیل (Conringia orientalis) به ترتیب متعلق به گروه های 16SrI-C (Aster yellows group-Clover phyllody) و 16SrVI-A (Clover proliferation group-Clover proliferation) بودند.

بیماری های سفیدک پودری (Blumeria graminis f. sp. hordei)و لکه قهوه ای نواری (Pyrenophora graminea)از جمله بیماری های مهم قارچی جو در ایران می باشند و شناسایی ارقام مقاوم یکی از اقتصادی ترین و کارآمدترین روش ها برای کنترل این بیماری ها می باشد. این تحقیق، با هدف ردیابی الل های مقاومت Rdg1a و mlo-11 در جمعیت F2 حاصل از تلاقی والد مقاوم RIL-27 با رقم حساس یوسف انجام شد. ابتدا ارزیابی ژنوتیپی با استفاده از نشانگر HVCSG برای الل مقاومت Rdg1a انجام گردید و به ترتیب در نمونه های مقاوم و حساس قطعاتی به اندازه ی 705 و 480 جفت باز تکثیر شدند همچنین جهت بررسی الل مقاومت mlo از نشانگر های mlo-6 و mlo-10 استفاده شد این نشانگرها قطعاتی به اندازه ی440 جفت باز از ژن mlo (الل مقاومت) و380 جفت باز از ژن MLO (الل حساسیت) را تکثیر کردند. نتیجه ی واکنش والدین و جمعیت F2 در برابر آلودگی به بیمارگر لکه قهوه ای نواری نشان داد که شدت بیماری در نمونه های مقاوم دارای الل مقاومت Rdg1a خیلی پایین است. در بررسی واکنش این نمونه ها به بیمارگر سفیدک پودری جو، لاین L94 به دلیل حضور الل مقاومت mlo-11فاقد علایم بیماری بود که احتمالا ناشی از تاثیر این الل در ایجاد مقاومت است. به طور کلی نتایج حاصل از ارزیابی ژنوتیپی به پتانسیل نشانگر های mlo-6 و mlo-10 برای شناسایی الل مقاومت mlo-11 در لاین های انتخابی اشاره می کند. نشانگر HVCSG از کارایی پایینی برخوردار بود که لازم است با طراحی نشانگر مولکولی مناسب ژنوتیپ های مقاوم را شناسایی کرد.

سوسک چهارنقطه ای حبوبات، Callosobruchus maculatus یکی از آفات کلیدی انواع مختلف حبوباتی مانند لوبیا چشم بلبلی، نخود، عدس، ماش و باقلا بوده و می تواند خسارت وارد کند. برای کنترل آن در سال های اخیر از آفت کش های سازگار با محیط زیست به ویژه با منشاء گیاهی مورد توجه محققین قرار گرفته است. در این پژوهش سمیت اثرات تنفسی حاد اسانس های گیاه رزماری، Rosmarinus officinalis L. و اسطوخودوس، Lavandula angustifolia Mill و برهم کنش آن ها روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش های زیست سنجی اسانس ها با غلظت های 12، 25، 45، 86، 166، 320 میکرولیتر لیتر هوا روی حشرات کامل 1 تا 3 روزه این آفت در دمای 1 ± 27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت تاریکی و 8 ساعت روشنایی انجام شد آزمایش ها روی مخلوطی از دانه های ماش و لوبیا چشم بلبلی درون ظرف های شیشه ای درب دار به حجم 60 میلی لیتر، داخل انکوباتور انجام شد. شاخص های LC50 و LC90 اسانس ها با نرم افزار POLO-PC محاسبه و تجزیه واریانس آن ها با نرم افزار SAS 9. 1 انجام شد و سمیت تنفسی اسانس ها مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج نشان داد که رابطه مستقیمی بین غلظت اسانس و درصد مرگ ومیر وجود دارد. اسانس رزماری نسبت به اسانس اسطوخودوس دارای سمیت بالاتری بود. مقادیر LC50 رزماری و اسطوخودوس به ترتیب 39/17 و 39/40 میکرولیتر بر لیتر هوا بدست آمد. برای بررسی اثرات متقابل این دو اسانس، آزمایش دیگری در غلظت های پیشین و به نسبت مساوی (1: 1) از هر اسانس انجام شد و مقدار LC50 مخلوط دو اسانس 84/15 میکرولیتر بر لیتر هوا به دست آمد. نسبت هم افزایی (SR) این دو اسانس معادل 82/1 بود که نشان می دهد اسانس های مذکور اثر یکدیگر را تشدید می نمایند. میانگین مرگ ومیر ناشی از سمیت تنفسی اسانس های اسطوخودوس، رزماری و مخلوط آن ها به ترتیب 29/61، 38/ 77 و 58/81 درصد به دست آمد.

جنبه های متعدی از تغییر اقلیم و آثار آن بر اکوسیستم ها بررسی شده است، لکن تاثیر آن بر روی آفات، خصوصا در ایران کمتر موردتوجه قرار گرفته است. تغییر اقلیم در دهه های اخیر تاثیرات متعددی را بر روی جامعه گیاهی و آفات گذاشته است. کرم سیب به عنوان یک آفت کلیدی مانند سایر آفات کشاورزی وابستگی زیادی به دمای هوا دارد. این آفت برای کامل شدن یک نسل و طی مراحل مختلف زندگی نیاز به دریافت حدود 650 درجه-روز دما دارد. به منظور بررسی روند تغییرات تعداد نسل کرم سیب، پس از محاسبه دمای پایه، تعداد نسل این آفت در یک دوره آماری 30 ساله (1397-1368) با استفاده از داده های هواشناسی ایستگاه گلمکان و مدل درجه-روز تعیین گردید و نتایج به دست آمده با نتایج تله های فرمونی نصب شده و دیتالاگر ثبت کننده دما در باغ گلابی در سال 1398 مقایسه گردید. دمای پایه برای کرم سیب 4/8 درجه سلسیوس به دست آمد. این آفت در دوره 30 ساله گذشته به جز یک سال دارای 3 نسل کامل بوده و روند درجه-روز دریافتی آن مثبت و معنادار است. در ابتدای دوره آماری زندگی آفت در ابتدای نسل سوم متوقف شده و با نزدیک شدن به اواخر دوره آماری مراحل زندگی آفت رو به تکمیل شدن پیش می رود. میانگین درجه-روز تجمعی دریافتی در ده سال دوم دوره نسبت به ده سال اول 143 درجه و در ده سال سوم نسبت به ده سال دوم 85 درجه افزایش داشته است. در صورت ادامه روند افزایش دما وقوع نسل چهارم آفت نیز دور از انتظار نخواهد بود. در این شرایط استفاده از سموم و هزینه ها افزایش خواهد یافت.

به منظور بررسی تجزیه بیولوژیکی و شیمیایی متری بیوزین در خاک و نقش کود دامی در روند تجزیه و نیمه عمر آن، آزمایشی در شرایط کنترل شده در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل نوع خاک در دو سطح (سترون شده و غیرسترون)، مقدار کود دامی (کود گاوی) در چهار سطح (0، 1، 5 و 10درصد وزنی خاک) و زمان برداشت نمونه ها از داخل انکوباتور، در 7 سطح (صفر، 2، 4، 8، 16، 36، 64 و 90 روز) بودند. بر اساس نتایج آزمایش، روند تجزیه در خاک غیرسترون سریع تر از خاک سترون شده بود، بطوریکه باقیمانده متری بیوزین در روز های 36، 64 و 90 روز بعد از نگهداری در خاک غیر سترون به ترتیب 12/59، 18/38 و55/28 درصد و در خاک سترون شده 13/67، 38/49 و 76/34 درصد بود و کاربرد 1، 5 و 10درصد کود دامی به خاک غیرسترون منجر به کاهش نیمه عمر متری بیوزین از 57/85 روز به ترتیب به 80/47، 28/57، 08/38 روز شد و در خاک سترون شده از 51/83 روز به 03/91، 50/49 و 34/51 روز شد. بر مبنای این آزمایش اضافه کردن کود گاوی می تواند تجزیه متری بیوزین را در خاک افزایش و نیمه عمر آن را کاهش دهد.

علف های هرز یکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد لوبیا می باشند. به منظور بررسی اثر روش های تهیه بستر کاشت و مصرف علف کش های خاک کاربرد بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، در سال زراعی 1395-1394 در روستای حاتم آباد، واقع در بخش فیروزآباد شهرستان سلسله، در استان لرستان اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل تهیه بستر کاشت در دو سطح (دایم و غیردایم) و علف کش های خاک کاربرد در سه سطح شامل]لینوران (5/1 لیتر در هکتار)، ای پی تی سی (3 لیتر در هکتار)، تریفلورالین (5/1 لیتر در هکتار)[بودند. همچنین دو تیمار عدم کنترل علف های هرز (به عنوان شاهد آلوده) و وجین دستی به عنوان تیمار مهار علف های هرز در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد بیشترین درصد کاهش وزن خشک علف های هرز در 30 روز پس از سمپاشی به ترتیب متعلق به بستر بذر دایم به همراه کاربرد علف کش های ای پی تی سی (09/79 درصد)، و تریفلورالین (57/78 درصد) بود. درصد کاهش وزن خشک علف های هرز 60 روز پس از کاربرد علف کش در بستر کاشت غیردایم (58/76 درصد) کمتر از بستر کاشت دایم (34/84 درصد) بود. بیشترین درصد افزایش تعداد غلاف در بوته نسبت به شاهد آلوده متعلق به تیمار وجین (01/52 درصد) و پس از آن به لینورون (05/42 درصد)، ای پی تی سی (43/40 درصد) و تریفلورالین (34/34 درصد) بود. بیشترین درصد افزایش تعداد دانه در غلاف متعلق به تیمار وجین (14/36 درصد) و پس از آن ای پی تی سی (54/29 درصد)، لینورون (06/28 درصد) و تریفلورالین (06/28 درصد) بودند. در خصوص عملکرد دانه، بیشترین درصد افزایش به ترتیب متعلق به وجین (92/52 درصد)، ای پی تی سی (11/44 درصد)، لینورون (13/31 درصد) و تریفلورالین (30/30 درصد) بودند. بیشترین درصد افزایش عملکرد بیولوژیک به ترتیب متعلق به به وجین (46/32 درصد)، لینورون (50/25 درصد)، ای پی تی سی (81/20درصد) و تریفلورالین (83/17 درصد) بود. بیشترین درصد افزایش شاخص برداشت متعلق به وجین (33/34 درصد) و پس از آن لینورون (37/21 درصد)، ای پی تی سی (85/19 درصد) و تریفلورالین (23/18 درصد) بودند. به طورکلی، تریفلورالین نسبت به ای پی تی سی و لینوران به میزان بیشتری علف های هرز را مهار نمود. همچنین، درصد کاهش وزن خشک علف های هرز در بستر بذر دایم نسبت به بستر بذر کاذب بیشتر بود.

این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار در منطقه ماهیدشت کرمانشاه به اجرا در آمد. تیمارها عبارت بود از کاربرد تری فلورالین+ هالوکسی فوپ آرمتیل استر (تیمار1) یا ستوکسیدیم (تیمار2)، کاربرد پیش رویشی پندی متالین + هالوکسی فوپ آرمتیل استر (تیمار3) یا ستوکسیدیم (تیمار4)، کاربرد کلوپیرالید + هالوکسی فوپ آرمتیل استر (تیمار5) یا ستوکسیدیم (تیمار6) یا سیکلوکسیدیم (تیمار7) یا کلتودیم (تیمار8) یا کوییزالوفوپ-اتیل (تیمار9) یا فلوآزیفوپ-پی-بوتیل (تیمار10)، کاربرد هالوکسی فوپ آرمتیل استر (تیمار11) یا ستوکسیدیم (تیمار12) یا سیکلوکسیدیم (تیمار13) یا کلتودیم (تیمار14) یا کوییزالوفوپ-اتیل (تیمار15) یا فلوآزیفوپ-پی-بوتیل (تیمار16)، یک بار (تیمار17) و دوبار کولتیواسیون (تیمار18) و شرایط آلوده به (تیمار19) و عاری از علف هرز (وجین دستی) (تیمار20). هیچ یک از تیمارها قادر به کاهش تراکم و وزن خشک کل گیاهان هرز (شامل گندم خودرو) تا حد شرایط عاری از علف هرز نشد؛ اما کاربرد توام کلوپیرالید با باریک برگ کش ها سبب کاهش تراکم کل علف های هرز (کل گیاهان هرز بجز گندم) تا حد شرایط عاری از علف هرز شد. در بررسی صفات کلزا، میزان کاهش ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه کلزا در نتیجه آلودگی به علف های هرز به ترتیب 26، 48، 81، 63، 59، 51، 6 و 5 درصد بود. حداکثر مقدار کاهش صفات در کاربرد کلوپیرالید با هالوکسی فوپ هفت، با کوییزالوفوپ 11، با فلوآزیفوپ 16، با کلتودیم 17 و با سایر باریک برگ کش ها 20 درصد بود. لذا می توان از کاربرد توام کلوپیرالید و هالوکسی فوپ در مزارع کلزا به ویژه در شرایطی که کشت قبلی گندم بوده و احتمال حضور این گیاه در کلزا وجود دارد، بهره برد.

به منظور بررسی همبستگی توزیع مکانی رشد و عملکرد گندم زمستانه با علف های هرز با استفاده از روش های زمین آماری و سنجش از دور، آزمایشی در سطح یک مزرعه گندم واقع در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود در سال زراعی 97-1396 انجام شد. بدین منظور عملکرد بیولوژیک و دانه گندم منطبق بر محل اندازه گیری تراکم و زیست توده علف های هرز در 110 نقطه در سطح مزرعه در محل تقاطع سیستم شبکه ای 8 × 8 متر اندازه گیری و ثبت شد. به منظور بررسی عملکرد بیولوژیک و دانه گندم با استفاده از سنجش از دور نیز عکس هوایی با کوادکوپتر از ارتفاع 120 متری از سطح مزرعه تهیه شد و سپس ارزش عددی پیکسل های تصویر هوایی استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد جمعیت و زیست توده علف های هرز با عملکرد بیولوژیک گندم همبستگی مکانی منفی 89/75 و 50/62 درصدی و با عملکرد دانه گندم همبستگی مکانی منفی 9/91 و 25/56 درصدی نشان داد. داده های حاصل از عکس هوایی نیز همبستگی مکانی قوی 23/88 و 12/78 درصدی به ترتیب با عملکرد بیولوژیک و دانه گندم نشان داد. براساس نتایج این پژوهش روش های زمین آماری و داده های تصویر هوایی به خوبی نشان داد که توزیع ناهمگون تراکم و زیست توده علف های هرز در سطح مزرعه می تواند سبب توزیع مکانی ناهمگون عملکرد بیولوژیک و دانه گندم گردد.

به منظور بررسی تاثیر تراکم، روش کاشت و دزهای کاهش یافته علف کش بنتازون بر زیست توده علف های هرز و عملکرد ارقام اختر (ایستاده) و گلی (رونده) لوبیا، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل تراکم کاشت لوبیا با توجه به تراکم بهینه رقم گلی 40 و رقم اختر 50 بوته در مترمربع شامل (تراکم بهینه، 20 و 40 درصد بیشتر از تراکم بهینه) و دز های علف کش بنتازون در سه سطح (0، 50 درصد (25/1 لیتر در هکتار) و 100 درصد (5/2 لیتر در هکتار) دز توصیه شده) و کشت جداگانه و مخلوط ارقام اختر (ایستاده) و گلی (رونده) به صورت ردیفی و با نسبت (1: 1)، اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش تراکم کاشت و استفاده از رقم گلی در کشت مخلوط با اختر، موجب شد که زیست توده علف های هرز در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص اختر کاهش بیش تری داشته باشند که می توان از این ویژگی در کاهش دز مصرفی علف کش استفاده نمود. همچنین بیش ترین و کم ترین عملکرد دانه به ترتیب با مقدار 463 و 132 گرم در مترمربع مربوط به کشت خالص رقم اختر در غلظت های 100 و 0 درصد علف کش بود. اما در رقم گلی و کشت مخلوط بیش ترین عملکرد دانه به ترتیب با 3/341 و 2/372 گرم در مترمربع در غلظت 50 درصدی علف کش مشاهده شد که این روند در عملکرد بیولوژیک نیز مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین اثر سه گانه نشان داد که بیش ترین عملکرد بیولوژیک در کشت مخلوط مربوط به غلظت 50 درصدی علف کش و تراکم 40 درصدی کاشت بود اما در کشت خالص اختر و گلی بیش ترین عملکرد بیولوژیک مربوط به غلظت 100 درصدی علف کش و تراکم 40 درصدی کاشت بود. با توجه به این نتایج، می توان گفت که امکان استفاده از دز های کاهش یافته علف کش تنها درصورت استفاده از گیاه زراعی با توانایی رقابتی بالا و افزایش تراکم کاشت، که بتواند قدرت رقابتی علف های هرز را کاهش دهند، امکان پذیر است.