توسعه تکنولوژی صنعتی
سال:1389 | دوره:- | شماره:14 |تعداد مقالات:7

مقاله کنونی کوششی است در زمینه ارزیابی و بررسی نقادانه پیش نویس سند "نقشه جامع علمی کشور" که به همت شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه گردیده است. نقطه عزیمت مقاله توضیحات مختصری در خصوص مفاد و مضمون فناوری نرمی است که تولید و تدوین "نقشه راه" نام دارد. به دنبال آن تحلیلی از جنبه های مختلف متن سند پیش نویس در دو تراز بحث های مفهومی و جنبه های شکلی ارائه می شود. در هر قسمت سعی شده است تا پس از عرضه دیدگاه های نقادانه، پیشنهادهایی نیز برای بهبود متن سند عرضه گردد.

مشکل شناسی یا مساله شناسی در ارائه راه حل های مدیریتی و سیاستی نقش اساسی دارد؛ زیرا امروزه برای حل یک مساله علاوه بر لزوم بررسی خود مساله، به همان میزان ضرورت بررسی مسایل مرتبط مطرح می باشد. در حوزه صنعت نیز که پیچیدگی و درهم تنیدگی مسایل به دلیل پیشرفت فناوری ها و نیازهای صنعتی بیشتر شده است، استفاده از روش های جدید که امکان حل مسایل سیاستی و مدیریتی را به صورت میان رشته ای و با نگرش جامع و سیستمی به موضوعات و مسایل مرتبط میسر سازد، ضروری است. "تحلیل شبکه ای" از تازه ترین روش های مطرح شده می باشد که در خصوص حل مساله، شناخت روابط، تصمیم سازی، تصمیم گیری، سیاست گذاری و مدیریت موثر واقع شده و امکان بررسی و تحلیل ارتباطات میان یک مساله با مسایل مرتبط را میسر می سازد. این مقاله با هدف معرفی روش تحلیل شبکه ای و مبانی، اصول نظری و معیارها تهیه شده و مطالعات داخلی و خارجی در حوزه حل مسایل صنعتی را بررسی می کند. جمع بندی نشان می دهد که این روش برای حل برخی مسایل در حوزه صنعتی و در راستای توسعه صنعتی مناسب و قابل توصیه می باشد.

در جهان پیچیده و متحول امروز تحولات اساسی وقوع یافته در قالب انقلاب کارآفرینی، تاثیر عمده ای در میزان توسعه کشورها داشته است تا آنجا که در حال حاضر توسعه کارآفرینی هسته برنامه توسعه بسیاری از کشورها می باشد. در ایران نیز توسعه و ترویج کارآفرینی یکی از نیازهای جدی جامعه بوده و شناسایی عوامل موثر بر کارآفرینی و نحوه تعامل آنها با یکدیگر از ضروریات می باشد. این مقاله با پیشنهاد زنجیره ارزش کارآفرینی به عنوان ابزاری قدرتمند برای شناسایی مولفه های کارآفرینی و نحوه تعامل آنها با یکدیگر، فعالیت های موجود در این فرآیند را به دو دسته فعالیت های اولیه و پشتیبانی تقسیم می نماید. فعالیت های اولیه گروهی از فعالیت ها هستند که شخص یا سازمان کارآفرین از زمان بروز فکر و تشخیص فرصت تا راه اندازی و تثبیت کسب و کار انجام می دهد و فعالیت های پشتیبانی آن است که فعالیت های اولیه را حمایت می نماید. این مدل در تدوین توسعه راهکار کارآفرینی کمک شایانی نموده و نقاط قوت و ضعف را به خوبی نمایان می سازد، همچنین زبان مشترکی بین کارآفرین و مجموعه پشتیبان ایجاد می نماید.

در جهان پر از تغییر امروزی، فناوری به تنها سلاح رقابتی کشورها تبدیل شده است. امروزه سازمان ها از تغییرات فناوری به عنوان وسیله ای جهت ایجاد فرصت برای کسب وکارهای خود استفاده می نمایند. لذا ایجاد تغییرات فناورانه و یا دنباله روی موثر این تغییرات نیازمند راهبردهای مدونی جهت ایجاد وحدت رویه و یکپارچه سازی تلاش های درون سازمان است. اما در اغلب متون تخصصی مفهوم تدوین راهبرد فناوری با درجه ای از پیچیدگی و ابهام نقل شده است که بکارگیری الگوها و مدل های ارائه شده را با مشکل مواجه ساخته است. برای مثال در مدل هکس- مجلوف مشخص نشده است که اگر سازمان مورد بررسی یک سازمان خدماتی باشد چگونه می توان واحدهای راهبرد فناوری را مشخص نمود. و در حالتی کلی تر این نقیصه یعنی ابهام در برخورد با سازمان های خدماتی را می توان در بیشتر مدل های ارائه شده برای تدوین راهبرد فناوری مشاهده نمود. بر این اساس در مقاله حاضر سعی شده تا با تلفیق نظریات موجود الگویی ملموس و مبتنی بر واقعیت های بومی کشور پیشنهاد گردد که نه پیچیدگی های تعریف واحدهای فنی راهبردی و ... را داشته باشد و نه مشکلی در لحاظ کردن راهبردهای موجود داشته باشد. در انتها نیز به منظور تبیین بیشتر موضوع، تدوین راهبرد فناوری برای یک شرکت خدماتی در قالب مطالعه موردی ذکر گردیده است.

سازمان های پژوهش و فناوری رسالت توسعه فناوری و تجاری سازی آن به منظور رساندن به بازار را برعهده دارند. تجاری سازی فناوری از جمله مراحل بسیار مشکل فرآیند توسعه فناوری است و بسیاری از سازمان های پژوهش و فناوری در اجرای آن با دشواری مواجه می باشند. پیچیدگی و ماهیت خاص و متفاوت هر یک از فناوری ها، طراحی فرآیند تجاری سازی فناوری و در نظر گرفتن ملاحظات موردنظر آن را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. فقدان یکپارچگی بین اجزای فرآیندهای تجاری سازی و عدم هماهنگی شیوه تجاری سازی با راهکارهای سازمان های پژوهش و فناوری، این مساله را با دشواری های مضاعفی همراه ساخته است. در این مقاله تلاش شده است تا با ارائه چارچوبی فرآیند تجاری سازی فناوری تولید محصولات شیمیایی با تاکید بر ویژگی های پژوهشگاه صنعت نفت تشریح گردد. این مدل گرفته شده از ادبیات و توسعه یافته بر اساس تجربیات و افزودن ارکان لازم به منظور برطرف شدن مشکلات موجود می باشد. پس از طراحی مدل، به منظور اعتبارسنجی، مدل مذکور برای چندین نمونه فناوری در پژوهشگاه مورد استفاده قرار گرفت و نواقص مدل شناسایی و برطرف گردید. در این مقاله یک نمونه مطالعه موردی برای تجاری سازی فناوری یکی از محصولات شیمیایی در پژوهشگاه صنعت نفت بر اساس چارچوب مذکور ارائه شده است و در نهایت نتایج حاصل از اجرای مدل تشریح گردیده است.

با وجود گذشت بیش از یکصد سال از کشف و استخراج نفت به صورت صنعتی در کشورمان، هنوز ما به سطح قابل قبول از فناوری بومی این صنعت دست نیافته ایم. این مقاله در پی پاسخ به چرایی این پدیده، دو عامل به هم پیوسته فقدان بستر فرهنگی و رویکرد مناسب در سیاستگذاری (کلان و بخشی) را به عنوان شرط لازم بومی سازی مورد بحث و کاوش قرار داده است و در پایان راهبردها و راهکارهایی برای ایجاد و تحقق این شرط ارائه کرده است. به دلیل تطویل مباحث، مقاله در دو قسمت جداگانه تدوین شده است که در قسمت اول پس از بررسی، مفاهیم فقدان بستر فرهنگی مناسب مورد بررسی قرار گرفته است و در این قسمت، سیاستگذاری نامناسب مورد بررسی قرار می گیرد و راهکارهایی برای تسهیل فرآیند بومی سازی ارائه می گردد.

با انتظاری که از آینده منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس می رود، مساله توزیع انرژی الکتریکی برای انواع صنایع بالا دستی و پایین دستی موجود در منطقه علی الخصوص مدیریت آن، می تواند با چالش های جدی روبرو شود. استفاده از فناوری های جدید و روزآمد در سیستم های اتوماسیون توزیع به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در خصوص حل این مساله هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ تکنیکی می تواند بسیاری از معضلات مرتبط با توزیع را حل کرده و با ارائه راه حل هایی می توان از رخداد مجدد مشکلات حادث شده در منطقه پارس جنوبی در ارتباط با توزیع انرژی الکتریکی در مسائل متناظر حوزه پارس شمالی جلوگیری نمود ضمن اینکه استفاده از این گونه فناوری ها میتواند گام موثری در جهت تامین زیرساخت های شهر الکترونیک باشد. طرح های اتوماسیون اهدافی چون کاهش تلفات، فروش بیشتر انرژی توزیع نشده، کاهش هزینه کار نیروی انسانی، شناسائی استفاده کنندگان غیرمجاز برق، کشف سریع محل عیب و مانور از راه دور را دنبال میکند. علاوه بر مزایای فنی، اعمال این سیستم دارای سودآوری اقتصادی بوده که مجموعا بستگی به انتخاب صحیح تابع عملکردی و اجزای تشکیل دهنده آن متناسب با معیارهای فنی و اقتصادی شبکه توزیع مورد آزمایش دارد. در این مقاله به بررسی های دقیقی از وضعیت اتوماسیون سیستم برق رسانی منطقه ویژه به عنوان قلب سیستم توزیع، می پردازیم و نهایتا با ارائه راه حل هایی به حل مشکلات موجود خواهیم پرداخت.