تحقیقات آفات گیاهی
سال:1399 | دوره:10 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

پروانه برگخوار چمن، Guené e Spodoptera ciliumیکی از آفات چمن در فضای سبز مناطق جنوبی ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. در این پژوهش، اثر چند حشره کش شامل ایندوکساکارب، فن والریت، دیفلوبنزورون، ایمونیت® و بی تی در شرایط آزمایشگاهی و صحرایی علیه لاروهای کرم برگخوار چمن مورد بررسی قرار گرفت. زیست سنجی های آزمایشگاهی روی لاروهای سن سوم با روش غوطه ورسازی برگ در محلول سمی در دمای 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 60 درصد، دوره نوری 16: 8 ساعت انجام شد. نتایج نشان داد مقادیر LC50از کم به زیاد مربوط به حشره کش های ایمونیت® (آلفاسایپرمترین+ تفلوبنزورون)، ایندوکساکارب، دیفلوبنزورون و فن والریت، 48 ساعت پس از تیماربه ترتیب 7/27، 60، 8/187 و 0/1057 پی پی ام بود. در آزمایش دوم، برگ های چمن به روش غوطه ورسازی برگ در غلظت های توصیه شده حشره کش ها و نصف آن ها تیمار شدند. سپس، تلفات لاروهای سن دوم و چهارم برگخوار روزانه تا پنج روز شمارش شد. بیشترین درصد تلفات لارو سن دوم، یک روز پس از تیمار مربوط به غلظت توصیه شده ایندوکساکارب، فن والریت و ایمونیت® به ترتیب با میانگین 0/1 ± 0/99، 3/2 ± 0/92، و 0/1 ± 0/89 درصد بود؛ در همین زمان بیشترین درصد تلفات لارو سن چهارم به ترتیب توسط غلظت کشنده ایمونیت® و ایندوکساکارب با میانگین 0/2 ± 0/58 و 9/5 ± 0/56 درصد بود. بیشترین کاهش درصد خسارت در آزمایش صحرایی، 19 روز پس از سمپاشی به ترتیب در غلظت توصیه شده ایمونیت® و ایندوکساکارب و 0/1 ± 0/6 و 0/0 ± 0/28 درصد بود. با توجه به نتایج، حشره کش های ایمونیت® و ایندوکساکارب به خوبی توانستند باعث کنترل جمعیت و کاهش خسارت S. cilium شوند و می توانند در برنامه های کنترل این آفت استفاده شوند.

زنجرک خرماOmmatissus lybicus Bergevin یکی از آفات کلیدی خرما در ایران است. این پژوهش به منظور بررسی روش های مختلف نمونه برداری و نوسان های جمعیت پوره های نسل اول زنجرک خرما در یک نخلستان واقع در شهرستان فراشبند (استان فارس) انجام شد. نتایج نشان داد پوره های نسل اول زنجرک خرما در اواسط فروردین ظاهر شدند، تراکم جمعیت آن ها در اواسط اردیبهشت به اوج خود رسید و در نهایت، در اواخر خرداد کاهش یافت. نتایج نشان داد که بین روش های مختلف نمونه برداری زنجرک خرما ارتباط معنی داری وجود دارد. با استفاده از روش تجزیه و تحلیل همبستگی مشخص شد که بین تراکم پوره ها روی نخل و تراکم پوره ها روی پاجوش ها همبستگی بالا و معنی داری وجود دارد (96/0= R2). نتایج نشان داد که کارت های زرد چسبنده می توانند روش به نسبت مناسبی برای برآورد تراکم جمعیت زنجرک خرما روی نخل باشند. همچنین، بر اساس نتایج، ترشح عسلک تقریبا سه هفته بعد از ظهور پوره های زنجرک خرما شروع می شود، ولی اوج میزان عسلک ترشح شده روی نخل ها به فاصله یک هفته بعد از اوج ظهور جمعیت پوره های نمونه برداری شده اتفاق افتاد. تجزیه رگرسیون مدل تیلور نشان داد رابطه رگرسیونی به استثناء یک روش برای بقیه روش های نمونه برداری معنی دار است. بر اساس مقادیر R2 و P به دست آمده از ارتباط رگرسیونی، نتایج نشان داد که برای توصیف داده های مربوط به تولید عسلک توسط پوره های زنجرک خرما مدل آیوایو مناسب تر از مدل تیلور بود. به منظور تعیین اندازه نمونه مطلوب از روش های گرین و کونو با دقت ثابت 2/0 استفاده شد. براساس مدل گرین، هرگاه میانگین تراکم جمعیت زنجرک خرما در هر برگچه نخل بالغ و در هر برگچه پاجوش 10 عدد باشد، تعداد نمونه مورد نیاز به ترتیب 38 و 47 برگچه خواهد بود و هرگاه میانگین تراکم این آفت روی هر کارت زرد 200 عدد باشد، تعداد نمونه مورد نیاز 19 کارت خواهد بود.

استفاده از مخلوط آفت کش ها، یکی از راه های موثر در کاهش هزینه های سم پاشی، کاهش مصرف آن ها و جلوگیری از توسعه مقاومت در جمعیت آفات است. این در حالی است که با توجه به مخاطرات احتمالی، قبل از هرگونه توصیه به اختلاط آفت کش ها، می بایست لزوم اختلاط و سازگاری های فیزیکی و شیمیایی آن مورد بررسی دقیق قرار گیرد. در این مطالعه با توجه به هم زمانی کنترل شته جالیز و کنه های آفت گیاهی، کارآیی حشره کشی ایمیداکلوپرید (SC, 35%) در اختلاط با هریک از کنه کش های فن پیروکسیمیت (SC, 5%)، اسپیرودیکلوفن (SC, 24%) و اتوکسازول (EC, 10%) روی پوره های سن سه شته ی جالیز مورد بررسی قرار گرفت. هم چنین، سطح فعالیت آنزیم های سم زدای استراز و گلوتاتیون اس-ترانسفراز در حشرات تیمار شده با ترکیب آفت کش ها اندازه گیری شد. آزمایش های زیست سنجی با استفاده از برج پاشش انجام گرفت. میزان LC50 حشره کش ایمیداکلوپرید به تنهایی و در ترکیب با هریک از کنه کش های فن پیروکسیمیت، اسپیرودیکلوفن و اتوکسازول به ترتیب 41/45، 91/84، 65/44 و 94/48 میلی گرم بر لیتر محاسبه شد. هم چنین، برآورد شاخص ترکیب (Combination Index) نشان دهنده اثر سینرژیستی هر کدام از کنه کش های اختلاط شده با ایمیداکلوپرید در کارآیی حشره کشی آن بود. بالاترین فعالیت سینرژیستی در غلظت های بالاتر از LC30 گزارش شد و با افزایش غلظت آفت کش ها در تیمارهای مخلوط، مقدار شاخص CI کاهش یافت. مقایسه فعالیت آنزیم های سم زدای مورد بررسی نشان داد که میزان فعالیت این آنزیم ها در تیمارهای مخلوط ایمیداکلوپرید: فن پیروکسیمیت و ایمیداکلوپرید: اسپیرودیکلوفن بالاتر از تیمارهای ایمیداکلوپرید به تنهایی و مخلوط ایمیداکلوپرید: اتوکسازول بود. کم ترین شاخص CI در غلطت LC50، مربوط به مخلوط های ایمیداکلوپرید: اتوکسازول (529/0) و ایمیداکلوپرید: اسپیرودایکلوفن (545/0) بود که نشان از اثر سینرژیستی بیش تر داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که کارآیی فرمولاسیون SC ایمیداکلوپرید در اختلاط با هر یک از کنه کش های مورد آزمایش برای کنترل شته جالیز افزایش یافته است. این در حالی است که مخلوط ایمیداکلوپرید: اتوکسازول بیش ترین افزایش کارآیی حشره کشی را نشان داده است.

کرم گلوگاه انار مهم ترین آفت انار در برخی کشورها از جمله ایران است. استفاده از فرومون جنسی از روش های پایش و کنترل این آفت است. جزء اصلی فرومون شب پره گلوگاه انار، (Z, E)-9, 11, 13-Tetradecatrienal، ناپایدار بوده و جلب کنندگی شبه فرومون آن، (Z, E)-7, 9, 11-Dodecatrienyl format، نیز کمتر از فرومون جنسی است. فناوری نانو می تواند نقش مهمی در افزایش کارایی فرومون ها از طریق رهاسازی تدریجی داشته باشد. در این تحقیق با هدف افزایش پایداری فرومون جنسی این حشره در شرایط باغ، ضمن تهیه نانوکپسول حاوی جزء اصلی فرومون جنسی آفت، آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک های کاملا تصادفی با دو فاکتور نوع جلب کننده (شامل نانوکپسول حاوی فرومون جنسی و پخش کننده تجاری شبه فرومون) و زمان تعویض جلب کننده (شامل یک، دو، چهار و هشت هفته) انجام شد. بر اساس نتایج فرمولاسیون نانوکپسول حاوی فرومون جنسی کارایی بهتری نسبت به شبه فرومون داشت. میانگین تعداد نرهای جلب شده به نانوکپسول حاوی فرومون جنسی در زمان های تعویض آن شامل یک، دو، چهار و هشت هفته به ترتیب 93/1، 74/1، 51/1 و 6/0 حشره در روز بود؛ اما میانگین تعداد افراد نر جلب شده به شبه فرومون در زمان های مذکور به ترتیب 17/1، 89/0، 56/0 و 14/0 حشره در روز بود. همچنین، نانوکپسول فرومون تا 49 روز و پخش کننده شبه فرومون تا 21 روز قابلیت جلب حشرات را داشتند. با توجه به نتایج این تحقیق نانوکپسول فرومون جنسی این آفت برای پایش و کنترل این آفت توصیه می شود.

تاثیر فرمولاسیون های جدید چریش، نیمارین® و متالدیید بر لیسک A. agrestisدر شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای ارزیابی شد. در آزمایش های زیست سنجی، برگ های گیاه زینتی اسپاتیفیلوم (Spathiphyllum wallisii Regel)در غلظت های مختلف چریش و نیمارین® غوطه ور و سپس لیسک های هم سن نابالغ روی برگ ها رهاسازی شده و میزان مرگ و میر و تغذیه آن ها تا 14 روز تعیین شد. مقادیر LC50 برای چریش و نیمارین® به ترتیب 1/34 و 5/22 در هزار و سمیت نسبی نیمارین® 59/1 برابر چریش برآورد شد. آزمایش های گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تیمار انجام و بیش ترین تاثیر تیمارها بعد از 15 روز مربوط به متالدیید با میانگین مرگ و میر 75/95 درصد در مقایسه با چریش و نیمارین® به ترتیب با میانگین های 85/47 و 63/51 درصد به دست آمد. همچنین، تاثیر چریش و نیمارین® بر تغذیه به ترتیب 72/1 و 9/1 گرم در مقایسه با شاهد (9 گرم) بود و درصد تفریخ تخم در مقایسه با شاهد به صورت معنی داری کاهش یافت. بر اساس نتایج، ترکیبات چریش و نیمارین® به ترتیب در غلظت های 1/34 و 5/22 در هزار و تا ده برابر آن روی برگ های اسپاتیفیلوم، در تغذیه A. agrestis اثر منفی داشته و سبب کاهش خسارت آن در شرایط گلخانه ای شد. این اثر با افزایش سن و جثه لیسک و در پی آن افزایش غلظت، حفظ شد. با این حال ترکیبات مذکور از لحاظ کشندگی در مقایسه با سم متالدیید ضعیف تر عمل کردند.

سرخرطومی برگ یونجه، Hypera postica Gyllenhal مهم ترین آفت مزارع یونجه در ایران است. خسارت عمده آن مربوط به مرحله لاروی با تغذیه از برگ های گیاه به ویژه در چین اول است. در این تحقیق، میزان تلفات لاروها و حشرات کامل سرخرطومی برگ یونجه و کاهش خسارت روی برگ های گیاه با استفاده از چند حشره کش ترکیبی و گیاهی شامل لوفنورون+امامکتین بنزوات (پروکلیم فیت® )، لوفنورون+فنوکسی کارب (لوفوکس® )، تیاکلوپرید+دلتامترین (پروتیوس® ) و آزادیراختین (نیم آزال® ) با غلظت های توصیه شده ارزیابی شد. تعداد لاروها و حشرات کامل و تعداد برگ های خورده شده یک روز قبل از سمپاشی (شاهد) و روزهای 1، 3، 7 و 15 روز پس از سمپاشی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمون ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در بهار سال 1396 در نزدیکی شهرستان نقده انجام گرفت. نتایج نشان داد که کارایی حشره کش های مورد استفاده با شاهد اختلاف معنی داری داشت. پانزده روز پس از سمپاشی حشره کش های لوفنورون + امامکتین بنزوات و فنوکسی کارب+لوفنورون با بیش از 95 درصد تلفات نسبت به حشره کش های دیگر، کشندگی بیشتری روی لاروها داشتند. فنوکسی کارب+لوفنورون همراه با لوفنورون+امامکتین بنزوات و آزادیراختین موجب مرگ و میر بیشتری در حشرات کامل سرخرطومی یونجه شدند. درصد خسارت لاروها و حشرات کامل سرخرطومی 15 روز پس از سمپاشی، در تیمارهای آزادیراختین، لوفنورون+امامکتین بنزوات و فنوکسی کارب + لوفنورون اختلاف آماری معنی داری نداشت. با در نظر گرفتن اهمیت اقتصادی لاروها به ویژه در چین اول یونجه و نتایج درصد تلفات و درصد خسارت در تیمارهای مختلف، می توان آزادیراختین را گزینه مناسب تری برای کنترل خسارت سرخرطومی برگ یونجه پیشنهاد نمود.

در پژوهش حاضر، تاثیرغلظت های زیرکشنده (LC10 = 255, LC20 = 3702 and LC30 = 25461 conidia/ml) قارچ بیمارگر (Beauveria bassiana Bals. (Vuill بر ویژگی های زیستی شته جالیز، Aphis gossypii Glover، در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی با استفاده از روش تجزیه جدول زندگی دو جنسی ویژه سن-مرحله رشدی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، اگرچه غلظت های مورد مطالعه اثرات معنی داری بر طول عمر شته های بالغ نداشتند، اما با افزایش غلظت، میزان باروری به صورت معنی داری افزایش یافت. علاوه بر افراد تیمار شده، نتاج آن ها نیز تحت تاثیر غلظت های مورد مطالعه قرار گرفتند. کم ترین طول دوره رشد و نمو مراحل نابالغ در غلظت زیرکشنده LC30 مشاهده شد (36/4 روز). علاوه بر این، کم ترین طول دوره قبل از تخم ریزی کل (TPOP) نیز در این تیمار به دست آمد (60/4 روز). مرگ و میر مراحل نابالغ شته جالیز نیز با افزایش غلظت های مورد مطالعه افزایش یافت و بیش ترین درصد مرگ و میر در غلظت زیرکشنده LC30 ثبت شد (24/24 درصد). تیمارهای مختلف مورد مطالعه اثرات معنی داری بر نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ ) شته جالیز داشتند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر می تواند به منظور افزایش میزان کارایی قارچ های بیمارگر حشرات در برنامه های مدیریتی آفات مختلف مورد استفاده قرار گیرد.