پژوهش های زراعی ایران
سال:1397 | دوره:16 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

حدود 90 درصد از مساحت ایران در نواحی خشک و نیمه خشک قرار دارد که در این مناطق بروز تنش خشکی در دوره رشد گیاهان و از جمله لوبیا امری اجتناب ناپذیر است. به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر ژنوتیپ های لوبیا چیتی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عامل اصلی رژیم آبیاری (سه سطح: تأمین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی پنج ژنوتیپ لوبیا چیتی (صدری، C. O. S. 16، KS21193، لاین تیلور و KS21486) بودند. نتایج نشان داد واکنش ژنوتیپ ها از نظر روند تغییرات وزن خشک، وزن شاخساره، وزن برگ، وزن دانه و همچنین شاخص سطح برگ (LAI)، دوام سطح برگ (LAD)، سرعت رشد گیاه (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، سرعت آسمیلاسیون خالص (NAR) و کارایی مصرف نور (RUE)، تحت تأثیر آبیاری متفاوت بود. بیشترین کارایی مصرف نور از ژنوتیپ KS21486 در شرایط تأمین 80 درصد نیاز آبی به دست آمد (21/3 گرم بر مگاژول). کاهش آب مصرفی، کارایی مصرف نور ژنوتیپ های مورد بررسی را تغییر داد؛ ولی تغییرات در ژنوتیپ ها متغیر بود؛ به نحوی که با کاهش میزان آب مصرفی به 80 درصد نیاز آبی گیاه، کارایی مصرف نور ژنوتیپ های تیلور، صدری و C. O. S. 16 نسبت به شرایط تأمین 100 درصد نیاز آبی کاهش یافت و کارایی مصرف نور ژنوتیپ های KS21193 و KS21486 نسبت به شرایط تأمین 100 درصد نیاز آبی افزایش یافت. در شرایط تأمین 60 درصد نیاز آبی کارایی مصرف نور همه ژنوتیپ ها، نسبت به شرایط تأمین 100 درصد نیاز آبی کاهش یافت؛ ولی شدت کاهش یکسان نبود، به نحوی که بیشترین و کمترین درصد کاهش کارایی مصرف نور به ترتیب در ژنوتیپ های C. O. S. 16 و صدری مشاهده شد. در شرایط تأمین 100% نیاز آبی، افزایش شاخص رشد محصول در ژنوتیپ C. O. S. 16زودتر و با شتاب بیشتری از سایر ژنوتیپ ها بود و از نظر حداکثر این شاخص نیز از سایر ژنوتیپ ها برتر بود. بیشینه سرعت آسمیلاسیون خالص و سرعت رشد نسبی، در شرایط تأمین 100% نیاز آبی در ژنوتیپ C. O. S. 16 مشاهده شد و در شرایط تأمین 80 و 60 درصد نیاز آبی بیشینه میزان سرعت آسمیلاسیون خالص و سرعت رشد نسبی را ژنوتیپ KS21486 داشت. دوام بیوماس، دوام سطح برگ و شاخص سطح برگ بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد نشان دادند؛ بنابراین شاخص های مناسبی جهت تخمین عملکرد دانه در شرایط رطوبتی مختلف هستند.

این آزمایش با هدف مطالعه تأثیر روش های مختلف خاک ورزی و میزان بقایای گیاهی گندم بر خصوصیات خاک، عملکرد و اجزای عملکرد جو در نظام تناوب زراعی گندم-جو در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گناباد و در سال زراعی 93-1392 به اجرا درآمد. البته این یک آزمایش 5 ساله (96-1391) است که در این بخش نتایج این نظام تناوب زراعی آورده شده است. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای اصلی شامل روش های مختلف خاک ورزی در سه سطح شامل: 1-خاک ورزی متداول (شخم + دیسک + تسطیح + کاشت با بذرکار)، 2-کم خاک ورزی (دیسک + کاشت با بذرکار) و 3-بی خاک ورزی، (کاشت مستقیم با بذرکار No Till. ) در کرت های اصلی قرار گرفت و فاکتور فرعی، میزان بقایای گیاهی در سه سطح (1-بدون بقایا، 2-حفظ 30% بقایا و 3-حفظ 60% بقایا محصول قبلی، گندم) که به عنوان عامل کرت فرعی مد نظر قرار گرفت. صفات مورد مطالعه علاوه بر عملکرد بیولوژیک و دانه شامل خصوصیات شیمیایی خاک بود. نتایج نشان داد بیشترین میزان پتاسیم خاک از تیمار بی خاک ورزی به دست آمد و تحت تأثیر این تیمار میزان pH و EC خاک کاهش یافت. کارایی مصرف عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) در تیمار بی خاک ورزی بیشتر از تیمارهای دیگر خاک ورزی بود و برهمکنش تیمار بی خاک ورزی با صفر درصد بقایا بیشترین مقدار کارایی زراعی نیتروژن را نشان داد. اثر تیمارهای خاک ورزی و میزان بقایا بر عملکرد بیولوژیک، دانه و شاخص برداشت معنی دار نبود. بیشترین عملکرد بیولوژیک از تیمار بی خاک ورزی تیمار30% بقایا به ترتیب با 8500 و 8398 کیلوگرم در هکتار و بیشترین عملکرد دانه (5224 کیلوگرم در هکتار) از تیمار صفر درصد بقایا حاصل شد. از طرف دیگر بیشترین عملکرد دانه (3897 کیلوگرم درهکتار) و شاخص برداشت (8/49 درصد) از برهمکنش تیمار بی خاک ورزی در سطح صفر درصد بقایا حاصل شد. نتیجه اینکه افزایش میزان بقایای گیاهی تأثیر مثبتی بر کاهش EC خاک و افزایش میزان فسفر و پتاسیم خاک داشت و حذف عملیات خاک ورزی تأثیر منفی و معنی داری بر کاهش عملکرد بیولوژیک و دانه جو نداشت.

تاج خروس یکی از گیاهان بومی افریقا است که علاوه بر تحمل نسبی به شرایط خشکی، پتانسیل بالایی در تولید علوفه دارد. این آزمایش با سه رقم تجاری اصلاح شده تاج خروس شامل ارقامCim, Loura و Kharkovski و دو زمان برداشت شروع و پایان گلدهی به صورت آزمایش فاکتوریل کرت های یک بار خرد شده در زمان در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال زراعی 1395 اجرا گردید. نتایج نشان داد، بین ارقام مورد آزمایش از نظر مجموع عملکرد علوفه تازه و خشک تفاوت معنی دار وجود داشت ولی بین زمان های برداشت و اثرات متقابل اختلاف معنی دار مشاهده نگردید. مقایسه میانگین ها نشان داد رقم Loura با ارتفاع 0/161 سانتی متر بیش ترین ارتفاع بوته در چین اول و دو رقم Cimو Kharkovski به ترتیب با 1/155 و 9/146 سانتی متر ارتفاع بوته در چین اول در رده های بعدی قرار گرفتند. بیش ترین قطر ساقه معادل 6/20 میلی متر در کلاس a و رقم Kharkovski تولید و دو رقم دیگر با متوسط 9/16 و 8/16 میلی متر قطر ساقه در کلاسb قرار گرفتند. از بین ارقام مورد بررسی رقم Loura با مجموع عملکرد 30/90 تن در هکتار علوفه تازه و 05/13 تن در هکتار علوفه خشک طی دو چین نسبت به دو رقم دیگر برتر بود.

تنش خشکی و کمبود عنصر روی از عوامل مهم تأثیرگذار بر روی تغییر وضعیت رشدی و کاهش کمیت و کیفیت گندم تولیدی می باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1394 در کشتزار پژوهشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه انجام گرفت. دو عامل شرایط مختلف رطوبتی ]آبیاری در90 درصد ظرفیت زراعی (عدم تنش)، آبیاری در 75 درصد ظرفیت زراعی (تنش متوسط) و آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید)[ و کاربردهای عنصر روی ]بذر خشک، افشانه کردن 5/0 گرم در 100 لیتر و 1 گرم در 100 لیتر نانو اکسیدروی و افشانه کردن 5/0 گرم در 100 لیتر و 1 گرم در 100 لیتر اکسیدروی[ به عنوان فاکتورهای این پژوهش بر روی رقم هما (سرداری 39) مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج تجزیه ی واریانس داده های مزرعه ای آشکار شد که کاربرد عنصر روی در شرایط تنش قادر به بهبود شماری از پارامترهای مورد بررسی در این پژوهش می باشد به نحوی که برهم کنش مربوط به اعمال تنش خشکی و کاربرد عنصر روی بر روی ایندول استیک اسید، آبسسیک اسید، اسید جیبرلیک، مقادیر عنصر روی، شاخص کلروفیل، پروتیئن، ماده خشک کل، اسید فیتیک و پرولین و اثرات ساده ی مربوط به کاربرد عنصر روی و تنش خشکی بر میزان تریپتوفان و عملکرد اقتصادی در سطح احتمال یک درصد معنی دار گشت. به عنوان نتیجه گیری کلی می توان چنین اذعان داشت که بروز تنش خشکی با اثر مستقیم بر مقادیر هورمون های گیاهی تأثیرات نامطلوبی را بر روی رشد و نمو گیاهان دارد. بهره گیری از تیمار 5/0 گرم نانو اکسید روی در می تواند با افزایش ساخت پرولین و پیشگیری از تخریب کلروفیل موجب کاهش اثرات سوء تنش کم آبی و بهبود شرایط رشدی گیاهان گردد که نهایتاً به بهبود عملکرد کمی و کیفی منتهی گردد.

مطالعه واکنش های فیزیولوژیک ذرت به مقادیر مختلف آب و نیتروژن، به شناسایی سازوکارهای مؤثر بر ایجاد مقاومت در مقابل شرایط نامطلوب محیطی کمک می کند. در این راستا، طی دو سال 1393 و 1394 در دانشگاه رازی، اثر سطوح مختلف آبیاری و نیتروژن بر برخی صفات فیزیولوژیک مؤثر بر رشد و تولید ذرت سینگل کراس 704 بررسی شد. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی، چهار سطح آبیاری شامل تأمین 60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی و فاکتور فرعی، چهار سطح نیتروژن شامل تأمین 40، 70، 100 و 140 درصد مقدار توصیه شده بر اساس آزمون خاک بود. نتایج نشان داد که به دلیل شرایط آب و هوایی متفاوت و دمای بیشتر هوا در سال دوم آزمایش محتوای نسبی آب و هدایت روزنه ای برگ ها در مقایسه با سال اول به طور معنی داری کمتر و دمای برگ به طور معنی داری بیشتر بود. همچنین تأثیر منفی کم آبی بر فعالیت فتوسیستم Ι І در سال دوم مشاهده شد. در هر دو سال، با افزایش شدت کم آبی، صفت های محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنه ای، سرعت فتوسنتز و سرعت تعرق کاهش یافتند. افزایش مقدار نیتروژن تا حد تأمین نیاز گیاه منجر به افزایش سرعت فتوسنتز شد. در شرایط بدون تنش کم آبی، مصرف نیتروژن تا حد مقدار توصیه شده منجر به افزایش سرعت فتوسنتز، کاهش سرعت تعرق و در نهایت بهبود کارایی مصرف آب فتوسنتزی گردید. اما در شرایط کم آبیاری، تفاوت صفات مورد بررسی بین سطوح نیتروژن معنی دار نبود. در هر دو سال، افزایش همزمان آب و نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه گردید. در سال اول بیشترین و کمترین عملکرد دانه (980 و 294 گرم در مترمربع) به ترتیب متعلق به تیمارهای I120%N140% و I60%N70% بود. در سال دوم نیز بیشترین و کمترین عملکرد دانه (903 و 277 گرم در مترمربع) به ترتیب در تیمارهای I120%N100% و I60%N40% مشاهده شد.

حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک و کاربرد فن آوری های مناسب مانند استفاده از خاک ورزی حفاظتی می تواند در افزایش عملکرد گیاهان زراعی تأثیرگذار باشد. این آزمایش، با هدف بررسی تأثیر چهار ساله ی روش های مختلف خاک ورزی (بدون خاک ورزی، خاک ورزی حداقل و مرسوم) در شرایط حضور و عدم حضور گیاه پوششی کلزا بر شاخص های کیفیت خاک (کربن آلی خاک و عناصر غذایی پرمصرف (NPK))، عملکرد دانه و بیولوژیک و اجزای عملکرد آفتابگردان اجرا شد. آزمایش با آرایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1393 و در منطقه دستجرد همدان انجام شد. تمامی ویژگی های مورد بررسی شامل کربن آلی، عناصر غذایی پر مصرف (NKP)، عملکرد بیولوژیک و اجزای عملکرد آفتابگردان به طور معنی داری (در سطح 1 درصد) تحت تأثیر تیمارهای خاک ورزی و گیاه پوششی قرار گرفتند، برهمکنش خاک ورزی× گیاه پوششی برای کربن آلی، نیتروژن، تعداد دانه در طبق و قطر طبق در سطح 1 درصد معنی دار بود، اما برای دیگر شاخص های مورد مطالعه غیرمعنی دار بود. در تیمار خاک ورزی حداقل×گیاه پوششی میزان کربن آلی 5/2 برابر نسبت به تیمار خاک ورزی مرسوم× بدون گیاه پوششی (شاهد) افزایش داشت، این افزایش برای سایر شاخص ها نیز مشاهده شد (فسفر 80 درصد، پتاسیم 30 درصد، نیتروژن 5/20 درصد، قطر طبق 67 درصد، تعداد دانه در طبق 61 درصد، وزن صد دانه 27 درصد، عملکرد دانه و بیولوژیک آفتابگردان به ترتیب 34 و 5/39 درصد). درصد پوکی دانه در تیمار خاک ورزی حداقل× گیاه پوششی نسبت به خاک ورزی مرسوم× بدون گیاه پوششی (شاهد) 5/2 برابر کم تر اندازه گیری شد. کلزا به دلیل تولید ماده خشک بیش تر در واحد سطح می تواند در افزایش ماده آلی خاک و بهبود شرایط فیزیکی آن مؤثر باشد. اعمال تیمارهای خاک ورزی حداقل و کشت گیاه پوششی کلزا موجب افزایش ذخایر مواد آلی، بهبود کیفیت خاک و عملکرد آفتابگردان گردید.

به منظور بررسی اثر فواصل ردیف کاشت بر واکنش های مرفولوژیکی و زراعی ارقام پنبه تیپ صفر (پنبه با شاخه های جانبی کوتاه)، پژوهشی با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در محل ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کاشمر طی دو سال 1393 و 1394 انجام شد. در این آزمایش عامل رقم در چهار سطح شامل ارقام کاشمر و خورشید (تیپ صفر) به همراه ارقام خرداد و ورامین (شاهد) و عامل فاصله ردیف کاشت در سه سطح شامل 20، 40 و 60 سانتی متر (با فاصله روی ردیف ثابت 20 سانتی متر) استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد ارقام مورد بررسی از نظر صفات مورفولوژی با هم تفاوت معنی داری دارند. همچنین نتایج نشان داد با کاهش فواصل بین ردیف های کاشت، ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ و تعداد غوزه در بوته به طور معنی داری کاهش یافت. ویژگی های مرفولوژیک گیاه چون تعداد شاخه های رویشی و زایشی و سطح برگ در کاشت در ردیف های باریک به میزان بیشتری در ارقام تیپ صفر تحت تأثیر قرار گرفتند. با افزایش تراکم بوته در کاشت در فواصل ردیف باریک، عملکرد در سال اول و دوم به ترتیب به میزان 2/83 و 7/79 درصد نسبت به کاشت در ردیف های پهن تر افزایش پیدا نمود. همچنین بیشترین و کمترین افزایش عملکرد، از کاشت در فاصله ردیف 20 سانتی متر به ترتیب متعلق به ارقام خورشید و خرداد بود.

کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده ی رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک محسوب می شود. شواهد متعددی در زمینه اثر مثبت متانول بر خصوصیات رشدی گیاهان سه کربنه در شرایط تنش خشکی وجود دارد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی متانول بر صفات مورفولوژیک و عملکرد دو رقم کلزا در شرایط دیم، آزمایشی مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 95-1394 در شهرستان لالی استان خوزستان اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم کلزا (هایولا 401 و دلگان) و چهار سطح محلول پاشی متانول (شاهد، 5، 10 و 15 درصد حجمی) بودند. هم زمان با مرحله ساقه رفتن محلول پاشی در دو نوبت و با فاصله 10 روز روی قسمت های هوایی بوته های کلزا انجام شد. بر اساس نتایج اثر تیمار محلول پاشی متانول و همچنین اثر رقم بر ارتفاع بوته کلزا، تعداد شاخه جانبی، تعداد دانه در خورجین معنی دار بود. رقم هایولا 401 از نظر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از وزن هزار دانه نسبت به رقم دلگان برتری داشت. بیشترین تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و تعداد شاخه جانبی در تیمار محلول پاشی متانول با غلظت 10 درصد مشاهده شد که به ترتیب 8، 8، 12، 19 و 28 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. برهمکنش تیمارهای آزمایشی بر عملکرد دانه کلزا، عملکرد زیستی و شاخص برداشت دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه کلزا (1114 کیلوگرم در هکتار) در رقم هایولا 401 و در شرایط محلول پاشی متانول با غلظت 10 درصد حجمی مشاهده شد و کمترین عملکرد دانه (785 کیلوگرم در هکتار) در رقم دلگان و در تیمار شاهد مشاهده شد. محلول پاشی متانول در هر دو رقم باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد شد، با این حال بیشترین اثرات مثبت در تیمار محلول پاشی با غلظت 10 درصد مشاهده شد و در غلظت بالاتر به دلیل اثرات سمیت احتمالی تا حدودی از اثرات مثبت محلول پاشی متانول کاسته شد.

با هدف ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر سه بوم گونه ی رازیانه (Foeniculum vulgare L. )، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-95 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. تاریخ کاشت در هفت سطح (30 مهر، 15 آبان، 30 آبان، 15 آذر، 30 آذر، 15 دی، 30 دی) در کرت های اصلی و بوم گونه در سه سطح (بوشهر، همدان، اصفهان) در کرت های فرعی بررسی شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد گره، قطر ساقه، طول میانگره دوم، تعداد چتر در ساقه اصلی، تعداد چتر در شاخه های فرعی، عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و عملکرد بیولوژیک بود. نتایج نشان داد که بیشترین طول میانگره (89/14 سانتی متر) و تعداد چتر شاخه فرعی (17/66) در بوم گونه ی بوشهر از تاریخ کاشت اول به دست آمد. تأخیر در تاریخ کاشت اثر کاهشی بر صفات مورفولوژیک داشت به طوری که بیشترین تعداد گره در ساقه اصلی (7/6 عدد)، قطر ساقه (97/1 سانتی متر)، تعداد چتر در ساقه اصلی (55/4 عدد) در تاریخ کاشت 30 مهر مشاهده شد. بالاترین عملکرد دانه (5/2026 کیلوگرم در هکتار) از تاریخ کاشت 30 مهرماه و بوم گونه ی بوشهر (12/1774 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. بیشترین درصد اسانس از تاریخ کاشت 30 دی ماه (46/4 درصد) و بوم گونه ی اصفهان (27/4 درصد) به دست آمد. به نظر می رسد که بوم گونه ی بوشهر با کشت در تاریخ 30 مهرماه مطلوب ترین تیمار در تولید دانه جهت کاشت در منطقه مورد مطالعه بود.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی نانو کود کلاته آهن و منگنز در کاهش اثرات کمبود آب بر عملکرد دانه، عملکرد پروتئین و برخی خصوصیات کمی گیاه ماش رقم پرتو، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. در این تحقیق تنش کم آبی به عنوان عامل اصلی در سه سطح شامل بدون قطع آبیاری (آبیاری مطلوب)، قطع آبیاری در مرحله زایشی (تشکیل پنجمین برگ سه برچه ای، گل دهی) تا وقتی که 70% ظرفیت زراعی تخلیه گردد، قطع آبیاری در مرحله رویشی (ارتفاع 16-12 سانتی متری، رشد اولیه) تا وقتی که 70% ظرفیت زراعی تخلیه گردد و محلول پاشی به عنوان عامل فرعی در 10 سطح شامل تیمار بدون محلول پاشی، محلول پاشی آب خالص (مقطر)، محلول پاشی کودهای نانو کلات شامل: آهن یک در هزار، آهن سه در هزار، منگنز 5/1 در هزار، منگنز سه در هزار، آهن یک در هزار + منگنز 5/1 در هزار، آهن یک در هزار + منگنز سه در هزار، آهن سه در هزار و منگنز 5/1 در هزار و آهن سه در هزار و منگنز سه در هزار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر کمبود آب و محلول پاشی نانو کلات آهن و منگنز بر اکثر صفات مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. در میان سطوح تنش کم آبی، کم ترین میزان عملکرد و اجزای عملکرد برای اکثر صفات مورد مطالعه، اعمال تنش در مرحله زایشی و بیش ترین مقدار آن در تیمار شاهد (آبیاری مطلوب) مشاهده شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی سطوح مختلف نانو کلات آهن و منگنز در مراحل رویشی و زایشی موجب افزایش میزان عملکرد و اجزای عملکرد خصوصاً در مرحله ی رشد رویشی شد حال آن که تیمار شاهد محلول پاشی (بدون محلول پاشی) کم ترین میزان عملکرد و اجزای عملکرد را داشت. همچنین، اثرات متقابل نانو کلات آهن و منگنز و سطوح مختلف تنش کمبود آب بر همه ی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. قطع آبیاری در مرحله زایشی موجب کاهش و استفاده از نانو ذرات به ویژه تیمار نانو کلات 1 در هزار آهن + 3 در هزار منگنز موجب افزایش میزان عملکرد دانه (1765 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد پروتئین (2/519 کیلوگرم در هکتار) گردید. بنابراین، به نظر می رسد عوارض جانبی ناشی از کمبود آب می تواند با محلول پاشی نانو کلات آهن و منگنز کاهش یابد.

تجزیه و تحلیل نظام های کشاورزی به منظور بررسی اثرات زیست محیطی موجب ارتقاء کیفی مدیریت و توسعه پایدار کشاورزی می شود. این مطالعه با هدف بررسی اثرات زیست محیطی نظام های عمده تولیدات زراعی در استان خراسان رضوی شامل گندم، ذرت، چغندرقند، کلزا، گوجه فرنگی، سیب زمینی، خربزه، هندوانه و خیار با استفاده از ارزیابی چرخه حیات (LCA) انجام شد. بدین منظور، میانگین نهاده های مصرفی طی سال های 95-1385 با استفاده از پرسشنامه و آمارنامه های وزارت جهاد کشاورزی جمع آوری و بر اساس روش ISO14044، LCA در چهار گام شامل مشخص سازی اهداف و حوزه عمل، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تأثیر چرخه حیات و تلفیق، نتیجه گیری و تفسیر نتایج انجام شد. در این مورد، واحد کارکردی معادل یک تن محصول اقتصادی از هر گیاه در نظر گرفته شد. گروه های تأثیر مورد مطالعه شامل گرمایش جهانی، اسیدی شدن و سرشارسازی بود. در آخرین مرحله، شاخص بوم شناخت (Ecox) محاسبه شد. برای سنجش قابلیت روایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید. نتایج نشان داد که ضریب آلفای کرونباخ 82%=α نشان دهنده قابلیت اعتماد بالای پرسشنامه بوده است. بیشترین سهم انتشار گازهای گلخانه ای در گروه تأثیر گرمایش جهانی مربوط به دی اکسید کربن بود. بیشترین و کمترین پتانسیل گرمایش جهانی به ترتیب برای کلزا (01/1342 واحد معادل کیلوگرم CO2 به ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی) و چغندرقند (25/27 واحد معادل کیلوگرم CO2 به ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی) به دست آمد. بیشترین پتانسیل سرشارسازی نظام های آبی مربوط به کلزا با 59/0 واحد معادل کیلوگرم PO4 به ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی بود و کمترین میزان برای چغندرقند با 01/0 واحد معادل کیلوگرم PO4 به ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی حاصل شد. بیشترین مجموع شاخص بوم شناخت مربوط به کلزا با 67/0 EcoX به ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی بود و کمترین میزان برای چغندرقند با 01/0 EcoX به ازای هر یک تن عملکرد اقتصادی حاصل شد. مجموع شاخص بوم شناخت در نظام تولید کلزا در مقایسه با نظام های تولید گندم، ذرت، هندوانه، خیار، خربزه، گوجه فرنگی و سیب زمینی به ترتیب برابر با 38، 46، 49، 59، 77، 80 و 94 درصد بالاتر به دست آمد بیشترین سهم در مقایسه گروه ای تأثیر مربوط به سرشارسازی آبی (با میانگین 56 درصد) بود. بر این اساس، به منظور کاهش اثرات زیست محیطی نظام های تولید توصیه می شود از مدیریت پایدار حاصلخیزی خاک، جایگزینی نهاده های شیمیایی، افزایش کارایی مصرف نهاده ها، خاکورزی کاهش یافته، تناوب زراعی، کشت مخلوط با گیاهان تثبیت کننده نیتروژن و انتخاب گیاهان با هزینه های زیست محیطی کمتر در الگوی کاشت بهره گیری شود.

به منظور بررسی اثرات کاربرد گلایسین بتائین بر گوجه فرنگی در سال 1394 در مزرعه ای واقع در مشهد، آزمایشی دو عاملی (عامل اول مقدار محلول پاشی در سه سطح (صفر، سه و شش کیلوگرم در هکتار) و عامل دوم زمان محلول پاشی (زمان کشت، شروع گلدهی و شروع میوه دهی)) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این آزمایش محتوای نسبی آب برگ، سطح برگ، نشت الکترولیت، عدد SPAD، طول دوره رشد رویشی و زایشی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گوجه فرنگی مورد بررسی قرار گرفت. نتابج به دست آمده از نشت الکترولیت ها و محتوای آب نسبی در کلیه تیمارها نشان داد که گیاهان به لحاظ رطوبتی در تنش قرار نداشتند. کاربرد گلایسین بتائین در زمان کاشت، سبب افزایش دوره رشد رویشی و کاهش دوره رشد زایشی گیاه شد. کاربرد سه کیلوگرم در هکتار گلایسین بتائین در زمان کشت، منجر به افزایش سطح برگ، وزن خشک و عدد SPAD شد. بیشترین تعداد کل میوه (5/42 عدد) در تیمار کاربرد سه کیلوگرم در هکتار گلایسین بتائین در زمان کاشت و بیشترین وزن میوه (1/113 گرم) در تیمار شاهد به دست آمد. بیشترین میزان عملکرد در تیمار عدم مصرف گلایسین بتائین (74 تن در هکتار) مشاهده شد. سه و شش کیلوگرم در هکتار گلایسین بتائین، عملکرد را به ترتیب 15 و 30 درصد کاهش داد، اما با توجه به افزایش طوره دوره رشد رویشی و افزایش تعداد میوه های سبز در تیمار سه کیلوگرم در هکتار، احتمالاً مصرف گلایسین بتائین در دوزهای پایین در زمانی تأثیر مثبت خواهد داشت که طول دوره رشدی محدودکننده نباشد. همچنین به نظر می رسد کاربرد دوزهای بالای گلایسین بتائین در شرایطی که تنش جدی گیاه را تهدید نمی کند، سبب بروز اثرات سمی و کاهش عملکرد محصول گوجه فرنگی گردید.