پژوهش های حبوبات ایران
سال:1397 | دوره:9 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام لوبیای قرمز تحت تاثیر تراکم کاشت و سطوح کود دامی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه سطح کود دامی (صفر، 15 و 30 تن در هکتار)، سه تراکم بوته (13/13، 20 و 40 بوته در مترمربع) و چهار رقم لوبیای قرمز (اختر، D-81083 ناز و گلی) بودند. نتایج نشان داد که اثر ساده کود دامی، تراکم و رقم بر اکثر صفات مورد مطالعه معنی دار (05/0p≤ ) بود. با افزایش مصرف کود دامی اجزای عملکرد و عملکرد لوبیا افزایش یافت. مصرف کود دامی تا 15 و 30 تن در هکتار به دلیل بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک، موجب بهبود عملکرد دانه به ترتیب برابر با 7 و 15 درصد نسبت به شاهد شد. همچنین با افزایش تراکم بوته روند افزایشی برای عملکرد مشاهده گردید. در بین ارقام بالاترین عملکرد دانه مربوط به رقم ناز (04/291 گرم بر مترمربع) بود و کمترین میزان به رقم اختر (63/236 گرم بر مترمربع) اختصاص داشت. بالاترین عملکرد دانه ارقام لوبیای قرمز در شرایط سطوح مصرف کود دامی به ترتیب برای گلی+مصرف 30 تن کود دامی (59/305 گرم در مترمربع) و اختر+ بدون مصرف کود دامی (33/220 گرم در مترمربع) به دست آمد. عملکرد دانه با ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن دانه در غلاف و وزن 100دانه همبستگی مثبت و معنی داری (01/0p≤ ) داشت و بالاترین ضریب همبستگی برای وزن 100دانه (**723/0R2=) به دست آمد. تفاوت های ژنتیکی بین ارقام مختلف باعث بروز تفاوت در اجزای عملکرد و عملکرد گردید، به طوری که بالاترین عملکرد دانه در بین ارقام مورد مطالعه مربوط به رقم ناز بود.

به منظور شناسایی شاخص های موثر در میزان تحمل به تنش و حفظ رشد پس از تنش در ژنوتیپ های نخود، آزمایشی با یک ژنوتیپ کاندید متحمل به خشکی MCC392 و یک رقم معرفی شده به عنوان متحمل به خشکی بین المللی MCC877 و یک ژنوتیپ کاندید حساس به خشکی شامل MCC68 در دو تیمار تنش خشکی (25درصد ظرفیت زراعی) و بدون تنش (ظرفیت زراعی) در اتاقک رشد در شرایط کنترل شده به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تنش به مدت 9روز در مرحله گلدهی اعمال گردید و سپس گیاهان به اندازه ظرفیت زراعی آبیاری شدند. میزان عملکرد فتوسیستم І І ، اسیمیلاسیون CO2، مقاومت روزنه ای، ضریب پایداری غشاء، تعرق، محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل آب برگ و صفات مورفولوژیکی ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ ها در مراحل قبل از اعمال تنش، 24 و 48 ساعت پس از تنش و سپس 24 ساعت پس از آبیاری (ترمیم) مورد سنجش و ارزیابی قرارگرفت. در بررسی میزان بهبود رشد در مرحله ترمیم مشخص شد که ژنوتیپ متحمل MCC877، بیشترین میزان کارآیی مصرف آب و کمترین میزان تعرق را در مرحله ترمیم نسبت به دو ژنوتیپ دیگر داشت. بر اساس این نتایج می توان گفت که حفظ ضریب پایداری غشاء، کاهش تعرق و افزایش کارآیی مصرف آب در افزایش توانایی گیاهان جهت مقابله با تنش و همچنین فراهم نمودن شرایط رشد گیاه پس از اتمام تنش، نقش موثری خواهند داشت. علاوه برآن، ژنوتیپ های متحمل (MCC392 و MCC877) که از کاهش شدید عملکرد فتوسنتزی در شرایط تنش جلوگیری نمودند و قادر به انجام اسیمیلاسیون CO2 در حد مطلوب بودند، پس از اتمام تنش نیز از توانایی بالاتری جهت برگشت به شرایط رشد عادی برخوردار بودند.

مطالعه و شناسایی تنوع و ترکیب علف های هرز یک منطقه کشاورزی، می تواند در تعیین راهکارهای مناسب برای مدیریت علف های هرز در مزارع آن منطقه مفید واقع گردد. به منظور ارزیابی تنوع گونه ای و پراکنش علف های هرز مزارع لوبیا شهرستان ازنا در استان لرستان از 34مزرعه در سال 1393 نمونه برداری به عمل آمد و داده های به دست آمده جهت محاسبه شاخص های تنوع و غنای گونه ای مورد استفاده قرار گرفتند. در این بررسی تعداد 23گونه علف هرز متعلق به 14خانواده مختلف گیاهی در سطح مزارع لوبیا ارزیابی، جمع آوری و شناسایی گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از بین علف های هرز مشاهده شده در مزارع لوبیا 78 درصد را علف های هرز دولپه و 22 درصد را تک لپه ای ها تشکیل دادند. بر اساس نتایج، 65 درصد علف های هرز مشاهده شده در مزارع لوبیای شهرستان ازنا، یکساله و بقیه دو یا چندساله بودند. از بین علف های هرز شایع در سطح مزارع لوبیا، گونه های پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L. )، کنف وحشی (Hibiscus trionum L. ) و تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexus L. ) بیشترین و گونه های شنگ (Tragopogon pratensis L. ) و تاجریزی (Solanum nigrum L. ) کمترین تراکم، یکنواختی و فراوانی گونه را به خود اختصاص دادند. تجزیه خوشه ایداده ها نشان داد که علف های هرز موجود در مناطق مختلف شهرستان ازنا با توجه به شاخص های مورد مطالعه در چهار گروه مختلف طبقه بندی می شوند. بیشترین تنوع گونه ای سیمسون (94/0) به منطقه جنوب غربی و کمترین میزان تنوع گونه ای (86/0) به مناطق جنوب شرقی اختصاص داشت. بیشترین غنای گونه ای علف هرز (5/27)، به مزارع لوبیا مناطق جنوب غربی و کمترین غنای گونه ای در جنوب شرقی (14/17) این شهرستان مشاهده شد. در بین گونه های با بیشترین تراکم، غالبیت در سطح مزارع لوبیا با خانواده گندمیان با میانگین 5/6 بوته در مترمربع بود. براساس نتایج به دست آمده، مهم ترین علف های هرز سمج مزارع لوبیا در این شهرستان را پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L. )، قیاق (Sorghum halepense (L. ) Pers. )، پنجه مرغی (Cynodon dactylon (L. ) Pers. ) و سوروف (Echinochloa crus-galli (L. ) Beauv. ) تشکیل می دادند.

تنش شوری از تنش های مهم غیرزیستی است که اثرات زیانباری بر عملکرد گیاه و کیفیت محصول دارد. خسارت شوری در گیاهان از طریق بروز تنش یونی و اسمزی است که ضمن تاثیر منفی بر عملکرد و اجزای عملکرد، بسیاری فرآیندهای دخیل در رشد و نمو گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور بررسی تاثیر شوری بر عملکرد، اجزای عملکرد و غلظت عناصر سدیم و پتاسیم بر گیاه نخود (Cicer arietinum L. ) رقم آزاد، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای شوری خاک از منبع کلرید سدیم شامل 1، 3، 5، 7 و 9 دسی زیمنس بر متر بود. بر اساس نتایج آزمایش، شوری اثر منفی بر ارتفاع بوته، تعداد برگ و سطح برگ نخود داشت، به طوری که بیشترین سطح شوری (9دسی زیمنس بر متر) در این آزمایش نسبت به شاهد به ترتیب موجب کاهش 44/22 درصدی ارتفاع، 84/15 درصدی تعداد برگ، 36/58 درصدی سطح برگ، 72/59 درصدی غلظت پتاسیم برگ و افزایش 75/76 درصدی غلظت سدیم برگ شد. همچنین اثر شوری بر اجزای عملکرد در این آزمایش نشان داد که افزایش شوری از یک به 9دسی زیمنس بر متر به ترتیب باعث کاهش 33/33 درصدی تعداد غلاف بارور، 83/59 درصدی عملکرد دانه در بوته، 44/44 درصدی وزن 100دانه و 34/39 درصدی وزن خشک کل نخود شد. بیشترین اثرات شوری بر صفات اندازه گیری شده نخود در این آزمایش در شوری 7دسی زیمنس بر متر مشاهده شد.

به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز لوبیاسبز در شرایط آب و هوایی منطقه دزفول آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 16 تیمار و سه تکرار اجرا گردید. تیمارها در دو گروه و بر اساس دوره های 12روزه در نظر گرفته شد. گروه اول شامل تیمارهای رقابت علف های هرز با گیاه زراعی از هنگام سبزشدن گیاه زراعی تا 12، 24، 36، 48، 60، 72 و 84 روز پس از سبزشدن همراه با تیمار شاهد (تداخل تمام فصل) و گروه دوم شامل تیمارهای عاری از علف های هرز تا مراحل فوق بودند. نتایج نشان داد که با افزایش طول دوره های رقابت علف های هرز، عملکرد غلاف سبز به شکل معنی داری کاهش یافت، به طوری که بیشترین عملکرد در تیمار شاهد کنترل تمام فصل به میزان 38/1990 گرم در متر مربع و کمترین عملکرد در تیمار شاهد تداخل تمام فصل به میزان 27/334 گرم در متر مربع بدست آمد. از طرفی علف های هرز پهن برگ نسبت به باریک برگ ها عملکرد گیاه زراعی را بیشتر تحت تاثیر قرار دادند. در نهایت با احتساب 5 و 10 درصد کاهش عملکرد مجاز به ترتیب یک دوره 61روزه بین روزهای 10 تا 72روز پس از سبز شدن (منطبق با 6-2 برگی تا 50 درصد غلاف دهی) و یک دوره 51 روزه بین روزهای 12 تا 58 روز پس از سبز شدن (منطبق با 10-6 برگی تا 50 درصد گل دهی) لوبیاسبز به عنوان دوره بحرانی کنترل علف های هرز تعیین شد.

در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش انتقال منافع و داده های حبوبات منتخب مهم ایران، ارزش کالاها و خدمات حبوبات در نظام های زراعی در سال 1393 برآورد شود. این مطالعه نشان داد حبوبات نقش مهمی در تامین نیازهای پروتئینی خانوارها و منبع درآمدی کشاورزان در سطح مزرعه دارد. همچنین دارای خدمات و کارکردهای مثبت فراوان به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، زراعی و اکولوژیکی-زیست محیطی و آثار منفی خارجی مانند انتشار گازهای گلخانه ای می باشد. برآوردها نشان داد که ارزش حبوبات در واحد سطح و نیز در سطح کلان در ایران به ترتیب برابر 22/60882 هزار ریال در هکتار و 12/48704071میلیون ریال است. مجموع سهم خدمات اقتصادی و اجتماعی حبوبات 84/60 درصد می باشد. همچنین مجموع سهم کارکردهای زراعی و اکولوژیکی-زیست محیطی حدود 16/39 درصد می باشد. ارزش صرفه جویی آب توسط حبوبات دیم برابر 02/797570 میلیون ریال محاسبه شده است. علاوه بر آن، در مجموع هزینه زیست محیطی انتشار N2O و CO2 حاصل از حبوبات منتخب برابر 04/8722 میلیون ریال برآورد شده است. با توجه به یافته های مطالعه، توجه به آثار مثبت خارجی حبوبات در نظام های زراعی ایران در سیاستگزاری های کلان ملی به ویژه از بعد اختصاص بودجه تحقیقاتی توصیه شده است.

در این پژوهش اثر تنش خشکی و محلول پاشی اسید آسکوربیک و اسید سالیسیلیک بر صفات زراعی و فیزیولوژیک دو رقم نخود به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در بهار و تابستان سال1390 در منطقه سنندج بررسی شد. تنش خشکی در چهار سطح شامل شاهد (آبیاری کامل)، تنش در مرحله رویشی (از ابتدای شاخه دهی تا گلدهی)، تنش در مرحله زایشی (از گلدهی تا رسیدگی) و تنش در هر دو مرحله رویشی و زایشی بود. ارقام نخود شامل ILC482 و محلی کردستان به عنوان فاکتور فرعی اول و ترکیبات تنظیم کننده رشد شامل اسید آسکوربیک، اسید سالیسیلیک و آب معمولی (شاهد) به صورت محلول پاشی به عنوان فاکتور فرعی دوم درنظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش عملکرد دانه، وزن خشک بوته، وزن100دانه، محتوی نسبی آب برگ، پروتئین محلول برگ، کلروفیل a و b، کاروتنوئیدها وکلروفیل کل گردید. رقم ILC482 از محتوای نسبی آب برگ بیشتر و رقم کردستان از وزن100دانه بالاتری برخوردار بود. اسید آسکوربیک سبب افزایش وزن خشک بوته، کلروفیل a، کارتنوئیدها و کلروفیل کل گردید. کاربرد اسید سالیسیلیک سبب افزایش کلروفیل b و پروتئین محلول برگ در شرایط تنش کامل گردید. وزن خشک بوته و محتوی نسبی آب برگ تحت تاثیر مواد تنظیم کننده رشد قرار نگرفتند. با توجه به نتایج این تحقیق رقم ILC482 از لحاظ عملکرد دانه نسبت به رقم کردستان برتری داشت و تحمل بیشتری به تنش خشکی نشان داد. اسید آسکوربیک در افزایش عملکرد دانه، وزن خشک بوته، رنگیزه های فتوسنتزی وحفظ محتوای آب برگ، نقش بیشتری را در آزمایش داشت.

به منظور بررسی تحمل برخی از ارقام نخود به کاربرد علف کش های پس رویشی آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح آماری کاملا تصادفی انجام شد که تیمارهای مورد بررسی شامل کاربرد علف کش در چهار سطح (فورام سولورون، ریمسولفورون، ایمازتاپیر و پیریدات) و مقدار کاربرد علف کش های مذکور در سه سطح (صفر (شاهد)، 75 و 100 درصد مقدار کاربرد توصیه شده آنها) و ارقام نخود در پنج سطح (هاشم، ILC482، KaKa، آزاد و آرمان) بودند. درصد بقاء و ماده خشک ارقام نخود، دو و چهار هفته پس از پاشش سموم تعیین شد. بر اساس نتایج آزمایش ارقام نخود از نظر ماده خشک تولیدی اختلاف معنی داری نداشتند، اما پاسخ متفاوتی به کاربرد علف کش ها داشتند. علف کش های فورام سولفورون و ریمسولفورون بیشترین گیاه سوزی و اثرات منفی را بر ارقام نخود داشتند و کمترین تاثیر منفی مربوط به کاربرد علف کش پیریدات بود. علف کش ایمازتاپیر نیز در مقدار کاهش یافته آن تاثیری بر ارقام نخود نداشت. از سوی دیگر، در بین ارقام مورد بررسی، رقم های ILC482 و آزاد متحمل ترین و رقم آرمان حساس ترین رقم به کاربرد علف کش های مذکور به ویژه علف کش های پیریدات و ایمازتاپیر بودند.

به منظور تعیین اثر سرزنی بر عملکرد و اجزای عملکرد، سرعت پرشدن دانه، دوره پرشدن دانه و کلروفیل برگ پنج رقم باقلا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال زراعی 1394-1393 اجرا شد. عامل اول ارقام باقلا با پنج سطح (زهره، شامی، شش بند، سرازیری و برکت) و عامل دوم با دو سطح سرزنی و عدم سرزنی بود. نتایج بررسی نشان داد که سرزنی فقط بر طول غلاف، وزن100دانه و ارتفاع بوته تاثیر گذاشت و بر سایر صفات اثر معنی داری نداشت. عامل رقم بر مولفه های عملکرد (تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، طول غلاف، وزن100دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت)، سرعت و دوره پرشدن دانه اثر معنی دار داشت. درحالی که اثر متقابل رقم در سرزنی تنها روی ارتفاع بوته معنی دار شد. سرزنی باعث کاهش طول غلاف و افزایش وزن100دانه شد. حداکثر وزن100دانه و عملکرد دانه به رقم سرازیری به ترتیب با 23/83 گرم و2/262گرم در متر مربع تعلق داشت. درحالی که رقم شامی با 74/63 گرم و 180گرم در مترمربع به ترتیب از کمترین وزن100دانه و عملکرد دانه برخوردار بود. بالاترین و پایین ترین شاخص برداشت به ترتیب در رقم سرازیری با 32/32درصد و در رقم شامی با 54/24درصد مشاهده شد. در مجموع با توجه به شرایط گنبد کاووس رقم سرازیری، زهره و برکت نسبت به دو رقم دیگر، شامی و شش بند مطلوب تر هستند.

به منظور شناسایی گروه های مختلف تاکسونومیکی رایزوکتونیا بیماریزا در لوبیاقرمز، از گیاهان آلوده به این بیماری با علایم شانکر ریشه و ساقه در استان خراسان شمالی طی سال 1393 نمونه برداری صورت گرفت. پس از کشت بافت های آلوده، 32جدایه رایزوکتونیا به دست آمد. شناسایی جدایه ها با استفاده از روش های مبتنی بر ریخت شناسی و همچنین به روش مولکولی انجام شد که 29جدایه متعلق به گونه Rhizoctonia solani چندهسته ای و سه جدایه رایزوکتونیاهای دوهسته ای بودند. برای شناسایی دقیق گروه های تاکسونومیکی R. solani از آنالیز PCR-RFLP استفاده شد. ناحیه ITS از rDNA توسط دو آغازگر اختصاصی گونه R. solani به نام هایRS1 و RS4 تکثیر و محصول آن توسط آنزیم های AvaII و HincII مورد هضم آنزیمی قرار گرفت و گروه و زیرگروه های آناستوموزی تعیین شدند. از 29جدایه فوق 17جدایه متعلق به AG4 HG-I و 12 جدایه AG4 HG-II شناسایی شدند. آزمایشات بیماریزایی بر روی لوبیاقرمز رقم ناز نشان داد که جدایه های رایزوکتونیای دوهسته ای از توان بیماریزایی کمتری بر روی ریشه و ساقه گیاه میزبان برخوردارند. شدت بیماریزایی زیرگروه های آناستوموزی AG4 HG-I و AG HG-II تقریبا در یک سطح بود. این اولین گزارش از تعیین وضعیت دقیق تاکسونومیکی و بیماریزایی جدایه های قارچ رایزوکتونیای به دست آمده از مزارع لوبیا در ایران می باشد.

تعیین مناسب ترین تراکم کاشت از اهمیت ویژه ای در بالابردن عملکرد محصول برخوردار است. میزان بذر در کشت ماش به عنوان یکی از عوامل مهم به زراعی، نقش موثری در چگونگی توزیع پوشش گیاهان هرز و همچنین رقابت درون گیاهی دارد. این پژوهش، به منظور بررسی اثر تراکم گیاه زراعی ماش بر توان رقابتی علف های هرز آن در سال 1393 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در شهرستان خرم آباد به اجرا درآمد. در این آزمایش میزان بذر در چهار سطح (25، 50، 75و 100 کیلوگرم در هکتار) و تیمار علف های هرز در دو سطح (وجین و غیروجین) بود. بیشترین عملکرد دانه (2011کیلوگرم در هکتار) برای تیمار کنترل علف های هرز با مقدار 25کیلوگرم در هکتار و کمترین میانگین عملکرد دانه (7/672کیلوگرم در هکتار) برای تیمار تداخل علف های هرز با مقدار بذر 100کیلوگرم در هکتار به دست آمد، این موضوع گویای مقدار بذر 25کیلوگرم در هکتار برای حصول پتانسیل عملکرد دانه ماش و عدم ضرورت کاربرد مقادیر بذر بیشتر است. بر اساس نتایج آنالیز واریانس کنترل علف های هرز به طور معنی داری عملکرد دانه ماش را تحت تاثیر قرار داد. وجین علف های هرز سبب افزایش 68/82درصد عملکرد دانه ماش شد که این مسئله بیانگر اهمیت تداخل علف های هرز در کاهش عملکرد ماش و ضرورت کنترل علف های هرز برای دستیابی به عملکرد بالاست.

نقش کاربرد ریزوبیوم هم از جنبه اقتصادی و هم از جنبه زیست محیطی شایان توجه می باشد. با توجه به این که استان مرکزی از مناطق مهم کشت لوبیا در کشور محسوب می شود، لذا این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج سویه باکتری، مصرف کود نیتروژنه (100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) و شاهد (بدون تلقیح و مصرف کود) و سه رقم لوبیاسفید با سه تکرارطی دو سال (89-1388) در ایستگاه ملی لوبیا خمین اجرا شد. کود نیتروژن در سه تقسیط (یک سوم موقع کاشت، یک سوم اواسط رشد رویشی و یک سوم در مرحله گلدهی) استفاده شد. نتایج نشان داد عامل رقم بر صفات وزن100دانه، تعداد دانه در غلاف، وزن ماده خشک در سطح احتمال 1درصد و بر صفت تعداد غلاف در بوته در سطح 5درصد تفاوت معنی داری دارد. عامل باکتری در سطح احتمال 1درصد برصفات نیتروژن دانه، وزن ماده خشک، نیتروژن مرحله گلدهی، وزن ماده خشک مرحله گلدهی و نیتروژن کاه و در سطح احتمال 5درصد بر صفت تعداد دانه در غلاف تفاوت معنی داری را ایجاد نمود. اثر متقابل رقم و ریزوبیوم بر صفات وزن100دانه (بیشترین مقدار 01/32گرم از رقم درسا و سویه R156)، وزن ماده خشک، وزن ماده خشک مرحله گلدهی (بیشترین مقدار به میزان 3/78گرم از رقم دانشکده و سویه R116) و نیتروژن کاه در سطح احتمال1درصد و بر صفات تعداد غلاف در بوته (بیشترین تعداد 7/10 از رقم درسا و مصرف 100کیلوگرم در هکتار نیتروژن که تفاوت معنی داری با رقم شکوفا و سویه R156 به تعداد 5/10 نداشت) و نیتروژن مرحله گلدهی (97/1درصد از رقم شکوفا و مصرف100کیلوگرم نیتروژن و 93/1درصد از رقم دانشکده و رقم R133 که تفاوت معنی داری نداشتند) در سطح احتمال 5درصد تفاوت معنی داری را نشان می دهد. محتوی بالای نیتروژن دانه در تیمارهای تلقیح شده تاکیدی بر استفاده ریزوبیوم در مزارع لوبیاکاری است. در بین سویه های باکتریایی استفاده ازسویه R156 به عنوان سویه مناسب قابل توصیه است.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی انتهای فصل و ترکیب های مختلف کشت مخلوط با جو بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود و باقلا آزمایشی مزرعه ای به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شیراز اجرا شد. در این آزمایش تنش خشکی به عنوان فاکتور اصلی (آبیاری مطلوب و تنش خشکی در مرحله شیری شدن دانه جو) و ترکیب های مختلف کشت مخلوط (کشت خالص نخود، باقلا، جو نیمروز و جو زهک و کشت مخلوط جو نیمروز+ نخود، جو نیمروز+ باقلا، جو زهک+ نخود و جو زهک+ باقلا با نسبت 1 به 1) به عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی انتهای فصل صفات تعداد دانه در بوته، وزن100دانه و عملکرد دانه را در گیاه نخود به ترتیب به میزان های 40، 16 و 57 درصد و در گیاه باقلا به ترتیب به میزان 32، 18 و 40 درصد کاهش داد. در گیاه نخود بیشترین عملکرد زیستی و عملکرد دانه به ترتیب با 9916 و 1630 کیلوگرم در هکتار در تیمار کشت خالص نخود و بیشترین میزان وزن100دانه با 5/25 گرم و شاخص برداشت با 85/29 درصد در تیمار کشت مخلوط جو نیمروز+نخود به دست آمد. در گیاه باقلا بیشترین میزان عملکرد زیستی و عملکرد دانه به ترتیب به میزان 11960 و 5175 کیلوگرم در هکتار در تیمار کشت خالص باقلا و بیشترین شاخص برداشت با 58/45 درصد در تیمارهای کشت مخلوط جو زهک+باقلا به دست آمد. بیشترین میزان نسبت برابری زمین ارقام جو، نخود و کل در تیمار کشت مخلوط جو زهک+نخود به ترتیب به میزان های 57/0، 83/0 و 4/1 و در گیاه باقلا در تیمار جو زهک+باقلا به میزان 51/0 در شرایط تنش خشکی به دست آمد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت در شرایط تنش خشکی انتهای فصل رشد استفاده از نظام های کشت مخلوط نخود-جو و باقلا-جو راه حل مناسبی برای تولید بالاتر و پایدارتر این گیاهان نسبت به کشت خالص آنها می باشد.

به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های لوبیا نسبت به تنش کم آبی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل آزمایشی در منطقه آذرشهر استان آذربایجان شرقی در سال1390 اجرا گردید. تعداد 9ژنوتیپ لوبیا متعلق به سه گروه لوبیاقرمز، سفید و چیتی در دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم آبی بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند. آبیاری در شرایط مطلوب و تنش کم آبی به ترتیب پس از 70 و 100 میلی متر تبخیر از سطح تشتک کلاس A اعمال شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تنش خشکی به طور متوسط منجر به کاهش عملکرد دانه به میزان 47 درصد شد. واکنش ژنوتیپ های لوبیا از نظر میزان کاهش عملکرد دانه تحت شرایط تنش کم آبی متفاوت بود، به طوری که بیشترین و کمترین میزان کاهش به ترتیب در ژنوتیپ های لوبیاسفید و لوبیاچیتی مشاهده شد. در مواجهه با تنش کم آبی، ژنوتیپ های لوبیاچیتی از عملکرد بیشتری نسبت به سایر لوبیاها برخوردار بودند. در مقایسات گروهی نیز برتری ژنوتیپ های لوبیاچیتی نسبت به ژنوتیپ های لوبیاسفید و قرمز در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم آبی از نظر عملکرد دانه معنی دار بود. در میان شاخص های اندازه گیری شده، شاخص های میانگین هندسی (GMP)، تحمل تنش (STI) و میانگین حسابی (MP) نسبت به سایر شاخص ها برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل مناسب تر بودند. در بین ژنوتیپ های لوبیاچیتی، ژنوتیپ GO140 مناسبت ترین ژنوتیپ برای کشت لوبیا در منطقه آذربایجان شناسایی شد.

به منظور بررسی اثر آللوپاتی چغندرقند و کلزا بر روی ویژگی های علف های هرز غالب مزرعه و گیاه نخود، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی شیروان در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تیمارها شامل شاهد (بدون تیمار)، بقایای کلزا (5/1 کیلوگرم در مترمربع)، بقایای چغندرقند (5/1کیلوگرم در مترمربع)، مخلوط بقایای چغندرقند و کلزا (هر کدام 75/0کیلوگرم در مترمربع)، پاشش عصاره چغندرقند، پاشش عصاره کلزا و مخلوط پاشش عصاره چغندرقند و کلزا بود. نتایج نشان داد که ویژگی های مورد بررسی علف های هرز و گیاه نخود تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفت، به طوری که در تیمار شاهد، تراکم (3/78بوته در مترمربع)، وزن خشک (7/2671 گرم در مترمربع) و پوشش علف های هرز (8/69درصد درمترمربع) مشاهده شد. بیشترین تاثیر بازدارندگی بر علف های هرز توسط تیمار پاشش عصاره کلزا و بقایای چغندرقند مشاهده شد، به طوری که تیمار پاشش عصاره کلزا، تراکم و وزن خشک علف های هرز را به ترتیب 7/56 و 8/85 درصد و تیمار بقایای چغندرقند پوشش علف های هرز و ارتفاع ساقه اصلی نخود را به ترتیب 6/52 و 6/25درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان داد. بیشترین عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه نخود به ترتیب با 4/329 و 33/180 گرم در متر مربع برای تیمار پاشش عصاره کلزا مشاهده گردید. همچنین بالاترین شاخص برداشت در تیمار بقایای چغندرقند با 2/59 درصد به دست آمد. در مجموع نتابج نشان داد که تیمار پاشش عصاره آبی کلزا، با کنترل مطلوب و موثر علف های هرز و همچنین با داشتن بیشترین عملکرد نخود به عنوان تیمار برتر آزمایش بوده و پیشنهاد می گردد.