انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی
سال:1399 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

مقدمه: انجمن تخصصی پزشکی آمریکا از سال 2011 میلادی جدیدترین رشته فوق تخصصی پزشکی را رشته «انفورماتیک بالینی» معرفی کرد. در راستای راه اندازی دوره های مشابه در کشور می بایست، برای طراحی و ارزیابی برنامه آموزشی اقدام گردد. با توجه به این که مقایسه نظام های مختلف آموزشی باعث ارتقای محتوا و کیفیت طراحی یک برنامه آموزشی می شود؛ لذا این مطالعه با هدف شناسایی و مقایسه برنامه آموزشی انفورماتیک بالینی در چند دانشگاه برتر جهان انجام گردید. روش: مطالعه حاضر یک پژوهش کاربردی است که در سال 1398 انجام پذیرفت. ابزار مورد استفاده چک لیست پژوهشگر ساخته است که بر اساس بررسی متون و نظرات متخصصان در جلسات بحث درون گروهی طراحی گردید. روایی آن توسط هفت نفر از متخصصان حوزه انفورماتیک پزشکی، تخصص های بالینی و آموزش پزشکی و پایایی آن توسط روش هم ارزی تأیید شد. روش جمع آوری داده ها مراجعه به وب سایت دانشگاه ها به منظور تکمیل چک لیست مطالعه بود. نتایج: در اغلب دانشگاه های مورد مطالعه رشته فلوشیپ انفورماتیک بالینی بر اساس استانداردهای ACGME اجرا می گردید و محتوای اصلی این دوره در قالب چهار موضوع اصول و مفاهیم، تصمیم گیری بالینی و ارتقای فرآیند مراقبت، سیستم های اطلاعات سلامت، هدایت و مدیریت تغییر بود. نتیجه گیری: اعم شباهت ها بین برنامه ها به طول مدت دوره و فرصت انجام پژوهش های مرتبط در زمینه انفورماتیک بالینی و اعم تفاوت ها بیشتر مربوط به فرصت انجام تدریس در زمینه انفورماتیک بالینی و شرکت فراگیران در برگزاری ژورنال کلاب در طول دوره مربوطه می باشد.

مقدمه: اوتیسم از شایع ترین اختلالات عصبی رشدی می باشد که به دلیل آشنا نبودن والدین با این اختلال دیر تشخیص داده می شود. عدم آگاهی و شناخت والدین یکی از مشکلات مهم این بیماری می باشد هدف این مطالعه ایجاد برنامه کاربردی آموزشی مبتنی بر تلفن همراه هوشمند برای اختلال طیف اوتیسم ویژه والدین بود. روش: این پژوهش از نوع توسعه ای-کاربردی بود که در سه مرحله انجام شد. ابتدا پرسشنامه تنظیم شده جهت نیازسنجی اطلاعاتی و تعیین عناصر داده و قابلیت های برنامه کاربردی توسط پزشکان متخصص روانپزشک کودک و مغز و اعصاب اطفال در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی ایران تکمیل گردید. داده های به دست آمده تحلیل و برنامه کاربردی بر پایه نتایج طراحی شد و در نهایت جهت ارزیابی کاربردپذیری و رضایت کاربران در اختیار 34 نفر از والدین قرار گرفت. نتایج: پزشکان متخصص، اکثر عناصر داده ای پرسشنامه را ضروری تشخیص دادند. قابلیت های اصلی برنامه کاربردی مانند آموزش علائم و نشانه های اوتیسم، راهکارهای خودمراقبتی از اوتیسم و آزمون غربالگری تشخیص اوتیسم برای سنین 6، 12، 24 و 36 ماهگی بود. ارزیابی کاربردپذیری نشان داد که والدین، برنامه کاربردی را با میانگین امتیاز 7/6 (از مجموع 9 امتیاز) در سطح خوب ارزیابی کردند. نتیجه گیری: برنامه کاربردی آموزش مبتنی بر تلفن همراه در زمینه اوتیسم با آموزش والدین به منظور تشخیص، خودمراقبتی و توانبخشی از اوتیسم می توانند به تشخیص و مداخلات درمانی زودهنگام اوتیسم کمک کرده و ابزاری در دسترس برای آموزش والدین باشند. آموزش تشخیص، خودمراقبتی و تعامل با کودک اوتیستیک به صورت یک ابزار در دسترس مورد رضایت والدین قرار دارد.

مقدمه: پیاده سازی روشی که بتواند هر فرد را در تشخیص یا پیشگیری اختلالات روانی یاری رساند می تواند گامی مهم در جهت پیشگیری و کنترل این اختلالات به خصوص در مراحل ابتدایی آن ها تلقی شود. هدف پژوهش حاضر به کار گیری تکنیک های داده کاوی در تشخیص هوشمند شدت اختلال افسردگی است. روش: پژوهش کاربردی حاضر با مراجعه به تعدادی کلینیک روانپزشکی در شهر تهران و بررسی پرونده بیماران انجام شد. 420 نفر که به پرسشنامه مینه سوتا 71 سؤالی پاسخ داده بودند با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند (300 نفر مبتلا به مراتب متفاوتی از افسردگی و 120 نفر فاقد آن). پاسخنامه آزمون مینه سوتا 71 سؤالی و تشخیص روانپزشک به عنوان داده برای ایجاد مدل توسط الگوریتم های K نزدیک ترین همسایه، درخت تصمیم و ماشین بردار پشتیبان مورد استفاده قرار گرفت. 70 درصد داده ها برای آموزش و 30 درصد داده ها برای اعتبار سنجی مدل به کار گرفته شد. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار Matlab استفاده شد. نتایج: نتایج ارزیابی ها نشان داد که الگوریتم درخت تصمیم با دقت 99/16 درصد به دقت بالا تری در مقایسه با دیگر الگوریتم ها دست یافت. همچنین با اجرای مدل های ایجاد شده بر روی هر سؤال آزمون مینه سوتا 71 سؤالی تأثیر هر سؤال در ارزیابی مشخص شد. نتیجه گیری: تقسیم بندی بیماران با رویکرد داده کاوی و بر اساس مهم ترین ویژگی ها، می تواند ابزار مفید و مؤثر برای تحلیل و بهبود فرآیند تصمیم گیری پزشکان در رابطه با درمان بیماران باشد.

مقدمه: یکی از روش های ارزیابی عملکردهای دیداری-فضایی استفاده از آزمون دونیمه کردن خط است. با توجه به پیشرفت فناوری اطلاعات، در این پژوهش تلاش شد تا نرم افزار آزمون دو نیمه کردن خط طراحی و کارایی آن در مقایسه با فرم متداول کاغذ-مدادی آن در بیماران اسکیزوفرنیا بررسی شود. روش: روش مطالعه علی-مقایسه ای بود و در ابتدا نرم افزار آزمون دو نیمه کردن خط، با برنامه Visual Studio 2015 و دقیقاً مشابه فرم کاغذ-مدادی طراحی شد. در مرحله اول30 نفر از افراد سالم با توجه به ملاک های ورود به مطالعه، به روش هدفمند انتخاب شده و از هریک، 3 بار آزمون نرم افزاری و 3 بار آزمون کاغذ-مدادی گرفته شد و میانگین انحراف ها از نقطه وسط خط محاسبه شد. سپس نتایج در دو آزمون مورد مقایسه قرار گرفت. در مرحله بعد به منظور آزمون عملکرد دیداری-فضایی بیماران، 15 بیمار اسکیزوفرنیا به روش تصادفی از بیماران بستری در بیمارستان روانپزشکی انتخاب شدند و از هر بیمار دو فرم نرم افزاری و کاغذ-مدادی گرفته شد. نتایج: با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یکراهه، میانگین انحراف از میانگین در افراد سالم و بیماران اسکیزوفرنیا بررسی شد و نتایج نشان داد بین دو فرم نرم افزاری و کاغذ-مدادی تفاوت معناداری وجود ندارد (0/05P<). با توجه به دقت بالای اجرای نرم افزاری، خطاهای ناشی از پاسخگویی تصادفی قابل تشخیص توسط نرم افزار است. نتیجه گیری: آزمون دونیمه کردن خط نرم افزاری جایگزین مناسبی برای آزمون مداد کاغذی جهت ارزیابی عملکردهای دیداری فضایی بیماران اسکیزوفرنیا است و می توان از این نرم افزار در ارزیابی عملکردهای شناختی، مخصوصاً آسیب های لوب آهیانه ای بیماران اسکیزوفرنیا استفاده کرد.

مقدمه: امروزه استفاده از برنامه های کاربردی تلفن همراه برای کمک به خودمراقبتی در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن افزایش یافته است. هدف از انجام این مطالعه بررسی کیفیت برنامه های موبایل فارسی مربوط به بیماران مبتلا به دیابت و فشارخون بود. روش: این مطالعه تحلیلی در زمستان 1397 بر روی کلیه اپلیکیشن های فارسی تلفن همراه مربوط به دیابت و فشارخون انجام شد. در این مطالعه برنامه های موبایل، با استفاده از کلیدواژه های دیابت، قندخون و فشار خون، در فروشگاه کافه بازار جستجو شدند. در این مطالعه از سیستم امتیازدهی به برنامه ها (APPLICATIONS) استفاده شد. ارزیابی این برنامه ها توسط دو ارزیاب انجام و در موارد عدم توافق، از ارزیاب سوم کمک گرفته شد. نتایج: به طورکلی 179 برنامه کاربردی مورد بررسی قرار گرفت. به ترتیب میانگین و انحراف معیار سطح کیفیت برنامه های مربوط به دیابت و فشارخون براساس ابزار استفاده شده، 1/49± 7/31 و 1/24± 7/22 از نمره 16 بود. بیش از 75% این برنامه ها دارای جامعیت بوده و در کمتر از 7% این برنامه ها، از منابع معتبر علمی استفاده شده بود. استفاده از بیش از 80% این برنامه ها آسان و بدون نیاز اینترنت بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد اغلب برنامه های فارسی تلفن همراه مربوط به دیابت و فشارخون در سطح متوسطی قرار دارند. اغلب طراحان برنامه های موبایل، به جنبه های تعاملی برنامه ها توجه داشته اند و از ارائه محتوای علمی غافل شده اند. به مدیران فروشگاه های برنامه تلفن همراه پیشنهاد می شود، پیش از قرار دادن برنامه های حوزه سلامت در دسترس عموم، آن ها را مورد ارزیابی قرار داده تا برنامه های با کیفیت پایین در دسترس افراد قرار نگیرد.

مقدمه: امروزه اینترنت اشیاء برای بیماران و مراقبین سلامت انتقال فرایند درمان بیماران را فراهم کرده و بیماران را قادر به مدیریت و دریافت کمک از گروه مراقبین سلامت و ابزارهای سیار ساخته است. این موضوع به عنوان یک راه حل امیدوار کننده به منظور ارتقاء کیفیت مراقبت بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است؛ هدف از مطالعه حاضر بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش دستگاه های هوشمند مراقبت های بهداشتی با استفاده از مدل پذیرش فناوری ترکیبی می باشد. روش: در این مطالعه توصیفی – پیمایشی، 169 نفر از بین 300 نفر بیمار بیمارستان گیل واقع در شهر رشت، براساس جدول مورگان برای نمونه انتخاب گردیدند. جهت بررسی فرضیه از پرسشنامه Papa و همکاران و Li و همکاران استفاده شد. برای تحلیل داده ها تکنیک معادلات ساختاری و آزمون t-test به کار گرفته شد. نتایج: طبق یافته های پژوهش تأثیر«نفوذ پذیری»، «راحتی»، «ریسک اجتماعی ادراک شده»، «ریسک عملکرد» بر «سودمندی و سهولت ادراک شده»، تأثیر «سودمندی و سهولت ادراک شده» بر «نگرش نسبت به پذیرش دستگاه های هوشمند مراقبت بهداشتی» و در نهایت تأثیر «نگرش نسبت به پذیرش دستگاه های هوشمند مراقبت بهداشتی» بر «قصد رفتاری استفاده از این دستگاه ها» تأیید شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مدل فناوری ترکیبی در شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش دستگاه های هوشمند مراقبت بهداشتی می تواند نقش مؤثری داشته باشد و به عنوان یک منبع اطلاعاتی مهم جهت استفاده از این دستگاه ها مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: کاردرمانی و انجام تمرینات حرکتی خاص یکی از فرآیندهای بهبود در افراد آسیب دیده است که پس از تجویز پزشک، بایستی بیماران نیازمند این روش درمانی را دنبال نمایند. هدف از این پژوهش ارزیابی تأثیر استفاده از محیط واقعیت مجازی (Virtual reality) و تعامل با تجهیزات سخت افزاری طراحی شده بر درمان و توانبخشی بیماران دچار آسیب در ناحیه بالاتنه می باشد. روش: در این پژوهش، فرآیند طراحی و ساخت شامل دو بخش نرم افزار و سخت افزار است. در بخش نرم افزار به منظور دسترسی به محیط واقعیت مجازی تحت سیستم عامل ویندوز محیط واقعیت مجازی طراحی و کدهای لازم نوشته شد و سپس ارتباط با بخش سخت افزار و میکروکنترلر موجود در برد آردوینو (Arduino) فراهم گردید تا بتوان فرامین صادر شده از جعبه فرمان را به محیط واقعیت مجازی صادر کرد و متناسب با اندازه حرکت موس، حرکتی در محیط مجازی داشت. نتایج: با توجه به ماهیت پژوهش، به منظور ارزیابی نرم افزار از معیار مارتیلا و جیمز استفاده شد. هم چنین به منظور اندازه گیری تأثیر این روش در کاهش سطح درد بیمار از مقیاس عددی نرخ بندی درد (Numeric Pain Rating Scale) استفاده گردید و عملکرد محیط واقعیت مجازی در کاهش سطح درد مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی، با توجه به نوع گرافیک ارائه شده و سخت افزار طراحی شده، علاوه بر این که سبب کاهش زمان درمان و سطح درد می شود، به ترغیب بیمار در استفاده از نرم افزار و ادامه فعالیت در مکانی غیر از کلینیک نیز می انجامد.

مقدمه: پوکی استخوان یکی از دلایل مهم ناتوانی و مرگ در افراد مسن است. هدف این تحقیق تعیین عوامل تأثیرگذار در بروز پوکی استخوان و ارائه مدل پیش بینی کننده ای جهت سرعت بخشیدن به تشخیص وکاهش هزینه ها می باشد. روش: در این مطالعه بنیادی توصیفی مدل جدیدی جهت شناسایی ویژگی های تأثیرگذار بر پوکی استخوان ارائه شده است. اطلاعات مربوط به 4083 نفر زن جهت کشف دانش با ابزار داده کاوی Clementine12 مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از الگوریتم های داده کاوی شامل درخت تصمیم و شبکه عصبی مصنوعی قوانینی استخراج شده که می توان به عنوان الگویی برای پیش بینی وضعیت بیماران از آن ها استفاده کرد و در نهایت دقت مدل های ساخته شده با یکدیگر مقایسه شده اند. نتایج: این تحقیق مدل های متعدد را بر روی تعداد ویژگی های متفاوت بررسی و نتایج حاصل را به منظور یافتن بهترین مدل پیش بینی کننده از نظر دقت و صحت با هم مقایسه می کند. دقت طبقه بندی مدل شبکه عصبی MLP با 92/14 درصد از دیگر الگوریتم های به کار رفته در این مطالعه بیشتر است. با توجه به شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پوکی استخوان می توان برای یک نمونه جدید احتمال ابتلاء به این بیماری را پیش بینی کرد. نتیجه گیری: سازمان های متولی مراقبت های بهداشتی و سلامت همواره حجم زیادی از اطلاعات را جمع آوری می کنند در حالی که این اطلاعات و داده ها به درستی مورد استفاده قرار نمی گیرند. این مطالعه نشان می دهد با کشف الگوها و روابط پنهان در این داده ها می توان از آن ها در جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات تشخیصی و درمانی بهره برد.

مقدمه: الکتروکاردیاگرام یکی از روش های اندازه گیری فعالیت های الکتریکی قلب است که این اندازه گیری با قرار دادن الکترودهایی روی سطح بدن اندازه گیری می شود. پزشکان برای تشخیص و شناسایی بیماری های قلبی از ابزار مشاهده استفاده می کنند که این کار در سیگنال های ECG توسط متخصص قلب و عروق انجام می شود. به طور خاص بیماری های قلبی با بررسی نمایش گرافیکی سیگنال های قلبی که با عنوان ECG معرفی شد، انجام می شود. سیگنال های ECG به دلیل منابع خارجی یا سایر فرآیند های فیزیولوژیکی بدن انسان با نویز همراه می باشد. روش: در این پژوهش کاربردی یک فیلتر وفقی بر اساس تبدیل موجک و شبکه عصبی عمیق برای کاهش نویز پیشنهاد شد. این مجموعه ترکیبی از تبدیل ویولت، یادگیری وفقی و نگاشت غیر خطی از شبکه های عصبی عمیق است. شبکه عصبی عمیق به کمک فیلتر وفقی برای کاهش نویز بیشتر از سیگنال ECG مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج: معیار مورد نظر برای ارزیابی کیفیت روش پیشنهادی به منظور حذف نویز، نسبت سیگنال به نویز می باشد که هدف این پژوهش افزایش این نسبت می باشد که بیانگر بازدهی روش مبتنی بر تبدیل موجک و یادگیری عمیق می باشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می دهد که روش پیشنهادی نسبت به روش های موجود حدود 9/56 درصد حذف نویز از سیگنال ECG را بهبود می بخشد. علت این امر آن است که ضرایب استخراجی از فیلتر وفقی با استفاده از شبکه عصبی عمیق بهینه می شوند به گونه ای که شکل موج با نویز کمتری را فراهم می آورد.

مقدمه: خانواده پروتئینی FAD-FR دارای کوفاکتور FAD می باشد. یکی از آنزیم های مهم این خانواده سولفیت ردوکتاز فلاووپروتئینی آلفا می باشد. هدف این مطالعه توجه به کاربرد های این آنزیم در بیوتکنولوژی و صنعت این آنزیم در 19 گونه مشخص در ارتباط با تکامل است. روش: توالی های ژن و پروتئین سولفیت ردوکتاز فلاووپروتئینی آلفا، توالی های 5SrRNA و درخت تاکسونومی برای 19 گونه انتخابی باکتریایی استخراج شد. سپس به مقایسه کمی درخت های فیلوژنتیکی توالی های 5SrRNA، ژن و پروتئین با یکدیگر و با درخت تاکسونومی پرداخته شد. درخت های فیلوژنتیکی به کمک نرم افزار Mega7 و با استفاده از الگوریتم Neighbor joining رسم شد و درخت تاکسونومی با استفاده از Taxonomy Browser NCBI استخراج شد. نتایج: با مقایسه زوج درخت های مربوطه، درصد گونه های هم ارز و متوسط امتیاز هم ارزی گونه ها در هر زوج درخت محاسبه شد. زوج درخت ژن-پروتئین بالاترین امتیاز را در هر دو کمیت به خود اختصاص داد. در مقایسه درخت تاکسونومی با سه درخت دیگر، زوج درخت ژن-تاکسونومی بالاترین درصد را در متوسط امتیاز هم ارزی به دست آورد و زوج درخت پروتئین-تاکسونومی بالاترین درصد گونه های هم ارز را کسب کرد. نتیجه گیری: بر اساس پژوهش حاضر، می توان دریافت که مناسب ترین جایگزین برای هرکدام از درخت هایی که در این پژوهش برای بررسی روابط تکاملی محاسبه شده است کدام است. به بیان دیگر، کدام درخت تکاملی را می توان جایگزین درخت تکاملی دیگری کرد.

مقدمه: ابزارهای الکترونیک های پوشیدنی که بر پایه فناوری اینترنت اشیاء و محاسبات کلان داده استوارند، قادر به جمع آوری مستمر، پردازش اطلاعات فیزیولوژیک و محیطی و مبادله آن ها با سایر ابزارها، کاربران و شبکه های اینترتی هستند؛ لذا علیرغم مزیت های بالقوه در حوزه پایش سلامت، مخاطراتی جدی خصوصاً مرتبط با نقض حریم خصوصی نیز به همراه دارند. از این رو سؤال اصلی در این بررسی شناسایی مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای مرتبط با فناوری های الکترونیک پوشیدنی بود. روش: در این بررسی از نرم افزار StArt 3. 4 جهت انجام مرور سیستماتیک استفاده شد. جستجوی منابع تا تاریخ 9 آذر 1398 در پایگاه های Scopus, IEEE, PubMed, Springer, Magiran, SID, Civilica و موتور جستجوی Google scholar انجام شد. نتایج: پس از حذف منابع تکراری و نامرتبط، 80 منبع جهت بررسی نهایی انتخاب و با استفاده از آمار توصیفی تحلیل شدند. «ارتقاء سبک زندگی و توانمندی های انسانی»، «کیفیت پایین رابط کاربری و داده های نامطمئن»، «اهمیت کاربردی در حوزه پزشکی و مراقبت سلامت» و «سرقت اطلاعات و نقض حریم خصوصی» به ترتیب با فراوانی 97/5%، 92/5%، 94 % و 99 % به عنوان مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شدند. نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد نیروی محرکه اصلی در توسعه فناوری های الکترونیک پوشیدنی، قابلیت های آن در ارتقاء توانمندی های انسان و کاربرد در حوزه پزشکی و مراقبت سلامت است؛ لذا برای بهره برداری از فرصت و غلبه بر تهدیدهای بالقوه این فناوری، توسعه و به کارگیری دانش بومی و همچنین برنامه ریزی و تدوین استانداردها و قوانین مورد نیاز باید سریعاً در دستور کار قرار گیرد.

مجموعه داده دیابت PIMA در مقالات بسیاری مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته است. این مجموعه داده که از پایگاه داده یادگیری ماشین ایروین دانشگاه کالیفرنیا (University of California, The Irnive) UCI گرفته شده است، شامل اطلاعات 768 بیمار خانم، حداقل 21 ساله و با تبار سرخ پوستان PIMA است که از این تعداد 268 فرد دارای دیابت و 500 فرد فاقد دیابت هستند. . .