تحقیقات آفات گیاهی
سال:1399 | دوره:10 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

زنبور Say Habrobracon hebetor، یکی از مهم ترین پارازیتوئیدهای لارو بسیاری از آفات بال پولک دار به ویژه خانواده نوکتوئیده است. در این پژوهش، اثرهای کشندگی و زیرکشندگی حشره کش های کرومافنوزاید، پیریدالیل و تیودیکارب روی این زنبور پارازیتوئید در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش های زیست سنجی به روش تماسی روی حشرات کامل و اثرهای زیرکشندگی به روش سم شناسی دموگرافیک انجام شد. بنا بر نتایج آزمایش های زیست سنجی، مقادیر LC30 برآورد شده برای کرومافنوزاید و تیودیکارب به ترتیب 43/126 و 24/54 میلی گرم ماده مؤثر بر لیتر بود. از آن جا که تا سه برابر غلظت مزرعه ای پیریدالیل (2250 میلی گرم ماده مؤثر بر لیتر) باعث حداکثر 19 درصد مرگ و میر روی حشره شد، مقدار LC30 برای این حشره کش برآورد نشد. در آزمایش اثرهای زیرکشندگی حشره کش ها، زنبورهای ماده در معرض غلظت های LC30 کرومافنوزاید و تیودیکارب و غلظت مزرعه ای پیریدالیل (750 میلی گرم ماده مؤثر بر لیتر) قرار گرفتند. بنا بر نتایج این آزمایش، تیمارهای حشره کش در مقایسه با شاهد به صورت معنی داری مدت زمان رشد و نمو مراحل مختلف زیستی، باروری و فراسنجه های جدول زیستی را تحت تأثیر قرار دادند. نرخ های ذاتی (r) و متناهی (λ ) افزایش جمعیت در تیمارهای حشره کش در مقایسه با شاهد به صورت معنی داری کاهش یافتند. در نهایت، نتایج نشان داد که تیودیکارب بیش ترین میزان سمیت را روی حشرات کامل زنبور پارازیتوئید H. hebetor ایجاد کرد؛ درحالی که کرومافنوزاید و پیریدالیل اثرهای سوء کم تری روی زنبور داشتند. در صورت تأیید شدن نتایج این پژوهش پس از انجام آزمایش های مزرعه ای، امکان استفاده از پیریدالیل و کرومافنوزاید در برنامه های مدیریت تلفیقی آفت وجود خواهد داشت.

در سال 1398 گونه های Eatoniana gonabadensis (Ahmadi, Hajiqanbar and Saboori, 2012)، Charletonia saboorii Karimi Iravanlou, Kamali and Talebi, 2002 و Eutrombidium sorbasiensis Mayoral and Barranco, 2004 به صورت انگل بیرونی گونه های ناشناخته از راسته راست بالان (Orthoptera: Acrididae, Tettigoniidae) از روستای دهبر شهرستان مشهد، استان خراسان رضوی، جمع آوری و شناسایی شدند. گونه E. gonabadensis و C. saboorii به ترتیب متعلق به زیرخانواده Erythraeinae Robineau-Desvoidy, 1828 و Callidosomatinae Southcott, 1957 از خانواده Erythraeidae (Acari: Prostigmata) هستند. گونه E. sorbasiensis نیز از خانواده Microtrombidiidae Thor, 1935 و زیرخانواده Eutrombidiinae Thor, 1935 است. گونه E. gonabadensis پیش تر از شهرستان گناباد خراسان رضوی و به صورت انگل بیرونی شته Aphis craccivora Koch, 1854 و ملخ شاخک کوتاه Dociostaurus cf. tartarus Stshelkanovtzev, 1921 توصیف شده است و این دومین گزارش آن از استان خراسان رضوی است. همچنین این گونه از شهرستان پل سفید استان مازندران به صورت انگل بیرونی گونه ای شناسایی نشده از ملخ های خانواده Tettigoniidae جمع آوری شده است. گونه C. saboorii نیز پیش تر از منطقه ورامین و به صورت انگل بیرونی ملخ Heteracris littoralis (Rambur, 1838) (Orthoptera: Acrididae) جمع آوری، شناسایی و توصیف شده است. در این بررسی داده های جدید ریخت شناسی برای گونه E. gonabadensis (هشت موی معمولی روی زانو پاهای نخست؛ دو جفت مو بین پیش ران پاهای سوم؛ فرمول پنجه پاهای نخست تا سوم به ترتیب 26، 23، 23؛ وجود موی هیپوستومی جلویی (aHy) و فرمول پالپ: fPp: 0-B-B-BBB2-4Nω zz) و اندازه های جدید قسمت های مختلف بدن گونه C. saboorii ارایه می شود.

زنبور پارازیتوئید Trichogramma evanescens Westwood یکی از مهم ترین عوامل مهار زیستی بال پولک داران آفت می باشد که در سراسر ایران گسترش دارد. در پژوهش حاضر، نرخ پارازیتیسم زنبور T. evenescens پرورش یافته روی تخم های یک، دو، سه و چهار روزه شب پره آرد Anagasta =Ephestia kuehniella Zeller در شرایط دمایی 1± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 55 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، پارامترهای پارازیتیسم زنبور T. evanescens به طور معنی داری تحت تأثیر سنین مختلف تخم میزبان قرار گرفت. بیش ترین (69/67 میزبان) و کم ترین (92/15 میزبان) مقادیر نرخ خالص پارازیتیسم (C0) به ترتیب در تخم های یک و چهار روزه شب پره آرد ثبت شد. مقادیر محاسبه شده نرخ تبدیل جمعیت میزبان به نتاج پارازیتوئید (Qp ) در تمام سنین مورد مطالعه برابر با 1 بود. با افزایش سن تخم از یک به چهار روز، مقادیر نرخ پایدار پارازیتیسم (ψ ) از 412/0 میزبان/ پارازیتوئید به 266/0 میزبان/ پارازیتوئید کاهش یافت. نرخ متناهی پارازیتیسم () نیز تحت تأثیر سنین مختلف تخم میزبان قرار گرفت و بیش ترین و کم ترین مقدار این پارامتر به ترتیب در تخم های یک روزه (583/0 بر روز) و چهار روزه شب پره آرد (337/0 بر روز) ثبت شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که پارازیتیسم زنبور T. evanescens تحت تأثیر سنین مختلف تخم شب پره آرد قرار گرفت. نتایج این مطالعه می تواند اطلاعات مفیدی در مورد استفاده از سن مناسب تخم شب پره آرد جهت پرورش انبوه T. evanescens فراهم نماید.

در تحقیق حاضر اثرهای کشندگی و زیرکشندگی اسانس های گیاهان درمنه ی خراسانی، زیره ی سیاه و فلفل سیاه روی تعدادی از پراسنجه-های بید سیب زمینی ارزیابی شد. غلظت های کشنده ی (LC50) اسانس ها روی حشره ی کامل آفت تعیین شدند. غلظت های زیرکشنده ی (LC20) اسانس ها موجب کاهش مقدار امید به زندگی (ex) و ایجاد تغییرات متفاوتی در نرخ زنده مانی (lx) و نرخ تولیدمثلی(vx) نسبت به شاهد شدند. اسانس درمنه ی خراسانی نسبت به دو اسانس دیگر به طور معنی داری باعث کاهش مقدارهای پراسنجه های رشد جمعیت مانند نرخ ناخالص تولیدمثل (GRR)، نرخ خالص تولیدمثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ ) و افزایش در میانگین مدت زمان طول یک نسل (T) شد. اسانس درمنه ی خراسانی بیشترین تأثیر را روی پراسنجه های زیستی مانند طول دوره های لاروی، مراحل نابالغ، طول عمر ماده، تعداد تخم های گذاشته شده و درصد تفریخ آن ها داشت. اسانس درمنه ی خراسانی باعث کاهش معنی داری در مقادیر ذخایر پروتئین (86/20 ± 2/489 میکروگرم بر شفیره)، لیپید (70/48 ± 4/812 میکروگرم بر شفیره) و گلیکوژن (51/5 ± 4/96 میکروگرم بر شفیره) شفیره ها در مقایسه با شاهد (به ترتیب 38/28 ± 8/606، 97/54 ± 8/941 و 09/15 ± 4/150 میکروگرم بر شفیره) شد. بررسی اجزای شیمیایی اسانس ها نشان داد که ترکیبات کامفور و 8، 1-سینئول در درمنه ی خراسانی و 2-متیل-3-فنیل پروپان در زیره ی سیاه و فلفل سیاه بیشترین مقدار را داشتند. با توجه به اثرهای کشندگی و زیرکشندگی اسانس ها روی بید سیب-زمینی، انجام تحقیقات تکمیلی جهت مدیریت آفت پیشنهاد می شود.

کنه شکارگر Amblyseius swirskii Athias-Henriot یکی از مهم ترین گونه های خانواده Phytoseiidae می باشد. در پژوهش حاضر، تأثیر تغذیه از طعمه های مختلف شامل کنه تارتن دولکه ای Tetranychus urticae Koch، کنه غلات Tyrophagus putrescentiae (Schrank)، سفید بالک پنبه Bemisia tabaci (Gennadius) و هم چنین تیمارهای ترکیبی آ ن ها شامل کنه تارتن+کنه غلات، کنه تارتن+سفید بالک، کنه غلات+سفیدبالک و کنه تارتن+کنه غلات+سفیدبالک روی ویژگی های زیستی ماده های بالغ این دشمن طبیعی (تغذیه، باروری و زنده مانی) پس از هفت روز نگهداری در دمای 10 درجه سلسیوس، مورد مطالعه قرار گرفت. لارو و کنه های بالغ ماده به ترتیب با تلفات 34/72 و 76/11 درصد، بیش ترین و کم ترین میزان حساسیت این کنه شکارگر را نسبت به دمای 10 درجه سلسیوس داشتند. بیش ترین میزان تغذیه کنه شکارگر پس از نگهداری در دمای پایین از لارو و پوره سن اول کنه تارتن دولکه ای مشاهده شد (63/91 طعمه). کم ترین میزان تغذیه نیز روی تخم کنه غلات ثبت شد (18/10 طعمه). طعمه های مورد مطالعه باروری کل کنه شکارگر را به صورت معنی داری تحت تأثیر خود قرار دادند؛ بیش ترین (13/5 تخم) و کم ترین (55/1 تخم) تعداد تخم گذاشته شده توسط کنه شکارگر به ترتیب در تیمارهای "کنه تارتن+کنه غلات+سفیدبالک" و "کنه غلات" مشاهده شد. در بررسی میزان مرگ و میر، بالاترین درصد تلفات در کنه های شکارگری که روی کنه غلات پرورش داده شده بودند، مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تیمار ترکیبی "کنه تارتن+کنه غلات+سفیدبالک" نسبت به سایر تیمارهای مورد مطالعه شرایط مطلوب تری را برای نگهداری کنه شکارگر A. swirskii در شرایط سرد فراهم می نماید.

سرشاخه خوار هلو (Anarsia lineatella Zeller)، به عنوان یکی از آفات مهم درختان میوه هسته دار در ایران و جهان، هر ساله سبب خسارت شدید می شود. در این تحقیق، تغییرات فصلی این آفت با استفاده از تله فرمونی در سه باغ هلو هر یک به مساحت یک هکتار، با ارقام زودرس (Prunus persicae var. keres)، میان رس (Prunus persicae var. zafarani) و دیررس (Prunus persicae var. sibi) طی سال های 1391 و 1392 در استان مازندران مطالعه شد. تعداد چهار عدد تله فرمونی در ارتفاع 2-5/1 متر از سطح زمین در هر هکتار نصب شد. برای تعیین وضعیت آلودگی سرشاخه ها و میوه ها به لارو آفت، از 10 اصله درخت (40 سرشاخه و 100 عدد میوه از هر درخت) نمونه برداری هفتگی بصورت تصادفی به عمل آمد. نتایج نشان داد که این آفت دارای 3 تا 4 نسل در سال بود و به صورت لاروهای سنین یک و دو در انتهای سرشاخه های آلوده زمستان گذرانی کرد. اولین حشرات کامل تقریباً در اواخر فروردین ماه شکار شدند و اوج جمعیت آنها حدود سه هفته بعد هم زمان با اوج جوانه زنی درختان هلو اتفاق افتاد. مهم ترین اوج های جمعیت آفت در ماه های اردبیهشت، خرداد و تیر مشاهده شد که تقریباً با اوج جوانه زنی درختان تطابق داشت. لاروهای نسل اول آفت عموماً از سرشاخه های جوان گیاه میزبان تغذیه می کردند. فعالیت تغذیه ای نسل دوم آفت روی ارقام میان و دیررس خیلی مهم است. میزان خسارت لارو روی میوه ارقام میان رس و دیررس به ترتیب 2/4 و 5/5 درصد تعیین شد. نتیجه گیری نهایی این است که چنانچه تراکم جمعیت آفت در نسل های دوم و سوم بالا باشد، نیاز به مبارزه است.

گیاه دانه روغنی کاملینا Camelina sativa (L. ) Crantz گیاهی یکساله از خانواده براسیکاسه است. از ویژگی های مهم کاملینا، مقاومت در برابر برخی بیماری ها و آفات سایر اعضای خانواده براسیکاسه است. در کشت آزمایشی این گیاه در اهواز در سال زراعی 98-1397 درحالی که هنوز بذور نارس بودند، ریزش خورجینک های بعضی از بوته های کاملینا در کرت های آزمایشی مشاهده شد. با بررسی دقیق تر مشخص شد تعدادی مورچه در حال قطع کردن خورجینک های گیاه و انتقال آنها به لانه های خود بودند. حمله مورچه ها به گیاه کاملینا فقط مختص به زمان حضور گیاه در مزرعه نبود، بلکه در زمان شمارش اجزای عملکرد و خرمن کوبی نیز دیده شد. مورچه مذکور پس از مطالعه به نام Messor ebeninus Santschi, 1927 از زیر خانواده Myrmicinae و خانواده Formicidae شناسایی شد. این گونه پیش از این از شمال و جنوب غربی ایران گزارش شده است. نمونه های مطالعه شده در مجموعه حشرات و کنه های اهواز، واقع در گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز نگهداری می شود. این اولین گزارش از خسارت حشرات به گیاه کاملینا در ایران است.