مجله پزشکی قانونی ایران
سال:1387 | دوره:14 | شماره:3 (مسلسل 51) |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: تعیین سن کودکان مجهول الهویه چه به صورت جسد، چه در کودکان زنده که دچار جنگ یا بلاهای طبیعی شده اند و نیز جمجمه های کشف شده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در دندانپزشکی قانونی برای تعیین سن تقویمی کودکان با تاریخ تولد مجهول، استفاده از تکامل دندان ها بهتر از سایر روش های مبتنی بر شاخص های تکامل سوماتیک می باشد. زیرا تکامل دندان ها کمتر تحت تاثیر تغیرات هورمونی و تغذیه ای قرار می گیرد. یکی از بیشترین روش هایی که در سراسر دنیا استفاده می شود روش دی میرجیان است. هدف از این مطالعه تعیین سن دندانی به کمک رادیوگرافی پانورامیک به روش دی میرجیان و تعیین دقت روش دی میرجیان در تخمین سن تقویمی کودکان شهر اصفهان است.روش بررسی: نمونه این مطالعه شامل 104 کودک (41 پسر و 63 دختر سن 6 تا 14 سال) می باشد. 7 دندان سمت چپ فک پایین در رادیوگرافی پانورامیک بررسی شد. تکامل جوانه های دندانی به هشت مرحله تقسیم شده و بر اساس مرحله ای که دندان در آن قرار داشت با توجه به مدل موجود حروفی از A تا H داده شد. سپس با توجه به جنسیت فرد، بر اساس جداول موجود برای هر کدام از حروف شاخص عددی در نظر گرفته شد و از جمع تمامی 8 شاخص، یک شاخص بلوغ دندانی برای هر فرد بدست آمد. با استفاده از شاخص بلوغ دندانی، برای هر جنس به طور جداگانه، با توجه به شکل های موجود روی منحنی 50% سن کودک تعیین گردید. برای هر کودک با کسر تاریخ تولد کودک از تاریخ رادیوگرافی، سن واقعی او در زمان تهیه رادیوگرافی را به دست آمد و سن واقعی و سن کودک به دست آمده از روش دی میرجیان را با یکدیگر مقایسه شد.یافته ها: سن دندانی و سن تقویمی رابطه مستقیمی را نشان دادند به طوری که در دختران 0.924=r و در پسران 0.932=r بود. وقتی روش دی میرجیان برای کودکان اصفهانی استفاده می شود، تفاوت میانگین بین سن واقعی و سن تخمینی، تخمین بیش از حد 0.02 (7 روز) برای پسران و 0.14 (51 روز) برای دختران می باشد. مقایسه سن تقویمی و تخمینی تفاوت آماری معناداری را نشان نداد.نتیجه گیری: روش دی میرجیان دقت بالایی در تخمین سن کودکان نمونه مورد مطالعه را داراست و از این روش می توان برای تعیین سن در مواردی که نیاز به تعیین سن وجود دارد (از جمله در پزشکی قانونی) استفاده کرد.

زمینه و هدف: شناسایی و جداسازی لکه های خون در صحنه های جرم بسیار مهم می باشد، زیرا در آزمایش های سرولوژی و DNA می توان از خون های به جا مانده استفاده نمود. در بسیاری از موارد صحنه جرم شسته شده و آثار خون تمیز می گردد و تشخیص این لکه ها با چشم غیرمسلح امکان پذیر نمی باشد. در روش ارایه شده با استفاده از محلول شیمیایی جدید که دارای پایه لومینول است، می توان آثار باقی مانده خون را با حساسیت و دقت زیاد شناسایی نمود.روش بررسی: ابتدا محلول لومینول تهیه گردید. با تغییر شرایط و استفاده از مواد شیمیایی مختلف میزان حساسیت محلول بهینه سازی شد و سپس با نسبت ها و رقت های مختلف خون آزمایش انجام شده و با اضافه نمودن محلول لومینول به رقت های مختلف خون شدت نور با استفاده از دستگاه لومینومتر اندازه گیری گردید. همچنین تاثیر محلول در سطوح مختلف و شرایط نوری متفاوت بررسی شد و سرانجام نمونه خون ها جهت پروفایل DNA مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: با استفاده از محلول جدید لومینول و مقایسه آن با محلول قدیمی علاوه بر حساسیت بسیار زیاد به خون در سطوح مختلف محلول لومینول تا رقت 10-6 دارای حساسیت می باشد، همچنین عدم نیاز به محیط کاملا تاریک و امکان تهیه عکس، فیلم بدون آسیب DNA، امکان پروفایل از نمونه های نامریی نیز از مزایای این روش می باشد.نتیجه گیری: اثبات وجود خون در یک صحنه جنایی اعم از قتل، سرقت و آلات جرم از قبیل چاقو که به دلیل شسته شدن آثار خونی بر روی آن قرار ندارد و انجام آزمایشات ژنتیکی در سیر تکمیل پرونده و کمک به مقامات قضایی و انتظامی بسیار موثر است، یکی از وظایف تیم بررسی صحنه های جرم کشف این گونه آثار است در حال حاضر با استفاده از نور فرابنفش (UV) اقدام به بررسی صحنه جرم می شود که در بسیاری از موارد کارآیی مناسبی ندارد، لذا در این تحقیق سعی شد علاوه بر آنالیز لکه ها موارد مثبت کاذب مورد تمایز قرار گیرد و با انجام DNA Typing ابزار قدرتمندی جهت کشف جرم در اختیار کاراگاهان و قضات محترم باشد، از مزایای محلول جدید لومینول می توان به استفاده آسان، آماده سازی راحت و همچنین وجود کمترین خطر برای سلامتی کاربر و عدم تاثیر بر روی ماده ژنتیکی اشاره کرد.

زمینه و هدف: رضایت آگاهانه بیمار اساس اخلاق پزشکی است. این پژوهش با هدف بررسی کیفیت اخذ رضایت آگاهانه در بیماران تحت عمل جراحی در بیمارستان های آموزشی شهرستان کاشان انجام گردید.روش بررسی: در این پژوهش توصیفی مقطعی 300 بیمار (رضایت دهنده) بخش جراحی بصورت تصادفی ساده و با توجه به برنامه زمانی پذیرش بیماران وارد مطالعه شدند. داده ها بوسیله پرسشنامه ای که بعد از پذیرش و قبل از جراحی تکمیل گردید، جمع آوری شد. داده ها با کمک آمار توصیفی (درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار امتیازات) تحلیل گردید.یافته ها: رضایت دهندگان معتقد بودند اطلاعاتی در مورد منافع (45%)، عوارض (55.7%)، سایر درمان ها (67%)، طول دوره بستری (50.7%) و پیگیری بعد از ترخیص (66.3%) دریافت نکرده اند. اکثر ایشان فرم رضایت نامه را قابل درک نمی دانستند (69%) و معتقد بودند محتویات فرم توضیح داده نمی شود (82.7%). اکثر آنها اعلام کردند از منافع (70.7%) و عوارض (69.7%) سایر درمان ها آگاه نشده و امکان انتخاب درمان دیگر را نداشته اند (67.3%). حق امتناع از عمل برای 43% آنان توضیح داده شده بود. اکثریت آنها معتقد بودند که زمان کافی برای فکر کردن و سوال پرسیدن (68.7%) و تماس با پزشک یا همکاران وی را داشته اند (59.7%) و پاسخ سوالاتشان به طور کامل داده شده (72.7%) و توضیحات پزشک برای آن ها قابل فهم بوده است (77%).نتیجه گیری: به جز در مورد تعامل و ارتباط پزشک و بیمار، رعایت سایر ابعاد رضایت آگاهانه کافی بنظر نمی رسد. ضروری است منافع و عوارض احتمالی عمل، سایر گزینه های درمانی، منافع و عوارض آن ها، طول دوره بستری، پیگیری های بعد از ترخیص و محتویات فرم رضایت نامه برای بیماران توضیح داده شود.

زمینه و هدف: تست های DNA Typing نقش بسیار مهمی در تعیین هویت اجساد و شناسایی قربانیان بلایای دسته جمعی و اجساد سربازان جنگی دارند. به دست آوردن DNA با وزن مولکولی مناسب برای انجام آزمایشات DNA Typing در اجساد سوخته، اجسادی که مدتی طولانی از مرگ آنها گذشته یا مدتی در آب غوطه ور بوده اند به علت تجزیه DNA با مشکلات زیادی همراه می باشد. هدف از این بررسی، مقایسه و ارزیابی دو روش استخراجی مختلف به نام های فنل - کلروفرم سیلیکا و گوانیدین تیوسیانات سیلیکا به منظور بررسی DNA استخوان های قدیمی می باشد.روش بررسی: از بیست نمونه استخوانی از اجساد مجهول الهویه که به طور تصادفی انتخاب شده بودند و به طور میانگین هشت سال از زمان مرگ آنها می گذشت، با استفاده از روشهای فنل کلروفرم سیلیکا و گوانیدین تیوسیانات سیلیکا، مولکول DNA استخراج گردید. کمیت DNA با استفاده از روش اسپکتروفتومتری تعیین شد. سپس DNA استخراج شده درهشت منطقه پلی مورفیک کوتاه تکرار شونده متوالی (STRs)به نام های CD4, vWA, LPL, D5S818, D16S539, D13S317, F13, FES در واکنش زنجیره ای پلیمرازی (PCR) تکثیر گردید. نرخ موفقیت در انجام DNA پروفایلینگ نمونه ها، به وسیله محاسبه تعداد آلل های قابل شماره گذاری بر روی ژل اکریل آمید بعد از الکتروفورز در هر مورد اندازه گیری شد.یافته ها: میزان DNA استخراج شده و میزان خلوص آن بوسیله روش فنل - کلروفرم به طور متوسط به ترتیب 256.27 میکروگرم بر میلی لیتر و 1.07 به دست آمد؛ در مقایسه، غلظت و میزان خلوص DNA استخراج شده با روش گوانیدین - تیوسیانات به طور متوسط به ترتیب 170.86 میکروگرم بر میلی لیتر و 0.94 به دست آمد. نتایج ما بر اساس نرخ موفقیت کلی تکثیر در واکنش PCR در هشت منطقه STRs اشاره شده در بالا نشان می دهد که روش فنل کلروفرم (76%) نسبت به روش گوانیدین تیوسیانات سیلیکا (64%) کارآتر می باشد.نتیجه گیری: هرچند روش فنل کلروفرم سیلیکا نتایج بهتری را نسبت به روش گوانیدین تیوسیانات سیلیکا در STR Typing از نمونه های استخوان تجزیه شده ارایه می دهد، ولیکن ما استفاده همزمان از هر دو روش را در آنالیز بافت های استخوان قدیمی برای بهبود تفسیر نتایج پیشنهاد می کنیم.

زمینه و هدف: ژنوم میتوکندری سلول های انسانی دارای 16569 نوکلئوتید می باشد که توالی و ساختار آن در سال 1981 تعیین شده و دگرگونی های ایجاد شده در ناحیه توالی بسیار کوتاه یک (HVS-1) ده برابر سریع تر از DNA کروموزومی است. هدف از این تحقیق مطالعه میزان پلی مرفیسم، تعیین درصد موتاسیون و میزان هموپلاسی در اقوام مختلف ایرانی، بررسی میزان فراوانی هاپلوگروپ ها و محاسبه حداقل و حداکثر گوناگونی در هاپلوتیپ های آنها، بررسی قدیمی ترین اقوام ایرانی و محاسبه میزان (Diversity) و واریانس هاپلوتیپ ها به منظور استفاده در تعیین هویت می باشد.روش بررسی: در این مطالعه هاپلوتیپ های ناحیه HVS-1 ژنوم میتوکندری 357 نفر منتسب به اقوام فارس، ترک آذری، گیلک، کرد، سیستانی، بلوچ، عرب، ترکمن مورد بررسی قرارگرفته است. مقدار 2 میلی لیتر خون از افراد غیر خویشاوند بر اساس محل تولد و اطلاعات مربوط به سه نسل متوالی، در میکروتیوب های حاوی ضد انعقاد تهیه و پس از تخلیص DNA ژنومیک و تکثیر ناحیه HVS-1 و تعیین توالی توسط دستگاه توالی گرABI 310، توالی ها توسط برنامه Clustalx با توالی مرجع کمبریج مقایسه و پلی مرفیسم ها مشخص و بر اساس این تغییرات از طریق درخت فیلوژنتیک، هاپلوگروپ ها و فراوانی آنها در اقوام مشخص گردید.یافته ها: در 357 الگوی میتوکندری مطالعه شده تعداد 160 نوکلئوتید جهش یافته در ناحیه HVS-1 مشاهده شد. بالاترین هموپلاسی یعنی موتاسیون مشابه با 40% در فارس ها و پایین ترین آن مربوط به سیستانی ها با 13% می باشد. میزان واگرایی (Diversity) در قوم فارس با عدد 0.862 پایین ترین مقدار را دارد. واریانس هاپلوتیپ ها در قوم سیستانی بالاتر از دیگر اقوام مطالعه شده و میزان آن 0.87 می باشد. هاپلوگروپ HV فراوان ترین هاپلوگروپ در اقوام فارس، ترک آذری، گیلک، کرد و سیستانی بوده و هاپلوگروپ های M و N در اقوام ترکمن و بلوچ و عرب فراونی بیشتری دارند.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که در فارس ها، آذری ها، گیلک ها، کردها و سیستانی ها، هاپلوگروپ های مخصوص اوراسیای غربی غالب بوده و در عرب ها و بلوچ ها هاپلوگروپ های اوراسیای شرقی و اوراسیای غربی دارای فراوانی تقریبا یکسان و در ترکمن ها، هاپلوگروپ های ویژه اوراسیای شرقی غالب تر می باشد. بالا بودن واریانس هاپلوتیپ ها در بین تمامی اقوام به ویژه سیستانی ها، اهمیت به کارگیری الگوی mtDNA را در تعیین هویت مجرمین و شناسایی اجساد مجهول الهویه بیان می کند.

مقدمه: مسمومیت با سم ارگانوفسفره یکی از علل شایع مراجعه به اورژانس مسمومین بیمارستان نور اصفهان و دومین مسمومیت منجر به مرگ در این مرکز شناخته شده است. تشخیص به موقع و اتخاذ تدابیر درمانی مناسب بر اساس علایم بدو ورود مرگ و میر و عوارض مسمومیت را به طور چشمگیری کاهش می دهد. یکی از علایم شایع مسمومیت با این سم درگیری سیستم قلبی عروقی است. هدف از انجام این مطالعه تعیین توزیع فراوانی علایم قلبی عروقی بیمار در بدو ورود و بررسی ارتباط آن با سایر علایم مسمومیت و عاقبت درمانی است.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی تحلیلی 100 بیمار که بر اساس شرح حال و شواهد بالینی، مسمومیت با ارگانوفسفره در آنها مسجل گشته بود و پرونده هایشان اطلاعات لازم را در مورد علایم مسمومیت بدو ورود، سیر درمانی و عاقبت درمانی داشت وارد مطالعه شدند. داده ها توسط نرم افزار SPSS و آزمون های Fisher و chi-square آنالیز شدند.یافته ها: در این مطالعه مسمومیت در مردان (70%) و شایع تر از زنان (30%) بوده است. میانگین سنی مسمومین 26.45±13 است. شایع ترین علامت مسمومیت، علایم موسکارینی بصورت افزایش ترشحات بدن (70%) و شایع ترین علامت قلبی عروقی مسمومیت، تاکیکاردی بوده است (26%).بین علایم قلبی عروقی و علایم تنفسی و موسکارینی ارتباط معنی داری یافت گردید. بین کاهش فشار خون، برادیکاردی و آریتمی با عاقبت درمانی بیماران نیز رابطه معنی داری وجود داشت.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این بررسی به علت وجود ارتباط بین برخی علایم قلبی عروقی مثل کاهش فشار خون، برادیکاردی و آریتمی با عاقبت درمانی بیماران (مرگ و میر) چنانچه بیماران مسموم با ارگانوفسفره در بدو ورود دارای اینگونه علایمی باشند به علت پیش آگهی ضعیف تر و احتمال نیاز به بستری در واحد مراقبت ویژه در ساعات آینده باید بیمار سریعا از نظر انتقال و یا مشاوره با مرکز تخصصی مسمومین مورد پیگیری قرار گیرد.

مقدمه: فیستول تراشه به شریان بی نام ((TIF یک عارضه نادر و در عین حال کشنده تراکئوستومی است که حدودا در یک مورد از هر 150 مورد تراکئوستومی بروز می کند و بدون مداخله جراحی فوری، معمولا منجر به مرگ می شود. در چنین مواردی غالبا ارجاع جسد به پزشکی قانونی جهت تعیین علت فوت و نیز قصور احتمالی کادر درمانی صورت می گیرد. لذا آشنایی کامل کارشناسان پزشکی قانونی با این عارضه ضروری است.معرفی موارد: در این مقاله به معرفی سه مورد مرگ بر اثر خونریزی از محل تراکئوستومی که دو مورد جهت اتوپسی و تعیین علت فوت و مورد دیگر به منظور بررسی قصور کادر درمانی به پزشکی قانونی مشهد ارجاع شده بودند پرداخته سپس مروری بر مقالات مربوطه صورت می گیرد.نتیجه گیری: نکروز فشاری ناشی از فشار زیاد کاف تراکئوستومی، ترومای مخاطی ناشی از موقعیت نامناسب انتهای لوله، تعبیه سوراخ تراکئوستومی پایین تر از محل استاندارد، رادیوتراپی، انتوباسیون طولانی مدت، حرکات زیاد گردن بیمار، و آنومالی های شریان بی نام از جمله عوامل موثر در بروز TIF هستند. خونریزی شدید در فاصله سه روز تا شش هفته پس از تراکئوستومی را باید ناشی ازTIF  تلقی کرد مگر خلاف آن ثابت شود. در این حال باید ضمن کنترل فشاری شریان خونریزی دهنده از طریق پرباد کردن کاف تراکئوستومی و یا فشردن شریان به پشت استرنوم بوسیله انگشت از طریق سوراخ تراکئوستومی، بیمار سریعا به اتاق عمل منتقل شده تحت استرنوتومی میانی قرار گیرد. اساس درمان دبریدمان شریان بی نام و بستن آن است. تشخیص پس از مرگ TIF در اتوپسی ممکن است دشوار باشد مگر آنکه پاتولوژیست به فکر تشخیص آن بوده، به طور اختصاصی محل فیستول را جستجو کند.

مقدمه: حق حیات از حقوق مسلم شناخته شده برای بشر است و در صورتی که بدون مجوز قانونی سلب شود، بایستی در اسرع وقت و با امکانات کافی نسبت به کشف جنایت و رساندن عامل یا عاملین قتل به سزای جنایت اقدام گردد. یکی از راه های کشف جرم، اقدامات دقیق پزشکان قانونی است. این مقاله ضمن بررسی مفهوم کالبدشکافی، اهداف و شیوه های آن به اهمیت و تاثیر آن در اجرای عدالت و مسوولیت پزشکان قانونی در این امر خواهد پرداخت.بحث: کالبدگشایی در دادرسی کیفری از اهمیت بالایی برخوردار است و تشخیص منطبق با واقعیت پزشکان، چراغ راه قاضی برای کشف حقیقت خواهد بود. دستوری یا تکلیفی بودن این امر برای پزشکان معاینه کننده از موضوعات مورد بحث در این مقاله است که رویکرد دو پهلوی قانونی آن به تصویر کشیده شده است. مقنن گاهی نظر به استقلال قضات داشته و در مواردی تاکید به اهمیت تخصص و علم می نماید که این دو سویه عمل کردن بدون توجه به تعیین تکلیف در خصوص اولویت آن ها در عمل، مشکلاتی را برای مقامات قضایی و پزشکان قانونی ایجاد نموده است. فرآیند تاریخی کالبدگشایی در قوانین جزایی و آیین دادرسی کیفری ایران اسلامی بررسی و به نوع نظارت قضات و نقش پزشکان قانونی در قالب های مختلف خبره، کارشناس و یا متخصص پرداخته شده است. با توجه به اینکه قوانین ایران اسلامی منشا مذهبی مبتنی بر مقررات دین مبین اسلام بر اساس قانون اساسی دارد، نظر فقهای اسلامی در خصوص کالبدگشایی مطرح و نشان داده شده که علی رغم ممنوعیت اولیه فقهی تشریح، در مواردی و با رعایت شرایطی این امر مجاز شناخته شده است.نتیجه گیری: کالبدگشایی، در مواردی که برای کشف حقیقت ضرورت دارد، از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و برای اجرای عدالت لازم است. این امر در اصل تشریح نیاز به مجوز قضایی داشته لیکن پزشک در انتخاب نوع عملیات تشریحی و اقدامات تشخیصی مختار خواهد بود.