دانشور رفتار
سال:1388 | دوره:16 | شماره:36 (ویژه مقالات علوم تربیتی 12) |تعداد مقالات:8

هدف این پژوهش، تعیین رابطه سلامت سازمانی مدارس با فرسودگی شغلی دبیران راهنمایی است. متغیر پیش بین سلامت سازمانی مدرسه، با هفت بعد یگانگی نهادی، نفوذ مدیر، ساخت دهی، مراعات، حمایت منابع، روحیه و تاکید علمی و متغیر ملاک (معیار) فرسودگی شغلی با سه بعد خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی در نظر گرفته شده است. به منظور اندازه گیری متغیر ها از دو پرسشنامه1 - پرسشنامه سلامت سازمانی هوی و همکارانش (O.H.I) و 2- پرسشنامه فرسودگی شغلی مزلچ و جکسون (M.B.I) استفاده شده است. جامعه آماری300  نفر دبیر مدارس راهنمایی شهرستان مهاباد در سال تحصیلی 87 - 86 در نظر گرفته شده است و از میان آن ها 170 نفر با روش طبقه ای انتخاب شدند. پس ازپخش پرسشنامه ها 165 پرسشنامه برگشت داده شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روش تحقیق این پژوهش همبستگی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها آزمون ضریب همبستگی پیرسون و جزئی، رگرسیون دو متغیره و چند متغیره، آزمونT  مستقل و تحلیل واریانس یکراهه استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داده است که بین دو متغیر سلامت سازمانی مدرسه و فرسودگی شغلی دبیران رابطه معکوس و معنادار وجود دارد (r=0.34 و P<0.01) همچنین با ثابت نگه داشتن متغیرهای تعدیل کننده (جنسیت، سن، سابقه خدمت و مدرک تحصیلی) رابطه دو متغیر سلامت سازمانی و فرسودگی شغلی معکوس و معنادار به دست آمد. نتایج پژوهش نشان دادکه فرسودگی شغلی با بعد نفوذ مدیر (r=-0.08 و P>0.05) رابطه معناداری ندارد. اما با ابعاد یگانگی نهادی (r=-0.35 و P<0.01)، رعایت (r=-0.26 و P<0.01)، ساخت دهی (r=-0.37 و P<0.01)، حمایت منابع (r=-0.34 و P<0.01) روحیه (r=-0.65 وP<0.01 ) و تاکید علمی (r=-0.56 و P<0.01) در سطح 0.01 همبستگی معکوس و معناداری را نشان داده است. در مجموع تجزیه و تحلیل یافته ها نشانگر آن است که از طریق سلامت سازمانی و ابعاد آن می توان به به تبیین و پیش بینی فرسودگی شغلی دبیران پرداخت. بنابراین محققین و مدیران سطوح مختلف سازمان های آموزشی باید بیش از پیش به سلامت سازمانی مدارس توجه کنند و در این راستا پیشنهادهایی جهت سالم سازی جو مدارس ارایه شده است.

عملکرد تحصیلی دانش آموزان از موضوعاتی است که توجه بسیاری از محققان تربیتی را جلب کرده است. از عوامل موثر در عملکرد تحصیلی، شیوه تدریس معلمان و نوع و میزان ارتباط معلمان با دانش آموزان می باشد. بررسی فرایند تدریس معلمان با استفاده از مشاهده مستقیم و کدبرداری از جریان تدریس برای تعیین نوع ارتباط و تحلیل کیفیت تدریس از دهه های 50 و 60 رایج گردید که امروزه محققان زیادی از روش مشاهده مستقیم و کدبرداری مقوله ای استفاده می نمایند. در این پژوهش 60 کلاس (دبیر) از سه رشته متوسطه نظری (ریاضی - فیزیک، علوم تجربی، و ادبیات و علوم انسانی) از نواحی پنجگانه آموزش و پرورش شهر تبریز در سال تحصیلی 83 - 1382 به شیوه نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و بررسی شدند. برای بررسی و تجزیه و تحلیل از شیوه تجزیه و تحلیل ارتباط کلامی فلندرز استفاده شده است. نتایج حاصل از مشاهده مستقیم فرایند تدریس نشان داد که دبیران به میزان کم از تدریس غیرمستقیم استفاده می نمایند. تفاوت معناداری بین میزان استفاده از تدریس غیرمستقیم در سه رشته متوسطه نظری مشاهده نگردید (F=1.245، P=0.269>0.05). همچنین میزان سابقه تدریس دبیران در استفاده از تدریس غیرمستقیم تاثیر ندارد.در هیچ یک از عوامل دهگانه تعیین شده توسط فلندرز، جزء عامل دوم (ترغیب و تشویق) در بین دبیران در سه رشته متوسطه نظری تفاوت معناداری وجود ندارد. ولی دبیران رشته علوم انسانی نسبت به دو رشته دیگر دانش آموزان خود را ترغیب و تشویق می نمایند. نهایتا همبستگی معناداری بین تدریس غیرمستقیم و پیشرفت تحصیلی مشاهده نشد (r=0.125،P=0.341>0.05 )، ولی بین تدریس مستقیم و پیشرفت تحصیلی، همبستگی منفی وجود دارد (r=-0.55، P=0.000<0.05).

در این پژوهش، میزان اثربخشی برنامه درسی تربیت سیاسی مقطع متوسطه از دیدگاه دبیران و دانش آموزان این مقطع در شهرستان کاشان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. با توجه به نقش و اهمیت تربیت سیاسی در ابعاد فردی و اجتماعی، این تحقیق کوشیده است تا میزان توفیق و موفقیت برنامه درسی تربیت سیاسی مقطع متوسطه را از دیدگاه دبیران و دانش آموزان مشخص سازد. جامعه آماری این پژوهش، دبیران و دانش آموزان متوسطه شهرستان کاشان در سال تحصیلی 87 - 86 بوده که از طریق روش نمونه گیری خوشه ای، 350 دانش آموز و 350 دبیر انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد) و برای تحلیل استنباطی داده ها از آزمون t استیودنت استفاده شده است. یافته های حاصل از این تحقیق مبین آن است که میان دیدگاه های دبیران و دانش آموزان در مورد میزان اثربخشی برنامه درسی تربیت سیاسی مقطع متوسطه تفاوت معنادار آماری وجود دارد. ضمن آنکه اطلاعات به دست آمده نشان داد که این برنامه از نظر دانش آموزان کاملا غیر اثربخش است.

صلح یکی از اصول و ارزش های زندگی است. صلح لحظه های صادقانه و صمیمی هر انسان است که می تواند در زندگی خود و در زندگی اجتماعی آن را تجربه کند. صلح، پیش شرط عمده تداوم حیات زندگی انسانی، نسل ها و ملیت ها است، به عبارتی بقاء نوع بشر به عنوان یک کل، اکنون به حفظ صلح و ایجاد صلح وابسته است و ضروری است که آموزش، هم شرایط و لوازم بروز جنگ و خشونت را افشا کند و هم راه هایی را که باعث تعدیل این وضعیت و خشونت می شود را افشا کند و هم راه هایی را که باعث تعدیل این وضعیت و حتی غلبه بر آن می شود، مطرح کند.اسناد و مدارک جمهوری اسلامی ایران که شامل سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران (1383)، اهداف کلی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران (1385) و اهداف دوره متوسطه (1385) است در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی ها به ویژه در برنامه ریزی های آموزش و پرورش اهمیت بسزایی دارد لذا در این پژوهش اسناد و مدارک جمهوری اسلامی ایران از لحاظ پردازش به مولفه های هفتگانه آموزش صلح یونسکو مورد بررسی قرار گرفته اند. مولفه های مورد مطالعه که از مولفه های آموزش صلح یونسکو هستند، عبارتند از: حقوق بشر و دموکراسی، تعاون و همبستگی، حفظ فرهنگ ها، خود و دیگران، جهان وطنی، حفاظت از محیط زیست و معنویت.روش تحقیق در این پژوهش از نوع کیفی است که به تحلیل محتوای اهداف سند چشم انداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی ایران، اهداف کلی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و اهداف دوره متوسطه می پردازد.آموزش و پرورش تنها نهاد رسمی است که مسوولیت تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان را بر عهده دارد و در نظام آموزشی کشور ما، مطالب تدوین شده در کتاب های درسی به عنوان محور اصلی برنامه آموزشی قلمداد می شود و باید بر اساس اهداف مندرج در اسناد و مدارک باشد. در سند چشم انداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی ایران مولفه های حقوق بشرودموکراسی، تعاون و همبستگی، حفظ فرهنگ ها دارای بیشترین فراوانی می باشد و به مولفه انترناسیونالیسم توجهی نکرده است. در اهداف کلی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران مولفه خود و دیگران دارای بیشترین فراوانی و مولفه های حقوق بشرودموکراسی، تعاون وهمبستگی، انترناسیونالیسم، حفاظت از محیط زیست، معنویت کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. در اهداف دوره متوسطه بیشترین فراوانی مربوط به مولفه خود و دیگران و کمترین فراوانی مربوط به مولفه های انترناسیونالیسم و حفاظت از محیط زیست می باشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی گروهی از عوامل مرتبط با کاهش انگیزه تحصیلی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی می باشد. نمونه آماری تحقیق شامل 312 نفر از دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده پردیس و دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در سال تحصیلی 86 - 1385 می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شده بودند. روش پژوهش همبستگی بوده و برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته، آزمون انگیزه تحصیلی، پرسشنامه سلامت روانی، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ، امیدواری، مقیاس حمایت اجتماعی، پرسشنامه استرسورهای دانشجویی استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان داد که 56 نفر (17.9 درصد) دارای انگیزش تحصیلی بسیار پایین هستند، 249 نفر (79.8 درصد) دارای انگیزش تحصیلی متوسط هستند و فقط 7 نفر (2.2 درصد) از انگیزش تحصیلی بالایی برخوردارند. همچنین نتایج به دست آمده با استفاده از تجزیه و تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که متغیرهای مورد مطالعه توانایی پیش بینی انگیزش تحصیلی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی را دارد. با توجه به نتایج، متغیرهای عزت نفس (P<0.001)، بومی بودن (P<0.001)، تحصیلات پدر (P<0.001)، تحصیلات مادر (P<0.001)، استرسورهای خوابگاه و استرسورهای محیط به عنوان عوامل درون سازمانی (P<0.001)، جنسیت (P<0.05)، و امیدواری (P<0.05) به ترتیب اولویت می توانند انگیزش تحصیلی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی را پیش بینی کنند و سهم عزت نفس در پیش بینی انگیزش تحصیلی بالاتر از سایر متغیرها است.

مقاله حاضر به بررسی آرا و اندیشه های فلسفی – تربیتی دکتر محمد باقر هوشیار و مقایسه آن با آرا و اندیشه های برخی از صاحبنظران معاصر می پردازد. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل اسنادی بوده و در این جهت کلیه منابع و مراجع موجود و مرتبط با آرا و اندیشه های هوشیار و همچنین آرا سایر دانشمندان تربیتی معاصر مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها که حاصل بررسی نه سوال پژوهشی است نشان می دهد که مبنای اصلی اندیشه فلسفی و تربیتی هوشیار انسان است. انسان مخلوق خداست و برای رسیدن به خدا تلاش می کند این نکته محوری در آرا تربیتی هوشیار نیز نقش اصلی را ایفا می کند. براین اساس حاصل نظام تربیتی هوشیار انسانی است که به تدریج و از طریق یک برنامه تربیتی جامع به کمال مورد نظر رسیده است. اندیشه های تربیتی هوشیار از چنان جامعیتی برخوردار است که پاسخگوی بسیاری از مسایل تعلیم و تربیت معاصر نیز می باشد. در بخش پایانی مقاله به مقایسه اندیشه فلسفی و تربیتی هوشیار با برخی اندیشه های معاصر پرداخته شده است.