مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان
سال:1385 | دوره:24 | شماره:2 (ویژه نامه زیست شناسی) |تعداد مقالات:12

براسینواستروئیدها گروهی از هورمون های گیاهی با اثرات ضد تنشی قابل توجهی هستند. اثر 24 - اپی براسینولید روی جوانه زنی بذر، رشد گیاهچه، پراکسیداسیون لیپید، مقدار پرولین، پروتئین و قندهای احیا کننده در گیاهچه های کلزا (Brassica napus L. cv. Fusia) تحت تنش کم آبی مورد بررسی قرار گرفت، الگوهای پلی پپتیدهای قسمت هوایی نیز از طریق تکنیک SDS-PAGE جدا شد.  بذرها و گیاهچه های مورد نظر در ظروف پتری حاوی آب مقطر، محلول های 8-10 مولار 24- اپی براسینولید، پلی اتیلن گلیکول و پلی اتیلن توام با 24- اپی براسینولید کاشته شدند. اپی براسینولید اثر مهار کنندگی تنش کم آبی بر روی جوانه زنی بذرهای کلزا را کاهش داد. اپی براسینولید منجر به افزایش معنی دار رشد محور زیر لپه و ریشه چه گیاهچه های کلزا تحت شرایط شاهد و تنش کم آبی شد. کاربرد اپی براسینولید در شرایط تنش موجب افزایش مقدار پروتئین گردید. افزایش پراکسیداسیون لیپید و پرولین که تحت تنش کم آبی مشهود بود در تیمار با اپی براسینولید کاهش معنی داری نشان داد. مقدار قند در گیاهچه های که تحت تنش کم آبی بوده و با اپی براسینولید تیمار شدند، بیشتر از گیاهچه هایی بود که تحت تنش کم آبی قرار داشتند. در گیاهچه های تحت تنش کم آبی در مقایسه با شاهد میزان پلی پپتیدهای 102 و 82 ،35 ،31 ،21 ،19 کیلودالتونی و در گیاهانی که با اپی براسینولید تیمار شده بودند باند پلی پپتیدهای 50 و 31، 21 کیلودالتونی بیشتر بود. تیمار گیاهان با اپی براسینولید خسارت اکسیداتیو ناشی از تنش کم آبی را کاهش داد، همچنین موجب افزایش رشد گیاهچه و جوانه زنی بذر تحت تنش شد.

اصلاح ژنتیکی گیاه معمولا از طریق گرده افشانی صورت می گیرد. این روش گاهی بسیار وقت گیر و در برخی موارد غیر ممکن است. با توجه به نیاز انسان به تولیدات گیاهی یکی از روش های مناسب انتقال ژن به گیاهان از طریق وکتور آگروباکتریوم می باشد. با این روش می توان در بسیاری از گیاهان دولپه، ژن یا ژن های مناسب منتقل کرد. در مطالعه حاضر از پلاسمید pZM1047 واجد ژن های بتاگلوکورونیداز(GUS)  و ژن NPTII استفاده شد. به منظور بررسی چگونگی فعالیت این وکتور و بیان ژن GUS آزمایشات ترانسفرماسیون بر روی گیاه اطلسی در شرایط این ویترو انجام گردید. بدین منظور شرایط بهینه در باززایی گیاه از اطلسی بدست آمد و بالاترین درصد باززایی در محیط کشت MS حاوی 0.5 میلی گرم در لیتر BAP تعیین گردید. درصد ترانسفرماسیون در نمونه های گیاهی حدود 5 درصد بدست آمد. تکثیر DNA با استفاده از PCR حضور ژن GUS را در گیاهان ترانسژنیک تایید نمود.

در این مطالعه تاثیر میکوریزی شدن ریشه گیاه جو در کاهش اثرات شوری مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان میکوریزی و غیر میکوریزی در گلدان و در چهار چوب طرح کاملا تصادفی رشد داده شدند. برای تامین تیمارهای مختلف شوری در خاک، گیاهان با 200 میلی لیتر از محلول های 0 و 100 و 200 میلی مولار NaCl هر سه روز یکبار آبیاری شدند. نتایج اندازه گیری ها نشان داد که آغشتگی ریشه به میکوریز با افزایش شوری کاهش یافت. میکوریزی شدن تاثیر مشخصی در مقدار قندهای احیا کنند و پروتئین کل گیاهان تحت تیمار شوری نداشت. مقدار پرولین گیاهان میکوریزی تنها در برگ و در شوری 100 میلی مولار افزایش نشان داد. همچنین میکوریزی شدن تاثیری در مقدار کلروفیل a و b گیاه نیز نداشت. در مورد یون ها، غلظت منیزیم در برگ ها، پتاسیم و فسفر در ریشه و برگ در شوری 0 و 100 میلی مولار، در گیاهان میکوریزی بیشتر از گیاهان غیر میکوریزی بود و مخصوصا سدیم در برگ گیاهان میکوریزی کاهش معنی داری نسبت به گیاهان غیر میکوریزی نشان داد. بر اساس نتایج بدست آمده پیشنهاد می شود که مهمترین مکانیسم بهبود رشد در گیاهان میکوریزی جو افزایش جذب عناصر معدنی مفید و همچنین افزایش انتقال آنها به برگ و مهمتر از همه جلوگیری از انتقال سدیم اضافی به برگ ها به عنوان اندام های فتوسنتزی می باشد.

گیاه کما یکی از گونه های متعلق به تیره چتریان است. بدلیل چرای مداوم و مصرف بی رویه گستره های طبیعی آن، هم اکنون در حال نابودی است. دانه های کما دارای دوره خواب هستند و امکان تکثیر و احیای طبیعی این گونه از راه کاشت دانه بسیار ناچیز است، لذا تهیه اطلاعاتی در زمینه طول دوره خفتگی اولیه و عوامل موثر در شکستن خفتگی و شرایط بهینه جوانه زنی دانه برای احیای عرصه های طبیعی این گیاه ضروری است. بنابر این در این پژوهش یک آزمایش فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار برای ارزیابی اثر نوع، غلظت و مدت زمان کاربرد برخی از تنظیم کنندگان رشد روی شکست خواب بذر کما به اجرا در آمد. به این منظور دانه های کما با غلظت های 125، 250، 500، 1000 و 2000 میلی گرم در لیتر هورمون های IAA ,IBA, Ki  وGA3 در مدت زمان 10 تا 50 ساعت تیمار شدند. نتایج تحقیق نشان داد که فرو بردن دانه ها در همه محلول های هورمونی در غلظت های 125 تا 500 میلی گرم در لیتر در حد معنی داری جوانه زنی بذور کما را در مقایسه با بذرهای شاهد تیمار نشده با هورمون افزایش می دهند. در این محدوده غلظت با افزایش مدت زمان مجاورت دانه ها با هورمون ها از 10 به 50 ساعت میزان جوانه زنی بذور افزایش می یافت. اما در غلظت 2000 میلی گرم در لیتر IBA ,Ki  وGA3  و در غلظت1000 میلی گرم در لیتر IAA با طولانی شدن مدت زمان فرو بردن بذور در هورمون میزان القای جوانه زنی بوسیله این هورمون ها کاهش می یافت. در مجموع نتایج تست های جوانه زنی نشان داد که 20 ساعت فرو بردن در غلظت 500 میلی گرم در لیتر ژیبرلین بیش از سایر تیمارها سودمند بوده است. بر اساس مطالعه حاضر، دانه های تیمار شده با ژیبرلین فقط 35 % جوانه زنی نشان دادند. بنابر این روش مذکور برای استفاده در جهت حفاظت و احیای گیاه کما بایستی شاید با کاربرد تیمارهای دیگری نظیر ترکیب سرمادهی و GA3 بهبود یابد.

در ایـن پژوهش اثر تلقیح بذرهای گندم با باکـتـری آزوسپیریلوم برازیلنس بر روی میزان محصول، مقدار پروتئین و درصد رسوب پروتئین دانه سه رقم گندم زراعی (قدس، امید و روشن) تحت تیمار شوری آب آبیاری (2، 5 و 8 dSm-1) با استفاده از طرح آماری کاملا تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. پس از برداشت، نسبت به اندازه گیری میزان عملکرد دانه و مقادیر نیتروژن و پروتئین در ماده خشک دانه و درصد رسوب پروتئین در هر نمونه اقدام گردید. نتایج پژوهش حاکی از اثر معنی دار فاکتورهای آزوسپیریلوم و شوری بر عملکرد دانه، مقدار پروتئین و میزان رسوب پروتئین دانه در ارقام گندم بود. افزایش شوری باعث کاهش میزان عملکرد و بر عکس سبب افزایش پروتئین و میزان رسوب پروتئین شد. در گیاهان تلقیح شده با آزوسپیریلوم کلیه شاخص های اندازه گیری شده در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده افزایش معنی داری نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که آزوسپیریلوم می تواند با تعدیل شرایط نامناسب (شوری) در بالا بردن عملکرد دانه و میزان پروتئین ارقام گندم نقش مثبت و معنی داری را ایفا کند. در این راستا اثر متقابل تلقیح با آزوسپریلوم و رقم گندم معنی دار بود بنحوی که در تیمار شاهد رقم گندم قدس نسبت به دو رقم دیگر با مقدار 24.2% افزایش در عملکرد، 31% افزایش در مقدار پروتئین دانه و 24.1% افزایش در رسوب پروتئین در حالت تلقیح شده با آزوسپریلوم برتری نشان داد. این در حالی است که دو رقم دیگر نیز به دلیل استفاده از آزوسپیریلوم عملکرد، مقدار پروتئین و رسوب پروتئین بیشتری داشتند. در شرایط شور نیز افزایش پروتئین و رسوب پروتئین برای رقم قدس نسبت به سایر ارقام فزونی داشت.

در این تحقیق 30 سویه ریزوبیوم همزیست 5 لگوم از 6 خاک مختلف از استان های گیلان و اصفهان جداسازی و شناسایی گردید. 2 فاژ مربوط به ریزوبیوم لگومینوساروم بیووار فازئولی (Phaseolus vulgaris L) و ریزوبیوم لگومینوساروم بیووار ویسه آ (Cicer arietinum L) و 2 فاژ مختلف از سینوریزوبیوم ملیلوتی (graecum L Trigonella foenum) که روی میزبان اختصاصی خود به مدت 1 سال خالص سازی شده بودند، به منظو شناسایی اختصاصی میزبان در بین30 سویه ریزوبیوم مورد استفاده قرار گرفتند. فاژ ریزوبیوم لگومینوساروم بیووار فازئولی (لوبیا) جدا شده از خاک منطقه جیرگوابر رودسر و فاژ ریزوبیوم لگومینوساروم بیووار ویسه آ (نخود) جدا شده از منطقه دانشگاه اصفهان هریک دارای یک واکنش متقاطع (Cross reaction) و فاژهای سینوریزوبیوم ملیلوتی (شنبلیله) جدا شده از منطقه ناژوان اصفهان و خاک منطقه دانشگاه اصفهان هر یک دارای 9 واکنش متقاطع بودند  برای تشخیص افتراقی بین دوسویه ریزوبیوم لوبیا و ریزوبیوم نخود از فاژ ریزوبیوم شنبلیله استفاده شد. در نتیجه می توان از فاژهای ریزوبیوم لوبیا و ریزوبیوم نخود برای تشخیص سویه های میزبان در بین سویه های مختلف ریزوبیوم در دو استان مذکور استفاده کرد. غیر اختصاصی عمل کردن باکتریوفاژهای ریزوبیوم شنبلیله، نشان داد که این باکتریوفاژها اثرات تخریب کنندگی وسیع دارند و لذا احتمال می رود با شناخت عوامل بازدارنده ی باکتریوفاژهای ریزوبیوم شنبلیله، بتوان از تهاجم این باکتریوفاژها به طور بیولوژیک روی میزبان های ریزوبیوم متفاوت، ممانعت به عمل آورد. حساسیت یا مقاومت باکتری های ریزوبیوم به باکتریوفاژها، متفاوت بود، که می تواند ناشی از عدم وجود گیرنده اختصاصی، حالت لیزوژنی یا وجود پلاسمید sym درسویه های مقاوم به فاژ باشد.

میانکنش گوانیدین هیدروکلراید با آنزیم های آلفا امیلاز ترموفیل از منشا B.subtilis و B.amyloliquefaciens با استفاده از مطالعات اسپکتروفتومتری در ناحیه ماورا بنفش و مطالعات سینتیکی مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات طیف سنجی در دماهای مختلف (20 الی 105 درجه سانتیگراد) و 6.9= pH و مطالعات سینتیکی در دماهای مختلف و pH های مختلف (13-2) انجام شده است. مطالعات دگرگونسازی حرارتی آنزیم آلفاآمیلاز ترموفیل نمایانگر مقدار Tm بالاتر به میزان 20 درجه سانتیگراد نسبت به آنزیم مزوفیل می باشد، مطالعات انجام شده در حضور گوانیدین هیدروکلراید نمایانگر اثرات ناپایدار کنندگی ترکیب فوق بر ساختار آنزیم مزوفیل و اثرات افزایش پایداری آنزیم ترموفیل می باشد. در حضور گوانیدن هیدروکلراید پارامترهای ترمودینامیکی °∆Hm و °∆sm برای آنزیم ترموفیل افزایش و برای آنزیم مزوفیل کاهش می یابد. بررسی فعالیت ویژه آنزیم های ترموفیل و مزوفیل در حضور گوانیدین هیدروکلراید نمایانگر مقاومت بیشتر آنزیم ترموفیل در مقابل کاهش فعالیت می باشد.

تجمع عوامل محیطی سمی در بدن جانواران یکی از مهم ترین علت های ناباروری محسوب می شود. بنابراین شناسایی این عوامل یا موقعیت هایی که بر عملکرد طبیعی اسپرم ها اثر می گذارند، بسیار مهم است. در این پژوهش نمونه های اسپرمی از گاوهای نژاد هولشتاین به صورت خالص و تازه تهیه شدند. میزان اکسیداسیون چربی های غشایی براساس میزان تولید ترکیبات واکنش دهنده با اسیدتایوباربی توربک (TBK) به ویژه مالون دی آلدیید (MDA) سنجیده شد. میزان کمپلکس TBA+MDA در حضور القا کننده (پروموتر) LPO (محلول 100 میکرومولار از سولفات آهن و 500 میکرومولار از اسید اسکوربیک) و غلظت های 0.5-5 میلی مولار تورین و یا 0.25-5.25 درصد آلبومین مورد سنجش قرار گرفت. غلظت 1.5 میلی مولار تورین و 5.25 درصد آلبومین به عنوان موثرترین غلظت های آنتی اکسیدانی انتخاب شدند. در مرحله بعد، پنج غلظت مختلف از محلول کافئین و یا سولفات آهن 1000) و 200-400-600-800 میکرومولار) در حضور و یا عدم حضور آنتی اکسیدان ها، به نمونه های اسپرمی اضافه گردیدند. در تمامی تیمارهای کافئین و آهن، میزان LPO نسبت به گروه شاهد افزایش معنی داری را نشان داد. پس از اضافه سازی آلبومین و تورین به نمونه های اسپرمی تیمار شده، میزان تولید MDA در محیط کاهش یافت. در تمامی گروه های تیمار بر خلاف گروه شاهد، ناحیه هاله (محل هضم ژلاتین در نتیجه واکنش اکروزومی) مشاهده نشد. عملکرد سلول ها در واکنش اکروزومی فقط در گروه شاهد طبیعی بود. در گروه های تیمار به دلیل اختلاف در واکنش اکروزومی، هیچ هاله ای در اطراف سلول های اسپرم تشکیل نشد. میزان شکنندگی و آسیب DNA سلول های اسپرم نیز با استفاده از روش ژل الکتروفورز برای سلول های منفرد و به کمک روش رنگ آمیزی نیترات نقره، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که آسیب DNA در همه گروه های تیمار جزیی و میزان درصد DNA آسیب دیده در گروه های تیمار نسبت به گروه های شاهد از نظر آماری معنی دار نبود.

به منظور تشخیص بروسلوز در گاو از 50 نمونه خون گاو که با آزمایش سرولوژی مثبت بودند و 45 نمونه خون که که با آزمایش سرولوژی منفی بودند DNA استخراج شد. این DNA برای تکثیر ژن آنتی ژن 31KDa بروسلا که یک پروتئین غشایی می باشد با روش PCR مورد استفاده قرار گرفت. محصولات PCR با الکتروفورز ژل آگارز 2 درصد مشاهده شد. نتیجه PCR 30 نمونه از 50 نمونه (60%) خون گاوها که با آزمایش های سرولوژی مثبت بودند، مثبت بود و 20 نمونه (40%) از 50 نمونه فوق منفی بود. همچنین نتیجه PCR 12 نمونه از 45 نمونه خون سرولوژی منفی، مثبت بود. نتایج بدست آمده نشان داد که PCR قادر به تشخیص همه موارد بروسلوز مثبت نمی باشد. بنابراین ترکیبی از روش PCR و روش سرولوژی برای تشخیص بروسلوز پیشنهاد می شود. روش PCR و سرولوژی هر دو دارای نتایج کاذب هستند. با توجه به نتایج بدست آمده، نمونه های شیر و ترشحات واژن برای انجام PCR پیشنهاد می شود.

دی متیل دی سولفید و دی اتیل دی سولفید ضایعات کارخانه تولید گاز شیرین در عسلویه می باشد. این ماده به شدت بوی گوگرد می دهد و نه تنها آلودگی هوا بلکه آلودگی خاک و آب ایجاد می کند. از آنجایی که این ماده در کشورهای دیگر استخراج شده و از آن در تولید حشره کش و علف کش استفاده می شود، آلودگی های ناشی از آن بسیار کم بوده و مطالعه ای در مورد تجزیه آن صورت نگرفته است. بنابراین در این تحقیق برای اولین بار تاثیر این ماده بر روی فلور میکروبی خاک انجام گرفت، تا نتایج مناسبی برای دفن این ماده در خاک بدست آید. در ضمن باید یادآور شد که این ماده، فرار، و با ایجاد بوی بد شرایط نامساعدی برای موجودات فراهم می کند. در این تحقیق به علت خاصیت حلالی این مواد، تاثیر آن بر روی خاک مورد مطالعه قرار گرفت. برای دست یافتن به چنین منظوری DSO با غلظت های مختلفی به خاک افزوده شده و تنفس فلور میکروبی خاک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که DSO ماده کاملا سمی برای باکتری های گرم منفی خاک است و تمام باکتریهای گرم منفی خاک از بین می روند، در حالی که باکتریهای گرم مثبت خاک نه تنها در مقابل آن مقاوم می باشند بلکه تعداد باسیلوس سرئوس خاک از 10 به 3×103 در حضور DSO افزایش می یابد. با توجه به این که افزودن این ماده به خاک باعث افزایش تعداد باسیلوس ها شده و تست هایشناسایینشان می دهد که اکثر این باسیلوس ها متعلق به باسیلوس سرئوس می باشد. تاثیر عوامل مختلف مانند نمک در روی رشد این باکتری مورد بررسی قرار گرفت و آزمایشات نشان داد که با وجود این که تعداد این باکتری ها در حضور این ماده افزایش پیدا می کند ولی در حضور نمک رشد نمی کند. بنابراین شاید این باکتری برای خاک های شور مناسب نمی باشد. با افزودن DSO به خاک هیچگونه تولید SH2 مشاهده نمی شود، فعالیت سلولازی خاک کاهش یافته در حالی که فعالیت کاتالازی خاک افزایش می یابد. افزایش DNA و پروتئین خاک مخلوط با DSO نمایانگر رشد یکسری از باکتریهای مقاوم به این ماده در خاک می باشد و تعیین کننده افزایش رشد باکتریهای گرم مثبت خاک می باشد.

مارمولک ها (سوسمارها) با حدود 3000 گونه، امروزه گروه بسیار بزرگی از خزندگان هستند. این جانوران در شبکه حیات و اکوسیستم خشکی جایگاه برجسته ای دارد. جانورشناسان در نقاط مختلف جهان برای شناسایی این جانوران مطالعات زیادی انجام داده اند که نتایج آن منجر به یافتن گونه های جدید و تهیه نقشه های پراکنش جغرافیایی آنها شده است. در کشور ما با وجود انجام مطالعات متعددی که توسط متخصصین خارجی و داخلی صورت گرفته است، همچنان مناطقی وجود دارد که نیاز به مطالعه دارد. در استان چهارمحال و بختیاری تاکنون مطالعه ای در این زمینه یافت نشده است. نمونه برداری از سه منطقه اردل، شهرکرد و لردگان طی بهار و تابستان سالهای 1380 و 1381 انجام گرفت. برای نمونه برداری بیشتر از روش غافلگیری استفاده شد و نمونه های به دست آمده پس از ثبت مشخصات و بعضا تزریق فرم آلدهید (%10) در الکل اتیلیک %70 نگهداری شدند. نتایج به دست آمده در مجموع شامل پنج تیره، نه جنس و ده گونه بود. تیره Agamidae با سه جنس و چهار گونه دارای بیشترین تنوع و تیره Lacertidae با سه جنس و سه گونه در مرتبه دوم تنوع قرار داشت. Gekkonidae، Scincidae و Varanidae هر یک با یک جنس و یک گونه دارای کمترین تنوع بودند. نتایج همچنین نشان داد که منطقه شهرکرد و لردگان به ترتیب با هشت جنس و هشت گونه دارای بیشترین تنوع گونه ای بودند و منطقه اردل با شش جنس و شش گونه در مرتبه دوم تنوع قرار داشت.

افزایش رشد میکروبی در غذاها به سلامت افراد و به اقتصاد ملی ضرر می زند. همچنین افزایش جمعیت نیاز به حفظ کیفیت و سلامتی حصول در مدت طولانی تر را برای مصرف کننده ایجاد می کند. نیسین یکی از مواد نگهدارنده طبیعی است که از سال 1987 به عنوان افزودنی مجاز در غذاها و محصولات لبنی استفاده شده است و امروزه به عنوان یک ماده نگهدارنده در بیش از 50 کشور در سراسر دنیا در محصولات متنوع مثل پنیر، غذاهای کنسرو شده و گوشت نمک زده استفاده می شود.در این تحقیق (جهت بررسی میزان حساسیت باسیلوس سرئوس جداشده از پنیر) میزان MIC و MBC مواد نگهدارنده مواد نگهدارنده مختلف مجاز در مواد غذایی روی باسیلوس سرئوس جدا شده از پنیر به روش رقت لولهای تعیین و یا باسیلوس سرئوس PTCC1015 مقایسه شد. سپس کارآیی نیسین در داخل پنیر روی باکتری جداشده از پنیر بررسی شد. باکتری باسیلوس سرئوس به نمونه پنیر تیمار شده با نیسین (800 IU/ml) اضافه شده نمونه ها به مدت 21 روز در دمای یخچال نگهداری شد. هر 3 روز یک بار با تلقیح بر روی محیط کشت نوترینت آگار تعداد باکتریها شمارش گردید و منحنی تعداد باکتریها نسبت به زمان رسم و با شاهد مقایسه شد.میزان MIC مواد نگهدارنده برای باسیلوس سرئوس جداشده از پنیر به این ترتیب بود: اسید سیتریک %0.75، اسید بنزوییک %0.05، سیترات سدیم %7، بنزوات سدیم %3.5، اسید سوربیک %1، سوربات پتاسیم %2.5، اسید استیک %0.0625، اسید پروپیونیک %0.3125 و نیسین 500IU4/ml بود. باکتری باسیلوس سرئوس جداشده از پنیر در مقایسه با سویه باسیلوس سرئوس PTCC1015 اختلاف معنی داری نشان نداد و نسبت به غلظت مجاز سیترات سدیم (%1)، بنزوات سدیم (%0.2)، اسید سوربیک (%0.3)، سوربات پتاسیم (%0.3) و اسید استیک (%0.1) مقاوم بود اما در محیط کشت نسبت به غلظت مجاز نیسین مهار شد. تعیین کارآیی نیسین در برابر باکتری در محیط غذایی و آنالیز آماری، نشان داد که نیسین (800IU/g) در دمای یخچال بر سویه باکتری باسیلوس سرئوس جداشده از پنیر در مقایسه با شاهد اثر داشته و تعداد آن را طی 21 روز 5log cfu/ml کاهش داده است در حالی که نمونه شاهد تقریبا 3log cfu/ml کاهش یافته است.