تاریخ پزشکی
سال:1399 | دوره:12 | شماره:42 |تعداد مقالات:7

زمینه و هدف: بدون تردید مساله مبارزه با مواد مخدر، یکی از بزرگ ترین چالش های کشورهای مختلف محسوب می شود. هر یک از کشورها با توجه به رویکرد ذهنی و تجربیات خود به آن واکنش نشان می دهند. عمده رویکرد شایع سیاست جنایی بسیاری از کشورها به مساله مواد مخدر، تعیین مجازات و اعمال کیفر است. با این وجود برخی از کشورها رویکردی جدید را به تجربه گذارده اند که قانونمندنمودن و جرم زدایی از مصرف برخی از انواع کم خطر مواد مخدر موسوم به آرام است. مواد و روش ها: در این مطالعه تطبیقی، منابع و گزارشات مربوط به تحولات قانونی هلند و ایالات متحده در خصوص جرم انگاری و جرم زدایی از مصرف مواد مخدر آرام به صورت هدفمند جستجو و تطبیق گردید. نتیجه گیری: هلند به عنوان کشوری که سیاست های اجتماعی خود را بر محور تساهل و تسامح بنیان می نهد، توانست با اجرای صحیح قانونمندی مصرف حشیش خود را به عنوان نمونه ای برای سایر کشورها معرفی نماید. هم اکنون ایالت های مختلف آمریکا یکی پس از دیگری به قوانین خود در خصوص مصرف مواد مخدر آرام نظیر ماریجوآنا لطافت بیشتری بخشیده و حتی مصرف درمانی آن را جرم زدایی نموده اند.

زمینه و هدف: موضوع پیوند اعضا با روش های جدید و به صورت مرسوم امروزی، از مباحث بسیار حساسی است که به دقت و احتیاط بیشتری نیاز دارد. در قرن دوم پیش از میلاد یک طبیب هندی سعی کرد تا پوست بینی بیماری را به صورت اتوگراف ترمیم کند که موفقیت آن مشخص نیست. قرن ها بعد یک طبیب ایتالیایی موفق شد پیوند اتوگراف را به شکل موفقیت آمیز به انجام رساند. در سال 1905 در جمهوری چک نخستین پیوند قرنیه را بر روی انسان با موفقیت به انجام رساند. در دهه 30 میلادی جراح اوکراینی نخستین پیوند از جسد به انسان را انجام داد که با شکست مواجه شد. در سال 1950 نیز نخستین پیوند کلیه با موفقیت انجام شد. در سال 1963 جیمز هاری عمل پیوند ریه را از یک جسد به یک بیمار مبتلابه سرطان را به خوبی انجام داد. مقاله بر این هدف است که نشان دهد با پیشرفت علم در این زمینه ها تعداد بیشتری از افراد مبتلابه نارسایی اعضا پیوند شوند و نتایج پیوند از این که هست، نیز بهتر شود. مواد و روش ها: این مقاله با روش توصیفی تحلیلی درصدد بررسی روند تاریخی پیوند اعضای بدن در نظام بین الملل هست. ترویج این اقدام انسانی و حیات بخش نیازمند فرهنگ سازی در باب مقوله ایثار و آگاهی بخشی در جامعه ملی و بین المللی است تا بتوان با عزمی پایدار اشخاص نیازمند پیوند اعضا را نجات داد. یافته ها: پیشرفت های عظیم در علم پزشکی و فنون جراحی، باعث نجات زندگی افراد بی شماری شده و به طور گسترده، کیفیت زندگی را برای بیماران و آسیب دیدگان ارتقا بخشیده است، علم پیوند با موفقیت های چشم گیری همراه بوده است، به طوری که به عنوان یکی از معجزات علم جدید یاد می کنند. بسیاری از بیماران که قبلا به علت نارسایی عضو با مرگ دست و پنجه نرم می کردند، امروزه با موفقیت بالایی با پیوند قابل درمان هستند، ولی پیوند اعضا مشکلات خاص خود را دارد.

زمینه و هدف: پورپورای ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک (ITP) یک اختلال اتوایمون است که با کاهش تعداد پلاکت ها، ولی نتایج طبیعی مغز استخوان و فقدان علل خاصی از ترومبوسیتوپنی مشخص می شود. کورتیکوستروییدها خط اول درمان بوده و روش های پرهزینه و دارای عوارض مانند اسپلنکتومی یا عوامل سرکوب کننده ایمنی به عنوان خط دوم درمان استفاده می شود. یونجه گیاهی با طبیعت گرم است که حکمای طب ایرانی از هزاران سال پیش از آن به عنوان یک خوراکی خون ساز استفاده می کردند و مصرف توام این گیاه با داروهای ضد انعقاد باعث کاهش اثربخشی آن ها می گردد. هدف از این مطالعه بررسی اثربخشی شربت یونجه بر تعداد پلاکت بیماران مبتلا به ITP بود. مواد و روش ها: این کارآزمایی بالینی تصادفی، دوسوکور در کلینیک هماتولوژی بیمارستان امام رضا مشهد انجام شد. تعداد 40 بیمار به صورت تصادفی و مساوی در دو گروه دارو و دارونما قرار گرفته و به مدت 15 روز، شربت یونجه یا دارونما پنج سی سی هر هشت ساعت دریافت کردند. آزمایشات مورد سنجش شامل شمارش پلاکت سطح لام، CBC و BT بود. روش آماری مورد استفاده، آنالیز تی جفت شده و آنالیز تی مستقل بود. یافته ها: نتایج نشان داد ابتدا دو گروه در بررسی های آزمایشگاهی اختلاف معناداری نداشتند، ولی پس از مداخله از نظر میانگین تعداد پلاکت و BT اختلاف دو گروه معنادار شد (به ترتیب p=0. 013 و p=0. 018). نتیجه گیری: استفاده از گیاه ارزان و در دسترس یونجه می تواند در بهبود پلاکت بیماران مبتلا به ITP موثر باشد.

رعایت موازین و اصول اخلاقی در حرفه پزشکی تحت عنوان اخلاق پزشکی، اگرچه از جمله مباحث جدید محسوب می شود، لیکن این اصول از سده های پیش در کتب مختلف مذهبی به پزشکان توصیه و التزام به رعایت آن شده است. در ایران عصر باستان تحت تاثیر آرای مزدایی، رویه هایی به عنوان مبانی اخلاق پزشکی وجود داشته است. پس از پذیرش دین اسلام در ایران، آموزه های دین در مورد اخلاق به عنوان رویه و مبانی فکری اخلاقی قرار گرفت. شناسایی و تبیین اخلاق پزشکی و اشتراکات آن در بین ایرانیان پیش و پس از اسلام در قرون نخست شمسی مرکز ثقل این پژوهش را شامل می شود. سوالات تحقیق چنین هستند: آیا بین آرای مزدایی و اسلامی در اخلاق پزشکی چهار قرن اول شمسی مطابقت وجود دارد؟ و چگونه اخلاق پزشکی مزدایی بر اخلاق پزشکی دوره اسلامی تاثیر گذارده است؟ برای پاسخگویی به سوالات مزبور، این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی و تاریخی انجام گردید و این نتیجه حاصل شد که بسیاری از اصول اخلاقی ارایه شده مانند آگاهی پزشکان از اصول فقهی، یادداری خداوند در همه مراحل درمان، مسوول و ضامن بودن پزشک، ثواب اخروی، عیادت و تفقد از بیمار، توجه به فقرا، سیار بودن پزشک و منع سقط جنین، در هر دو آیین مشترک است که این موارد در سوگندنامه ها و پندنامه های منتشرشده پزشکان مسلمان در چهار قرن اول اسلامی بازتاب یافته است. از سوی دیگر این تشابهات نشان دهنده اثرگذاری اصول اخلاق ایرانی بر اخلاق اسلامی به واسطه ترجمه و تالیف اصول و قواعد اخلاقی توسط پزشکان و اندیشمندان ایرانی در چهار قرن نخست اسلامی است.

زمینه و هدف: بر اساس نظریات طب سنتی، مزاج فرد می تواند تعیین کننده خصوصیات جسمانی، روانی و عاطفی او باشد، لذا به نظر می رسد تمایل به انجام فعالیت بدنی با مزاج فرد ارتباط داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مزاج ورزشکاران برخی رشته های ورزشی است. مواد و روش ها: تحقیق به روش مطالعه میدانی بوده و جامعه مورد مطالعه ورزشکاران مرد حرفه ای رشته های ژیمناستیک، کوراش، فوتسال، کشتی، والیبال و رزمی بوده اند، نمونه ها به صورت تصادفی از سطح استان یزد انتخاب شدند و با استفاده از یک پرسشنامه استاندارد، مزاج آن ها تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آماری توصیفی استفاده شد. یافته ها: مزاج ورزشکاران هر رشته به تفکیک، ژیمناست ها 57% دمی و 43% صفراوی، کشتی گیران و رزمی کاران 73% دمی و 27% صفراوی، فوتسالی ها 55% دمی، 40% صفراوی و 5% بلغمی، کوراشی ها 54% دمی، 31% صفراوی و 15% بلغمی، والیبالیست 68% دمی، 22% صفراوی، 5% سودایی و 5% بلغمی بودند. نتیجه گیری: در مجموع فراوانی مزاج دم در تمامی ورزش های مورد بررسی در این تحقیق بیشتر از سایر مزاج ها بود، چراکه این مزاج به واسطه گرمی و تری علاوه بر پرتحرک بودن توان تحمل شرایط تنش طولانی تر را نیز داراست. به نظر می رسد استفاده از علم مزاج شناسی در کنار سایر علوم مانند، ژنتیک، پیکرسنجی و روان شناسی بتواند در بحث استعدادیابی برای رشته های ورزشی مختلف در سطح حرفه ای موثر واقع شود.

زمینه و هدف: یکی از موضوع های مهم در طب دوره اسلامی، اصلاح اخلاق نفس است. طبیبان دوره اسلامی علاوه بر سلامت بدن به عنوان بعد جسمانی، به جنبه نفسانی و روحانی انسان نیز توجه داشته اند. محمد بن زکریای رازی به عنوان پزشک، فیلسوف و دانشمند قرون 3 و 4 قمری در کتاب خود با عنوان «الطب الروحانی» به موضوع سلامت نفس و اخلاق اهتمام ویژه ای داشته است. در این پژوهش به نقش عقل و هوی به عنوان دو عامل اساسی در طب روحانی از دیدگاه رازی پرداخته شده است. مواد و روش ها: این پژوهش به روش کتابخانه ای صورت گرفته و با استفاده از منابع کهن دسته اول و پژوهش های معاصر، تلاش گردیده در ابتدا به معرفی رازی و آثارش پرداخته و سپس با محور قراردادن کتاب طب روحانی، دیدگاه های وی در موضوع اخلاق نفس بررسی شود. یافته ها: رازی در طب روحانی غایت کتاب خود را اصلاح اخلاق نفس بیان نموده و راه رسیدن به آن را پیروی از خرد و گرامی داشتن عقل به عنوان بزرگ ترین نعمت الهی و نیز دوری از هوی بیان می دارد. وی با طرح اصول و معیارهایی برای تشخیص عوامل تهدید کننده سلامت نفس و دفع رذایل اخلاقی در تمام فصول بیست گانه کتاب، عقل را ستوده و فیلسوفان را به عنوان خردمندان واقعی عنوان می نماید. وی در این کتاب سعی نموده با بیان اصولی ساده به شناسایی رذایل اخلاقی پرداخته و سپس با روش کاملا عملی چگونگی دفع صفت های ناپسند اخلاقی را بیان نماید. نتیجه گیری: زکریای رازی به عنوان یک پزشک فیلسوف، در اثر طب روحانی خود، اگرچه دنباله رو نظرات فلسفی و اخلاقی افلاطون و جالینوس بوده، اما در نهایت با نوعی ساده گویی و روایت های داستان گونه در فصول مختلف کتاب با محوریت قراردادن عقل سبب گردیده این اثر وی، منبع مهم و قابل توجه ای در زمینه چگونگی اصلاح اخلاق نفس و توجه به بعد روحانی انسان برای عموم جامعه گردد.

زمینه و هدف: بیماری مننژیت یا التهاب پرده های مغز که در طب سنتی ایران، قرانیطس یا سرسام گرم نیز گفته می شود در تاریخ پزشکی از دیرباز شناخته شده بوده و برای آن درمان هایی نیز ذکر شده است. پژوهش یادشده درصدد بیان یکی از نوآوری های علمی در تاریخ پزشکی تمدن اسلامی یعنی بیماری مننژیت است و نیز یافتن پاسخ چگونگی سیر تاریخی شناخت این بیماری در دوران تمدن اسلامی به ویژه در آثار ابن سینا است. مواد و روش ها: این پژوهش بر آن بود یکی از نوآوری های دانش پزشکی و عمق علمی آن را در تمدن اسلامی نشان دهد که به روش بررسی کتابخانه ای با تکیه بر منابع اصیل تاریخ پزشکی انجام گرفته است. همچنین بررسی پایگاه های اطلاعات داده چون PubMed، Scopus، Iran. doc، SID، Noor Mags و بررسی نرم افزار نور ادامه می یابد. ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانتداری در ارایه گزارش و انتشار مطالب رعایت گردید و نقل قول ها با ذکر منبع مورد استفاده صورت گرفت. یافته ها: به نظر می رسد شرح و توصیف مننژیت اولین بار توسط شیخ الرییس حکیم حسین بن عبدالله بن سینا (416-315 ق. ) در کتاب قانون آمده است. نتیجه گیری: طبق شواهد کتابخانه ای، ابن سینا پیش از «سر رابرت ویت» به شناسایی و شرح بیماری مننژیت پرداخته است. او در جلد سوم کتاب قانون، وجوه افتراق آن با سایر بیماری ها و تفاوت نوع حاد و مزمن این بیماری و درمان های آن را از منظر طب اخلاطی ارایه داده است.