آفات و بیماریهای گیاهی
سال:1398 | دوره:87 | شماره:1 (پیاپی 108) |تعداد مقالات:13

به منظور ارزیابی سمیت زهر عقرب Hottentotta saulcyi علیه کرم ساقه خوار نیشکر (Sesamia nonagrioides)، درصد مرگ و میر لاروها، فعالیت آنزیم های سم زدایی و تغییرات هیستوپاتولوژی بافت های سزمیا مورد بررسی قرار گرفت. سم به لارو ها در پنج دوز مختلف 15/0، 35/0، 5/0، 75/0 و 1 میکروگرم (پانزده لارو به ازای هر دوز) تزریق شد و دوزهای که در طول آزمایش سبب مرگ و میر لاروها شده بودند ثبت شدند. این مطالعه نشان داد که زهر H. saulcyi قادر به ایجاد نشانه های ظاهری بوده که در نهایت منجر به مرگ لارو های مسموم شده گردید. علاوه بر این، این سم به شدت فعالیت گلوتاتیون S-transferases (GST) را مهار کرد. داده های این آزمایش نشانگر وجود رابطه بین فعالیت آنزیم GST و مرگ و میر لارو می باشد، به طوری که غیر فعال شدن این آنزیم توسط زهر عقرب ممکن است مسئول افزایش مرگ و میر لارو باشد. در این مطالعه، آسیب های غشای روده و لوله های مالپیگی با استفاده از روش های هیستوپاتولوژیکی بررسی شد. در اثر مسمومیت، تغییرات هیستوپاتولوژیکی واضحی در تمام لاروهای تزریقی با دوز 1 میکرولیتر سم مشاهده شد، از جمله تجزیه و بهم خوردن ساختار سلول های غشای روده میانی که با کاهش پیشرونده غشای پریتروفی و ناپدید شدن میکرو ویلی ها همراه بود.

هدف از این تحقیق، مقایسه تأثیر قارچ مایکوریز آربوسکولار Funneliformis mosseaeبر فعالیت آنزیم های دفاعی تولید شده در اثر حمله نماتد مولد گره Meloidogyne incognita به ریشه خیار ارقام متحمل (سوپردومینوس) و حساس (دانیتو) بوده است. به این منظور آزمایشی در گلخانه با چهار تیمار و چهار تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی (طرح خرد شده در زمان) انجام گرفت. ابتدا گیاهچه های خیار در خاک سترون پرورش یافت. به تیمارهای حاوی مایکوریز میزان 75 گرم زادمایه قارچ در هر کیلوگرم خاک اضافه گردید. 45 روز بعد از مایه زنی قارچ مایکوریز، تعداد 1500 عدد لارو سن دوم در هر کیلوگرم خاک اضافه شد. تغییرات کمی آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در روزهای دوم، چهارم، ششم و هشتم بعد از مایه زنی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در تیمار مایه زنی شده با نماتد، میزان فعالیت آنزیم های مذکور به نسبت گیاه شاهد افزایش یافت. در تیمار قارچ مایکوریز به تنهایی، میانگین فعالیت آنزیم ها در تمام زمان ها، بالاتر از میانگین شاهد و تیمار نماتد بود. در هر دو رقم، در تیمار نماتد به همراه قارچ مایکوریز، فعالیت آنزیم های مذکور به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت. به طور کلی، میزان فعالیت آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در رقم متحمل به طور قابل ملاحظه ای بیش تر از رقم حساس در همان تیمارها و روزهای اندازه گیری بود که می تواند با نقش این آنزیم ها در افزایش تحمل نسبت به نماتد ارتباط داشته باشد. تأثیر قارچ مایکوریز در افزایش مقادیر آنزیم های دفاعی در تیمارهای مورد بررسی از دیگر نتایج این تحقیق به شمار می رود.

سیب زمینی و پیاز در منطقه فریدن استان اصفهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بیماری خال سیاه یا آنتراکنوز از بیمارهای مهم این محصولات می باشد. در این پژوهش، از مزارع سیب ژمینی و پیاز مشکوک به بیماری خال سیاه مناطق: فریدن، داران، دامنه، چادگان، رزوه و آشجرد استان اصفهان نمونه برداری شد. نمونه ها شامل بافت های آلوده سیب زمینی (طوقه، ساقه، برگ و غده) و پیاز (برگ و فلس) بودند. ویژه گی های ریخت شناختی، مولکولی و بیماری زایی گونه های جنس Colletotrichum به دست آمده بررسی شد. براساس ویژه گی های ریخت شناختی 170 جدایه مربوط به جنس Colletotrichum تشخیص داده شد. 120جدایه گونه C. coccodesاز سیب زمینی و 50 جدایه C. circinansاز پیاز جدا شد. تعداد 35 جدایه از بین 170 جدایه مذکور به طور تصادفی انتخاب و محصول حاصل از تکثیر نواحی ITS آنها تعیین توالی شد. علائم بیماری در پیاز سفید پس از گذشت یک ماه از مایه زنی با جدایه های گونه C. circinansمشاهده شد، اما مایه زنی جدایه های گونه C. coccodesجدا شده از سیب زمینی به بوته های پیاز موجب بروز هیچ علائمی در آنها نشد. از طرف دیگر، مایه زنی جدایه های گونه. C. coccodes در سیب زمینی موجب ایجاد علائم بیماری شد و بیماری زایی آن اثبات شد، اما جدایه های گونه C. circinansجدا شده از پیاز هیچ علائمی روی گیاه سیب زمینی ایجاد نکرد. نتایج حاصل از مایه زنی تقاطعی این دو گونه روی سیب-زمینی و پیاز می تواند در کنترل بیماری مؤثر باشد.

در این تحقیق بر همکنش دو جدایه Zin1 و Zin2، به ترتیب متعلق به زیر گروه های I و II ویروس موزائیک خیار (CMV)، روی بوته های Nicotiana rustica مطالعه شد. پس از مایه زنی مکانیکی انفرادی و دوگانه جدایه های خالص ویروس روی برگ های توتون، نرخ آلودگی و غلظت نسبی هر جدایه به روش آزمون الایزای کمی در شش بازه زمانی مختلف پس از مایه زنی در تیمارهای مختلف بررسی شد. تحلیل آماری داده های تکرار شونده نشان داد که متغیرهای بازه زمانی و تیمار روی فراوانی ردیابی و غلظت نسبی هر دو جدایه تأثیر معنی داری (05/0p<) داشت. در تیمارهای دوگانه مایه زنی، نسبت غلظت هر جدایه در گیاهان دوگانه آلوده به تک آلوده (D/S) کمتر از یک بود. در مقاطع زمانی 5، 10 و 18 روز پس از مایه زنی (dpi)، غلظت نسبی هر جدایه در تیمار تک مایه-زنی با اختلاف معنی داری (01/0p<) بیش از تیمارهای دوگانه مایه زنی بود. نتایج آزمون وسترن بلات نیز حاکی از افزایش غلظت ویروس در dpi 18 بود. این نتایج بیانگر برهمکنش دگرپادی بین جدایه های دو زیرگروه این ویروس می باشد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که برخلاف شاخص های ناحیه زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) و غلظت کلروفیل، شاخص های شدت بیماری (DSI)، ارتفاع و وزن تر بوته ها بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری نشان دادند. در آزمون های انتقال جدایه ها با شته جالیز از منابع تک و دوگانه آلوده هر جدایه، اختلاف معنی داری بین نرخ انتقال (T) و کارایی انتقال تک شته (P*) هر جدایه مشاهده نشد.

مگس گلرنگAcanthiophilus helianthi آفت مهم گلرنگ است که می تواند عملکرد محصول را تا 25 درصد کاهش دهد. به منظور بررسی واکنش ارقام مختلف گلرنگ به مگس گلرنگ در تاریخ های کاشت متفاوت، طی سه سال متوالی (1385 تا 1388) تحقیقی در قالب یک طرح اسپلیت اسپلیت پلات در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوتر آباد اصفهان اجرا شد. فاکتور اصلی سمپاشی در دو سطح (سمپاشی شده و سمپاشی نشده)، فاکتور فرعی تاریخ کاشت در 8 سطح (ز 15 اسفند تا 31 خرداد)و فاکتور فرعی رقم در سه سطح ("اراک"، "صفه" و "گلدشت") بود. نمونه برداری در 5 نوبت منطبق بر مراحل رشدی گلرنگ انجام شد. در هر نمونه برداری فاکتورهای درصد طبق های آلوده، درصد دانه های خسارت دیده و تعداد لارو در طبق شمارش شد. نتایج نشان داد که تاریخ های کاشت مورد بررسی از نظر سه فاکتور مذکور با یکدیگر اختلاف معنی دار دارند. بیشترین و کمترین درصد طبق های آلوده به ترتیب در تاریخ های کاشت دیر هنگام (اول تا 31 خرداد) و زود هنگام (15 اسفند تا اول اردیبهشت) ثبت شد. بیشترین و کمترین تعداد لارو در طبق و بالاترین و پایین ترین درصد دانه های خسارت دیده به ترتیب در آخرین تاریخ کاشت (31 خرداد) و تاریخ های کاشت زود هنگام (15 اسفند تا 15 فروردین) مشاهده شد. ارقام مورد بررسی نیز از نظر سه فاکتور مورد بررسی با یکدیگر اختلاف معنی دار داشتند. رقم گلدشت بیشترین میزان آلودگی طبق به لارو و بالاترین درصد دانه های خسارت دیده را داشت. پیشنهاد می شود که برای کنترل مگس گلرنگ در منطقه مورد بررسی از ارقام اراک و صفه در کشت بهاره (تاریخ کاشت های 15 اسفند تا 15 فروردین) استفاده شود.

شب پره جوانه خوار مرکبات، Archips rosanus (Linnaeus) از آفات مهم درختان مرکبات در استان مازندران می باشد. این پژوهش در قالب دو آزمایش جداگانه در باغ مرکبات واقع در روستای مقری کلا از توابع شهرستان بابلسر انجام شد. آزمایش اول جهت بررسی تأثیر کاربرد روغن معدنی بر میزان خسارت در زمان گلدهی در تاریخ 11/1/95 در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تیمار شامل روغن معدنی 5/1 درصد، آبامکتین (8/1 درصد EC) با غلظت 750 میلی لیتر در هزار لیتر آب و شاهد (بدون پاشش) و در سه تکرار انجام شد. آزمایش دوم به منظور بررسی تأثیر کاربرد روغن معدنی بر تولید میوه در زمان گلدهی مشابه آزمایش اول بود. نتایج آزمایش اول نشان داد بعد از محلول پاشی، تیمارهای مورد مطالعه از نظر تعداد جوانه آلوده به ازای هر درخت از نظر آماری در سطح یک درصد معنی دار بود (01/0 >p). مقایسه میانگین جوانه های آلوده در هر درخت به ترتیب در شاهد، آبامکتین و روغن معدنی a33/21، b22/9 و b89/8 عدد بود. نتایج آزمایش دوم نیز نشان داد میزان تولید میوه مربوط به تیمارهای شاهد، روغن معدنی و آبامکتین به ترتیب با میانگین های a34/128، a54/125 و a81/122 کیلوگرم به ازای هر درخت اختلاف معنی داری با هم نداشتند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد کاربرد روغن معدنی و حشره کش آبامکتین در زمان گل دهی تأثیر سوئی بر تولید میوه نداشته و قادر به کنترل A. rosanus می باشد.

در این تحقیق فون رده پادمان مناطق مختلف شهر کرمان و حومه در طی سال های 1396-1394 بررسی شد. نمونه های متعددی از خاک و خاکبرگ مناطق فوق برداشته شد و پادمان موجود توسط قیف برلیز جمع آوری و جداسازی شد. در مجموع 22 گونه متعلق به 18 جنس، شش خانواده و سه راسته شناسایی شد. یک جنسAcheroxenylla Ellis, 1976 و دو گونهEntomobrya indica (Baijal, 1955) وDrepanura kirgisica Martynova, 1971 برای اولین بار از ایران گزارش شدند. اکثر گونه ها برای اولین بار از کرمان گزارش می شوند. لیست گونه ها به همراه اطلاعات جمع آوری گونه ها، توصیف جنس و گونه های جدید به همراه شکل ارائه شده است.

رابطة بین انبوهی جمعیت پوره ها و حشرات کامل سن معمولی گندم، Eurygaster integriceps، و درصد سن زدگی دانه ها ، در شرایط طبیعی زارعین، معیاری را برای تعیین تراز زیان اقتصادی (EIL) مشخص می کند. بدین منظور در استان های آذربایجان غربی و لرستان هریک سه مزرعة دیم از ارقام سرداری و آذر2 طی سه سال بررسی شد. نمونه برداری از انبوهی جمعیت پوره ها و حشرات کامل سن، به دو روش کادراندازی و تورزنی (هریک در 25 کرت بیست متر مربعی) در ماه آخر رشد گندم صورت پذیرفت. سپس نز دیک برداشت محصول در هر کرت با نمونه گیری از ده سنبلة گندم درصد سن ز دگی دانه ها تعیین شد. از آزمون های همبستگی (correlation) و رگرسیون رابطة میان میانگین انبوهی جمعیت سن و درصد سن ز دگی در کرت ها در ارقام یادشده به دست آمد. داده ها به کمک مدل های مختلف توسط نرم افزار TableCurve 2D برازش داده شد. برای رقم سرداری مدل های نمایی (در کادر و تور) و برای رقم آذر2 مدل های توانی (کادر) و نمایی (تور) برازش بهتری را نشان دادند. میانگین انبوهی جمعیتی که بتواند خسارت دو درصد به دانه های گندم وارد کند در ارقام سرداری و آذر2 به ترتیب برای کادر 25/3 و 88/2 عدد سن در متر مربع و برای تور 3/4 و 82/2 عدد سن در پنج عدد تور یک طرفه برآورد شد. بر این اساس تراز زیان اقتصادی پوره ها و حشرات کامل نسل بهاره سن گندم برای سطوح مختلف سن زدگی دانه ها بحث شد.

در این پژوهش تأثیر دزهای پایین پرتوی گاما (10، 20 و 30 گری) به تنهایی و همچنین همراه با اسید سالیسیلیک و حرارت غیرمستقیم بر ویروس بذرزاد موزاییک معمولی لوبیا (BCMV)، بررسی شد. بذور لوبیای رقم تجاری "صدری" دارای آلودگی بذرزاد به ویروس BCMV کشت شدند. گیاهچه های آلوده و عاری از ویروس بر اساس آزمون الایزای غیرمستقیم (PTA-ELISA) تفکیک و از آن ها بذرگیری شد. نتایج نشان داد که شاخص های رشدی در گیاهچه های آلوده و عاری از ویروس (شاهد) تیمار شده با تابش گاما به تنهایی و نیز همراه با اسید سالیسیلیک و یا حرارت غیرمستقیم در مقایسه با گیاهچه هایی که پرتوتابی نشده اند در سطح احتمال 5 درصد افزایش معنی داری یافته است. پرتوتابی گاما موجب القاء فعالیت اختصاصی آنزیم های آنتی اکسیدان (PPO، POX، CAT و PAL) و همچنین افزایش چگالی پروتئین در گیاهچه های آلوده و سالم و کاهش میزان غلظت پروتئین های BCMV در گیاهچه های آلوده تیمار شده با پرتو گاما به تنهایی و نیز همراه با اسید سالیسیلیک و یا حرارت غیرمستقیم در مقایسه با گیاهچه های پرتو ندیده شد. نتایج این پژوهش بیانگر القاء مقاومت نسبی در گیاهچه های دارای آلودگی بذرزاد به BCMV تیمار شده با دزهای 20 و 30 گری پرتوی گاما به تنهایی و نیز همراه با اسید سالیسیلیک و حرارت غیرمستقیم بود.

در تابستان 1397، علائم ویروسی شامل پیسک، بدشکلی و سوختگی حاشیه برگ ها از مزارع توت فرنگی استان کردستان مشاهده و تعداد 48 نمونه برگی جمع آوری شد. ابتدا برخی نمونه ها به گیاه محک Fragaria vesca با استفاده از شته توت فرنگی (Chaetosiphon fragaefolii) تلقیح و علایم مطابق با Strawberry mottle virus (SMoV) ظاهر شد. سپس، آر ان ا کل از نمونه ها با روش سیلیکا استخراج و دی ان ا مکمل آن ها با آغازگرهای تصادفی شش تایی ساخته شد. PCR با آغازگرهای اختصاصی SMoV-Sm2ncr1a و SMoV-Smdetncr4a انجام و قطعه ای به طول 461 جفت باز در 28 نمونه از 48 نمونه فوق تکثیر گردید. به منظور اطمینان از نتیجه RT-PCR و بررسی مشخصات مولکولی، پنج جدایه براساس منطقه جغرافیایی، رقم میزبان و نوع علایم انتخاب و پس از الحاق به پلاسمید pTG-19 در باکتری Escherichia coliانتقال و پلاسمیدهای نوترکیب همسانه شده تعیین توالی شدند. میانگین فاصله ژنتیکی در بین جدایه های در این تحقیق در سطح نوکلئوتیدی 002/0 ± 005/0 و با سایر جدایه های موجود در بانک ژن 008/0 ± 084/0 بود. مقایسه دوبه دوی توالی های نوکلئوتیدی نشان داد که بیشترین و کمترین فاصله ژنتیکی به ترتیب میان جدایه K3 با جدایه NSper51 از کانادا (015/0 ± 093/0) و جدایه SQA یا AG با جدایه NB926 از کانادا (007/0 ± 019/0) وجود داشت. این اولین گزارش از شناسایی این ویروس در مزارع توت فرنگی استان کردستان می باشد.

در پژوهش حاضر، اثرات زیرکشندگی (LC30) قارچ بیمارگر Metarhizium anisopliae روی شته Aphis gossypiiدر سه دمای ثابت 20، 25 و 1± 30 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت با استفاده از روش تجزیه جدول زندگی دو جنسی ویژه سن مرحله زیستی مطالعه شد. کم ترین طول دوره زیستی مراحل نابالغ این آفت در دمای 25 درجه سلسیوس 37/4 روز، بیش ترین طول عمر ماده های بالغ نیز در همین دما 73/16 روزبود. باروری کل افراد تیمار شده با غلظت زیرکشنده قارچ M. anisopliae نیز در دماهای مختلف مورد مطالعه از نظر آماری متفاوت بود و کم ترین میزان این پارامتر در دمای 30 درجه سلسیوس 60/3 پوره بود. پارامترهای رشد جمعیت نتاج افراد تیمار شده نیز تحت تأثیر دماهای مختلف مطالعه شد. در دمای 30 درجه سلسیوس، به دلیل بالاتر بودن نرخ مرگ نسبت به تولد، مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) برابر با 091/0-(بر روز) بود. مقادیر محاسبه شده نرخ خالص تولید مثل (R0) نیز در دو دمای 20 و 30 درجه سلسیوس به ترتیب 46/5 و 47/0 نتاج/فرد بود که به-صورت معنی داری کم تر از دمای 25 درجه سلسیوس، 29/66 نتاج/فرد بود. نتایج به دست آمده نشان داد که دماهای 20 و 30 درجه سلسیوس قدرت بیماری زایی قارچ بیمارگر M. anisopliae روی شته جالیز را به صورت معنی داری تحت تأثیر قرار می دهند. یافته های پژوهش حاضر تأثیر به سزایی در افزایش کارایی بیولوژیک بیمارگر میکروبی M. anisopliae در برنامه های مدیریتی آفات مختلف خواهد داشت.

سوختگی غلاف برنج ناشی ازقارچ Rhizoctonia solani AG-1 IA به عنوان یکی از عوامل خسارت زای مهم در بسیاری از مناطق برنج کاری دنیا شناخته شده است. این تحقیق با هدف بررسی اثر دو جدایه باکتری آنتاگونیست و القاء کننده مقاومت از گونه Pseudomonas protegenesبه تنهایی و در تلفیق با سیلیکات پتاسیم بر تغییرات بیان ژن و تولید آنزیم های کیتیناز، گلوکونازو پراکسیداز انجام شد. پس از اعمال تیمارها، در زمان های صفر، 6، 12، 24، 48 و 72 ساعت بعد از مایه زنی گیاهچه های برنج (رقم فجر) با قارچ عامل بیماری، از غلاف و برگ نمونه برداری شد. 1000 و 200 میلی گرم از پودر غلاف و برگ نیتروژن مایع به ترتیب در بافرهای استات سدیم و فسفات برای اندازه گیری آنزیم های کیتیناز، بتا-1 و 3 گلوکوناز و پراکسیداز و 100 میلی گرم از آن درRNX-plus solution برای استخراج RNA، استفاده شد. میزان تولید آنزیم بتا 1 و 3 گلوکوناز در 72 ساعت و آنزیم کیتیناز در زمان 48 ساعت پس از مایه زنی در حداکثر مقدار خود بود. باتوجه به این که بیان ژن های کیتیناز و پراکسیداز در تیمار باکتری آنتاگونیست در تلفیق با سیلیکات پتاسیم نسبت به سایر تیمارها در زمان اولیه فرآیند بیمارگری یعنی 6 ساعت پس از مایه زنی با بیمارگر در بالاترین سطح مشاهده شده و ژن بتا 1 و 3 گلوکوناز در فاصله زمانی 24 ساعت به حداکثر بیان خود رسید، لذا این تیمار به عنوان بهترین تیمار در تحریک واکنش دفاعی گیاه شناسایی شد.

ویروس کوتولگی سبزرد نخود (Chickpea chlorotic dwarf virus, CpCDV) از جنس Mastrevirus، تیره Geminiviridae، از مهمترین عوامل ویروسی همراه با عارضه زردی نخود می باشد. در سال های 1395-1394 تعداد 248 نمونه نخود و عدس با نشانه زردی از پنج استان لرستان، کرمانشاه، زنجان، آذربایجان شرقی و غربی انتخاب و از طریق آزمون TBIA و PCR بررسی شدند. استخراج دی ان ای از نمونه های آلوده انجام و از طریق روش دایره غلطان (RCA) تغلیظ و پس از هضم آنزیمی محصول (RCA) با استفاده از آنزیم برشی Xho I، قطعات با اندازه حدود 6/2 کیلو جفت باز روی ژل آگاروز مشاهده شد. با استفاده از جفت آغازگر اختصاصی و انجام PCR، قطعه 960 جفت بازی تکثیر و پس از همسانه سازی، تعیین ترادف گردید. نتایج آزمون TBIA و PCR نشان دهنده پراکنش ویروس CpCDV در هر پنج استان بود. بیشترین میزان آلودگی در میزبان نخود مشاهده شد. مقایسه ترادف قطعه ژنومی جدایه های ایرانی CpCDV نشانگر بیشترین یکسانی با سویه A، D و F از کشورهای هند، پاکستان و یمن بود. آنالیز تبارزائی نشانگر هم گروهی جدایه های ایرانی با سویه های D (جدایه های سودان، مراکش، هند و پاکستان (گروه III تبارزائی)، سویه F (جدایه های سودان، عمان، سوریه، یمن و پاکستان (گروه IV تبارزائی) و سویه A (جدایه های تونس، مصر، سوریه و ترکیه (گروه V تبارزائی ) بود.