علوم کشاورزی ایران
سال:1383 | دوره:35 | شماره:1 |تعداد مقالات:23

هدایت هیدرولیکی خاک مهمترین پارامتر فیزیکی است که پروژه های زهکشی را از دیدگاه فنی متاثر میکند. هدف این تحقیق بررسی تغییرات مکانی هدایت هیدرولیکی و انتخاب مناسبترین روش میانیابی برای برآورد هدایت هیدرولیکی میباشد. این تحقیق روی 605 داده اندازه گیری شده هدایت هیدرولیکی در دشت سیستان به انجام رسیده است. روشهای میانیابی استفاده شده شامل کریگینگ، میانگین متحرک وزنی و TPSS بوده که تکنیک cross-validation با معیار آماری میانگین قدر مطلق خطا MAE برای ارزیابی استفاده شده است. با توجه به اندازه گیری هدایت هیدرولیکی در دو حالت اشباع و غیر اشباع، داده های مربوط به هر روش به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. در ضمن، با تعدیل داده های هدایت هیدرولیکی غیر اشباع، مجموع هدایت هیدرولیکی اشباع و غیر اشباع تعدیل شده، به طور جدا در ارزیابیها به کار گرفته شده است. بررسیهای انجام شده نشان می دهد که همبستگی مکانی هدایت هیدرولیکی در این منطقه نسبتا کم می باشد به طوریکه مدل نیم تغییر نمای تجربی هدایت هیدرولیکی اشباع با یک روند تقریبا کروی تا شعاع تاثیر 15 کیلومتر دارای CO بر روی SILL برابر 83 درصد میباشد. به همین دلیل روش کریگینگ دقت قابل قبولی را در برآورد هدایت هیدرولیکی ارائه نداد. در مجموع روش TPSS با توان دو، بیشترین دقت MAE برابر 304/1 متر بر روز) را در برآورد هدایت هیدرولیکی اشباع خاک دارا میباشد. در مورد هدایت هیدرولیکی غیر اشباع نیز روش TPSS با توان دو و سه با MAE برابر 166/0 و 241/0 متر بر روز، مناسبترین روش تشخیص داده شد. همچنین روش TPSS باتوان دو MAE برابر 094/1 متر بر روز، نتایج دقیقتری نسبت به سایر روش ها در برآورد هدایت هیدرولیکی تعدیل شده ارائه کرد. با مقایسه نسبت MAE,MBE مناسبترین روش میانیابی به میانگین واقعی داده ها در سه حالت اشباع و غیر اشباع و تعدیل شده مشخص گردید که خطا و انحراف نسبی روش TPSS در برآورد ضریب آبگذری درحالت تعدیل شده نسبت به دو حالت دیگر کمتر می باشد.

به منظور مطالعه اثرات فرسایش خاک بر تولید محصول عدس (Lens culinaris) در دیم زارها، طرح تحقیقاتی شبیه سازی فرسایش در قالب بلوکهای خرد شده- فاکتوریل با پنج تیمار اصلی و نه تیمار فرعی و چهار تکرار به اجرا درآمد. عمق برداشت خاک در تیمارهای اصلی معادل پنج، ده، پانزده و بیست سانتیمتر، و تیمار شاهد نیز دست نخورده بود. تیمارهای مذکور از طریق حذف خاک سطحی به صورت مکانیکی ایجاد گردیدند. تیمارهای کودی نیز پس از آماده سازی زمین با توزیع کود معادل صفر، 30 و 60 کیلوگرم اوره و صفر، 60 و 120 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در هکتار به اجرا درآمد و سپس عملیات کاشت عدس انجام شد. در طول فصل رشد، سه نوبت آبیاری تکمیلی هر یک به ارتفاع 13 میلیمتر صورت گرفت. در پایان فصل رشد بوته های عدس برداشت و به آزمایشگاه منتقل گردید. پس از خشک شدن و کوبیدن، عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه، و وزن هزار دانه عدس اندازه گیری و عملکرد کلش نیز محاسبه گردید. نتایج تجزیه و تحلیلهای آماری نشان داد که کلیه تیمارهای فرسایش نسبت به شاهد اثر معنی داری در کاهش وزن ماده خشک، دانه، و کلش، تعداد غلاف در بوته، و وزن هزار دانه عدس داشتند. این اثرات برای چهار صفت اول، در سطح احتمال 1 درصد و برای صفت آخر، در سطح احتمال 5% معنی دار میباشد. تیمارهای کود ازت و فسفر اثر معنی داری بر افزایش محصول و کاهش نقش منفی فرسایش نداشتند. در این آزمایش علیرغم نتایج معنی دار به دست آمده در مورد اثر فرسایش احتمالا به دلایل وجود تنش خشکی ناشی از کمبود بارندگی، وجود خاکهای عمیق در منطقه، وجود فرسایش های قبلی، و کم توقعی گیاه عدس، خسارت های ناشی از فرسایش خیلی کمتر از مقدار واقعی آن برآورد گردیده است.

پارامترهای جدول زندگی باروری شته جالیز بر روی سه گیاه خیار، کدوتنبل و کدو مسمایی در شرایط آزمایشگاه با دمای 1-+25 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 75-+5 درصد و دوره نوری 16:8 "اریکی: روشنایی) بررسی گردید. به منظور محاسبه خطای استاندارد پارامترهای رشد جمعیت از روش جک نایف استفاده شد. نرخ خالص تولدی مثل روی خیار، کدو تنبل و کدو مسمایی به ترتیب برابر 806/7±789/76 ، 409/6±70/32 و 041/4±955/43 محاسبه شد. براساس روش برچ محاسبه نرخ ذاتی افزایش طبیعی، نرخ ذاتی افزایش طبیعی روی کدو مسمایی، 01/0±492/0 ، خیار، 013/0±472/0، و روی کدو تنبل، 019/0±393/0، برآورد گردید. طبق روش یات و وایت نرخ ذاتی افزایش طبیعی روی گیاهان مذکور به ترتیب 014/0±512/0، 027/0±464/0و 032/0±371/0 به دست آمد که مشابه نتایج حاصل از روش معمول برآورد نرخ ذاتی افزایش طبیعی می باشد. کمترین مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت DT در کدود مسمایی 03/0±409/1 روز، روز و بیشترین آن در کدو تنبل 085/0±758/1 روز، محاسبه گردید.

هدف از انجام این مطالعه تعیین الگوی بهینه کشت و بهترین زمان فروش محصولات کشاورزی بود. در این مطالعه، مدل حداقل پشیمانی به طور همزمان بر روی داده های مقطع عرضی جمع آوری شده از زارعین منطقه رامجرد در استان فارس و همچنین، داده های ماهانه قیمت محصولات کشاورزی در سال 1380 به کار برده شد. علت انتخاب این منطقه وجود اطلاعات قبلی از وضعت تمایلات ریسکی زارعین بود. نتایج مطالعه نشان داد که الگوی کشتی شامل 4/61 هکتار برنج، 9/09 هکتار جو و 3/02 هکتار گندم حداقل پشیمانی را در بر خواهد داشت. براساس مدل حداقل پشیمانی بهترین زمان فروش محصولات بلافاصله پس از برداشت تعیین گردید.

بکار گیری بی رویه نهاده های تولید به منظور افزایش عملکرد طی دهه های اخیر و در نتیجه تخریب محیط زیست، اهمیت توجه به پایداری نظام های بهره برداری و استمرار تولید همراه با حفظ منابع طبیعی را دو چندان کرده است. دراین راستا پژوهش حاضر نیز به اندازه گیری، تحلیل و تبیین پایداری نظام های بهره برداری کشت گندم دراستان تهران میپردازد. رویکرد غالب پژوهش، پیمایشی است و داده های مورد نیاز با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی چند مرحله ای، به صورت مقطعی در فصل زراعی 1378-79 از 240 گندمکار در 42 روستای استان تهران گردآوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان میدهد 7/46 درصد از نظامهای بهره برداری در گروه های بسیار ناپایدار و ناپایدار، 6/43 درصد در گروه تا حدی پایدار و 7/9 درصد در گروه های پایدار و بسیار پایدار قرار دارند. همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان میدهد میزان محصول تولیدی، بهره وری کل عوامل تولید و دانش فنی- زراعی بهره برداران بیشترین تاثیر مثبت و هزینه های ماهیانه خانوار، میزان استفاده ازنیروی کار و میزان کاربرد ماشین های کشاورزی، بیشترین تاثیر منفی در پایداری گندم را دارا می باشند.

به منظور تعیین اثر استفاده از سطوح مختلف مخمر ساکارومایسس سرویسیه SC47 در تغدیه گاوهای شیرده و تولید آنها، آزمایشی با به کار بردن طرح چرخشی متوازن با دوازده راس گاو (در مرحله اول شیردهی)، چهار جیره (یک الی چهار)، سه دوره (هر دوره 28 روز)، سه بلوک و چهار راس گاو در هر بلوک انجام شد. اجزای اصلی جیره پایه شامل یونجه خشک 23/65 درصد، ذرت سیلوشده 17/2 درصد و مواد متراکم 59/15 درصد براساس ماده خشک بود. به جیره های آزمایشی یک الی چهار به ترتیب سطوح صفر، 3،6،12 گرم مخمر سارکارومایسس سرویسیه در روز اضافه شد. جیره ها به صورت کاملا مخلوط مصرف شد، ولی مخمر به صورت افشان برو ریو غذای وعده بعد از ظهر خوراک پاشیده می شد. گاوها به صورت انفرادی و تا حد اشتها تغذیه و روانه سه دفعه دوشیده میشدند. تولید شیر درهر بار دوشش رکورد گیری و نمونه گیری از شیر هفته ای دوبار جهت تعیین ترکیبات آن صورت میگرفت. در پایان هر دوره آزمایشی نمونه گیری خون جهت تعیین متابویتهای آن ونیز نمونه گیری از مایع شکمبه برای تعیین pH شکمبه گاوها انجام میشد. در این آزمایش میزان ماده خشک مصرفی، تغییرات وزن بدن و تولید شیر خام تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت ولی درصد چربی، درصد مواد جامد بدون چربی و درصد کل مواد جامد شیر با مصرف مخمر افزایش پیدا کرد. (p<0/05). افزایش درصد پروتئین شیر معنی دار نبود، همچنین غلظت لاکتوز شیر تحت تاثیر تغذیه مخمر قرار نگرفت. متوسط تولید شیر تصحیح شده برای 3/2 درصد چربی برای جیره های یک الی چهار به ترتیب برابر 33/28، 30/92، 33/48 و 33/55 کیلوگرم در روز، برای 3/5 درصد چربی برابر 31/61، 29/35، 31/81، 31/9 کیلوگرم در روز و برای 4 درصد چربی به ترتیب 29/29، 27/25، 29/47 و 29/53 کیلوگرم در روز بوده که تفاوت معنی داری بین میانگینها در تمامی موارد وجود نداشت (p>0/05). میانگین Ph مایع شکمبه برای تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری نیز با هم نداشت. همچنین غلظت گلوکز، کلسیم، فسفر، سدیم، کلسترول، تری گلیسریدها، نیتروژن اوره ای و کل پروتئنی پلاسمای خون گاوهایی که جیرههای متفاوت دریافت کردند اختلافی نداشت ولی نیتروژن اوره ای پلاسمای خون گاوهایی که مخمر مصرف کرده بودند افزایش غیر معنی دار داشت. (P>0/05) همچنین غلظت پتاسیم (P<0/05) و منیزم (p<0/05) خون گاوهایی که مخمر مصرف کرده بودن کمتر از گروه شاهد بود.

به منظور معرفی ارقام مقاوم به شوری و استفاده از آنها در برنامه های به نژادی، تنوع ژنتیکی مقاومت به این تنش در 20 ژنوتیپ گندم طی آزمایشی بررسی گردید. جهت ایجاد شرایط نسبتا طبیعی برای اجرای آزمایش این پژوهش به صورت گلدانی و درداخل یک تونل پلاستیکی به اجرا درآمد. این مطالعه در چهار سطح شوری (سطح شاهد و 3 سطح با هدایت الکتریکی 4و8و12 دسی زیمنس بر متر) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید و 18 صفت مرفولوژیک و آگرونومیک مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپها در کلیه صفات درسطح احتمال 1/0 درصد اختلاف معنی دار وجود داشت. از نسبت +^K^+/Na به عنوان معیار گزینشی استفاده شد و همبستگی های محاسبه شده بین این نسبت و 18 صفت مذکور، مفید بودن این معیار را برای گزینش تایید کرد. تجزیه کلاستر و حساسیت محیطی برای 20 ژنوتیپ نشان داد که ژنوتیپهای تجن، روشن، N-75-11 ، N-75-14 ، N-75-3 ، N-75-4 و N-75-17 دارای میزان بالایی از نسبت مذکور (و همچنین دارای وضعیت مطلوب از لحاظ 18 صفت آگرونومیک و مرفولوژیک ) بودند و بنابراین، به عنوان ارقام مقاوم شناسایی شدند.

نحوه عمل ژن و وراثت پذیری عملکرد و شاخصهای مقاومت به تنش خشکی در کلزا، با استفاده از طرح تلاقی های دی الل مطالعه شد. تعداد 28 ژنوتیپ متشکل از 21 دو رگ نسل f2 و هفت والد تحت دو رژیم آبیاری (تنش و بدون تنش رطوبتی در گیاه) مورد ارزیابی قرار گرفتند. واریانس ژنوتیپها برای صفات از نظر آماری معنی دار بود، بنابراین تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپها وجود داشت. تجزیه دی آلل هر دو عمل افزایشی و غیر افزایشی ژن ها را در کنترل عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی و نیز درکلیه شاخص ها به جز شاخص پاسخ به خشکی نشان داد. نتایج مبین وجود هتروزیس برای عملکرد دانه و کلیه شاخص ها به جز شاخص تحمل بود. وراثت پذیری عمومی بالای برای صفات مورد بررسی تعیین گردید. حال آنکه وراثت پذیری خصوصی صفات از کم تا زیاد متغیر بود. از میان شاخص ها، تنها دو شاخص پاسخ به خشکی و متوسط بهره وری از وراثت پذیری خصوصی بالایی به ترتیب معادل 58/96 و 01/68 درصد برخوردار بودند. میانگین درجه غالبیت و تحلیل اجزای واریانس، اثر فوق غالبیت و در نتیجه اهمیت بیشتر غالبیت ژنی را در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه و اغلب شاخصها نشان داد، ولی به علت انحراف از فرضیات مدل، به نظر می رسد که این فوق غالبیت از نوع کاذب باشد. همچنین والدهای مورد مطالعه از نظر عملکرد دانه و اغلب شاخص ها دارای آلل های غالب بیشتری نسبت به آلل های مغلوب بودند. کلیه شاخص های مقاومت به تنش خشکی به جز شاخص پاسخ به خشکی دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط مطلوب بودند. در حالیکه در شرایط تنش عملکرد دانه تنها با شاخصهای تحمل به تنش و متوسط بهره وری همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. شاخص متوسط بهره وری به علت داشتن تنوع ژنتیکی بالا، قابلیت توارث زیاد و نیز همبستگی معنی دار با عملکرد دانه برای گزینش ارقام متحمل به تنش خشکی مناسب به نظر میآید.

در این تحقیق، با استفاده از آگروباکتریوم ریزوژنز، ریشه موبین چغندر قند تراریخته تولید گردید. در حین این مطالعه، تاثیر پروموتر جداسازی شده از آرابیدوپسین تالیانا (پروموتر AT) که با پروموتر Hs1^pro-1 ژن مقاومت به نماند درچغندر مشابهت زیادی دارد، بر روی بیان ژن گزارشگر در مقایسه با پروموتور CaMV35s نیز مطالعه گردید. همچنین به عنوان کنترل منفی، ریشه های موبین با آگروباکتریوم ریزوژنز فاقد ناقل دو گانه القا شدند. سپس ریشه های موبین حاصل از تراریختی با روش های PCR و دو رگ سازی سادرن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نمونه های مثبت انتخاب شده برای بررسی الگوی بیان ژن در معرض لارو نماتد قرار گرفتند پس از 10 روز کلیه ریشه های موبین با رنگ آمیزی GUS ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که ریشه های موبین واجد پروموتر AT الگویی مشابه از نظر رنگ آمیزی با ریشه های موبین واجد پروموتر CaMV35s دارند. بنابراین به نظر میرسد پورموتز AT علی رغم مشابهت زیاد با پروموتر القایی ژن Hslpro-1،حالت القایی نداشته و رنگ GUS در تمامی قسمت های ریشه موبین به خصوص در ناحیه مریستمی و دور از محل سیست های نماتد نیز مشاهده گردید. در نتیجه پروموتر AT مانند یک پروموتر ذاتی عمل نموده است.

مطالعه تغییرات عوامل روزنه ای و غیر روزنه ای محدود کننده فتوسنتز در شرایط تنش خشکی می تواند به شناسایی فاکتورهای موثر در مقاومت به این تنش کمک کند. به منظور بررسی این عوامل در آزمایشی گلخانه ای پارامترهای تبادلات گازی، وضعیت آبی، کلروفیل، پروتئین وپرولین برگ پرچم در 11 رقم گندم مورد بررسی قرار گرفت. عملکرد دانه ارقام فوق نیز در طی دو سال زراعی در آزمایش مزرعه ای در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی ارزیابی شد. بر این اساس ارقام گندم به گروه های حساس و مقاوم به خشکی تقسیم شدند. در شرایط گلخانه ای اعمال تنش خشکی به مدت 5 روز میزان فتوسنتز برگ پرچم را از57/12 به 91/1 میکرومول CO2 بر متر مربع بر ثانیه کاهش داد. هدایت روزنه ای تحت تنش خشکی کاهش یافت اما کارایی مصرف آب فتوسنتزی و غلظت CO2 درون روزنه ای افزایش نشان داد، بنابراین در شرایط تنش، co2 وارد شده به برگ به خوبی در فتوسنتز مورد استفاده قرار نگرفته است. ارقام مقاوم به خشکی با وجود هدایت روزنه ای و تعرق بیشتر محتوای نسبی آب بیشتری داشتند. تحت تنش خشکی، تنظیم اسمزی ناشی از تجمع پرولین 39/0 مگاپاسکال بود. همبستگی مثبتی بین غلظت پرولین و مقاومت روزنه ای در این شرایط مشاهده شد. ارقام دارای پرولین بیشتر برگهای نازکتر و تعرق کمتری داشتند. غلظت کلروفیل و پروتئین نیز تحت تنش خشکی کاهش یافت. ارقام دارای کلروفیل بیشتر، غلظت CO2 درون روزنه ای کمتر و هدایت مزوفیلی بیشتری داشتند. نتایج تجزیه همبستگی نیز نشان داد که مقادیر بالاتر محتوای نسبی آب با غلظت کلورفیل و پروتئین بیشتر تحت تنش همراه بود. در کل چنین نتیجه گیری شد که تحت تنش خشکی کاهش هدایت مزوفیلی در مقایسه با نقصان هدایت روزنه ای تاثیر بیشتری بر کاهش فتوسنتز دارد، همچنین مقاومت به خشکی با حفظ محتوای آب برگ مرتبط است.

مقاومت 30 ژنوتیپ گندم به سن گندم در سال زراعی 1379-80 در شرایط مزرعه ارزیابی گردید. روش ارزیابی، ایجاد آلودگی با رها سازی پوره های سن در داخل قفس های پرورشی نصب شده بر روی ژوتپهای گندم بود. براساس میانگین شاخصهای مقاومت ژنوتیپهای شماره 14 و 15 در گروه مقاوم و ژنوتیپهای شماره 12 و 30 در گروه حساس قرار گرفتند. برای مطالعه رابطه بین مقاومت ژنوتیپهای گندم و فراوانی گرانول های نشاسته، گرانول ریز (1 تا 10 میکرون) و درشت نشاسته 10 تا 30 میکرون در مساحت معینی از آرد دانه های سالم وسن زده ژنوتیپهای مورد مطاله اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپهای گندم از نظر فراوانی گرانولهای نشاسته در دانه های سالم و سن زده وجود دارد. دانه های سن زده 9/36%، کاهش گرانول ریز داشتند که نشان می داد سن گندم عمدتا گرانول های ریز نشاسته را مورد تغذیه قرار میدهد، طبق نتایج به دست آمده از تجزیه همبستگی ها ژنوتیپهای گندمی که در دانه های سالم گرانول درشت بیشتری داشته باشند و به هنگام تغذیه سن گندم گرانول ریز نشاسته کمتری از دست بدهند به طور نسبی مقاومتر میباشند. بنابراین ارزیابی و انتخاب اولیه ارقام و لاینهای مقاوم گندم به سن گندم با اندازه گیری گرانول های نشاسته در آرد دانه های سالم و سن زده امکان پذیر به نظر میرسد. تعیین رابطه بین مقاومت ژنوتیپهای گندم و فراوانی گرانول های نشاسته، با استفاده از تجزیه رگرسیون ریج صورت گرفت و در این ارتباط معادله خطی زیر به دست آمد که در آن R شاخص مقاومت، X1,X2 به ترتیب درصد کاهش گرانول ریز در دانه های سن زده و نسبت گرانول درشت به ریز در دانه های سالم میباشند. (R=5/5-0/04(X1)+9/79(X2 شاخص مقاومت به دست آمده با معادله فوق از 2 تا 8 متغیر خواهد بود و ژنوتیپ هایی که شاخص مقاومت آنها 2-3/5، 3/5-5، 5-6/5، 6/5-8 باشند به ترتیب حساس، نیمه حساس، نیمه مقاوم و مقاوم می باشند.

به منظور بررسی و تعیین موثرترین صافت و شاخصهای تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپهای متحمل به شرایط کم آبی در سویا، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 با دو تکرار در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 79-1378 اجرا گردید. تنش خشکی به صورت محدود نمودن دوره آبیار از زمان گلدهی به بعد با فواصل هر هیجده روز در مقابل شرایط نرمال هر هشت روز یکبار، بر روی 49 ژنوتیپ سویا اعمال گردید. صفات مورد برسی شامل روز تا پایان گلدهی، طول دوره رویش، ارتفاع بوته، طول ریشه، سطح متوسط برگ، تعداد گره، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد در هکتار، وزن صد دانه، درصد روغن و درصد پروتئین بودند. نتایج حاصل نشان داد که سه صفت عملکرد دانه در هکتار، ارتفاع بوته و تعداد غلاف در بوته دچار کاهش قابل توجه ناشی از تنش گردیدند. ارزیابی ژنوتیها از نظر تحمل به خشکی توسط شش شاخص مختلف میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HARM)، تحمل به تنش (STI) حساسیت به تنش (SSI) و تحمل (TOL) صورت گرفت که با توجه به وضعیت همبستگی آنها با عملکردهای دو شرایط تنش و غیر تنش، دو شاخص STI,GMP به عنوان بهترین شاخصها در جداسازی ژنوتیپ های متحمل انتخاب گردیدند. با استفاده از روش ترسیمی بای پلات بر روی 39 ژنوتیپ از گروههای زودرس که شروع دروه پر شدن غلافهایشان مقارن با گرمترین زمان و بیشترین تبخیر بود و مقایسه مقادیر دو شاخص برتر GMP,STI برای هر ژنوتیپ و مشاهده وضع قرار گرفتن ژنوتیپها در بای پلات مذکور، هشت ژنوتیپ متحمل شامل Bonus, Kador, Uninon, Williams, Line23 S.R.F450 Hobbit, Line29 S.R.F450 Hobbit, M.4, L.17 شناسایی گردیدند.

شناخت تنوع ژنتیک و طبقه بندی ذخایر توارثی (ژرم پلاسم) از فعالیت های مهم و ضروری در به نژادی و مدیریت حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان میباشند. در این پژوهش تعداد 120 ژنوتیپ انتخابی از ژرم پلاسم برنج ایران توسط اطلاعات هفت مکان ژنی آیزوزایم از طریق تجزیه خوشه ای طبقه بندی شدند. عصاره آنزیمی از گیاهچه های 6-8 روزه استخراج شد. مطالعه آیزوزایمها با تغییراتی در روش گلازمن و همکاران و با استفاده از الکتروفورز افقی ژل نشاسته (HSGE) انجام گردید. تجزیه خوشه ای براساس ضرایب شباهت جاکارد و به روش پیوستگی متوسط (UPGMA)، نمونه ها را به 7 گروه تقسیم نمود. بیش از 16% نمونه ها در گروه رقم های شاخص ژاپونیکا و 9% در گروه ایندیکا قرار گرفتند. حدود 68% برنج های ایرانی با شباهت بیشتر به گروه ژاپونیکا در دو دسته خارج از ایندیکا و ژاپونیکا و %1/4نیز در سه گروه حدواسط ایندیکا و ژاپونیکا قرار گرفتند. تعداد 43 ژنوتیپ آیزوزایم با متوسط 9/2 نمونه در هر گروه ژنوتیپی مشاهده گردید. توده های دارای نام مشابه در بسیاری از موارد، ژنوتیپهای مختلفی را بروز دادند (به عنوان مثال در توده های غریب و بینام) شاخص تنوع ژنوتیپی نیز معادل 43/3بود که در مقایسه با سایر برنج های آسیایی، مقدار قابل توجهی میباشد. نتایج این پژوهش نشان داد که تنوع ژنتیک در برنج های بومی ایران، بسیار زیاد است و آن ها را یک منبع ارزشمند و بسیار غنی از تنوع طبیعی برای به نژادی برنج معرفی می نماید.

بزرک (Linum usitatissimum L.) گیاهی است دانه روغنی با سازگاری وسیع که روغن آن بسته به ژنوتیپ میتواند به مصارف صنعتی و یا خوراکی برسد. روغن ژنوتیپ های معمولی به لحاظ میزان بالای اسید چرب (>50%) به عنوان روغن خشک شونده مصرف صنعتی دارد ولی روغن ژنوتیپ های جدید حاصل از برنامه های به نژادی دارای میزان اسید لینولنیک بسیار پائین (<2%) و از نظر ترکیب اسیدهای چرب مشابه روغن آفتابگردان بوده و میتواند به مصارف خوراکی برسد. این مطالعه به منظور بررسی خصوصیات زراعی، تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در لاینهای حاصل از یک توده بومی بزرک در اصفهان انجام شد. در این پژوهش از طرح آماری ارزیابی مقدماتی آگمنت جهت ارزیابی تعداد 100 لاین استفاده گردید. نتایج آزمایش بیانگر تنوع ژنتیکی بالا برای صفات تعداد بوته در متر مربع، تعداد کپسول در بوته، عملکرد دانه در بوته، و در واحد سطح و تیپ رشدی بود. همچنین درصد روغن در 20 لاین اندازه گیری و بین آنها تنوع بالایی از لحاظ این صفت مشاهده گردید. (2/36-5/40 %). با استفاده از روش رگرسیون نتایج روی والد، مقادیر وراثت پذیری برای عملکرد دانه در بوته و اجزای آن برآورد شد که بیشترین و کمترین مقدار به ترتیب متعلق به ارتفاع بوته 40%، عملکرد دانه در بوته و تعداد شاخه فرعی در بوته هر دو 5/12% به دست داد. با استفاده از روش تجزیه کلاستر لاین های حاصل از توده بومی به پنج گروه تقسیم بندی شدند. این گروه های برای اکثر صفات به جز تعداد دانه در کپسول، وزن دانه، تعداد روز تا شروع و 50% گلدهی دارای تفاوت معنی دار بوند. دو گروه از آنها نیز دارای بیشترین عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح ولی دارای کمترین تعداد بوته درواحد سطح بودند، که این نتایج بیانگر وجود پتانسیل بالای جبران عملکرد از طریق تولید شاخه فرعی و تعداد کپسول بیشتر در لاینها میباشد. در این بررسی عملکرد دانه در بوته همبستگی بالا و مثبت با تعداد کپسول در بوته r=0/92% ** ولی همبستگی منفی و بالا با تعداد بوته در واحد سطح r=-0/53 **نشان داد.همچنین عملکرد دانه همبستگی مثبت و بالایی با عملکرد دانه در بوته r=0/62** داشت. نتایج تجزیه مسیر نیز نشان داد که تعداد کپسول در بوته دارای بیشترین تاثیر مستقیم بر عملکرد دانه در بوته بود. براساس نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون، تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول به ترتیب مهمترین اجزای عملکرد دانه در بوته تعیین گردیدند. R^2=0.94 و تعداد کپسول در بوته به تنهایی بیشترین سهم را دارا بود. ( R^2=0.85)

استفاده از گیاهان هاپلوئید در برنامه های به نژادی میتواند به طور قابل توجه ای موجب صرفه جویی در زمان شود. این کار با تولید لاینهای خالص دبل هاپلوئید از گیاهان هاپلوئید از طریق دو برابر کردن تعداد کروموزومهای آنها صورت میگیرد. به منظور تولید گیاهان هاپلوئید از گندمهای هگزاپلوئید هندوستان از طریق تلاقی با ذرت و نیز مطالعه اثرات ژنوتیپی گیاه گندم در این تحقیق 5 هیبرید گندم هگزاپلوئید W1-W5 که از تلاقی های مختلف گندم× گندم به دست آمده بودند با یک واریته ترکیبی ذرت به نام کانچان تلاقی داده شدند. در این تلاقی ها گیاه ذرت به عنوان والد پدری یا گرده دهنده استفاده شد. پس از گرده افشانی گلچه های اخته شده گیاه گندم با گرده تازه ذرت، به مدت 3 روز تیمار هورمونی روی خوشته های تلاقی داده شده اعمال گردید. به این ترتیب که در روز اول و دوم پس از گرده افشانی محلول 75 قسمت در میلیون 2-4-D و در روز سوم پس از گرده افشانی محلول 300 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک روی خوشه ها اسپری گردید. پس از 14 روز از تاریخ گرده افشانی خوشه های تلاقی داده شده جمع آوری و برای به وجود چنین مورد بررسی قرار گرفتند. عکس العمل ژنوتیپهای مورد بررسی گندم برای جنین زایی متفاوت بود. بهترین ژنوتیپ در این رابطه W1 با 8/12% جنین زایی بود در حالیکه ضعیف ترین ژئوتیپ های W2 بود که تنها 5/2 % از بذور تشکیل شده در خوشه های تلاقی داده شده آن، حاوی جنین بودند. میانگین جنین زایی ژئوتیپهای گندم W5,W4,W2 به طور معنی داری از میانگین ژنوتیپهای w1,w3 نشان داد که سرعت رشد لوله گرده ذرت در ژنوتیپ W1 به طور معنی داری از ژنوتیپ W5 بیشتر بوده است. جنین زایی ژنوتیپ W1 نیز از جنین زایی ژنوتیپ W5 بیشتر بود. به نظر میرسد که جنین زایی کمتر در بعضی ژنوتیپ های گندم در تلاقی های گندم با ذرت به دلیل رشد آهسته و بطئی لوله گرده در آنها باشد که این خود احتمال دارد ناشی از وجود یک سیستم تلاقی پذیری ضعیف متفاوت با سیستم ژنهای Kr باشد.

به منظور انتخاب بهترین تاریخ کاشت ارقام کزا در اراضی شالیکاری استان گیلان، تحقیق حاضر در سال زراعی 79-1378 در منطقه کوچصفهان از توابع شهرستان رشد اجرا گردید. این تحقیق به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تاریخهای کاشت 10 و 25 مهر و 15 و 30 آبان به عنوان کرتهای اصلی و ارقام، مالوکا، جریس، اویرکا و pf7045/91 به عنوان کرتهای فرعی منظور شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان دادند که بین تاریخهای مختلف کاشت و نیز بین ارقام کلزا از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، ارتفاع پایین ترین شاخه غلافدار از سطح زمین، وزن هزا دانه، تعداد غلاف در بوته، درصد روغن و عملکرد روغن، تاریخ سبز شدن، شروع گلدهی، آغاز تشکیل غلاف و طول مدت رویش از کاشت تا رسیدگی اختلاف معنی داری وجود دارد و اثر متقابل تاریخ کاشت × رقم تنها برای صفات درصد روغن، شروع گلدهی و آغاز تشکیل غلاف معنی دار بود. بررسیها همچنین نشان دادند که تاریخ کاشت 25 مهر درتمامی صفات مورد مطالعه از برتری قابل ملاحظه ای برخوردار است و تاخیر در کاشت سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه و سایر صفات زراعی کلزا میگردد. بین ارقام نیز رقم PF7045/91 از نظر درصد روغن و رقم جریس از حیث سایر صفات مورد بررسی رتبه اول را به خود اختصاص دادند.

تعداد ده ترکیب حاصل از تلاقی یکطرفه دیالل پنج لاین به همراه والدین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج مورد بررسی قرار گرفتند. در هر کرت آزمایشی تعداد بیست بوته به صورت مصنوعی با اسپور قارچ fusarium moniliforme آلوده گردید و اشاعه آلودگی ثبت و نهایتا شدت بیماری مورد تجزیه قرار گرفت. تجزیه دیالل برای شدت بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال و مقایسه میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی و میانگین مربعات ترکیب پذیری خصوصی نشان داد که اثرات ترکیب پذیری خصوصی نشان داد که اثرات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی نقش یکسانی در کنترل این بیماری دارند و لاین های k1264/1,k18 به ترتیب ترکیب پذیری عمومی منفی و مثبت معنی دار برای این بیماری نشان دادند. بررسی ترکیب پذیری خصوصی لاین ها نشان داد که علاوه بر اثرات افزایشی و قابلیت، اثرات اپیستازی نیز بایستی نقش مهمی درمقاومت به این بیماری داشته باشد.

در این مطالعه، از تعداد 30 راس گوساله هلشتاین، یک روزه نر (13 راس) و ماده (17 راس)، در یک طرح کاملا تصادفی، برای تعیین اثرات زئولیت طبیعی (کلینوپتیلولیت) روی جذب ایمونوگلوبولینها و ویتامین A در آغوز ضریب روانی مدفوع و افزایش وزن گوساله ها استفاده گردید. کلینوپتیلولیت در سطوح صفر، 5/0 ، 1 ، 5/1 و 2 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن زنده بدن در روز به اغوز و سپس شیر مصرفی اضافه گردید.در ساعات صفر، 4، 8، 16، 24،پس از تولد با استفاده از لوله خلاءدار بدون ماده ضدانعقا، از ورید وداج خونگیری بعمل آمد. ضریب روانی مدفوع روزانه (صبح و عصر) تعیین گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کلینوپتیلولیت اثر معنی دار (P<0.01) روی غلظت ایمونوگلوبولینهای سرم خون دارد. میانگین غلظت ایمونوگلوبولینهای G و M سرم خون، 24 ساعت پس از تولید، در گروهی که یک گرم کلینوپتپلولیت به ازای هر کیلو گرم وزن زنده بدن دریافت کرده بودند بیشترین (بترتیب 41/23 و 35/2 گرم در لیتر) و در گروه شاهد کمترین بود ( بترتیب 91/17 و 35/2 گرم در لیتر). تفاوت بین میانگین غلظت ایمونوگلوبولین A سرم خون گوساله که با تیمار مختلف تغذیه شده بودند. معنی دار بود. میانگین غلظت ویتامین A سرم خون در بین گروههای آزمایشی اختلاف معنی دار داشت (P<0.01) .غلظت ویتامین A سرم خون در گروهی که با 2 گرم کلینوپتیلولیت تغذیه شده بودند بیشترین بود (66/63 میکروگرم در دسی لیتر) و در گروهی که با 2 گرم لینوپتیلولیت تغذیه شده بودند کمترین بود (51 میکروگرم در دسی لیتر). ضریب روانی مدفوع در هفته اول و دوم، بین گروههای آزمایشی تفاوت معنی داری داشت (P<0.05) و این فراسنجه در گروهی که با یک گرم کلینوپتیلولیت تغذیه شده بودند در هفته اول و دوم بترتیب برابر 2/1 و 35/1 و در گروهی که 2 گرم دریافت کرده بودند بترتیب برابر 02/2 و 82/2 بود. میانگین افزایش وزن بدن در هفته چهارم تغذیه 35/0 ، 43/0، 41/0 ، 41/0 و 41/0 برای گروههای تغذیه شده با صفر، 5/0، 1 و 5/1 و 2 گرم کلینوپتیلولیت به ازای هر کیلوگرم وزن بدن از روز تولد تا 30 روزگی و پس از آن اثرات مطلوبی روی افزایش جذب ایمونوگلوبولینهای M,G ویتامین A، آغوز، افزایش وزن روزانه و کاهش ضریب روانی مدفوع داشت.

به منظور مطالعه تنوع موجود بین ارقام سویا از نظر ترکیب اسیدهای چرب و پروتئین دانه و همچنین مطالعه روابط صفات مورفولژیکی و فنولوژیکی با آنها از طریق تجزیه علیت و تجزیه به عامل ها، تعداد 25 ژنوتیپ در قالب یک طرح مربع لاتیس در سال 1380 در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی مازندران کاشته شد. بیست صفت زراعی و 8 صفت مربوط به کیفیت دانه اندازه گیری شد. تنوع موجود بین ارقام در کلیه صفات معنی دار بود. روز تا گلدهی بیشترین و درصد پروتئین کمترین وراثت پذیری عمومی را داشت. در برآورد همبستگی صفات، صفت درصد اسید اولئیک با صفات طول دانه، وزن هزار دانه و درصد روغن همبستگی مثبت و با اسید لینولئیک و اسید لینولنیک و سطح برگ همبستگی منفی داشت. در تجزیه رگرسیون گام به گام براساس درصد روغن، 6 صفت در مدل قرار گرفتند که در تجزیه علیت صفات درصد روغن + پروتئین، سطح برگ و تعداد شاخه اثر مستقیم مثبت بالایی بر درصد روغن داشتند. در تجزیه به عامل ها، نه عامل شناسایی شد که درصد اسید اولئیک با طول بذر و وزن هزار دانه در عامل دوم قرار گرفتند که با توجه به ضریب عاملی معنی دار درصد اسید پالمیتیک در عامل مربوط به ابعاد بذر بر رابطه بین صفات کیفتی و اندازه بذر تاکید دارد.

دراین تحقیق میزان جمعیت و نحوه انتشار جدایه های مختلف pseudomonas spp. که از نظر ژنتیکی با یکدیگر نزدیک بودند روی اندامهای مختلف گوجه فرنگی (ریشه، طوقه، ساقه، برگ و مریستم انتهایی) تحت شرایط رطوبت نسبی پائین (گلخانه) و رطوبت نسبی بالا (اطاقک رشد) مورد بررسی قرارگرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که تحت شرایط رطوبت نسبی بالا میزان کلنیزاسیون باکتری روی تمامی اندامهای گیاه ا فزایش می یابد وعلائم بیماری خال زدگی با انتقال نشاهای گوجه فرنگی به شرایط رطوبت نسبی بالا ظاهر شد. منطقه مریستم انتهایی و طوقه بیش از سایر اندامهای گیاه توسط سلولهای باکتری کلنیزه شد. میزان تکثیر جدایه هایی موتان hrp در شرایط رطوبت نسبی بالا روی تمامی اندامهای گیاهی به طور معنی داری پائین تر از جدایه های وحشی مربوطه بود. جدایه های موتان hrpدر شرایط رطوبت نسبی پائین تنها در منطقه طوقه تشخیص داده شدند. میزان جمعیت باکتریهای ساپروفیت در شرایط گلخانه و اطاقک رشد تقریبا مشابه بود. از میان باکتریهای ساپروفیت بیشترین جمعیت مربوط به stenotrophonas maltophilia تشخیص داده شد. در مجموع اینطور استنباط میشود که با افزایش رطوبت نسبی، میزان تکثیر سلولهای باکتری در تمامی اندامهای گیاه افزایش یافته و این امر منجر به به وجود آمدن علائم بیماری در بافتهای حساس گیاه نظیر برگها و میوه ها گردید.

عملکرد دانه در گیاه ذرت (Zea mays L) که متاثر از سایر صفات زراعی میباشد، شدیدا تحت تاثیر عوامل محیطی قرار میگیرد. تنش خشکی و عناصر غذایی از مهمترین این عوامل میباشند. بدین منظور تحقیقی با سه سطح تنش خشکی از طریق دور آبیاری براساس I__70)70 ، (I__60)60 ) و I__50)50 ) درصد FC، به عنوان سطوح فاکتور اصلی و عناصر روی در سه سطح صفر Zn__0) ، (Zn__10)10 ) و Zn__20)20) کیلو گرم در هکتار zn از منبع سولفات روی و فسفر در دو سطح صفر (P__0) و P__150)150) کیلوگرم در هکتار p2o5 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات- فاکتوریل در چهار تکرار و طی دو سال به اجرا گذاشته شد. صفات اندازه گیری شده شامل غلظت فسفر، روی، آهن، منگنز و مس در برگ پرچم و دانه و همچنین کل جذب عناصر در دانه بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش غلظت عناصر در برگ پرچم گردید، لیکن به دلیل افت شدید عملکرد دانه ناشی از تنش خشکی، غلظت این عناصر در دانه افزایش و کل جذب عناصر در دانه کاهش یافت. مصرف بیش از حد فسفر موجب افزایش غلظت آن در برگ پرچم گردید، لیکن غلظت سایر عناصر را کاهش داد. کاربرد روی غلظت این عنصر در برگ پرچم و دانه ذرت را به طور معنی داری افزایش داد.

با توجه به بازدیدهایی که از مزارع گوجه فرنگی استان بوشهر به عمل آمد، وجود بیماری شانکر ساقه گوجه فرنگی بررسی و اثبات گردید که علائم بیماری به صورت ایجاد زخمهایی بر روی ساقه نزدیک خاک و در سایر قسمتهای ساقه ایجاد می گردد. این زخمها به صورت بیضوی تا کشیده و بعضا به صورت خطوطی سیاه رنگ در طول ساقه دیده میشود و همچنین برگها و میوه نیز آلوده می شود. در روی برگها لکه ها به صورت نکروز بین رگبرگی و در میوه ها نیز لکه نکروز ظاهر می گردد که در نهایت بیماری منجر به خشکیدگی نشاء ها و بوته ها در مراحل مختلف رشد می گردد. بیماریزائی عامل بیماری بر روی رقم پتوارلی peto early با ثبات رسید. همچنین تاثیر ترشحات قارچ بر روی گوجه فرنگی مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که ترشحات خارج سلولی قارچ در ایجاد بیماری نقش دارد. با توجه به بررسیهای انجام شده وجود بیماری شانکر ساقه گوجه فرنگی توسط قارچ Alternaria alternata f.sp.lycopersici از استان بوشهر گزارش میگردد ضمنا با توجه به بررسی در خصوص مقاومت 6 رقم گوجه فرنگی به عامل بیماریزا، که در قالب طرح کامل تصادفی اجرا گردید و با تجزیه و تحلیل آماری به وسیله نرم افزار MSTAT-C ارقام مورد بررسی از نظر مقاومت در سطح 1% اختلاف معنی دار نشان داده و مقایسه میانگین داده ها براساس آزمون چند دامنه دانکن نشان داد که ارقام مورد بررسی در سه گروه قرار میگیرد، به طوریکه رقم ACE مقاومترین و ارقام Peto early, Early pak در یک گروه و حساس به بیماری میباشد.

به منظور مقایسه جدایه های ( pseudomonas viridiflava (pv از نظر خصوصیات فنوتیپی و بیماریزایی طی سالهای 1378-1379 ازگیاهان، مرکبات ، درختان میوه هسته دار، گندم، خیار، خاک و علفهای هرز در استان فارس و همچنین از انبه در میناب نمونه برداری گردید. تعداد 49 جدایه که از لحاظ اکسیداز، تولید لوان و هیدرولیز آرژنین منفی ولی در تحریک واکنش فوق حساسیت در توتون و یا شمعدانی و توانایی تولید پوسیدگینرم روی سیب زمینی مثبت بودند و همچنین 11 جدایه که قادر به ایجاد لهیدگی در سیب زمینی واستفاده از سوکروز نبودند مقدمتا به عنوان Pv انتخاب و آزمون های تکمیلی روی آنها انجام شد. در بین کلنی ها مورد مطالعه 3 نوع کلنی مشاهده گردید. کلیه جدایه ها قادر به استفاده از اریتریول و دی، ال- لاکتات بوده و بر اساس آزمون های LOPAT (تولید لوان، اکسیداز، لهانیدن سیب زمینی، هیدرولیز آرژنین و تحریک واکنش فوق حساسیت) به 4 گروه تقسیم شدند.