بیماریهای گیاهی
سال:1388 | دوره:45 | شماره:4 (پیاپی 180) |تعداد مقالات:7

در سال های 86 -87،Leptosphaeria maculans  و  Leptosphaeria biglobosaعوامل بیماری ساق سیاه کلزا (Brassica napus L.) از بررسی علایم بیماری و خصوصیات ریخت شناسی قارچ (شکل جنسی و غیر جنسی) در استان های مازندران و گلستان شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفت. جمعا 49 جدایه در دو منطقه بدست آمد. علایم بیماری ساق سیاه کلزا بر روی کوتیلدون ها، برگ های حقیقی، ساقه و محل تماس طوقه با خاک مشاهده گردید. بر اساس میزان رشد پرگنه در محیط سیب زمینی دکستروز آگار و تولید رنگدانه از مجموع 49 جدایه، تیپ بیماری زای شش جدایه کلزا و یک جدایه خردل با استفاده از سه رقم افتراقی وستار، کوینتا و گلاسیر تعیین شد. بر اساس واکنش فنوتیپی جدایه ها با ارقام افتراقی مشخص شد که چهار جدایه مربوط به گروه غیر بیماری زای PG1 (L.biglobosa)، یک جدایه متعلق به گروه بیماری زای (L.maculans) PG2 و دو جدایه متعلق به گروه بیماری زای (L.maculans) PGT بودند. جدایه خردل در گروه غیر بیماری زا PG1 قرار گرفت. همچنین حساسیت ارقام اکاپی، زرفام و هیولا401  نسبت به هفت جدایه مذکور بررسی گردید. مشاهده واکنش فنوتیپی جدایه ها بر ارقام مورد مطالعه نشان داد که هر سه نسبت به نژادPGT  (جدایهD04-12  ) کاملا حساس بودند.

به منظور بررسی تنوع و تعیین میزان قرابت ژنتیکی جدایه های Mycosphaerella graminicola عامل سپتوریوز برگ گندم از هفت استان کشور شامل گلستان، مازندران، کرمانشاه، ایلام، اردبیل، خوزستان و فارس برگ های آلوده از مزارع گندم جمع آوری و 58 جدایه انتخاب و با استفاده از نشانگرهای مولکولی SSR و SCAR تنوع ژنتیکی در داخل جمعیت های مختلف قارچ در کشور برآورد گردید. با محاسبه فراوانی آلل های به دست آمده در مناطق مختلف، در کل کشور و بین مناطق مختلف میزان و توزیع تنوع ژنتیکی در ایران به دست آمد. میزان تنوع ژنتیکی جمعیت ها در کشور بین 0.25 تا 0.62 در نوسان بود. میانگین کل تنوع ژنتیکی جمعیت ها 0.44 بود که %77 تنوع در داخل جمعیت های مورد بررسی و %23 در بین جمعیت های مورد بررسی توزیع شده بود. سپس با استفاده از rep-PCR و آغازگرهای BOX 1AR و ERIC 2 قطعاتی از DNA تکثیر شد. اندازه قطعات تکثیر شده بین 100 bp تا1500 bp  در نوسان بود. نتیجه تجزیه خوشه ای با استفاده از ضریب تشابه دایس و روش UPGMA نشان داد که جدایه St20 از کرمانشاه و جدایه  St29از ایلام بیشترین تشابه (%100) را داشتند و احتمالا هر دو جدایه از یک دودمان ژنتیکی هستند. بقیه جدایه ها از نظر ژنتیکی بیش از %50 با یکدیگر متفاوت بودند.

بیماری لکه موجی سیب زمینی در سالهای اخیر به یک بیماری مهم در مناطق عمده سیب زمینی کاری ایران به خصوص استان اصفهان تبدیل شده است. در این تحقیق بیش از 270 جدایه قارچی از برگ های سیب زمینی آلوده مبتلا به بیماری لکه موجی از مناطق مختلف استان های اصفهان، اردبیل، خوزستان، همدان، سمنان و خراسان رضوی جداسازی شد. بر اساس مطالعات مورفولوژیکی شش گونه آلترناریا شاملA. alternate ، A. tenuissima، A. solani، A. arborescens، Alternaria infectoria و A. dumosa شناسایی گردید. سه گونه A. dumosa، A. tenuissima و A. infectoria برای اولین بار از سیب زمینی در ایران گزارش می شوند. بیشترین فراوانی را دو گونه A. alternata و A. tenuissima در میان جدایه های مورد مطالعه دارا بودند.

با استفاده از مشخصات ریخت شناسی و نشانگر RAPD، 58 جدایه Rhizoctonia solani  جداشده از غده و ساقه زیرزمینی سیب زمینی، از استان های همدان و کردستان مورد بررسی قرار گرفتند. تمامی جدایه ها چند هسته ای بودند و در میان آنها 56 جدایه متعلق به AG-3، یک جدایه متعلق به AG-4 و یک جدایه با هیچکدام از گروه های آناستوموزی محک در دسترس آناستوموز نداد. در بررسی گروه های سازگار رویشی، 56 جدایه متعلق به AG-3 روی محیط کشت PDA حاوی یک درصد زغال فعال با یکدیگر جفت شدند و 43 گروه سازگار رویشی حاصل شد. در 35 گروه از آنها، هر یک تنها دارای یک جدایه بودند. یک گروه که بعنوان بزرگترین گروه شناخته شد (EE) دارای چهار جدایه بود که همگی از مزارع قروه کردستان جداسازی شده بودند و هفت گروه باقی مانده دارای دو یا سه جدایه بودند. شدت بیماری زایی جدایه های متعلق به AG-3 بعنوان یک گروه، روی جوانه های سیب زمینی نسبت به جدایه متعلق به AG-4 بالاتر بود و جدایه نا مشخص، علایمی ایجاد نکرد. در نهایت تنوع ژنتیکی چهار گروه سازگار رویشی انتخابی شامل E، F، T و EE توسط نشانگر RAPD آزمایش شد. نتایج تجزیه خوشه ای بر اساس روش UPGMA و ضریب جاکارد نشان داد که جدایه ها در سطح تشابه حداقل 42 درصد به چهار گروه تقسیم شدند و نتایج بررسی های ریخت شناسی را تایید نمود.

باکتری های موجود در گروه Pseudomonas syringae pv. syringae مجموعه ناهمگنی را تشکیل داده که دارای طیف وسیعی از باکتری های بیماریزا با دامنه میزبانی متنوع می باشد. بیماری های شانکر درختان میوه هسته دار و بلایت برگی گندم و جو از جمله بیماری هایی هستند که بوسیله جدایه های این باکتری ایجاد می گردند. جهت تشخیص جنبه های متمایز کننده جدایه های این پاتووار در روی این دو گروه میزبان (هسته داران و غلات) ، ویژگی های فنوتیپی جدایه ها با انجام 133 آزمون بیوشیمیایی و تغذیه ای مورد مقایسه قرار گرفت. واکنش تمامی جدایه های باکتری از هر دو گروه میزبانی، در آزمونهای مختلف مشابه یکدیگر بوده و تنها در مصرف تری هالوز و آلفا دی ملیبیوز از یکدیگر قابل تمایز بودند. آنتی بیوگرام جدایه های عامل این دو بیماری اختلافات کمی را با یکدیگر نشان دادند. در مقابل نتایج آزمون بیماریزایی نشانگر اختصاصی بودن جدایه ها بر روی میزبان اصلی آنها بود. به علاوه جدایه هایی که در آزمون بیماریزایی علایم شدیدتری را روی میزبان ها بوجود آوردند، دارای قدرت تولید توکسین (سرینگومایسین) بیشتری بودند. آنتی سرم علیه نماینده جدایه های هر دو گروه میزبانی در خرگوش تولید و در مقایسه سرولوژیکی به کار برده شد. نتایج نشان داد که با کمک آزمون های سرولوژیکی می توان با درجه اطمینان بالایی جدایه های این دو گروه میزبانی را از یکدیگر متمایز ساخت. الکتروفورز پروتئین های محلول، شباهت زیاد الگوی پروتئینی جدایه های دو گروه میزبانی را نشان داد. البته معدودی از نوارهای پروتئینی در بین جدایه ها متفاوت بودند که خود نشان دهنده ناهمگونی حتی در درون جدایه های هر گروه می باشد. از نقوش آیزوزایمی برای تفکیک جدایه های این دو گروه نیز بهره گرفته شد. الگوی آنزیمی سوپراکسید دیسمیوتاز و در درجه بعدی نقوش استرازی قادر به تفکیک جدایه های دو گروه میزبانی از یکدیگر بودند. این نتایج نشان دهنده  وجود ناهمگونی در جدایه های P. syringage pv. syringae و نیاز به انجام بررسی های وسیع و همه جانبه در جهت روشن ساختن طبقه بندی آنها می باشد.

منظور بررسی پراکنش نماتدهای مولد زخم ریشه، طی چندین مرحله در سال های 84 تا 86 جمعا از 182 مزرعه گندم آبی و ذرت مرودشت و برخی شهرستان های استان فارس از خاک و ریشه نمونه برداری انجام گرفت.شناسایی و شمارش جمعیت گونه های Pratylenchus در هر مزرعه صورت گرفته و مزارع آلوده به هر گونه مشخص گردید. با انجام نمونه برداری، جمعیت اولیه این نماتدها در 56 مزرعه قبل از جوانه زنی بذور گندم در ماه های آبان و آذر 1385 تعیین گردید. تغییرات جمعیت نماتدهای مولد زخم ریشه در برخی از سیستم های کشت با انجام سه نوبت نمونه برداری در ماه های تیر و آبان 85 و خرداد 86 در هشت مزرعه مطالعه گردید. علاوه بر آن نوسانات جمعیتی دو گونه P. neglectus و P. thornei در دو مزرعه گندم نیز، طی یک فصل زراعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که %56.6 مزارع گندم آبی و ذرت منطقه مرودشت آلوده به نماتدهای مولد زخم ریشه می باشند. گونه P. neglectus با %39 پراکنش، گونه غالب در این مزارع بود، گونه P. thornei در %14 مزارع وجود داشت و در%3.7  مزارع نیز آلودگی به هر دو گونه وجود داشت. مطالعه تغییرات جمعیت این نماتدها در هشت مزرعه نشان داد که کشت ذرت در تابستان و گندم در پاییز بهترین شرایط را برای فعالیت و افزایش جمعیت آنها فراهم می سازد در حالیکه کشت گیاهانی مانند چغندرقند، یونجه و آیش باعث کاهش جمعیت نماتد می گردد. میزان جمعیت نماتد های مولد زخم ریشه در یک فصل زراعی بتدریج افزایش یافته و در زمان برداشت به بالاترین حد خود رسید. این افزایش غالبا در ریشه ها بوده و جمعیت درون خاک فقط در زمان برداشت، افزایش نشان داد.

Pseudomonas fluorescens CHA0، حامل ژن گزارشگر phlA'-'lacZ به منظور ردیابی تاثیر سن گیاه لوبیا بر بیان ژنهای بیوسنتز 2 و -4 دی استیل فلوروگلوسینول در سیستم نوتوبیوتیک مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که سن گیاه لوبیا تاثیر معنی داری بر بیان ژن گزارشگر دارد. بیان ژن phlA'-'lacZ بر حسب واحد درCFU 107 ، 45 دقیقه پس از کاشت بذور جوانه زده مشاهده نشد. بیان ژن سه روز پس از کاشت نسبت به 45 دقیقه اول به طور معنی داری افزایش یافت، طی پنج روز در همین سطح باقی ماند و طی 14 روز مجددا افزایش پیدا کرد ولی این افزایش از لحاظ آماری در سطح %5 معنی دار نبود. بیان ژن گزارشگر بر حسب واحد در گرم ریزوسفر در 45 دقیقه اول پس از کاشت مشاهده نشد ولی پس از سه روز به طور معنی داری افزایش یافت. بیان ژن از روز سوم تا پنجم پس از کاشت بذور جوانه زده %20 افزایش یافت، در روز هفتم به میزان روز سوم رسید و در روز چهاردهم %38 افزایش نشان داد. کلنیزاسیون ریزوسفر لوبیا توسط استرین CHA0 حامل ژن گزارشگر با بیان ژن phlA'-'lacZ بر حسب واحد در گرم ریزوسفر هماهنگ بود. کلنیزاسیون ریزوسفر توسط باکتری از  0.7´107 CFUدر هر گرم ریزوسفر در 45 دقیقه اول پس از کاشت، به 7.7´107 CFU در هر گرم ریزوسفر در روز سوم رسید. کلنیزاسیون ریزوسفر در روز پنجم نسبت به روز سوم %100 افزایش یافت، در روز هفتم در همین سطح باقی ماند و در روز چهاردهم به حداکثر میزان خود رسید.