پژوهش در آموزش زیست شناسی
سال:1399 | دوره:2 | شماره:3 (پیاپی 7) |تعداد مقالات:6

هدف این تحقیق، مطالعه آزمون مرحله اول المپیاد زیست شناسی و چالش های مربوط به آن در سیستم آموزشی است. رقابت المپیاد زیست شناسی دانش آموزی، اصلی ترین روش شناسایی و هدایت دانش آموزان دبیرستانی در شاخه زیست شناسی است. سازوکارهای مناسب آموزش و آزمون می تواند موجب افزایش بازده در شناسایی افراد علاقه مند و بااستعداد در زیست شناسی شود. در این بررسی به تجزیه وتحلیل آزمون های المپیاد زیست شناسی 5 سال اخیر بر اساس مقالات و منابع موجود پرداخته شده است و سؤالات آزمون ها ازنظر تعداد، زمان اختصاص داده شده، توزیع محتوی علمی و انطباق با مطالب کتب جدیدالتالیف درسی بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که توزیع پرسش های آزمون منطبق با اغلب سرفصل های کتاب های جدید نیست. مباحث جانوری 38 درصد، سلولی مولکولی، 26 درصد، گیاهی 21 درصد، ژنتیک 3 درصد و سایر مباحث 12 درصد محتوی کتاب های زیست شناسی دبیرستان را تشکیل می دهند. اما به عنوان مثال 17 تا 20 درصد در سؤالات آزمون های مرحله اول اخیر مربوط به موضوعات جانوری است. به نظر می رسد با توجه به تغییرات جدید در کتب درسی زیست شناسی و افزایش چشمگیر تعداد دانش آموزان رشته علوم تجربی و درنتیجه افزایش داوطلبین آزمون های المپیاد، باید رویکردهای آموزشی و آزمودنی جدیدی را منطبق با المپیاد زیست شناسی بین المللی دانش آموزی بکار گرفت.

هدف این تحقیق شناسایی تصوّرات و باورهای نادرست و کج فهمی های دانش آموزان دوره های ابتدایی و متوسّطه اوّل درباره گیاهان است. درک ساختار زیست شناسی گیاهان برای دانش آموزان دبستانی و متوسّطه اوّل اغلب ضعیف است و کج فهمی ها و ایده های نادرست نیز در مورد نحوه ی رشد و عملکرد گیاهان فراوان است. اگرچه درباره ی برخی مفاهیم مانند فتوسنتز و تنفّس مقالات زیادی درباره ی کج فهمی های دانش آموزان منتشرشده است؛ امّا به طور قابل توجّهی در موضوعاتی مانند ساختار و رشد سلول های گیاهی، ژنتیک، تکامل، طبقه بندی گیاهان، فیزیولوژی گیاه و اکولوژی گیاهان تحقیقات کمتری وجود دارد. در این پژوهش، با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی، اطّلاعات لازم از منابع مرتبط، به صورت هدفمند گردآوری، مقوله بندی، تحلیل و مقایسه شدند. یافته های حاصل از این مطالعه در مورد تصوّرات نادرست نشان می دهد که بسیاری از آن ها در سنین کودکی و نوجوانی شکل گرفته و در تمام مراحل سطوح آموزشی ادامه دارند. اگرچه تصوّرات نادرست و کج فهمی های دانش آموزان در زمینه علوم زیستی و به ویژه گیاهان خیلی زیاد است و تهیه یک لیست جامع در کوتاه مدت میسّر نخواهد بود، امّا نتایج حاصل از این مطالعه می تواند به عنوان یک منبع آموزشی برای معلّمان علوم و زیست شناسی و دانشجویان رشته های زیست شناسی مورداستفاده قرار گیرد.

تجهیزات و امکانات الکترونیکی در نظام آموزشی دوران کرونا، به منظور سهولت در امر تدریس مجازی، یادگیری مؤثر مطالب درسی و تفهیم بهتر آن توسط مدرسین و دانش آموزان به کار می روند. با توجه به نقش ابزارهای الکترونیکی بر یادگیری بهتر و افزایش مهارت های خودآموزی، خودانگیختگی، مسئولیت پذیری، مباحثه و همچنین تفاوت برخورداری دانش آموزان از امکانات الکترونیک در مناطق مختلف، ارزیابی میزان اثر گذاری ابزارهای الکترونیکی بر یادگیری دانش آموزان ضروری است. پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر به کارگیری ابزارهای الکترونیکی در آموزش زیست شناسی و با روش توصیفی، کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. در این پژوهش امکانات آموزشی و تجهیزات الکترونیکی مدرسین، دانش آموزان و تأثیر آن در یادگیری درس زیست شناسی مورد بررسی قرارگرفته است و با توجه به استفاده نرم افزارهای مورد نیاز برای تولید محتوای آموزشی در دوران کرونا، نرم افزار های کاربردی، در راستای تولید محتوای جذاب تر و مؤثر تر معرفی شده است. نتایج نشان می دهد با مطالعه ی این پژوهش، معلمان با نرم افزارهای گوناگون آشنا خواهندشد و با به کارگیری نرم افزارهای معرفی شده در تدریس درس زیست شناسی قادر خواهند بود، تدریس مطلوبی را در آموزش مجازی به نمایش بگذارند و کیفیت تدریس با استفاده از دانش فن آوری اطلاعات و ارتباطات را ارتقا بخشند، و به ایجاد انگیزه و علاقه در دانش آموزان جهت شکل گیری بیشتر مطالب درس زیست شناسی در ذهن دانش-آموزان کمک کنند.

آموزش ژنتیک به شکل فراتر از کتب درسی زیست شناسی به منظور آماده سازی دانش آموزان برای شرکت در بحث های آگاهانه در مورد آینده ی تحقیقات ژنتیک و چگونگی تأثیر برنامه های آن بر سلامت انسان و محیط زیست ضروری است. مقاله ی حاضر از نوع مروری است و اطلاعات جمع آوری شده بر اساس کلمات کلیدی آموزش، ژنتیک، وب سایت، دانش آموز، زیست شناسی و پایگاه داده ها از سایت های گوگل، گوگل اسکولار و Science Direct استخراج شده است. مقالات بررسی شده در این تحقیق مربوط به سال های 1988 تا 2021 هستند. هدف این مقاله معرفی منابع آموزشی تکمیل کننده مبحث ژنتیک کتب زیست شناسی دبیرستان است که به صورت آنلاین در دسترس هستند و دانش آموزان رشته ی علوم تجربی دوره ی دوم متوسطه می توانند در فعّالیت های تحقیقاتی-سلامتی آینده نگر از آن ها بهره مند شوند. به کمک این منابع، امکان توصیف یک رویکرد یکپارچه برای آموزش ژنتیک فراهم می شود، بر ضرورت افزایش دامنه ی اطّلاعات دبیران زیست شناسی و مشارکت متخصصان ژنتیک و بهداشت در تأمین منابع آموزشی تأکید می شود.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه تأثیر روش تدریس مشارکتی و سخنرانی در یادگیری درس علوم تجربی است. روش این پژوهش از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون و پس آزمون و از نظر هدف کاربردی است. جامعه ی پژوهش، کل دانش آموزان پایه سوم ابتدایی شهرستان ایلام در سال تحصیلی 99-1398 است. حجم نمونه آماری 42 نفر از دانش آموزان در دو کلاس پایه سوم ابتدایی است که از هرکدام از کلاس ها پس از موازنه سازی آزمودنی ها یکی به شکل یادگیری سخنرانی به تعداد 20 نفر و دیگری به شیوه تدریس مشارکتی به تعداد 22 نفر در درس علوم تجربی مورد بررسی قرار گرفتند. برای اندازه گیری میزان یادگیری گروه ها، از آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده گردید. در تعیین روایی محتوایی پرسشنامه از نظر متخصصان و معلمان استفاده شد. برای تحلیل داده های آماری و تعیین تفاوت، محاسبه و مقایسه نمره های پیش آزمون و پس آزمون در گروه های کنترل و آزمایش از آزمون ANCOVA (تحلیل کوواریانس) استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل کوواریانس بین نمرات یادگیری هر دو گروه کنترل و آزمایش تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر روش تدریس مشارکتی در افزایش یادگیری دانش آموزان تأثیر گذاشته و نسبت به روش سنتی تدریس اثربخش تری بوده است.

هدف از پژوهش حاضر مروری بر تدریس درس زیست شناسی مبتنی بر الگوی تدریس ساختن گرایی و نیز تبیین مزایا و ضرورت های کاربرد روش خلاقیت در آموزش این درس است. طی تلاش های متعدد در جهت بازنگری و ارزیابی مجدد رویکردهای آموزشی، امروزه رویکردهای سنتی تا حدی منسوخ شده و رویکردهای آموزشی نوین بر نوآوری، تعامل دوجانبه و تولید دانش معطوف است. به نظر می رسد روش های تدریس جدیدی مانند الگوی تدریس ساختن گرایی و کاربرد خلاقیت می تواند تسهیلگر تحقق این اهداف باشد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات به بررسی پایگاه های داده جهت استخراج مقالات خارجی و داخلی در زمینه کاربرد دو روش یادشده در راستای تدریس درس زیست شناسی پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد الگوی تدریس ساختن گرایی به عنوان یک الگوی دانش آموز محور در کنار روش کاربرد خلاقیت، با تفهیم درس زیست شناسی به عنوان دانشی با جنبه-های انتزاعی و ناملموس ازنظر اغلب دانش آموزان، ارتباط مستقیمی دارد.