بیابان
سال:1379 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

به منظور ارزیابی دقت نقشه های شوری خاک های ایران از نقشه شوری و قلیاییت خاک های منطقه اردکان یزد در مقیاس 1:50000 و مقایسه آن با نقشه های شوری حاصل از درون یابی مراحل زیر مورد بررسی قرار گرفت: -1 تجزیه آماری و ارزیابی مرز کلاس های مختلف شوری خاک، -2 درون یابی ارقام شوری خاک در سه عمق 50 - 100,0 - 50 و 100 - 150 سانتیمتر و تلاقی سه نقشه حاصل از درون یابی هر عمق و سرانجام تهیه نقشه شوری 0 - 150 سانتیمتر بر اساس روش درون یابی خطی -3 تبدیل نقشه های شوری حاصل از درون یابی به نقشه های شوری مطابق کلاس های شوری تعریف شده در ایران و -4 مقایسه نقشه های شوری زمینی و نقشه های درون یابی شده. نتایج حاصل از مقایسه نقشه های حاصله نشان داد که اختلافات قابل توجهی بین نقشه های میدانی و نقشه های درون یابی شده وجود دارد که این تغییرات برای کلاس خاک های بسیار شور (S3,S4) ناچیز و برای کلاس های با شوری کم تا متوسط زیاد تر است. در این تحقیق نتایج مقایسه دو روش تهیه نقشه شوری خاک، دقت، اختلافات وهمچنین نوع کاربردی مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهادها یی برای مطالعات بعدی ارائه گردید. در این تحقیق نتیجه گیری شد که این قبیل مطالعات در دیگرمناطق کشور و با روشهای متفاوت لازم است تا بتوان مشکلات اصلی شوری را شناسایی نموده و دقت و کاربرد نقشه های شوری خاک را افزایش داد.

این آزمایش به منظور ارزیابی بنیه بذر چهار رقم یونجه یزدی، قره یونجه، بمی و همدانی با استفاده از آزمونهای پیری زودرس و هدایت الکتریکی انجام شد. برای انجام این آزمایش ابتدا بذور ارقام مورد نظر برای مدت صفر، 2، 4 و 6 شبانه روز در حرارت 45 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 100 درصد قرار گرفتند. سپس بذرها در 4 تکرار 50 عددی پس از قرار گرفتن در پتری دیش و روی کاغذ صافی برای مدت 6 روز در حرارت 1±20 درجه سانتیگراد در اتاقک جوانه زنی قرار داده شدند. در پایان این مدت علاوه بر درصد جوانه زنی طول محور زیر لپه و ریشه چه گیاهچه ها اندازه گیری شد. بذوری جوانه زده محسوب شدند که طول ریشه چه آنها حداقل دو میلیمتر بود. این نتایج با استفاده از طرح فاکتوریل تجزیه و تحلیل شد. تیمار صفر روز پیری زودرس به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. برای انجام آزمون هدایت الکتریکی دو تکرار 500 عددی بذر از ارقام یونجه در هر تیمار پیری زودرس انتخاب و در ظروف حاوی 50 میلی لیتر آب مقطر ریخته و در انکوباتور با حرارت 25 درجه سانتیگراد قرار داده شدند. هدایت الکتریکی محلولها بعد از 24 ساعت اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر درصد جوانه زنی، طول محور زیر لپه و طول ریشه چه تفاوت معنی داری وجود داشت و افزایش طول دوره پیری زودرس باعث کاهش فزاینده اندازه صفات فوق شد. واکنش ارقام نسبت به تیمار پیری باهم متفاوت بود و بهترین دوره های پیری زودرس برای ارزیابی بنیه بذر تیمارهای 2 و 4 روز پیری زودرس بود به نحوی که پس از این مدت بین ارقام مختلف تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. در بین ارقام، یزدی بیشترین و همدانی کمترین بنیه را داشت. ارقام قره یونجه و بمی به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفتند. در نتایج حاصل از آزمون هدایت الکتریکی ارقام، روندی مشابه آنچه در مورد صفات درصدجوانه زنی، طول ریشه چه و محور زیر لپه در تیمارهای مختلف پیری زودرس ملاحظه شد دیده شد. بدین ترتیب آزمون هدایت الکتریکی به کار گرفته شده در این آزمایش می تواند به اندازه آزمون پیری نمایانگر بنیه بذر باشد و در صورت استاندارد شدن به عنوان روشی سریع برای ارزیابی بنیه بذر ارقام یونجه استفاده شود.

گونه  Atriplex canescensبیش از 30 سال است که با هدف تامین علوفه، جلوگیری از فرسایش خاک و بیانزدایی به کشور وارد شده است. از آنجا که با ورود گونه ای غیر بومی به فلور طبیعی یک منطقه احتمال بروز تغییراتی وجود دارد، دراین تحقیق به تعیین و اندازه گیری برخی از تغییرت احتمالی پرداخته شده است. برای این منظور در سه منطقه مطالعاتی با قدمت 10 ساله در استان خراسان تغییرات برخی متغیرهای پوشش گیاهی (تراکم، پوشش و تولید) و خاک (بافت، pH، Ec، سدیم محلول، درصد ماده آلی و فسفر) در هر منطقه بین قسمتهای تحت کشت آتریپلکس و قسمتهای کشت نشده(شاهد) مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه کاهش میزان تراکم و تولید گونه غالب طبیعی در قسمت آتریپلکس کاری شده در هر سه منطقه را نشان می دهد میزان تراکم و تولید گونه غالب طبیعی در قسمت آتریپلکس کاری شده در هر سه منطقه را نشان می دهد میزان درصد تاج پوشش نیز در دو منطقه شاهد و تیمار کاهش یافته است. میزان pH خاک در عمق 15 - 30 سانتیمتر خاک قسمت آتریپلکس کاری شده افزایش یافته است. در هر سه منطقه میزان Ec و سدیم محلول خاک قسمت آتریپلکس کاری شده نسبت به قسمت شاهد افزایش نشان می دهد. افزایش ماده آلی خاک قسمت آتریپلکس کاری شده در یک منطقه معنی دار است. تغییرات فسفر از روند مشخصی پیروی نمی کند. به نظر می رسد که Atriplex canescens تاثیر منفی بر محیط اطراف خویش داشته است. این آثار به حذف یا تغییر گیاه غالب منطقه و شورتر شدن خاک سطحی انجامیده است.

یکی از عوامل موثر در کاهش توان بیولوژیکی خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، شور شدن خاک می باشد، در اثر تجمع تدریجی نمک در سطح خاک در طول زمان مرتبا بر میزان شوری آن اضافه می گردد. یکی از نمونه های عینی این مطلب خاکهای منطقه عمومی گرمسار می باشد. خاک این منطقه بعنوان یکی از قطب های مهم کشاورزی، در سالهای اخیر بدلیل بهره برداری بی رویه و فشار به عرصه مشکل شوری پیدا نموده است. بدلیل تداخل آب شور و شیرین در اثر بهره برداری بیش از حد مجاز از منابع آبی و همچنین تاثیر سازنده های شور و ناکارآمدی سیستم زهکشی، کیفیت آب رودخانه حبله رود و سایر منابع آبی منطقه مواجه با مشکل شوری شده اند. جهت بررسی این مطلب تغییرات کیفیت شیمیایی منابع زیرزمینی در طی یک دوره مشخص مورد بررسی قرار گرفت . بخش زمین شناسی بالادست حوزه نیز ابتدا با تفکیک سازنده های شور در روی نقشه مشخص و سپس با کنترلهای میدانی، اثر این سازندها روی تغییر کیفیت آب مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که بدلیل افزایش مرتب سطوح جدید زیر کشت و پمپاژ بیش از حد آب از منابع زیر زمینی آب شیرین و شور با هم تداخل پیدا نموده و در نتیجه استفاده از این آبهای شور از کیفیت خاکهای منطقه کاسته است در برخی از مناطق شوری آب چاه ها به بیش از 6000 میکروموس بر سانتی متر می رسد. در حالیکه زمینهای زیادی بدلیل شور شدن رها می گردند اراضی کشاورزی بتدریج تبدیل به اراضی خشک و فقیر و بیابان می شوند.

در شهر کرمان با جمعیتی معادل500 هزار نفر، روزانه حدود 171 تن زباله تولید می شود. به دلیل وجود زمین های بایر در اطراف شهر و ارزان بودن قیمت آن ها، از بین رفتن روش های مختلف دفع زباله، روش دفن ترجیح داده می شود. برای تعیین مکان مناسب دفن زباله شهر کرمان از مدلی استفاده شد که در آن پارامترهای شیب، سطح ایستایی آب زیرزمینی، بارندگی سالیانه، فاصله محل دفن تا شهر، نوع سنگ و خاک، فاصله از آب های سطحی، جهت باد غالب، در دسترس بودن راه های مناسب و توجه به کاربری سرزمین نقش اساسی دارند. مدل ارایه شده براساس پارامترهایی است که در آن مسایل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی نیز مورد توجه قرار می گیرند. برای انتخاب مکان و محل دفن با توجه به مدل ارایه شده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان ابزار قدرتمندی در بالا بردن دقت و سرعت استفاده گردید. محل مناسب دفن زباله برای شهر کرمان با رعایت کلیه پارامترها و اجرای مدلی که معرفی شده بود تعیین گردید. این محل به فاصله 7 کیلومتر از شهر واقع شده و مساحت آن 89 کیلومترمربع است.