پایش
سال:1399 | دوره:19 | شماره:6 |تعداد مقالات:11

مقدمه: به دلیل بالاتر بودن امید زندگی زنان نسبت به مردان، تعداد زنان سالمند به نسبت قابل توجهی بیشتر از تعداد مردان سالمند است که این مسئله تحت عنوان زنانه شدن سالمندی شناخته می شود. هدف مطالعه حاضر شناخت وضعیت اقتصادی و اجتماعی زنان سالمند ایرانی و الزمات سیاستی با توجه به آمارهای رسمی و سناریوهای آینده نگرانه جمعیت است. مواد و روش کار: در این مطالعه به منظور شناخت وضعیت اجتماعی و اقتصادی زنان سالمند در کشور ایران، از پردازش داده های سرشماری 1395 و سایر آمارهای رسمی استفاده شده است. همچنین با توجه به سناریوهای آینده نگارانه جمعیتی وضعیت زنان سالمند ایرانی در چشم انداز 1430 مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته ها: بر اساس پردازش آمارهای رسمی می توان گفت زنان سالمند کشور حدود 5/9 درصد از کل جمعیت زنان کشور را شامل می شوند (که انتظار می رود بر اساس پیش بینی سناریوی محتمل آینده نگرانه جمعیت این درصد به حدود 7/32 درصد در افق چشم انداز 1430 افزایش یابد). 72/99 درصد از زنان سالمند در خانوارهای معمولی زندگی کرده و 44 درصد آنها باسواد بوده اند که 50 درصد از آنها سوادشان در سطح ابتدایی است. میزان مشارکت اقتصادی زنان سالمند 6 درصد و نرخ بیکاری آنان 8/1 درصد است. 3/43 درصد از ایشان همسران خود را از دست داده اند و 24 درصد از زنان سالمند به تنهایی زندگی می کنند. همچنین 7/39 درصد از زنان سالمند سرپرست خانوارهایی بودند که در آن زندگی می کردند. نتیجه گیری: آمار بالا و روبه افزون زنان سالمند خود سرپرست از مهمترین یافته های تحقیق حاضر است که لزوم سیاستگذاری های اجتماعی و فرهنگی و منابع در اختیار آنها بیش از هر زمانی با توجه به تحولات پیشرو احساس می شود.

مقدمه: از اواخر سال 2019 با گسترش سریع کووید 19، یک سری اقدامات دقیق پیشگیری و کنترل برای کاهش شیوع این بیماری همه گیر در چین و به ترتیب در سایر کشور های جهان انجام شد. این مطالعه با هدف مقایسه سیاست های کشورهای منتخب برای مقابله با ویروس کووید 19 و نتایج آن انجام شد. مواد و روش کار: این مقاله نوعی مطالعه مروری با استفاده از روش تطبیقی است که در سال 1399 انجام شده است و در آن برای یافتن اطلاعات مورد نیاز (اطلاعات جمعیت شناختی، اطلاعات آماری، سیاست های کنترلی و نتایج آنها) از مقالات موجود در پایگاه های اطلاعاتی و سایت های رسمی و معتبر استفاده شده است. یافته ها: کشورهای منتخب سیاست های قرنطینه بیماران آلوده، قانون منع رفت و آمد، آموزش سلامت، بیماری یابی، مجازات نقص قوانین کووید 19 و تعطیلی مدارس و دانشگاه ها را با شدت و ضعف اجرا کرده اند. همچنین کره جنوبی و چین سیاست های قرنطینه شهرهای آلوده و ردیابی جغرافیایی را نیز اجرا کرده اند. نتیجه گیری: سیاست های کشور های موفق در مقابله و کنترل بیماری کووید 19 نشان دهنده به کارگیری مجموعه ای از سیاست ها و اقدامات جامع، هماهنگ و یکپارچه از جمله قرنطینه بیماران و شهرها، بیماری یابی وسیع، ردیابی جغرافیایی، مجازات های نقض قوانین، محدودیت های رفت و آمد و آموزش های وسیع است. کشور هایی در کنترل بیماری مذکور موفق تر بودند که این سیاست ها و اقدامات را به صورت شدید و گستره پیاده سازی و اجرا کردند.

مقدمه: بارداری از عوامل تاثیرگذار بر سلامتی زنان بوده و پایش شاخص های بارداری از مسئولیت های سیاستگذاران نظام سلامت است. مواد و روش کار: مطالعه از نوع مقطعی بوده و زنان متاهل سنین باروری ایران بررسی شدند. داده ها توسط پرسشنامه جمع آوری شده و با نرم افزار SPSS18 تحلیل شدند. یافته ها: 10547 زن وارد مطالعه شدند. میانگین «تولد زنده» به ازای هر زن 96/1 بوده که با افزایش «سن زنان» و «سن همسران زنان» افزایش یافته و با افزایش «سن هنگام ازدواج زنان»، «سن هنگام تولد اولین فرزند» و «تحصیلات زنان» کاهش داشت. «تولد زنده» در افراد کم درآمدتر و همچنین در مناطق روستایی بیشتر بود. فراوانی مرده زایی 8/4 درصد بوده که با افزایش «سن زنان» و «سن همسران زنان» افزایش یافته و با افزایش «سن هنگام ازدواج زنان»، «سن هنگام تولد اولین فرزند» و «تحصیلات زنان» کاهش داشت. مرده زایی با «شغل زنان»، «شغل همسران زنان» و «مذهب» ارتباط نداشته ولی در افراد کم درآمدتر و همچنین در مناطق روستایی بیشتر بود. فراوانی سقط جنین 2/18 درصد بوده که با افزایش «سن زنان»، «سن همسران زنان» و «سن هنگام تولد اولین فرزند» افزایش یافته و با افزایش «سن هنگام ازدواج زنان» و «تحصیلات زنان» کاهش داشت. سقط جنین با «شغل همسران زنان»، «مذهب» و «مناطق شهری/روستایی» ارتباط نداشت. سقط جنین در افراد کم درآمد، بیشتر بود. فراوانی سزارین 1/42 درصد بوده که با افزایش «سن زنان»، «سن همسران زنان»، «سن هنگام ازدواج زنان»، «سن هنگام تولد اولین فرزند» و «تحصیلات زنان» افزایش داشت. سزارین با «شغل همسران زنان» ارتباط نداشته ولی با کاهش «درآمد» کاهش یافته و در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی بود. نتیجه گیری: بررسی روند شاخص های بارداری می تواند در شناسایی مشکلات، برنامه ریزی برای خدمات و تخصیص بهینه منابع، نقش موثری داشته باشد و امید است نتایج مطالعه حاضر تکمیل کننده اطلاعات مورد نیاز سیاستگذاران نظام سلامت باشد.

مقدمه: فرآیند سیاستگذاری سلامت در ایران به دلیل تاثیرپذیری بالا از عوامل زمینه ای، ایده های رقیب و بازیگران متعدد با ترجیحات متفاوت، فرآیندی پیچیده است. اینکه تعامل میان این عوامل چگونه تغییر سیاست ها را رقم می زند، مشخص نیست. هدف این مطالعه ارائه نظریه ای زمینه ای برای تبیین و توصیف چگونگی شکل گیری تغییرات سیاستی در حوزه سلامت و ارائه توصیه های راهبردی برای سیاستگذاران این حوزه برای بهبود کیفیت و نتایج سیاست ها است. مواد و روش کار: این مطالعه با استفاده از روش کیفی و مبتنی بر راهبرد نظریه پردازی داده بنیاد به بررسی چرایی و چگونگی شکل-گیری تغییرات در حوزه سلامت کشور پرداخته و از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند با دست اندرکاران فرآیند سه سیاست ملی منتخب، الگویی نظری از چگونگی سیاست گذاری در حوزه سلامت ارائه می دهد. داده ها به روش کدگذاری سه مرحله ای در نرم افزار ATLAS-ti تحلیل و نتایج در قالب روایت تحلیلی (نظریه پایه) ارائه شدند. یافته ها: خاستگاه اصلی تغییرات در حوزه سلامت کشور نشان دادن تاثیر است. تاثیری که صاحبان آن برای نشان دادنش با بهره-گیری از الگوهای راهبردی مشخصی در مواجهه با موقعیت های پیش رو در سه فضای دستورگذاری، مستندسازی و اجرا به کنش-گری می پردازند. جریان تاثیر به عنوان جریان مسلط فرآیند سیاست گذاری کشور برای پیشبرد مقاصد صاحبان خود نیاز به همراستا نمودن چهار جریان زمینه ای سیاست، ایده، فردگرایی عمودی و مشکل با اقتضائات خود دارد. مادامی که این تاثیرات محقق می-شوند، فرآیند تغییر در طول زمان ادامه می یابد. در غیراینصورت فرآیند تغییر فارغ از حل مشکل یا استقرار کامل لایه های ایده محوری متوقف یا دچار اختلال می شود. نتیجه گیری: شناخت به دست آمده از تغییرات سیاست حوزه مطالعه، بواسطه آشکارسازی نقش و سهم جریان های زمینه ای و الگوهای راهبردی اتخاذ شده از سوی عاملان تغییر، ناکامی یا موفقیت سیاست ها را به خوبی تبیین می کند. به علاوه واقعیت تصویر شده از پدیده تغییر، دربرگیرنده آموزه های موثری است که در صورت توجه از سوی ذینفعان و نقش آفرینان می تواند سهم بسزایی در کنترل تغییرات و بهبود کیفیت محتوای سیاست های این حوزه در آینده داشته باشد.

مقدمه: هدف از این پژوهش مقطعی(توصیفی-تحلیلی) بررسی وضعیت اعتباربخشی از دیدگاه پرستاران بیمارستان های آموزشی-درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران بود که در سال 1397 و در میان 9 بیمارستان از 18 بیمارستان آموزشی-درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. مواد و روش کار: 365 پرستار در این مطالعه شرکت کردندکه نمره کلی(انحراف معیار) اعتباربخشی حاصل از نتایج در آن (7/0)3 بود. از میان ابعاد اعتباربخشی، بیشترین نمره میانگین به بعد مشارکت کارکنان در اعتباربخشی (8/0)3/3 و کمترین آن به بعد آموزش کارکنان (8/0)7/2 تخصیص یافته بود. نتیجه گیری: میانگین نمره کل اعتباربخشی از دیدگاه شرکت کنندگان نشان داد که پرستاران مورد مطالعه بر این باورند که انجام اعتباربخشی به طور کلی تاثیر متوسطی بر اهداف از پیش تعیین شده این برنامه همچون ارتقای کیفیت و ایمنی ارائه خدمات در مراکز درمانی تحت مطالعه دارد، و به نظر می رسد پرستاران اعتقاد دارند از مشارکت آنان و آموخته هایشان در زمینه پیاده سازی الزامات اعتباربخشی مراکز مراقبت سلامت استفاده مناسبی می شود، اما در عمل آموزش هایی مناسبی در این راستا دریافت نکرده اند.

مقدمه: دختران فراری پس ازترک خانه با مسائل تهدید کننده سلامت جسمی، روانی و اجتماعی مواجه می شوند. یکی از برنامه های اجرا شده سازمان بهزیستی راه اندازی مراکز جداگانه و خاص این افراد در کل کشور می باشد. این مطالعه با هدف تبیین اهداف، الگوی خدمت، چالشها و راهکارهای بهبود این برنامه انجام شد. مواد و روش کار: یک مطالعه کیفی در سال 1395 انجام شد. شرکت کنندگان در مطالعه شامل مدیران و کارشناسان ادارات کل سازمان بهزیستی در 31 استان کشور، 21 عضو از میانجیان مردمی و سازمان های همکار و ذینفع و 6 نفر از مدیران ارشد ستادی و کارشناسان مسئول معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی کل کشور بودند. جهت جمع آوری داده ها از سه روش تحلیل اسناد و مستندات و مصاحبه عمیق فردی و بحث گروهی استفاده گردید و داده ها با روش تحلیل محتوا بررسی شد. یافته ها: خانه های سلامت ویژه دختران در معرض آسیب اجتماعی، از سال 1378 تاکنون در کلیه استانهای کشور راه اندازی شده است. اهداف برنامه، حمایت و نگهداری از دختران در معرض آسیب اجتماعی، فراهم نمودن زمینه های تحصیل، اشتغال، خودکفایی و استقلال این افراد و شناخت استعدادها و توانمندی ها و هدایت آنها جهت استفاده از توانمندی هایشان است. این برنامه با چالش هایی شامل آگاهی و نگرش نامطلوب مردم و مسئولین، همکاری ناکافی صدا و سیما برای اطلاع رسانی، توزیع نامناسب و اختصاص ناکافی اعتبارات مالی، تعهدات ناکافی جهت اجرایی سازی تفاهم نامه ها مواجه است. راهکارهای پیشنهادی جهت بهبود برنامه شامل افزایش آگاهی ذینفعان، بازنگری دستورالعمل های مربوطه، تقویت و به روز رسانی بسته های آموزشی، تدوین پروتکل شناسایی زودرس مخاطبان، ایجاد زمینه های ادامه تحصیل و اشتغال جهت مددجویان، تقویت و گسترش مکان های و برنامه فرصت های گذران مناسب اوقات فراغت دختران، تقویت هماهنگی بین بخشی، تصویب و اصلاح قوانین قضایی در جهت حمایت از این دختران است. نتیجه گیری: به رغم خدمات ارائه شده در برنامه راه اندازی خانه های سلامت ویژه دختران در معرض آسیب اجتماعی، این برنامه با چالشهایی در سطح دولت و مردم مواجه است. به منظور بهبود وضعیت موجود، به کارگیری راهکارهای پیشنهادی به همراه بازنگری و اصلاح فرآیندهای مرتبط ضرورت دارد.

مقدمه: پرفشاری خون یکی از مهم ترین عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی محسوب می شود؛ لذا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از 27 اردیبهشت لغایت 17 تیر 1398طرح "بسیج ملی کنترل فشارخون بالا" را در دو مرحله (اطلاع رسانی و عملیاتی) طراحی و اجرا کرد. این مطالعه به ارزشیابی سریع مرحله اول "بسیج ملی کنترل فشار خون بالا" پرداخته است. مواد و روش کار: این پژوهش یک مطالعه جمعیتی بود که به صورت مقطعی انجام شد. جمعیت مورد مطالعه، کلیه زنان و مردان بالای 18 سال ساکن شهرها و روستاهای کشور بودند. حجم نمونه برابر با 1500 نفر در نظر گرفته شد. نمونه ها بصورت تصادفی انتخاب شدند و ابزار گردآوری داده ها در این طرح، پرسشنامه محقق ساخته بود. داده ها با استفاده از نرم افزار Spss بصورت توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در این مطالعه مجموعاً 1526 نفر از ایرانیان شرکت کردند. میانگین (انحراف معیار) سن شرکت کنندگان (9/12) 04/38 سال بود. در کل جمعیت مورد مطالعه (%6/24) 376 نفر نام طرح را شنیده بودند. در بین جمعیت مطلع، (%4/44) 167 نفر از اهداف طرح اطلاع داشتند. سن بالا، مجرد بودن، تحصیلات پایین، عدم ابتلا به فشارخون بالا و نداشتن فرد مبتلا در فامیل عواملی بودن که احتمال عدم اطلاع از طرح را بالا برده بودند. متغیرهای جنسیت و محل سکونت ارتباطی با عدم اطلاع از طرح فشارخون نداشتند. نتیجه گیری: با توجه به اینکه فراوانی اطلاع از طرح فشارخون و اهداف آن پایین بود، لازم است در اجرای چنین طرحهایی جهت اثربخشی بیشتر و نیز افزایش بازدهی برنامه اطلاع رسانی در دوره ی زمانی مناسب قبل از شروع برنامه انجام شده و افزایش آگاهی از اختلال سلامتی مورد نظر و راهکارهای پیشگیری و درمان آن افزایش یابد. همکاری حرفه ای ارائه دهندگان خدمات در افزایش دراز مدت آگاهی عموم و جامعه و نیز بررسی برونداد برنامه و مقایسه ی آن با وضعیت مطلوب نیز از پیشنهادات این مطالعه است.

مقدمه: تالاسمی شایعترین بیماری ژنتیکی است و با توجه به پیشرفت های صورت گرفته در زمینه درمان این افراد و تاثیر روی ابعاد مختلف زندگی می تواند کیفیت زندگی مبتلایان را تحت تاثیر قرار دهد. این مطالعه مروری نظامند با هدف بررسی تاثیر مداخلات انجام شده بر روی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور انجام شد. مواد و روش کار: مطالعه حاضر با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی: Magiran, SID, ISC, IranMedex Pubmed, Google scholar, Web of Science, ProQuest,، Cochraneبا استفاده از کلید واژه های تالاسمی ماژور، کیفیت زندگی، بتاتالاسمی، تحقیقات بالینی، کارآزمایی های تصادفی بالینی و معادل های لاتین آنها بر اساس Mesh در بازه زمانی تیرماه1389 تا تیرماه 1399 انجام شد. جستجو و استخراج مقالات توسط دو محقق به صورت مستقل انجام شد. تمام مقالاتی که واجد معیارهای ورود به مطالعه بودند مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: از بین 370 مطالعه واجد شرایط ورود به مطالعه در نهایت 16 مقاله (5 مقاله فارسی و 11 مقاله لاتین) مورد بررسی قرار گرفتند، که در پنج دسته مداخلات روانشناختی (5 مقاله)، مداخلات آموزش ارتقای سلامت (5 مقاله)، مداخلات مراقبتی (3 مقاله)، مداخلات توانمندسازی (2مقاله) و فعالیت بدنی (1مقاله) قرار گرفتند. بیشتر مطالعات تاثیر گذاری مداخلات آموزشی در زمینه ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور را تایید کردند. نتیجه گیری: انجام مداخلات آموزشی در راستای ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور می تواند تاثیر مثبت داشته باشد و سبب ارتقای سطح کیفیت زندگی این افراد گردد.

مقدمه: مواد مؤثره دارویی در کیفیت، قیمت و دسترسی به محصولات نهایی دارویی بسیار تأثیر گذار هستند. به همین دلیل کشورهای مختلف با سیاستگذاری مناسب در تامین مواد اولیه خود سعی در به حداکثر رساندن مطلوبیت خود در سه موضوع فوق دارند. مطالعه حاضر قصد دارد تأثیر سیاست های تامین مواد اولیه ی دارویی در کشور ایران را بر قیمت، کیفیت و دسترسی داروها مورد بررسی قرار دهد. مواد و روش کار: این مطالعه در دو مرحله ی کیفی و کمی انجام شده است. در مرحله کیفی با خبرگان مرتبط مصاحبه ی نیمه ساختار یافته انجام شده و داده های حاصل، با روش "تحلیل مضمون" تجزیه و تحلیل گردیده اند. در مرحله کمی، قیمت 50 قلم ماده اولیه تولید شده در داخل کشورکه از دسته های مختلف دارویی انتخاب شده بودند، با میانگین قیمت محصولات مشابه در چین و هند به عنوان مبداء اصلی مواد اولیه در جهان مقایسه شده است. بعلاوه در این مطالعه، تأثیرسهم قیمت مواد اولیه از قیمت محصول نهایی تعیین گردید. دیدگاه تولیدکنندگان محصولات نهایی در ایران در خصوص کیفیت مواد اولیه ی تولید داخل و وارداتی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: از 50 قلم ماده مؤثره ی دارویی مورد بررسی، در 45 مورد قیمت مواد اولیه تولید داخل از میانگین قیمت مواد اولیه مشابه قابل خرید از چین و هند بیشتر است. این درحالی است که رضایت مسئولان کنترل کیفیت شرکت های تولیدکننده ی محصولات نهایی دارویی، از کیفیت مواد اولیه ی تولید داخل کمتر از نمونه های وارداتی است. نتیجه گیری: از آنجا که قیمت و کیفیت مواد اولیه از معیارهای اصلی شرکتهای تولید کننده ی محصولات نهایی دارویی در تامین مواد اولیه است، برای تقویت بازار مواد اولیه ی تولید داخل، لازم است در کاهش قیمت و افزایش کیفیت این مواد توجه ویژه مبذول گردد.

سردبیر محترم: بیمارستان ها با توجه به اینکه در یک سیستم پیچیده سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی قرار دارند، تحت تأثیر عوامل بسیار زیادی هستند. بحران ها و بلایایی نظیر انفجار شاتل فضایی چلنجر امریکا در سال 1986، حمله تروریستی 2001 آمریکا، طوفان کاترینای سال 2005 آمریکا، بحران اقتصادی 2008 ایرلند، طوفان های چین و پاکستان در سال 2010، خشکسالی سال 2010 روسیه، طوفان کویینزلند سال 2011 استرالیا، زلزله 9/8 ریشتری در سال 2011 ژاپن، طغیان بیماری ابولا سال 2014 غرب افریقا و پاندمی کوید 19 در سال 2019 از جمله حوادثی هستند که نه تنها تبعات منفی برای جامعه محلی، ملی و بین المللی دارند، بلکه چالش های بسیار زیادی برای مدیران و کارکنان بیمارستان ها ایجاد می کنند. بیمارستان ها علاوه بر اینکه باید طوری طراحی و تجهیز شوند که به هنگام بروز بحران ها و بلایای طبیعی یا ساخته دست بشر کمترین آسیب را ببینند، بلکه باید سریع افزایش ظرفیت داده و پاسخگوی نیازهای بهداشتی و درمانی جامعه تحت پوشش خود باشند. بحران ها و بلایایی که بیمارستان ها را تهدید می کنند، به چهار دسته حوادث با مقیاس کوچک، بلایای طبیعی با مقیاس متوسط، حوادث و بلایای پیچیده و در نهایت، بحران ها و بلایای فاجعه انگیز تقسیم می شوند. ...

سردبیر محترم: همه گیری به عنوان بیماری تعریف می شود که در کل کشور ها یا درکل جهان گسترش می یابد. سل و بیماری ویروس کرونا (COVID-19) هر دو بیماری همه گیر هستند که انتقال مداوم و پایدار همه گیری در جامعه و در سرتاسر جهان را نشان می دهند. امروزه هیچ کشوری عاری از سل نیست و این احتمال وجود دارد که این مسئله به زودی برای COVID-19 روی دهد]1[. در حالی که سل یک بیماری همه گیر آهسته است و برای هزاره ها بشر را همراهی می کند، COVID-19 جدید بوده و به سرعت در سراسر جهان در حال گسترش است. طی 3 قرن گذشته سل بارها به عنوان یک همه گیری شناخته شده است، در حالی که این اولین همه گیری COVID-19 است]2[. ....