علوم باغبانی
سال:1399 | دوره:34 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

پکان یا گردوی گرمسیری (Carya illinoensis) از خانواده گردوئیان (Juglandaceae) و از محصولات خشکباری با ارزش می باشد. این گیاه از معدود میوه های خشکبار است که در مناطق نیمه گرمسیری کشور قابل کشت است. مهم ترین روش تکثیر پکان استفاده از پیوند است. بیشترین پایه تجارتی مورد استفاده برای پیوند پکان، نهال های بذری خود پکان است. تولید کنندگان نهال معمولاً بذور حاصل از گرده افشانی آزاد را جهت تولید نهال بذری استفاده می کنند. بذر برای پایه معمولاً از درختان قوی و یکنواخت گرفته می شود. در این آزمایش که به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد، اثر دو نوع محیط کشت، تعدادی از تنظیم کننده های رشد گیاهی و سرمادهی بذور بر روی جوانه ز نی جنین بالغ پکان در شرایط درون شیشه ای مورد مطالعه قرار گرفت. محیط کشت های مورد استفاده شامل محیط کشت موراشی و اسکوگ (MS) و محیط کشت درختان چوبی (WPM) بودند. تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل ایندول بوتیریک اسید (صفر و یک میلی گرم در لیتر)، بنزیل آمینو پورین (صفر، یک و دو میلی گرم در لیتر) و جیبرلیک اسید (صفر و یک میلی گرم در لیتر) بودند. تیمار سرمادهی بذور به مدت 15 روز در دمای 5 درجه سانتی گراد اثر مثبتی بر روی درصد جوانه زنی و طول ساقه نداشت. نتایج نشان داد که بین محیط کشت ها اختلاف معنی داری از نظر میزان جوانه زنی در هر دو تیمار سرمادهی بذور و کشت بلافاصله بعد از برداشت (بدون سرمادهی) وجود داشت. بر این اساس بیشترین جوانه زنی در محیط کشت MS بود. همچنین بهترین رشد گیاهچه در محیط کشت MS با میزان یک میلی گرم در لیتر ایندول بوتیریک اسید، یک میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک و دو میلی گرم در لیتر بنزیل آمینو پورین به دست آمد.

گوجه فرنگی یکی از محصولات مهم گلخانه ای است. امروزه با بکارگیری روش های پیوند به منظور ایجاد سبزی های میوه ای متحمل در برابر شرایط نامساعد محیطی و افزایش رشد، عملکرد و کیفیت میوه تکنیک نوینی را برای تولید سبزی های میوه ای به وجود آورده است. در این راستا به منظور ارزیابی اثر نوع پیوند بر رشد رویشی و عملکرد بوته گوجه فرنگی رقم "اس وی 8320" روی توده ی"Rimac" با سه روش پیوند مرسوم شامل نیمانیم، اسکنه و مجاورتی مورد آزمایش قرار گرفت. گیرایی پیوند بین روش ها مختلف متفاوت بود و روش نیمانیم نسبت به روش های اسکنه و مجاورتی برتر بود. اثر پیوند در طول بوته، تعداد و طول میانگره، وزن تر و خشک ریشه، تعداد خوشه های میوه، طول و قطر میوه، وزن تک میوه، وزن تر و خشک میوه، طول دم میوه، سفتی بافت میوه، pH، عملکرد پیش رس، میان دوره و کل، نسبت میوه بازار پسند به درجه دو باعث ایجاد تفاوت معنی دار در سطح احتمال 5 درصد گردید. گیاهان پیوندی در صفات رویشی و عملکرد بر گیاهان غیر پیوندی برتری داشتند.

در این پژوهش تاثیر تیمار پس از برداشت گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) (صفر، 1/0، 1 و 5 میلی مولار به صورت غوطه وری به مدت 10 دقیقه) بر سرمازدگی میوه گوجه فرنگی در طول نگهداری در دمای 4 درجه سانتی-گراد به مدت 28 روز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان سرمازدگی در میوه های گوجه فرنگی در پاسخ به تیمار GABA در طول نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 28 روز نسبت به شاهد کمتر می باشد که با کاهش نشت یونی و تجمع مالون دی آلدئید (MDA) همراه می باشد. علاوه بر این، میوه های گوجه فرنگی در پاسخ به تیمار GABA در طول نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 28 روز دارای فعالیت بالای آنزیم های آنتی اکسیدانی از قبیل کاتالاز (CAT)، پراکسیداز (POX) و سوپراکسید دیسموتاز (SOD) می باشند که منجر به تجمع بالای اسید آسکوربیک می گردد. علاوه بر این، تجمع بالای فنل و فلاونوئید کل در میوه-های گوجه فرنگی در پاسخ به تیمار GABA می تواند در اثر فعالیت بالای آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) در طول نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 28 روز باشد. نتایج حاصله نشان می دهد که تیمار GABA، سرمازدگی پس از برداشت میوه گوجه فرنگی را در طول نگهداری از طریق افزایش فعالیت مسیر فنیل پروپانوئید و تحریک فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی کاهش می دهد که در حفظ انسجام غشای سلولی موثر می باشند.

زردی برگ به دلیل اختلال جذب عناصر غذایی بویژه آهن و در خاک های آهکی از مشکلات تغذیه ای درختان میوه نظیر بادام می باشد. همچنین در شدت و تحمل به اختلال جذب عناصر غذایی مانند آهن بین ارقام بادام پیوند شده روی پایه ی GN15 اختلاف وجود دارد. بنابراین به منظور بررسی اثر بی کربنات کلسیم بر خصوصیات فیریولوژیکی و شاخص های رشدی در تعدادی از ارقام بادام، آزمایشی به صورت فاکتوریل و بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو عامل استفاده از بی کربنات کلسیم به صورت جرم مولی یا مولکول گرم در پنج سطح (صفر، 10، 20، 30 و 40 میلی-مول در لیتر) و ارقام بادام در ده سطح شامل ارقام سوپرنووا، 25-1، 40-13، مامایی، 16-1، کاغذی، سهند، 200A، 7-9 پیوند شده بر روی پایه GN15 و همچنین پایه GN15 (عدم انجام پیوند) انجام شد. آزمایش در شرایط گلخانه و به صورت گلدانی اجرا شد. بر اساس نتایج حاصله شاخص کلروفیل، کلروفیل a، b، کارتنوئید برگ ها و شاخص های رشدی در تمام ارقام کاهش معنی دار داشتند (p≤ 0. 05). با مقایسه میانگین ها مشخص شد که با افزایش سطح بی کربنات کلسیم، مقدار فلورسانس حداقل کلروفیل افزایش و میزان فلورسانس حداکثر کاهش یافت. در نتیجه نسبت فلورسانس متغیر به فلورسانس حداکثر از 81/0 در گیاهان بدون تیمار به 67/0 در پایه GN15، سوپرنوا و 7-9 پیوند شده روی پایه GN15 کاهش نشان داد. در مجموع رقم های 25-1 و کاغذی متحمل ترین و رقم های 7-9 و سوپرنوا حساس ترین رقم ها نسبت به افزایش بی کربنات آب آبیاری تشخیص داده شدند.

پولک (Stachys inflata Benth. ) گیاه دارویی متعلق به تیره نعناعیان، در طب سنتی و بومی کاربرد گسترده ای دارد. این پژوهش، به منظور بررسی میزان تغییرات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی هفت جمعیت گیاه پولک در مناطق مختلف استان همدان به اجرا درآمد. جمعیت ها از مناطق قاضی خان، آورزمان، اکباتان، اسدآباد، ازناوله، کوهانی و گاماسیاب جمع آوری گردید. صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، طول و عرض براکته و گلچه، طول گل آذین و طول میانگره، وزن تر و خشک شاخه گلدار، وزن تر و خشک برگ و گل و قطر ساقه و تعدادی از صفات فیتوشیمیایی شامل درصد اسانس و محتوای فنل و فلاونوئید مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیش ترین میزان اسانس مربوط به جمعیت های آورزمان، ازناوله و کوهانی (2/0 درصد حجمی وزنی) و کم ترین میزان اسانس مربوط به جمعیت اسدآباد (11/0 درصد حجمی وزنی) بود. اگرچه 22 ترکیب در اسانس شناسایی شد، اما تنوع زیادی در اجزای تشکیل دهنده اسانس در جمعیت های مورد مطالعه وجود داشت. جمعیت منطقه آورزمان، بیش ترین میزان فنل کل (9/141 میلی گرم گالیک اسید در گرم عصاره) و فلاونوئید (4/109 میلی گرم روتین در گرم عصاره) را داشت. براساس نتایج تجزیه کلاستر، هفت جمعیت مورد مطالعه در دو گروه جداگانه قرار گرفتند. در این مطالعه، بیشترین اسانس از جمعیت هایی به دست آمد که از مناطقِ دارای کمترین ارتفاع از سطح دریا (آورزمان، کوهانی و ازناوله) جمع آوری شده بودند. خاک این مناطق دارای فسفر بیشتری بود، بنابراین براساس نتایج حاصله، عوامل محیطی نیز همانند عوامل ژنتیکی در ایجاد تنوع در خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه مؤثر بوده اند.

با توجه به وقوع خشکسالی های پی در پی در کشور و لزوم مصرف بهینه آب، بکارگیری فناوری های نوین نظیر سیستم های کشت هیدروپونیک بسته به منظور افزایش کارایی مصرف کود و آب نقش موثری در کاهش هزینه های تولید و افزایش عملکرد در واحد سطح خواهد داشت که در این میان انتخاب بستر کشت مناسب می تواند بسیار تاثیرگذار باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف انتخاب بستر کشت بهینه جهت پرورش گیاهچه های کشت بافتی ژربرا در سیستم کشت هیدروپونیک بسته انجام شد. گیاهچه ها پس از طی نمودن مرحله سازگاری در سیستم های مختلف کشت گردیدند: سیستم بستر کشت یکپارچه به صورت سیستم بسته حاوی بسترهای کشت مختلف (پرلیت شکری، ورمی کولیت، ورمی کولیت: پرلیت، کوکوپیت: پرلیت، پشم سنگ) و سیستم کشت هیدروپونیک NFT6 به صورت سیستم بسته انجام شد. آزمایش بصورت طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار (کوکوپیت: پرلیت، ورمی کولیت: پرلیت، پشم سنگ، ورمی کولیت، پرلیت شکری در بستر کشت یکپارچه به صورت سیستم بسته، سیستم کشت هیدروپونیک NFT به صورت سیستم بسته) در 6 تکرار انجام شد. طی یک دوره 6 ماهه پارامترهای مختلف رشدی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گیاهچه های کشت شده در بستر کشت ورمی کولیت و ورمی کولیت: پرلیت در مقایسه با سایر بسترهای کشت سریعتر وارد مرحله زایشی شدند و تعداد گل بیشتری را نیز تولید نمودند. گیاهچه های کشت شده در بستر کشت پشم سنگ عملکرد مطلوبی را از خود نشان ندادند که احتمالاً تنش خشکی وارده بر گیاهان دلیل این امر می تواند باشد. همچنین از آنجا که گیاه ژربرا دارای ریشه های حجیمی می باشد، ریشه های این گیاه در سیستم NFT نتوانستند بخوبی توسعه پیدا کنند، لذا کاربرد سیستم NFTنیز جهت پرورش گیاه ژربرا مناسب نمی باشد. بهترین عملکرد نمونه های گیاهی در بستر کشت ورمی کولیت حاصل شد ولی با توجه به عدم اختلاف معنی دار این بستر کشت با بستر کشت ورمی کولیت: پرلیت، به منظور کاهش هزینه های تولید، کاربرد بستر کشت ورمی کولیت: پرلیت در سیستم بسته جهت پرورش گیاه ژربرا توصیه می گردد.

ریحان(Ocimum basilicum L. ) حاوی مقادیر بالایی از ترکیبات فنلی و ترکیبات فعال زیستی با نقش آنتی اکسیدانی است. سیستم کشت ریشه مویین˓ روشی مناسب برای تولید ترکیبات ثانویه دارویی می باشد. جهت بررسی توانایی سویه های باکتری Agrobacterium rhizogenes در القای ریشه مویین و تولید متابولیت های ثانویه˓ گیاهچه های ریحان در محیط کشت MS2/1 کشت شدند. پس از 45 روز˓ ریزنمونه های برگ˓ ساقه و نواحی گره توسط چهار سویه باکتری (ATCC-15834, A4, MSU, R1000) تلقیح شدند و ریشه مویین را در زمان های متفاوت القاء کردند. پس از 14 روز˓ ریشه های مویین تنها در نواحی گره ظاهر شدند ولی ریزنمونه های برگ و ساقه پاسخی به تلقیح نشان ندادند. ریشه های تولید شده به محیط MS مایع منتقل شدند و پس از 60 روز˓ ویژگی های رشد و میزان فنل کل بررسی گردید. DNA ژنومی از ریشه های مویین و غیرمویین استخراج و ماهیت القای ریشه های مویین با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن rol C در واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) تایید شد. درصد القای ریشه مویین به طور معنی داری تحت تاثیر سویه باکتری قرار داشت. بالاترین درصد القای ریشه (1/68 درصد)˓ بیشترین تعداد ریشه مویین در هر ریزنمونه (8/4 عدد) و بیشترین طول ریشه (8/1 سانتی متر) به سویه ATCC-15834 تعلق داشت. بالاترین وزن خشک (2/103 میلی گرم) و میزان فنل کل (312 میلی گرم گالیک اسید بر گرم ماده خشک) به همین سویه مربوط بود که افزایش 6/4 برابری نسبت به شاهد غیرمویین داشت. نتایج این مطالعه نشان داد که سویه ATCC-15834 را می توان به عنوان یک سویه موثر در القا و رشد ریشه های مویین و نیز تولید متابولیت ثانویه در ریحان معرفی کرد.

به منظور ارزیابی عملکرد، محتوای نیترات، عملکرد اسانس و برخی صفات فیزیولوژیکی چهار رقم ریحان، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی خرم آباد اجرا گردید. فاکتور اول آزمایش شامل ارقام مختلف ریحان (O. basilicum var. Italian Large Leaf، O. basilicum var. Mobarakeh، O. basilicum var. Sweet Thai و O. basilicum var. Cinnamon)، فاکتور دوم کاربرد کود شیمیایی نیتروژن (اوره) در سه سطح شاهد (عدم کاربرد کود نیتروژن)، 100 کیلوگرم در هکتار و 200 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی اوره و فاکتور سوم برداشت گیاه ریحان در 3 سطح شامل برداشت اول، برداشت دوم و برداشت سوم بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که در رقمItalian Large Leaf با کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار اوره در برداشت دوم بیشترین میزان عملکرد خشک و نیترات حاصل شد. کمترین تعداد شاخه جانبی، درصد برگ، کلروفیل b و عملکرد اسانس متعلق به رقمMobarakeh بود. بیشترین و کمترین عملکرد اسانس به ترتیب به تیمارهای 100 کیلوگرم در هکتار اوره و شاهد مربوط بود. بر اساس نتایج این تحقیق، رقم Italian Large Leaf به همراه کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار اوره برای دستیابی به رشد و عملکرد کمی و کیفی قابل قبول ریحان تحت شرایط آب و هوایی خرم آباد توصیه می گردد.

پسته یکی از مهمترین محصولات باغی ایران است که بیشتر در مناطق خشک و نیمه خشک کشت می شود. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی صفات رویشی و فیزیولوژیک دانهال های پسته و شناسایی ژنوتیپ های متحمل، آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار به صورت گلدانی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال های 98-1397 به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل 10 ژنوتیپ پسته احمد آقایی، اکبری، سرخه حسینی، گرمه، فندقی و (دورگ های بین اینتگریما به عنوان والد پدری و ژنوتیپ های احمد آقایی، اکبری، سرخه حسینی، گرمه و فندقی به عنوان والد مادری) و سه سطح خشکی شامل شاهد (ظرفیت زراعی)، تنش ملایم (65 درصد ظرفیت زراعی) و تنش شدید (30 درصد ظرفیت زراعی) بودند که 84 روز روی دانهال های سه ماهه پسته اعمال شدند. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری بر تعداد برگ، طول ساقه، طول ریشه، محتوی نسبی آب برگ، نشت الکترولیت، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، پرولین برگ و ریشه داشت. با افزایش سطوح خشکی تمامی صفات به جز طول ریشه، نشت الکترولیت و پرولین در گیاهان مورد مطالعه نسبت به شاهد کاهش یافت. در بین دانهال ها، در اکثر صفات به ترتیب ژنوتیپ های پر رشد دورگه سرخه حسینی × اینتگریما، احمد آقایی × اینتگریما و اکبری × اینتگریما کمتر و ژنوتیپ-های فندقی و فندقی × اینتگریما بیشتر تحت تأثیر خشکی قرار گرفتند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر به نظر می رسد بتوان از دورگه های پر رشد سرخه حسینی × اینتگریما، احمد آقایی × اینتگریما و اکبری × اینتگریما به عنوان ژنوتیپ های حاوی ژن های متحمل به خشکی برای اصلاح ارقام در مناطق خشک استفاده کرد.

غلظت زیاد نیترات مخصوصاً در سبزیجات برگی، تهدید بزرگی برای سلامت انسان محسوب می شود. سلنیوم با تأثیر بر رشد و نمو گیاهان و به خاطر حضور در سیستم های آنتی اکسیدانی، یک عنصر اساسی برای سلامتی انسان است. با این حال تاثیر سلنیوم بر تجمع نیترات در سبزیجات هنوز مشخص نیست. به منظور ارزیابی تأثیر غلظت های مختلف سلنیوم بر عملکرد، ظرفیت فتوسنتزی، فعالیت آنزیم های آسیمیلاسیون نیتروژن و تجمع نیترات در کاهو (Lactuca sativa L. ) رقم گریت لیک و اسفناج (Spinacia oleracea L. ) رقم سیریوس، آزمایشی با شش سطح سلنیوم (0، 1/0، 5/0، 5، 10 و 50 میکرومول بر لیتر از منبع سلنات سدیم) در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط هیدروپونیک انجام شد. نتایج نشان داد که کاربرد سلنیوم باعث کاهش غلظت نیترات در هر دو گیاه شد و میزان این کاهش وابسته به غلظت بود. کمترین غلظت نیترات در تیمار 5 میکرومول بر لیتر مشاهده شد. کاربرد سلنیوم از طریق افزایش هدایت روزنه ای و میزان کلروفیل باعث افزایش ظرفیت فتوسنتزی گیاه شد. غلظت های کم سلنیوم (کمتر از 5 میکرومول بر لیتر)، علاوه بر افزایش فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز با افزایش فعالیت آنزیم های نیترات ریداکتاز، نیتریت ریداکتاز و گلوتامین سنتتاز باعث تحریک آسیمیلاسیون نیترات شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که کاربرد سلنیوم تاثیر مثبتی بر کاهش تجمع نیترات در هر دو گیاه از طریق افزایش فعالیت آنزیم-های دخیل در متابولیسم نیترات داشت. پیشنهاد می شود که غلظت 5 میکرومول بر لیتر سلنیوم می تواند برای کاهش غلظت نیترات و افزایش عملکرد کاهو و اسفناج در کشت هیدروپونیک استفاده شود.

یکی از عوامل تولید که در پرورش گل و گیاهان زینتی بسیار پر اهمیت است توجه به بستر کشت آن ها می باشد. در این پژوهش از سنبل آبی که در سال های اخیر به عنوان یک علف هرز مشکل ساز در تالاب ها و آبگیرهای شمال کشور مطرح بوده به عنوان یک منبع قابل دسترس برای تهیه کمپوست و از هیومیک اسید به جای نهاده های شیمیایی در تولید گل ژربرا رقم Artist استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. فاکتور اول کمپوست سنبل آبی (با نسبت های 0، 25، 50، 75، 100 درصد حجمی) و فاکتور دوم هیومیک اسید (صفر، 250 و 500 میلی گرم در لیتر) بود. با توجه به نتایج بدست آمده اثر کمپوست، هیومیک اسید و برهمکنش آنها بر اکثر صفات مورد بررسی معنی دار بود. بیشترین عملکرد با 117 درصد افزایش نسبت به تیمار شاهد مربوط به کمپوست 50%+500 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید بود. در این تیمار زمان ظهور گل 40 روز زودتر نسبت به شاهد اتفاق افتاد. بیشترین محتوای کلروفیل با 52/155 درصد افزایش نسبت به شاهد در کمپوست 25% + 500 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید مشاهده شد. بیشترین میزان پتاسیم در بستر 50% کمپوست + 250 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید مشاهده شد. میزان عنصر کلسیم در کمپوست 50 % + 500 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید در حداکثر بود. با توجه به نتایج به دست آمده استفاده از بستر کشت 25 و 50 درصد کمپوست سنبل آبی به همراه هیومیک اسید با غلظت های 250 و 500 میلی گرم در لیتر به منظور بهبود صفات رویشی، گلدهی و عمرگلجایی ژربرا توصیه می شود.

به منظور بررسی اثرات افزایش تدریجی غلظت آهن در طی رشد گیاه همیشه بهار (Calendula officinalis)، آزمایشی با سه تیمار آهن و 4 تکرار در پاییز سال 1396 در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان انجام گرفت. تیمارها شامل غلظت ثابت 4 و 35 میکرومولار آهن (کلات آهن (III) – N, N – اتیلن دی آمین دی هیدروکسی فنیل استیک اسید (Fe(III)-EDDHA)) و تیمار سوم رژیم پلکانی بود که گیاهان در ابتدای کشت غلظت 4 میکرومولار آهن را دریافت و هر هفته دو میکرومولار به غلظت آهن دریافتی اضافه می شد. در نهایت غلظت آهن دریافتی به 26 میکرومولار رسید. نتایج حاکی از آن بود که از نظر صفات حجم ریشه و فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاهان تحت تیمار 4 میکرومولار آهن برتری نشان دادند. اما بالاترین بیوماس مربوط به تیمار 35 میکرومولار آهن و رژیم پلکانی بود. در حالی که بیشترین شاخص کلروفیل a وb، کلروفیل a+b و کاروتنوئید، وزن خشک ریشه و گل، عمر گل، تعداد گل و وزن تر گل اول در گیاهان تحت رژیم پلکانی آهن ملاحظه شد. به علاوه بالاترین و پایین ترین میزان فتوسنتز "در مرحله دوم اندازه گیری" (به ترتیب، 2/12 و 5/4 میکرومول بر متر مربع برثانیه) و تعرق (به ترتیب، 9/1 و 8/0 میلی مول بر متر مربع بر ثانیه) مربوط به گیاهان تحت رژیم پلکانی آهن بود. لذا رژیم پلکانی بعنوان روش مناسب جهت تغذیه آهن در گیاه همیشه بهار در کشت بدون خاک قابل توصیه است.