توسعه تکنولوژی صنعتی
سال:1389 | دوره:- | شماره:15 |تعداد مقالات:7

سنجش توانمندی فناوری در سطح ملی یکی از مراحل کلیدی سیاست گذاری فناوری محسوب می شود. این سنجش نیازمند شاخص های مرتبط با حوزه فناوری و چارچوب مفهومی مناسب است به طوری که جامعیت و دقت این ارزیابی حفظ گردد. در این مقاله سنجش توانمندی فناوری با استفاده از یک چارچوب ابتکاری و شاخص های خاص فناوری انجام می شود. این سنجش نگرشی جامع و سامانمند (سیستمی) درخصوص وضعیت فناوری در کشور ارایه می دهد و زمینه ساز سیاست گذاری و توسعه فناوری در راستای تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله کشور خواهد بود.

سازمان های پژوهش و فناوری که ماموریت حمایت فناورانه و نوآورانه از صنایع را از طریق انجام تحقیق و توسعه بر عهده دارند، به عنوان یکی از ارکان اصلی سیستم ملی نوآوری می باشند که بر اساس جهت گیری های صورت گرفته در چشم انداز 1404 در حال تبدیل شدن به یکی از مهم ترین بخش های اقتصاد کشور می باشند.این سازمان ها در حال حاضر به خاطر عدم ایفای رسالت خود در کشور به شدت مورد انتقاد قرار می گیرند چرا که در چند سال گذشته میزان تولید دانش در کشور به طور گسترده ای افزایش یافته و بر اساس برخی گزارش ها به بیش از پنج برابر افزایش یافته اما این دانش به فناوری تبدیل نشده است و صنعت کشور همچنان برای تامین نیازهای فناورانه خود با دشواری مواجه است و در اغلب موارد باید آنها را از سایر کشورها تامین نماید. از این رو فلسفه وجودی، کارآمدی و رقابت پذیری سازمان های پژوهش و فناوری مورد تردید است. بنابراین بررسی سامانمند (سیستماتیک) رقابت پذیری آنها بر اساس یک مدل مناسب ضرورت دارد.بسیاری از محققان جهت توجیه و تفسیر رقابت پذیری و عوامل موثر بر آن، نظریه و مدل هایی را عرضه داشته اند و عوامل موثر بر رقابت پذیری را دسته بندی کرده و در قالب مدل هایی ارائه کرده اند. این نظریه ها و مدل ها نیز از تنوع نسبتا زیادی برخوردارند که در این میان برخی از آنها برای سازمان های پژوهش و فناوری از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. لذا در این مقاله به طور تشریحی و انتقادی به بررسی و تجزیه و تحلیل برخی از مدل های مشهور رقابت پذیری که برای سازمان های پژوهش و فناوری مطرح می باشد پرداخته می شود.

امروزه رقابت روزافزون جهانی، از بسیاری صنایع فرصت تحقیقات بنیادی و پایه ای را گرفته است، به همین دلیل بیشتر شرکت ها مجبورند فقط به تحقیقات بحرانی و مورد نیاز دست بزنند. ارتباطات جهانی، همگانی شدن بسیاری از علوم و دانش ها و امکان بیشتر و راحت تر خریدن دانش از صاحبان آن، لزوم دوباره کاری در تحقیقات و ایجاد دانش های جدید را از بین برده است. برای تولید دانش، پول هزینه می شود. در حالی که فرآیند توسعه و نوآوری، از دانش تولید شده، پول و ثروت می آفریند و منجر به توسعه فناوری و اقتصاد می شود.در این مقاله سعی داریم تا ضمن معرفی توسعه و نوآوری، به بیان اهمیت آن در توسعه فناوری و اقتصاد بپردازیم. همچنین تفاوت بین تحقیق، توسعه و نوآوری و مراکز آنها و نیز ویژگی های منابع انسانی مورد نیاز این مراکز را مورد بررسی قرار داده و در ادامه به برخی نکات مهم که در مدیریت این واحدها موثر می باشد، خواهیم پرداخت.

اساس تقاضای فناوری و انتقال آن در سطوح بین المللی فاصله دانشی موجود مابین تامین کننده و وارد کننده فناوری می باشد. شناخت عمیق این فاصله می تواند خواسته ها را در انتقال بین المللی فناوری بهتر برآورده سازد و سبب شود تا با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات مدیریت دانش به صورت موثرتری انجام گیرد و باعث کاهش در وقت و هزینه های انتقال گردد. همچنین در این مقاله مراحل انتقال فناوری بین المللی به همراه نوع فاصله دانشی شناسایی مورد ارزیابی قرار می گیرد.

آینده نگاری در دنیای امروز با اقبال فراوانی مواجه شده و کشورها، مناطق و شرکت های مختلف به طور منظم، منسجم و هماهنگ راجع به آینده مطلوب در جهانی که به صورت فزاینده به سمت پیچیده تر شدن در حرکت است مبادرت به اندیشه می نمایند. آینده نگاری فرآیند سازماندهی شده هدفمندی است که باعث گرد هم آمدن بازیگران کلیدی عرصه علم و فناوری برای ترسیم آینده امکان پذیر و راه های رسیدن به چنین آینده ای می شود. در یک کشور فعالیت های آینده نگاری در سطوح مختلف شرکتی، منطقه ای و ملی انجام می شود. بدون شک انجام آینده نگاری در هر یک از این موارد تفاوت های مهمی با دیگری دارد اما برای داشتن آینده نگاری موفقیت آمیز در هر یک از این سطوح باید از تجربیات آینده نگاری در دیگر سطوح استفاده کرد. آینده نگاری در سطح شرکتی در پی ترسیم روند فعالیتی یک شرکت در آینده کوتاه مدت، میان مدت، بلندمدت و تقویت قابلیت های رقابتی آن می باشد. آینده نگری منطقه ای؛ کاربرد روش های منطقه ای به منظور اطلاع رسانی و جهت دهی به تصمیماتی است که در سطح زیر ملی گرفته می شود. آینده نگاری در سطح ملی نیز که مهم ترین جلوه از فعالیت های آینده نگاری به حساب می آید و تاکنون اکثر فعالیت های آینده نگاری در این سطح بوده است، در پی ترسیم چشم انداز ملی و شکل دهی به فرآیند سیاست گذاری و تصمیم گیری ملی می باشد.

در حالی که استفاده از شبیه سازی های رایانه ای در علوم مهندسی در حدود نیم قرن پیش شروع شده است، تنها در دهه گذشته نظریه و فناوری شبیه سازی اثر عظیمی را روی رشته های مهندسی گذاشته است. این تغییر قابل ملاحظه اساسا به دلیل توسعه علوم محاسباتی و رایانه ای و پیشرفت های سریع در تجهیزات و سیستم های آن رخ داده است. دلایل دیگری نیز وجود دارد، برای مثال، انبوهی از فناوری ها در افقی قرار دارد که نمی توانیم بدون شبیه سازی امید به درک، توسعه، یا به کارگیری آنها داشته باشیم. در این مقاله تاثیر بالقوه پیشرفت های علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی روی علم و فناوری را بررسی کرده و چالش ها و موانع برای پیشرفت های بعدی را مورد شناسایی قرار داده ایم. با به کارگیری این علوم می توانیم پیشرفت های بسیار بزرگی را در جبهه وسیعی مانند پزشکی، علم مواد، امنیت ملی، ساخت، طراحی مهندسی و بسیاری موارد دیگر توقع داشته باشیم. به دلیل طولانی بودن مباحث، مقاله در دو قسمت جداگانه تدوین شده است. در این قسمت، اهمیت علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی به عنوان یک پیشنیاز برای علوم و مهندسی فردا را مورد بررسی قرار داده، برخی از کاربردهای قابل ملاحظه آن را که منافع و امتیازات بزرگی را به جامعه ارایه می دهد توصیف نموده و پیشنهاداتی را عنوان نموده ایم. در قسمت دوم مقاله مباحثی مانند بزرگ ترین موانع، چالش ها و فرصت ها در علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی، شامل: "چالش مدل سازی و شبیه سازی چندمقیاسی، روش های تعیین عدم اطمینان، معتبرسازی و صحه گذاری مدل، سیستم های شبیه سازی پویا، حسگرها، معیارها و شبیه سازی های همگن، چشم اندازهای جدید در نرم افزار شبیه سازی، ضرورت داده- بزرگ در شبیه سازی و نقش تجسم در علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی و همچنین الگوریتم های نسل بعدی و عملکرد محاسباتی" و بالاخره، اثر علوم مهندسی مبتنی بر شبیه سازی روی سیستم تعلیم و تربیت مهندسین، دانشمندان و متخصصین فردا مورد بررسی قرار گرفته است.

سازمان های تحقیق و توسعه مستقل که برای توسعه و تجاری سازی فناوری ایجاد می گردند ماموریت حمایت فناورانه و نوآورانه از صنایع را از طریق انجام توسعه و تجاری سازی فناوری بر عهده دارند. در راستای تجاری سازی و به بازار رسانی فناوری توسعه یافته یکی از الزامات قیمت گذاری دانش فنی می باشد.ارزشیابی و قیمت گذاری دانش فنی از جمله فعالیت های دشوار می باشد. پیچیدگی های مرتبط با فناوری و دانش فنی، بسیاری از سازمان های توسعه دهنده و دارنده فناوری را از قیمت گذاری علمی منصرف ساخته است. از سوی دیگر استفاده از روش های معتبر علمی برای قیمت گذاری، این بنگاه ها را بر آن داشته است تا به منظور موفقیت بیشتر در تجاری سازی دانش فنی، از چنین روش هایی استفاده نمایند. در این مقاله با استفاده از یک رویکرد ترکیبی، ابتدا ارزیابی دانش فنی توسط یک مدل سامانمند (سیستماتیک) به عمل می آید. سپس قیمت گذاری بر اساس محاسبه هزینه های توسعه فناوری و تلفیق آن با مدار کمی حاصل از ارزیابی صورت گرفته انجام می شود. این روش مبتنی بر تجربیات و ابتکار افراد باسابقه در این حوزه و بر اساس منطق تئوری برخاسته از داده ها توسعه یافته است.در انتها مدل برای یک مورد مطالعه موردی به کار گرفته شده و برای اعتبارسنجی آن از قیمت گذاری چندین مورد دانش فنی که قبلا به فروش رفته بود استفاده شده است.