زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)
سال:1387 | دوره:6 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

ارزیابی وضعیت زنان در جوامع مختلف نیازمند محاسبه شاخص های متفاوت در زمینه های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که محاسبه این عوامل و مقایسه آن در مورد مشابه با مردان نشانگر سطح پیشرفت و توسعه یافتگی کشورها و تعیین جایگاه آن ها نسبت به سایر کشورها در سطوح جهانی و منطقه ای است.با مشخص شدن جایگاه کشورها، آن ها می توانند برای رسیدن به اهداف برنامه ریزی شده در راستای توسعه انسانی، رفاه و منزلت در خور توجه زنان در مقایسه با کشورهای پیرامونی خود تدابیر لازم را بیندیشند.اگر چه سنجش وضعیت زنان در منطقه به پارامترهای مختلفی بستگی دارد اما با توجه به این که امروزه توسعه یافتگی از عوامل قدرت ملی کشورهاست و قدرت ملی از مسایل مهم جغرافیای سیاسی است، مقاله حاضر تلاش دارد که با ارائه روش و مدل، گامی در راستای این سنجش بردارد.در این تحقیق از نرم افزار SPSS که بیشتر برای ارزیابی، سنجش و تحلیل آمارهای اجتماعی به کار می رود استفاده شده و با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای سعی شده جایگاه فعلی کشورها را نسبت به هم سنجیده و سپس از طریق تکنیک های تجزیه و تحلیل سری های زمانی جایگاه آنان را در سال 1404 پیش بینی نماید.

امروزه، محققان توسعه بر این باورند که از میان سرمایه های فیزیکی، تکنولوژیک و انسانی؛ متغیر اصلی و با اهمیت، سرمایه انسانی و بهره وری صحیح از آن است. توسعه و تکامل اقتصادی، جز از طریق رشد فرهنگی عوامل کار در محیط و سازمان های کار محقق نمی گردد. این چنین است که اخلاق کار در فرهنگ کار جامعه اهمیت یافته و متضمن توسعه و پیشرفت می شود. در این میان ورود زنان به بازار کار یکی از متغیرهای موثر بر فرهنگ و اخلاق کار در جامعه بوده است. این تحقیق با رویکردی جنسیتی به اخلاق کار در جامعه ایرانی، درصدد پاسخ به این نکته است که با توجه به خصوصیات محیط کار در ایران، چه تفاوت ها و شباهت هایی بین اخلاق کار زنان و مردان قابل مشاهده است و اینکه در صورت وجود تفاوت، چه عواملی در آن دخالت دارند. در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده و ابزار تحقیق پرسشنامه بوده است. جامعه آماری، اعضای هیات علمی و کارمندان دانشگاه تهران بوده اند که از میان آنان به صورت نمونه گیری طبقه بندی شده، جمعیت نمونه انتخاب شده است.پس از تجزیه و تحلیل داده ها و تحلیل مسیر، این نتایج بدست آمد: آنچه که در محیط کار دانشگاه بر اخلاق کار افراد موثر است، متغیرهای اقتصادی و پایگاهی کارکنان آن نیست، بلکه آنچه اهمیت دارد، متغیرهای فرهنگی و روابط درون سازمانی است و در دانشگاه به عنوان یک محیط فرهنگی بیشتر متغیرهای منزلتی، اجتماعی و ساختاری هستند که بر رفتار و اخلاق کارکنان تاثیرگذارند و زنان هم از این قاعده مستثنی نیستند. متغیر «جنسیت» به عنوان یک عامل مهم و مشخص در اخلاق کار (متغیر وابسته) خود را نشان نداده ولی توسط متغیرهای درون سازمانی (متغیرهای فرهنگی)، خود را بازنمایی و بازشناسی می کند.

مقاله حاضر برگرفته از یک پژوهش شبه آزمایشی است که با هدف بررسی تاثیر دو روش زوج درمانی رفتاری- شناختی و هیجان محور بر کاهش افسردگی زوجِ مرد نابارور شکل گرفته است. نمونه آماری شامل 30 زوج مرد نابارور از بین مراجعین کلینیک ناباروری کوثر بود که با روش نمونه گیری داوطلبانه در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه جایگزین شده و با استفاده از آزمون افسردگی بک II- مورد سنجش قرار گرفتند و داده های بدست آمده با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های استنباطی حاصل از آزمون غیر پارامتریک یومان ویتنی حاکی از این است که زوج درمانی رفتاری-شناختی با اطمینان 99 درصد بر کاهش افسردگی زوج مرد نابارور موثر است (P<0.01) اما روش زوج درمانی هیجان محور در تغییر میزان افسردگی معنادار نبوده است (P>0.05). همچنین یافته ها نشان می دهد که جنسیت تاثیر معناداری در میزان کارآیی دو روش زوج درمانی رفتاری-شناختی و هیجان محور بر کاهش افسردگی نداشته است و هر دو رویکرد بر زنان و مردان به گونه ای یکسان تاثیر می گذارد.(P>0.05)

در مقاله حاضر، تحلیل کیفی نحوه نمایش زنان در مجموعه های تلویزیونی مورد توجه ما بوده است. از این رو، سه مجموعه «اگه بابام زنده بود»، «آهوی ماه نهم» و طنز «خانه به دوش» از تولیدات شبکه های 1 و 3 در شش ماهه دوم سال 1383 به روش تحلیل محتوای کیفی بررسی شده است. محور تحلیل این نمونه ها مفهوم حضور شایسته زنان در خطوط داستانی این مجموعه ها بود که پس از بررسی دیدگاه های برخی نظریه پردازان اسلامی و اهداف و برنامه های تلویزیون در سال 1383 محور تحلیل قرار گرفته است. نویسندگان نتیجه می گیرند که هر چند کمیت حضور زنان در این مجموعه ها حاکی از حضور پررنگ آنهاست اما حضور کیفی و شایسته آنها با الگوها و اهداف سیمای جمهوری اسلامی ایران انطباق ندارد. در واقع، گسستی قابل توجه میان دو سطح سیاست گذاری و تولید برنامه های سیمای ج.ا.ا سبب ناکارآمدی اهداف این نهاد ارشادی در اعمال سیاست جنسیت شده است.

توانمندسازی به معنای تفویض و یا اعطای قدرت به کسی است. در دهه های اخیر توانمندسازی به عنوان مکانیزمی برای افزایش کیفیت زندگی کاری و شخصی زنان مطرح شده است. تحصیلات و اشتغال از ابزارهای موثر تحقق توانمندسازی زنان است اما نمی توان نقش فرهنگ را در این زمینه نادیده انگاشت. هنجارهای اجتماعی می توانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم، میزان توانمندسازی زنان را محدود نمایند. در این مقاله نقش تحصیلات و اشتغال در توانمندسازی روانشناختی زنان در شهر تهران مورد کنکاش قرار گرفت. تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی-توصیفی است. در این تحقیق تحصیلات رسمی و اشتغال سازمانی به عنوان متغیرهای مستقل و توانمندسازی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و به وسیله پرسشنامه، از حدود 600 نفر از زنان شهر تهران به عمل آمد.جهت آزمون روایی سوالات از اعتبار محتوا و اعتبار عاملی و برای سنجش اعتبار محتوای پرسشنامه از نظرات کارشناسان خبره استفاده شد. همچنین برای آزمون فرضیات، از آزمون همبستگی رتبه ای اسپیرمن و روش معادلات ساختاری استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ مقیاس توانمندی، 8945/0 است. نتایج این تحقیق حاکی از آن  است که تحصیلات و اشتغال سازمانی موجب توانمندی روانشناختی زنان در شهر تهران می شود.

شاهنامه فردوسی از ارزنده ترین آثار ادبی ایران و جهان است که از دیدگاه های مختلف قابل نقد و بررسی است. این اثر ارزشمند و افتخارآمیز را می توان از جهت زبان و ادبیات، جامعه شناسی، اسطوره شناسی، داستان پردازی و سایر زمینه ها تحلیل کرد. یکی از زمینه های به نسبت جدید که می تواند بستر پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایج مفیدی به دست دهد، روان کاوی و روان شناسی است. از روان کاوان و روان شناسان برجسته و صاحب نظر دوران اخیر که آرا و نظرات او در بررسی آثار ادبی مشرق زمین مفید و قابل استفاده است، کارل گوستاو یونگ است. آنیما (وجود مادینه) از مهم ترین موضوعات نظریه روان شناسی تحلیلی شخصیت اوست که به گفته وی به صورت های دوگانه سازنده و ویران گر نمود پیدا می کند. زنان در شاهنامه در کنار داشتن جلوه های بیرونی و اجتماعی خود می توانند به گونه ای نمودهای دوگانه آنیما باشند که در ناخودآگاه جمعی قوم ایرانی وجود داشته و در اسطوره و پس از آن در حماسه پدیدار شده اند. سودابه و زنان گمراه کننده هفت خوان، آنیمای منفی و فرانک، فرنگیس، رودابه و سیندخت آنیمای مثبت ناخود آگاه اند که در حماسه نقش و کارکرد مهمی ایفا می کنند. خواهران توامانی (پاکیزه رویان جمشید و خواهران اسفندیار) که در شاهنامه به اسارت درمی آیند و سپس آزاد می شوند بیانگر این نکته اند که آنیما در برخورد با خودآگاه می تواند دگرگون شود و از حالت آفرینندگی و پاکی به اسارت و ناپاکی درآید و دوباره در برخورد با یک خودآگاه نیک به حالت اولیه خود باز گردد. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده است.

پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می بایست عصر وزیر خواجه نظام الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی نعمتان ترک خود را تشویق می کرد، بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست نامه نه تنها به نظریه پردازی درباره شیوه حکومت داری پرداخت، بلکه امیدوار بود طرح و نمونه دقیقی ارایه دهد که امپراتوری شرقی را مطابق آن بسازد. مقاله حاضر قصد دارد مساله جنسیت را همچون بسیاری از پدیده های انسانی و اجتماعی در قالب نظام فرهنگی یک جامعه بررسی کند. در این پژوهش تاریخی کتاب سیاست نامه متنی از اواخر قرن پنجم ق. به عنوان عرضه کننده نظام فرهنگی جامعه ایران در دوره مورد بحث انتخاب شده است. پس از معرفی جامعه و آن عصر، با تشریح محتوای متن و طبقه بندی استدلال های ارایه شده به وسیله نویسنده، پدیده جنسیت و قدرت را در اندیشه خواجه نظام الملک تجزیه و تحلیل خواهیم کرد. طی این تحقیق درمی یابیم که اندیشه های وزیر بزرگ سلاجقه در مورد زنان بیشتر متاثر از سنن کهن ایرانشهری است تا روح و قوانین اسلامی.