رشد فناوری
سال:1400 | دوره:17 | شماره:66 |تعداد مقالات:7

مراکز رشد دانشگاهی از جمله مراکز مهم در جهت ارتقای نوآوری، کارآفرینی و توسعه اقتصادی کشور می باشد که با حمایت های این مراکز، شرکت های وابسته به آن توسعه یافته و باعث جنب وجوش در چرخه اقتصادی کشور می گردند. امروزه این مراکز نقش بسیار مهمی در پیشرفت و توسعه اقتصادی و صنعتی کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه ایفا می کنند و در بسیاری کشورها توانسته است تاثیرات شگرفی در دستیابی به توسعه دانش محور و همچنین تقویت تعاملات دولت، دانشگاه و صنعت برجای گذارد. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر درصدد بررسی نقش مراکز رشد دانشگاهی در توانمندی کارآفرینانه هسته ها و واحدهای فناور مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مدیران هسته ها و واحدهای فناور مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان بوده که از سال 1394 تاکنون در محل مراکز رشد استقرار پیدا کرده اند. پژوهش حاضر ازنظر روش جمع آوری اطلاعات جزء تحقیقات توصیفی (غیرآزمایشی) و از نوع پیمایشی است و ازآنجاکه به بررسی توزیع ویژگی های جامعه آماری در یک مقطع زمانی می پردازد، تحقیق پیمایشی از نوع مقطعی است. در این تحقیق برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای تحلیل آماری SPSS 19 و LISREL 8/54 و از آزمون های تی تک نمونه ای، تحلیل عاملی، مدل ساختاری استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد، مراکز رشد دانشگاهی بر میزان توانمندی کارآفرینانه هسته ها و واحدهای فناور مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان تاثیر مثبت و معناداری دارد.

با ابداع فن آوری رمزنگاری داده ای و ایجاد بسترهای نامتمرکز، امروزه تحولات فروانی در حوزه امنیت ذخیره و تراکنش داده پیام های الکترونیکی فراهم آمده است. این تحولات امکان توسعه بخش های مختلف حقوق و اقتصاد یک کشور از جمله زنجیره تامین را فراهم می آورد. حوزه مدیریت زنجیره تامین امروزه با چالش هایی از جمله عدم وجود شفافیت در شناسایی منبع تهیه یا توزیع کالاهای تجاری، عدم وجود امنیت مبادلاتی و ایجاد تنش در قراردادهای منعقده در این حوزه مواجه است که پیاده سازی فن آوری بلاک چین به عنوان پیشرفته ترین بستر نامتمرکز موجود می تواند به عنوان راه حلی جهت حل چالش های مذکور باشد. این بستر با برخورداری از ویژگی شفافیت، وجود مکانیسم های پیشگیری از وقوع یا حل آنلاین اختلافات و حذف واسطه های مالی در تراکنش های الکترونیکی امکان دستیابی به اهداف مقرر را فراهم می آورد. اما پیاده سازی آن در هر تظام با چالش هایی از جمله مقیاس پذیری، قابلیت اتصال، استانداردسازی و برخی چالش های حقوقی مواجه است که حل چالش های بیان شده نیازمند سیاستگذاری صحیح تقنینی و اجرایی می باشد.

توجه به جایگاه و نقش شرکت های دانش بنیان در پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور بسیار مهم جلوه می کند. از طرفی مطرح شدن موضوع پویایی و آشفتگی در بازارهای کنونی، لزوم توجه به این کسب وکارها را بیش ازپیش پررنگ تر می کند. شرکت های دانش بنیان بر پایه نوآوری در کسب وکارها بناشده اند. این در حالی است که وجود آشفتگی در بازارها و رقابت، توجه به ابعاد استراتژی های نوآوری را در شرایط مختلف محیطی مهم جلوه می دهد و کسب وکار دانش بنیانی که نوآوری را همسو با شرایط محیط مدنظر نداشته باشد در نوآوری شکست خواهد خورد و عملکرد خوبی نخواهد داشت. هدف این پژوهش بررسی تناسب استراتژیک بین استراتژی های نوآوری و عملکرد کسب وکار با نقش تعدیل گر آشفتگی بازار و پویایی محیط می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل 115 شرکت دانش بنیان در استان آذربایجان شرقی می باشد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد و فرضیه ها با نرم افزار AMOS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استراتژی نوآوری محصول و فرایند با عملکرد کسب وکار رابطه مثبت و معنی داری دارند. این در حالی است که نتایج آزمون تعدیل گری چنین نشان داد که نوآوری فرایند در پویایی محیط بالا و نوآوری محصول در آشفتگی بازار بالا تناسب استراتژیک قابل قبول با محیط دارند و بهتر عمل می کنند.

قطب نوآوری یک اکوسیستم تحقیق و نوآوری منحصر به فرد است. این یک محیط جهانی است که اعضای علمی با کیفیت بالا، محققان، دانشجویان، نوآوران و کارآفرینان را جذب می کند. قطب های نوآوری بعنوان اجزای ضروری توسعه اقتصادی و اجتماعی مبتنی بر دانش در سال های اخیر در اکوسیستم نوآوری در حال گسترش می باشد و در طول مکانیسم های رشد کسب و کارهای فناورانه مورد توجه سیاستگذاران علم و فناوری در کشورها قرار گرفته است. برای رشد نوآوری های فناورانه در کشورهای در حال توسعه نیاز به شناخت و درک عمیق تری از فرایندهای ساختارهای توسعه نوآوری می باشد تا در اجرا و الگو برداری، اثربخشی مطلوب حاصل گردد لذا پژوهش حاضر بدنبال این هدف است که الگوی قطب نوآوری فناوری چگونه است. در این پژوهش از روش امیخته کیفی و کمی استفاده شد. پژوهشگران پس از مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان عوامل کلیدی در ایجاد قطب نوآوری شناسایی که شامل شش بعد شبکه و تعاملات اجتماعی، زیرساخت و منابع، وجود شرکتهای نوآورانه و دانش بنیان، عوامل نهادی و تیم و ساختار شد. در این پژوهش با استفاده از روش مدلسازی تفسیری ساختاریISM، عوامل موثر بر ایجاد قطب نوآوری فناورانه بطور سطح مند، الویت بندی گردید و روابط میان عوامل نیز محاسبه گردید. عامل تیم مدیریتی و ساختار با درجه نفوذپذیری بالا و وابستگی کم بیشترین تاثیر را در روابط میان عوامل ایجاد قطب نوآوری داشته است.

در اتخاذ سیاست های اقتصاد زیستی عواملی همچون دسترسی به زیست توده و توان فناوری و نوآوری موثرند. در این تحقیق اثر این پیشران ها در جهت گیری سیاستی کشورهایی که به بیش از 50 درصد منابع زیست توده کشاورزی، جنگلی و آبزی دسترسی دارند و یا جزء کشورهای نوآور محسوب می شوند، بررسی شده است. همچنین، سیاست های توسعه اقتصاد زیستی ایران با کشورهایی دارای شرایط مشابه و برخی همسایگان شمالی مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفته است. همه کشورها متناسب با میزان زیست توده در دسترس، سیاست های تولید انرژی زیستی را به عنوان یکی از مهمترین حوزه های اقتصاد زیستی مورد توجه قرار داده اند. کشورهای دارای زیست توده کافی و رتبه نوآوری بالا، دامنه اقتصاد زیستی را به حوزه های دیگری از جمله سلامت و زیست فناوری دریا نیز گسترش داده اند. کشورهای دارای رتبه نوآری متوسط و پایین بر استفاده مطلوب از زیست توده در بخش کشاورزی و توسعه زیست فناوری کشاورزی با روش ها و فناوری های رایج تمرکز دارند. در ایران و کشورهایی که از نظر پوشش جنگلی و کشاورزی محدودیت دارند توسعه زیست فناوری سلامت در اولویت است. البته اقتصاد زیستی در قانون برنامه ششم توسعه بر توسعه کودهای زیستی، زیست مهارگرها و حمایت از تولید برق زیستی به کمک پسماندها استوار شده است، اما این حوزه ها هنوز سهم قابل توجهی در اقتصاد زیستی ایران ندارند. ایجاد تعادل و توازن در توسعه ابعاد مختلف اقتصاد زیستی نیازمند تعیین اولویت ها و نیازهای کشور، بهبود ظرفیت های زیست فناورانه در حوزه کشاورزی و محیط زیست، داشتن سیاست ها و راهبردهای شفاف در استفاده از سایر منابع به ویژه زیست توده های دریایی و تقویت همکاری های منطقه ای یا بین المللی است.

در راستای دستیابی به اهداف توسعه ای کشور، نقش مراکز رشد و پارک های علم و فناوری به عنوان دو بازیگر کلیدی اکوسیستم نوآوری قابل توجه است. مراکز رشد و پارک های علم و فناوری نه تنها شکاف های موجود بین دانشگاه ها و سایر بخش ها مانند صنعت، کشاورزی و سلامت را رفع می کنند، بلکه با جذب سرمایه های انسانی توانمند و فارغ التحصیلان دانشگاهی، روند انتقال فناوری و دانش را نیز تسهیل کرده و حرکت به سمت رشد و توسعه اقتصادی دانش بنیان را تسریع می کنند. همچنین، ظرفیت های موجود در پارک های علم و فناوری، بستر لازم برای تبادل تجربیات و داد و ستد علمی و فناوری با دیگر مراکز مشابه و شرکت های دارنده فناوری را فراهم می سازد. از این رو، ارایه تصویر واقعی از وضعیت موجود پارک ها و مراکز رشد فعال در کشور در راستای خط مشی گذاری و سیاست گذاری حوزه فناوری در کشور حایز اهمیت است. بر اساس داده های جمع آوری شده تا پایان تیرماه سال 1397، 36 پارک علم و فناوری و 83 مرکز رشد مستقل (غیروابسته به پارک) در 5 منطقه کشور مشغول به فعالیت بوده اند. مقاله حاضر که با جمع آوری داده های طبقه بندی شده از طریق پرسشنامه تا پایان تیرماه سال 1397 از 174 مرکز فوق با همکاری مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی و دفتر امور فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری تهیه شده است؛ سعی در بررسی و تحلیل هدفمند ابعاد مختلفی از وضعیت پارک ها و مراکز رشد ج. ا. ایران مبتنی بر استانداردهای کیفی گزارش های منتشرشده توسط انجمن بین المللی پارک های علم و فناوری، دارد.

امروزه اهمیت ارتباطات و به خصوص استفاده از فضای مجازی به حدی است که به عنوان یکی از راهکارهای توسعه مورد توجه قرار می گیرد. در واقع فناوری پهن باند به عنوان بستری برای ارایه خدمات اینترنت در زمره اقتصاد دانش بنیان قرار گرفته و با بهره مندی از قابلیت هایی همچون توسعه کارآفرینی و رشد بهره وری این توانایی را دارد که از اتکاء دولت به درآمدهای نفتی بکاهد. تاثیر این فناوری در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع غیرقابل انکار بوده و در نگاه برخی صاحب نظران جزء مهمی در توسعه اقتصاد امروزی است. پهن باند با ایجاد بازار و مشاغل جدید و از سویی با تغییر در نظام اقتصادی و ایجاد زیرساخت هایی متفاوت از آنچه پیش از این وجود داشته است؛ به توسعه و تحول اقتصادی و اجتماعی کمک خواهد کرد. لذا با توجه به جایگاه فناوری پهن باند و لزوم بکارگیری آن در کشور در جهت تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله، نهادینه سازی توسعه و تولید علم و تحقیقات، افزایش سهم تولید ناخالص ملی در تولیدات علمی، توسعه و تقویت جنبش نرم افزاری و. . .، در این مقاله مدل بومی توسعه فناوری پهن باند ارایه گردیده است. برای رسیدن به این مهم دو نکته اساسی مورد توجه اکید قرار گرفته اند؛ نخست بهره گیری از تجربه کشورهای پیش رو در فناوری پهن باند و دیگری توجه به اقتضایات بومی کشور. با در نظر گرفتن این دو اصل، مدل توسعه پهن باند ملی تبیین گردیده و الزامات و اقدامات اساسی برای تحقق آن ذیل محورهای ایجاد آمادگی در طرف عرضه و تقاضا و لزوم مهیا نمودن زیرساخت های فناوری پهن باند توسط دولت بیان شده است.