تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1400 | دوره:37 | شماره:1 (پیاپی 105) |تعداد مقالات:12

شیمی درمانی به عنوان معمول ترین روش درمان سرطان دارای عوارض جانبی بسیاری می باشد که ادامه روند درمان را دشوار می سازد. مطالعات نشان می دهد استفاده از گیاهان دارویی به صورت منفرد یا در ترکیب با داروهای شیمی درمانی می تواند سبب کاهش اثرات مخرب ناشی از شیمی درمانی شود. هدف از این مطالعه بررسی اثر 10-جینجرول به عنوان یکی از اصلی ترین مشتقات گیاه دارویی زنجبیل (Zingiber officinale Roscoe) بر رده های سلولی سرطان خون لنفوبلاستی حاد بود. رده های سلولی لنفوبلاستی حاد (CCRF-CEM، R-CCRF-CEM، Nalm-6 و RN95) پس از رسم منحنی رشدشان، با غلظت های افزایشی 10-جینجرول تیمار شدند. درصد زنده مانی با روش آزمون MTT ارزیابی شد. علاوه بر این، جهت بررسی میزان مرگ سلولی و تأیید نتایج حاصل از آزمون MTT، از روش رنگ آمیزی با تریپان بلو استفاده شد. به منظور کشف فرآیندهای بیولوژیکی، عملکرد مولکولی و اجزای سلولی مرتبط با ژن های هدف 10-جینجرول، آنالیز تفسیر عملکردی با استفاده از منبع GO و پایگاه داده Enrichr (یک ابزار جامع آنالیز مجموعه ژن) انجام شد. جهت آنالیزهای آماری نیز از نرم افزار Graph Pad Prism 6 استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که 10-جینجرول به طور معنی دار بر رده های سلولی R-CCRF-CEM، Nalm-6 و RN95 اثر سیتوتوکسیک دارد (0. 05 > p ). این اثر در غلظت های بالا، در رده R-CCRF-CEM و Nalm-6 بیشتر از رده CCRF-CEM بود. آنالیزهای GO نیز آپوپتوز را به عنوان مهمترین فرآیند بیولوژیکی مرتبط با 10-جینجرول تعیین نمود. در این پژوهش برای اولین بار اثر سیتوتوکسیک10-جینجرول بر سلول های سرطان خون لنفوبلاستی حاد نشان داده شد.

این تحقیق به منظور بررسی پتانسیل کشت مخلوط افزایشی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill. ) و بابونه (Matricaria chamomilla L. ) جهت بهبود کارایی مصرف نور به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1397-1398 اجرا شد. تیمارها شامل کود در چهار سطح (1-شاهد، 2-NPK: 69، 46 و 25 کیلوگرم در هکتار، 3-کود گاوی: 20 تن در هکتار و 4-ترکیب NPK با کود گاوی به میزان نصف از هر کدام) و الگوی کاشت در سه سطح (1-کشت خالص اسطوخودوس، 2-کشت خالص بابونه و 3-کشت مخلوط افزایشی دو گیاه اسطوخودوس (گیاه اصلی) و بابونه (گیاه همراه)) بود. نتایج نشان داد که مجموع شاخص سطح برگ دو گیاه در کشت مخلوط به طور معنی داری بالاتر از کشت خالص هر دو گیاه بود. استفاده توأم کود گاوی + NPK بالاترین میزان ماده خشک اسطوخودوس (868 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد گل بابونه (366 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس بابونه (0. 56%) و اسطوخودوس (0. 80%) و تشعشع جذبی (1321 مگاژول در متر مربع) را در تمامی الگوهای کاشت دارا بود. اختلاف معنی داری بین الگوهای کشت از نظر درصد اسانس مشاهده نشد. به دلیل هم پوشانی کانوپی دو گیاه در الگوی کشت مخلوط، میزان تشعشع فعال فتوسنتزی جذب شده طی فصل رشد در تیمار کشت مخلوط بالاتر از کشت خالص دو گیاه بود. نسبت برابری زمین (LER) بر حسب تشعشع در تیمارهای کودی بین 1. 33 تا 1. 37 متغیر بود. بالاترین میزان کارایی مصرف نور (1. 63 گرم ماده خشک بر مگاژول تشعشع) برای بابونه در کشت مخلوط در تیمار کود گاوی + NPK حاصل شد. به طور کلی، نتایج تأیید نمود که استفاده از تیمار کود گاوی + NPK و کشت مخلوط دو گیاه می تواند راه کار مناسبی برای استفاده کاراتر از نور و بهبود عملکرد کمّی و کیفی دو گیاه باشد.

بهره برداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبه های استفاده های چندمنظوره از مراتع است. از این رو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهره برداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوه بر شاخص های اکولوژیکی، شاخص های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مرتبط با دانش بومی نیز مدنظر قرار گرفت. در این ارتباط، آماربرداری از پوشش گیاهی، در داخل 60 پلات دو متر مربعی که به فواصل 20 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکت های200 متری مستقر شده بودند، انجام شد و سهم گونه های دارویی در ترکیب گیاهی محاسبه گردید. محدودیت ها و پتانسیل های منطقه نیز برای بهره برداری از گیاهان دارویی، از دیدگاه بهره برداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سؤالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشه ها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدودکننده فائو، نقشه نهایی شایستگی برای بهره برداری از گیاهان دارویی بر اساس درجات شایستگی خوب، متوسط، کم و غیرشایسته تهیه گردید. نتایج نشان داد که 50. 11%(6367. 83 هکتار) و 49. 89% (6341. 44 هکتار) از مراتع، به ترتیب دارای شایستگی متوسط و کم برای بهره برداری بودند. درصد پوشش تاجی، بیشترین سهم محدود کنندگی شایستگی تیپ های گیاهی را داشت که در این شرایط، جهت حفاظت خاک و بهبود وضعیت مرتع، برداشت گیاهان دارویی، کمتر توصیه می شود. خرید تضمینی گیاهان دارویی از بهره برداران و ارائه آموزش های لازم به آنها در مورد جنبه های مختلف این حرفه، نیز منجر به افزایش قابلیت این نوع بهره برداری در مراتع خواهد شد. بر همین اساس، در طراحی دستورالعمل تعیین شایستگی مراتع برای بهره برداری از گیاهان دارویی، باید به آنها توجه بیشتری شود.

این پژوهش با هدف بررسی اثر عصاره آبی– الکلی برگ گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia (DC. ) Boiss. ) بر تغییرات بافت قلب در جنین موش آزمایشگاهی دیابتی انجام شد. بدین منظور 48 سر موش ماده 200 تا 220 گرمی با هشت موش نر 230 تا 250 گرمی لقاح داده شدند. پس از اطمینان از بارداری، 32 سر ماده با تزریق داخل صفاقی 80 میلی گرم استرپتوزوتوسین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در اولین روز بارداری، دیابتی و به صورت تصادفی گروه بندی شدند. گروه ها شامل کنترل (موش های سالم بدون تیمار)، شاهد 1 (موش های سالم دریافت کننده یک میلی لیتر عصاره مشگک)، شاهد 2 (موش های دیابتی بدون تیمار)، و سه گروه تیمار که به ترتیب یک میلی لیتر از عصاره مشگک با دوزهای 250، 500 و 1000 کیلوگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن موش دیابتی از روز 6 تا 20 دوره بارداری به طریق گاواژ دریافت کردند، بودند. روز بیستم بارداری پس از بیهوشی موش ها و گرفتن دو میلی لیتر خون از قلب آنها، جنین ها از رحمشان خارج شدند. قلب جنین ها جدا و در محلول 5% فرمالین تثبیت گردید. بعد از آماده سازی بافتی، مقاطع پنج میکرونی به روش استریولوژیکی تهیه و با هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی شدند. محیط قلب و ضخامت دیواره آن با نرم افزار Image analysis و تعداد سلول های قلب با نرم افزار Grids-stero lite اندازه گیری گردید. داده ها با آزمون های آماری ANOVA تحلیل و میانگین ها با آزمون توکی مقایسه شدند (0. 05≥ p ). یافته ها حاکی از افزایش گلوکز خون، تراکم و طول سلول های قلبی و محیط قلب در همه گروه های دیابتی در مقایسه با کنترل بود که در موش های دیابتی تیمار شده با عصاره مشگک در مقایسه با گروه دیابتی بدون تیمار کاهش معنی دار یافتند. مطابق با نتایج حاصل، عصاره آبی-الکلی برگ مشگک با کاهش گلوکز خون در موش های دیابتی، توانست تغییرات تخریبی ناشی از دیابت در بافت قلب و عروق جنین را تا حدودی جبران کند.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی و کارایی نیتروژن بالنگو شهری (Lallemantia iberica (M. Bieb. ) Fisch. & C. A. Mey. ) و بالنگو شیرازی (L. royleana (Benth. ) Benth. )، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا شد. تیمارها شامل تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی در دو سطح کشت پاییزه و بهاره، و کود نیتروژن در سه سطح صفر، 50% (8 کیلوگرم در هکتار) و 100% (16 کیلوگرم در هکتار) و دو گونه از جنس بالنگو (Lallemantia)به عنوان عوامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس معنی دار بودن اثر تاریخ کاشت، کود نیتروژن، گونه گیاهی و اثر متقابل هر سه تیمار را بر روی عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، شاخص سطح برگ، محتوای کلروفیل برگ، محتوای پروتئین، نیتروژن و موسیلاژ بذر، و کارایی جذب، مصرف و استفاده نیتروژن نشان داد. کشت پاییزه در مقایسه با کشت بهاره بیشترین تأثیر مثبت و افزایشی را بر روی صفات مورد بررسی به جز میزان نیتروژن بذر داشت. نتایج نشان داد که مصرف16 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در هر دو تاریخ کشت موجب افزایش خصوصیات کمی و کیفی هر دو گونه بالنگو نسبت به شرایط عدم مصرف کود شد. افزایش مصرف کود نیتروژن نسبت به شرایط عدم مصرف کود موجب افزایش کارایی جذب و استفاده نیتروژن در کشت پاییزه و بهاره در هر دو گونه بالنگو شد. افزایش مصرف کود نیتروژن در کشت پاییزه موجب افزایش کارایی مصرف نیتروژن هر دو گونه بالنگو شد، اما در کشت بهاره کارایی مصرف نیتروژن در شرایط عدم مصرف کود نسبت به مصرف سطوح مختلف کود نیروژن بالاتر بود. بالنگو شهری در مقایسه با بالنگو شیرازی در هر دو تاریخ کشت واکنش مثبت بیشتری به کود نیتروژن نشان داد.

به منظور بررسی تأثیر روش های حاصلخیزی خاک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L. ) در چین های مختلف، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج (استان البرز) در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان برداشت و روش های حاصل خیزی خاک بودند. نتایج نشان داد که چین اول دارای ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و شاخص سطح برگ و چین دوم دارای وزن خشک بوته و محتوی کلروفیل بیشتری بود. با حاصل خیزی خاک، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک بوته، شاخص سطح برگ، محتوی کلروفیل، عملکرد اسانس و جذب عناصر غذایی افزایش معنی دار پیدا کرد. بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی از کاربرد تیمار 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 96 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به دست آمد. حداکثر وزن خشک بوته را تلفیق 20 تن کود دامی در هکتار با 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 64 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 80 کیلوگرم در هکتار پتاسیم به خود اختصاص داد. بالاترین عملکرد اسانس از تیمار 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 96 کیلوگرم در هکتار فسفر+ 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم حاصل شد که با تیمارهای 40 تن در هکتار کود دامی، تلفیق 30 تن در هکتار کود دامی با میکوریزا و تلفیق 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن+ 32 کیلوگرم در هکتار فسفر+40 کیلوگرم در هکتار پتاسیم با 30 تن در هکتار کود دامی در یک گروه آماری قرار داشت. براساس نتایج، با روش تغذیه تلفیقی و استفاده از کودهای زیستی و آلی می توان به عملکرد کمی و کیفی مطلوبی در گیاه زوفا دست یافت.

شوری یکی از مهم ترین تنش های غیرزنده محیطی و محدود کننده رشد و تولید گیاهان می باشد. از طرفی، سیلیسیوم (Si) دومین عنصر فراوان در خاک است و موجب کاهش تنش های زیستی و غیرزیستی در گیاهان می گردد. بدین منظور، در این تحقیق، اثر سیلیکون و نانوسیلیکون (50 و 100 میلی گرم در لیتر) بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita L. ) تحت تنش شوری در سطوح مختلف کلرید سدیم (صفر، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) در گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در سه تکرار در سال 1398بررسی شد. نتایج نشان داد که تنش شوری به طور معنی داری موجب کاهش وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه و محتوای کلروفیل، فنل کل و پروتئین شد. فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز و درصد اسانس در سطوح مختلف شوری متفاوت بود. میزان پرولین نیز در اثر تیمار کلرید سدیم 100 میلی گرم در لیتر به طور معنی داری افزایش یافت. تیمار گیاهان با سطوح مختلف سیلیکون و نانوسیلیکون موجب کاهش اثرات منفی تنش شوری در شاخص های مورد ارزیابی گردید. تیمار نانوسیلیکون100 میلی گرم در لیتر بیشترین مهار اثرات تنش شوری بر شاخص های رشد، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و درصد اسانس را نشان داد. لذا با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر می توان محلول پاشی سیلیکون و نانوسیلیکون را جهت کاهش اثرات منفی تنش شوری در گیاه نعناع فلفلی توصیه نمود.

دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه های طبیعی جمع آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی کشت شد. سرشاخه های گل دار در زمان گلدهی کامل جمع آوری و پس از خشک کردن در دمای محیط، اسانس آنها با روش تقطیر با آب استخراج، و با دستگاه GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیت های N. cataria بین 0. 02 (کرج) تا 0. 50% (اراک) متغیر بود. 23 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد و ترکیب غالب در تمام جمعیت ها از ایزومرهای نپتالاکتون بود. نپتالاکتون III(a4-آلفا، 7-بتا، a 7-آلفا نپتالاکتون)، 44. 4 (کرج) تا 91. 6% (اراک) از اسانس و نپتالاکتونI (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 0. 8 (کرج) تا 15. 9% (بافق1) از اسانس را به خود اختصاص دادند. نپتالاکتونII (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) فقط در جمعیت بافق2 (21. 2%) مشاهده شد. میزان 8، 1-سینئول در اسانس جمعیت های مختلف N. cataria از 0. 4 (تفت1) تا 12. 8% (کرج) متغیر بود. بازده اسانس در جمعیت های N. bracteata بین 0. 02 (اردکان) و 0. 80% (تفت 2) بود. 27 ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شدند و ترکیب های عمده، 8، 1-سینئول (1. 0، 9. 6 و41. 0 درصد به ترتیب در جمعیت های طبس، اردکان و تفت2) و ژرانیل استات (0. 9، 3. 4 و 39. 8 درصد به ترتیب در جمعیت های طبس، تفت2 و اردکان) بودند. به طور کل، نتایج نشان داد که جمعیت های N. cataria همگی از یک کموتایپ، اما جمعیت های N. bracteata از دو کموتایپ (کموتایپ ژرانیل استات و کموتایپ 8، 1-سینئول) بودند.

گیاه مردم نگاری ثبت اطلاعات غیرمکتوب سنتی برای بهره برداری منطقی از منابع و حفاظت مؤثر از تنوع زیستی و اطلاعات فرهنگی در هر جامعه است. پژوهش پیش رو با هدف ثبت دانش بومی مردم محلی روستای جوبن در شهرستان رودبار استان گیلان در زمینه استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی انجام شد. اطلاعات پژوهش با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختارمند با 35 خبره محلی به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از الگوهای آمار توصیفی مانند شاخص فراوانی نسبی نقل قول، شاخص ارزش استفاده و شاخص اهمیت فرهنگی استفاده شد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه، 34 گونه گیاهی از 19 خانواده برای مصارف درمانی و خوراکی استفاده می شوند. گیاهان خانواده های چتریان (Apiaceae)، نعناعیان (Lamiaceae) و کاسنیان (Asteraceae) به ترتیب با فراوانی های 19، 16 و 9 درصد، بیشترین کاربرد را در منطقه داشتند. مهمترین گیاهان دارویی در منطقه به ترتیب پنیرک، گل گاوزبان ایرانی، گزنه، زولنگ (چوچاق) و رازیانه بودند که بیشترین مقدار شاخص های اهمیت فرهنگی و فراوانی نسبی نقل قول را در بین گیاهان دارویی منطقه داشتند. همچنین یافته ها حاکی از آن بود که بیشترین هدف استفاده درمانی مردم از گیاهان، در مورد بیماری های گوارشی بود که عمدتا به شیوه خوراکی در طبخ غذاها استفاده می شدند. به طور کل، مردم روستای جوبن دانش غنی در ارتباط با استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی دارند و این آگاهی از نسل ها پیش در منطقه وجود داشته است.

به منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی، محلول پاشی نانوکود روی و اسید سالیسیلیک بر عملکرد و اجزای عملکرد رازیانه (Foeniculum vulgare Mill. ) آزمایشی در دو سال 1397 و 1398 در استان همدان، شهرستان رزن، روستای سلطان آباد به صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل رژیم های آبیاری در سه سطح بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید کم آبی بود که به ترتیب در سطوح مذکور آبیاری پس از 50، 75 و 100 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A انجام شد. عامل فرعی شامل نانوکود در دو سطح (بدون کود و محلول پاشی نانوکود روی) با محلول پاشی اسید سالیسیلیک در چهار سطح (صفر، دو، چهار و شش میلی مولار) بود که به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفت. تنش خشکی سبب کاهش تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، وزن هزاردانه و عملکرد دانه و افزایش درصد اسانس شد. بیشترین تعداد چترک در چتر از تیمار تنش خشکی 100 میلی متر، همراه با کاربرد نانوکود روی و اسیدسالیسیلیک با غلظت چهار میلی مولار بدست آمد. کاربرد نانوکود روی در سطوح آبیاری 50، 75 و 100 میلی متری به ترتیب سبب افزایش 14، 3. 5 و 4. 5 درصد عملکرد دانه شد. غلظت شش میلی مولار اسید سالیسیلیک بیشترین درصد اسانس (2. 8%) را داشت. کاربرد نانوکود روی در سطوح آبیاری 50، 75 و 100 میلی متری به ترتیب سبب افزایش 6، 2. 9 و 9. 9 درصدی میزان اسانس شد.

از آنجا که سرزمین ایران همواره با نوسان و کاهش نزولات آسمانی روبرو بوده و از سوی دیگر برداشت های بی رویه از منابع آب به کاهش شدید منابع آب زیرزمینی منجر شده است، کشت گیاهان دارویی می تواند به خروج از وضعیت بحران کم آبی کمک نماید. این پژوهش با هدف تعیین تناسب اکولوژیک کشت چهار گونه دارویی شامل گل محمدی (. Rosa damascena Mill)، زعفران (Crocus sativus L. )، آویشن (Thymus vulgaris L. ) و اسطوخودوس (Lavandula angustifolia L. ) در 36 دشت واقع در حوضه آبریز دریاچه نمک انجام شد. روش شناسی پژوهش شامل جمع آوری، بازسازی و کنترل کیفی اطلاعات و شبیه سازی اقلیمی، محاسبه شاخص های اگروکلیماتولوژی و برآورد سهم کشاورزی از منابع آبی به تفکیک هر دشت و همچنین برآورد نیاز آبی گیاه، تعیین بیلان رطوبتی، تهیه لایه های مطلوبیت و عدم مطلوبیت کشت و در نهایت روی هم گذاری لایه ها و تولید اراضی زراعی مناسب برای کشت این گیاهان بود. شبیه سازی اقلیمی با روش بازنمونه گیری هدفمند برای تولید سناریوهای مختلف طی دوره 2011-2035 انجام شد. همه مدل ها تحت سناریوهای مختلف، کاهش بارندگی و افزایش دمای بیشینه و کمینه را پیش بینی کردند. مدل EC-EARTH تحت سناریوی RCP2. 6 بیشترین درصد کاهش بارندگی (حدود 23%) و بیشترین افزایش دما را پیش بینی کرد. اراضی کشاورزی دشت شریف آباد، بخش های شمالی اراضی کشاورزی دشت قم-کهک، اراضی شرقی دشت ساوه، اراضی شمالی دشت کاشان و اراضی جنوبی دشت ورامین به دلیل شوری و تنش گرمایی برای کشت هر چهار گونه نامطلوب بودند. کشت زعفران و گل محمدی در بیشتر دشت های حوضه آبریز دریاچه نمک وضعیت مطلوب یا بسیار مطلوب داشت.

به منظور ارزیابی صفات کمّی و کیفی گیاه خوشاریزه عطری (Echinophora platyloba DC. ) تحت تأثیر روش های مختلف خشک کردن تحقیقی در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل گیاه تازه، خشک کردن گیاه در سایه و آفتاب، آون 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، آون خلأ 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، میکروویو 200، 400 و 600 وات بودند. به این منظور بخش هوایی گیاه در خرداد ماه از ارتفاعات شهرستان تویسرکان جمع آوری شد و تحت تأثیر روش های مختلف خشک کردن قرار گرفت. اسانس گیری به وسیله دستگاه کلونجر انجام شد و بعد اجزای اسانس به وسیله دستگاه گازکروماتوگرافی جرمی مشخص شدند. یافته های این تحقیق نشان داد که روش های مختلف خشک کردن گیاه خوشاریزه عطری تأثیر معنی داری بر درصد اسانس و تمامی اجزای اسانس داشت و روش میکروویو 400 وات دارای بیشترین میزان بازده اسانس بود، ولی روش مناسبی برای حفظ ترکیب های مؤثره در این گیاه نبود. روش خشک کردن در سایه با وجود طولانی بودن مدت زمان خشک کردن، مناسب ترین روش در حفظ ترکیب های شیمیایی اسانس در گیاه خوشاریزه عطری بود. دامنه تغییرات درصد اسانس در این تحقیق بین 0. 39-0. 06% بود. طبق نتایج بدست آمده دامنه تغییرات عمده اسانس گیاه خوشاریزه عطری ازجمله ترانس بتا-اوسیمن 57. 52-34. 16%، آلفا-فلاندرن 16. 52-8. 87%، سیس اوسیمن 4. 57-1. 69%، بتا-فلاندرن 9. 24-2. 08%، پی سیمن 5. 05-1. 53%، بتا-پینن 1. 94-0. 73%، آلفا-پینن 5. 15-1. 83%، ولوتون 3. 78-0. 39%، ترانس کاروئول 1. 92-0. 38%، لینالول 3. 57-0. 72% و دی جرماکرن 4. 91-1. 67% بود.