رفاه اجتماعی
سال:1394 | دوره:15 | شماره:59 (جماعت و اجتماعات) |تعداد مقالات:13

مقدمه: سازمانهای جامعه مدنی به عنوان نهاد واسط میان دولت و جامعه، نقش مهمی در اتخاذ رویکردهای چندبعدی و یکپارچه فقرزدایی دارند که با توجه به این امر، مقاله حاضر به بررسی نقش سازمانهای جامعه مدنی در فقرزدایی می پردازد.روش: روشهای مورد استفاده در این تحقیق، توصیفی و تحلیلی است که در آن، به چگونگی، چرایی و چیستی سازمانهای جامعه مدنی و الزامات آن در فقرزدایی پرداخته شده است.یافته ها: وجود جامعه مدنی برای فقرزدایی بسیار مهم است و مشارکت آنها با بخش دولتی در پروژه های فقرزدایی می تواند به امحای آن کمک شایانی بنماید. با این وجود مشکلاتی که فراروی سازمانهای جامعه مدنی اعم از شناسایی آنها، اثربخشی و نفوذ و در نهایت تامین مالی وجود دارد، نتیجه حاصله این است که شکستن دور باطل فقر مستلزم مجموعه ای از اقدامات هم زمان است. سازمانهای جامعه مدنی امکان مشارکت مردم فقیر را در جامعه فراهم نموده و تسهیل کننده فرآیندهای تحول اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در سطوح گروهها و افراد جامعه می باشند.بحث: این مقاله در خصوص نقش موثر سازمانهای جامعه مدنی در فقرزدایی است که با مشارکت قوی و فعال این سازمانها، ظرفیتهای تولیدی افراد فقیر افزایش یافته، به شرکت در تصمیم گیریها ترغیب شده و در مجموع موجبات توانمندی فقرا و خروج از گردونه فقر فراهم می شود.

مقدمه: ساختار شناختی نقش تعیین کننده ای در تعاملات افراد و رضایت آنها از زندگی مشترک ایفا می کند. از مهم ترین وجوه ساختار شناختی در افراد استانداردهاست که تحت تاثیر فرهنگ، محیط زندگی و تجربیات زندگی فرد شکل می گیرند. هدف این پژوهش مقایسه استانداردهای زندگی مشترک در قومیتهای ایرانی است.روش: این پژوهش یک طرح پیمایشی بوده که با روش نمونه گیری در دسترس، در بین 360 نفر (30 مرد و 30 زن از هر قومیت) از شهروندان متاهل 18 سال به بالا اجرا شده است. این نمونه متعلق به شش قومیت فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ و عرب بوده و در شهرهای مربوط به قومیت خود متولد شده و زندگی می کردند. ابزار این پژوهش شامل پرسشنامه استانداردهای اختصاصی رابطه برای ارزیابی استانداردها بودند.یافته ها: میان زنان و مردان قومیتهای مختلف از نظر استانداردها تفاوت وجود دارد. در هر چهار حوزه استانداردها، مردان و زنان ترک نمرات بالاتری را نسبت به مردان و زنان سایر قومیتها کسب کردند. مردان قومیت بلوچ در استانداردهای حوزه کنترل و قدرت، سرمایه گذاری ابزاری و سرمایه گذاری ابرازی نمرات پایین تری کسب کردند. در برخی از استانداردها در میان زنان و مردان هر قومیت تفاوت معنادار وجود داشت. استانداردهای زنان قومیت عرب در حوزه های (مرزها، کنترل و قدرت، سرمایه گذاری ابرازی) بالاتر از مردان این قومیت بود. استانداردهای زنان قومیت بلوچ نیز در حوزه های (کنترل و قدرت، سرمایه گذاری ابزاری و ابرازی) بالاتر از مردان این قومیت بود. استانداردهای زنان قومیت فارس نیز در حوزه سرمایه گذاری ابزاری و ابرازی بالاتر از مردان این قومیت بود.بحث: یافته ها دلالت بر تفاوت در شناختهای قومیتهای ایرانی دارد. چرا که افراد متعلق به هر یک از این قومیتها در محیط متفاوت، با خرده فرهنگها، تجربیات و هنجارهای خاصی که استانداردهای آنها را در طی سالیان متمادی شکل داده اند، زندگی و رشد کرده اند.

مقدمه: مفهوم پایداری در توسعه با بسترسازی برای افزایش رفاه شهروندی ممکن می شود که بهبود زیرساختها و مسکن شهری و توزیع مناسب و عادلانه تسهیلات و خدمات شهری را به دنبال دارد.تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش گردشگری شهری در رفاه اجتماعی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی از دیدگاه مردم محلی و مسوولین شهری در شهرستان اسلامشهر استان تهران انجام پذیرفت.روش: پژوهش حاضر به پیمایش در بین 315 نفر از مردم و 30 نفر از مسوولین شهری شهرستان اسلامشهر پرداخته است.یافته ها: دیدگاه مردم محلی و مسوولان شهری در زمینه نقش گردشگری شهری در فقرزدایی سکونتگاههای غیررسمی در سه گویه افزایش شغلهای مرتبط با گردشگری، توسعه زیرساختها و توسعه تشکیلات گردشگری و افزایش فضاهای تجاری با هم متفاوت است. همچنین، دیدگاه این دو گروه در زمینه نقش گردشگری شهری در مسائل اجتماعی، فرهنگی و محیطی مناطق زاغه نشین با یکدیگر متفاوت است.بحث: حل مشکل سکونتگاههای غیررسمی در شناخت ابعاد مختلف مسائل آنها و بهره گیری از مشارکتشان در پیداکردن راه حلهای اقتصادی و اجتماعی نهفته است. تحقق راهبردهای توسعه گردشگری شهری پایدار، یکی از مهم ترین پیشنهادات برای کاهش فقر و بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی در این مناطق می باشد.

مقدمه: سکونتگاههای خودروی اقماری در حومه کلان شهرها با مجموعه ای از مسائل مواجه اند که فقط به موضوعات کالبدی آن ختم نشده بلکه به معضلات اجتماعی و فرهنگی نیز مربوط می شود. پیامد این وضعیت کناره گیری افراد ساکن از جریان اصلی جامعه است که در همین راستا، مقاله حاضر به بررسی رابطه میان ویژگیهای فیزیکی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این سکونتگاهها و «احساس طرد اجتماعی» می پردازد.روش: در پژوهش حاضر از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه استفاده شده و اطلاعات لازم برای این تحقیق از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و مصاحبه با 300 نفر از جوانان 15 تا 29 ساله مساعدترین محلات تا محلات کمتر مساعد شهر پاکدشت جمع آوری شده است.یافته ها: ارزیابی جوانان ساکن در پاکدشت از تشخص محل سکونتشان «نسبتا نامناسب» است. همچنین در ارزیابی «تشخص محله ای»، نقش مولفه های اجتماعی و فرهنگی نسبت به ارزشهای فیزیکی و اقتصادی بیشتر بوده به گونه ای که بیش از نیمی از پاسخگویان، دارای احساس داغ خوردگی محله ای بوده و از طرد اجتماعی و روانی رنج می برده اند.بحث: نتایج حاکی است، مولفه ای که به طور مستقیم منجر به احساس طرد اجتماعی می شود، ارزیابی جوانان از تشخص محله ای نیست؛ بلکه این ارزیابی، زمانی که با احساس داغ ننگی که افراد نسبت به محلاتشان دارند همراه شود تاثیرگذار می شود. بنابراین، مهم آن داغ ننگی است که افراد از جانب دیگران احساس می کنند؛ که عمیقا تحقیرکننده است.

مقدمه: با توجه به اهمیت نقش سرمایه های روان شناختی روان شناسی مثبت گرا در افزایش عملکرد و بهره وری برای رهبران و مدیران منابع انسانی، تحقیق حاضر به مدل یابی معادلات ساختاری روابط بین سرمایه روان شناختی با تعهد سازمانی و ادراک از عملکرد شغلی پرداخته است.روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش همبستگی و شیوه نمونه گیری در دسترس، به آزمون رابطه بین سرمایه روان شناختی با تعهد سازمانی و ادراک از عملکرد شغلی در بین 220 نفر از کارکنان ستادی سازمان آموزش و پرورش شهر اصفهان پرداخته است.یافته ها: بین سرمایه روان شناختی و ابعاد آن با تعهد سازمانی و سرمایه روان شناختی و ابعاد آن با ادراک از عملکرد شغلی رابطه وجود داشت. در ضمن، با توجه به شاخصهای برازش مدل، مدل ارائه شده از روابط بین متغیرهای پژوهش از برازش خوبی برخوردار بوده است.بحث: با توجه به ارتباط تمامی ابعاد سرمایه روان شناختی با ادراک از عملکرد شغلی و تعهد سازمانی و نقش پیش بینی کننده سرمایه روان شناختی می توان گفت سرمایه گذاری برای افزایش سرمایه روان شناختی موجبات بهبود تعهد کارکنان و بهینه سازی عملکرد شغلی را فراهم می کند. به علاوه بعد مثبت اندیشی از سرمایه روان شناختی به دلیل قدرت پیش بینی کنندگی بیشتر، قابلیت تامل بیشتری دارد.

مقدمه: ارزشیابی مشارکتی اجتماع محور نوعی پژوهش علمی کاربردی است که افراد درگیر برنامه های اجتماعی را به تلاشی دسته جمعی وا می دارد تا با هدفی مشترک به ارزشیابی برنامه های خود، در آغازکار، درحین اجرا یا در اتمام برنامه بپردازند. این مشارکت ایجاد؛ احساس تعلق به برنامه، عدم ترس از ارزشیابی، نگاه مثبت و علاقه مند به ارزشیابی، ارزشیابان داخلی به جای ارزشیابان خارجی، می کند.در نهایت، هدف از ارزشیابی مشارکتی اجتماع محور، توان افزایی مردم در اجرای هرچه بهتر برنامه های زندگی و کاریشان است.روش: در این پژوهش علمی کاربردی که بر مبنای رویکرد مردم به مردم برنامه ریزی شده، از «چارچوب ارزشیابی برنامه های سلامت اجتماع محور» که در مرکز توسعه سلامت عمومی اجتماع محور در کارولینای شمالی تهیه و به کارگرفته شده بود، استفاده شد.این چارچوب برنامه ارزشیابی مشارکتی را در قالب یک روش ارزشیابی پیشنهاد می کند. این روش ارزشیابی به صورت موردی در پایگاه سلامت اجتماعی، در محدوده شهرداری منطقه 4 در شرق تهران با جمعیت تقریبی 63703 نفر در سال 1389 اجرا شد.یافته ها: درمیان 6 شاخص موفقیت، اشاره شده توسط مشارکت کنندگان ارزشیابی (منابع مالی، منابع انسانی، ارائه خدمات، ارتباطات، عملیات مدیریتی، پایداری)، بالاترین میزان ظرفیت پایگاه در حوزه عملیات مدیریتی %6.4 بوده و پایین ترین ظرفیت در حوزه تامین منابع مالی %5.2 بوده است. همچنین میزان رضایت مردم از همکاری با پایگاه 50% و میزان رضایت از خدمات ارائه شده از سوی پایگاه 48% بوده است.نتایج: ارزشیابی مشارکتی ثابت کرد که پایگاه نیاز به بهبود و توان افزایی دارد. همچنین این شیوه ارزشیابی توانست دانش ارزشمندی در رابطه با کار کاملا مشارکتی را تولید کند. به علاوه نقاط قوت و ضعف برنامه ها برای لحاظ نمودن در برنامه های آتی روشن گردید. درس آموخته در این شیوه ارزشیابی از دید مشارکت کنندگان در ارزشیابی مواردی چون گردآوری داستانهای موفقیت، به کارگیری اطلاعات گردآوری شده و حمایت از تغییر و بهبود در پایگاه بوده است.

مقدمه: برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی نظیر اعتیاد در دانشجویان که گروه سرآمد، مطالبه گر، و مطلعی هستند، روشهای متفاوتی را باید در پیش باید گرفت.این تفاوت، به ویژه در دانشجویان رشته های پزشکی که آشنایی بیشتری با مواد و آثار آنها دارند، برجسته تر می شود. تجربه اجرای برنامه های مشابه قبلی نیز در طراحی این روش باید مدنظر قرار گیرد. این مطالعه در جستجوی راهی برای دستیابی به این هدف انجام شده است.روش: هدف و سابقه اقدامات قبلی همراه با مروری بر وضعیت اعتیاد در دانشجویان و نیز مطالعات انجام شده در مورد عوامل سبب شناختی اعتیاد در این گروه، با 30 نفر از صاحبنظران حوزه آسیبهای اجتماعی و سلامت روان که در اجتماعات دانشجویی سابقه فعالیت پیشگیرانه یا تحقیق در این زمینه را داشتند، در میان نهاده شد و نظرات آنها با پست الکترونیک از اردیبهشت 1393 تا شهریور 1394 طی 3 دور مطالعه دلفی جمع آوری و در قالب یک مدل تدوین شد.یافته ها: برای پیشگیری از اعتیاد و دیگر آسیبهای اجتماعی در دانشجویان، 9 اصل را مبنا باید قرار داد. از مهم ترین اصول این مدل، تاکید بر کیفیت زندگی به جای اعتیاد و آسیب اجتماعی، طراحی مداخلات با مشارکت دانشجویان و همکاری بین بخشی، و توجه به تفاوتهای منطقه ای است. همچنین ده گام برای اجرای مدل دانشجومحور استخراج شد که از جمله آنها می توان به تشکیل تیم و یا تیمهایی متشکل از افراد کلیدی دانشگاه، ارائه آموزشهای لازم، بررسی کاستیها و داشته ها، طراحی و تدوین طرحهای مداخله ای اشاره کرد. تحلیل وضعیت، طراحی مداخله، پایش و ارزشیابی با روش مشارکتی نیز از مهم ترین گامهای اجرای این مدل است.بحث: استفاده از طیف وسیعی از متخصصان حوزه پیشگیری از اعتیاد در دانشجویان، استفاده از رویکردهای مشارکتی و پوشش نقاط ضعف مدلهای قبلی پیشگیری، می تواند این مدل را به مدل مناسبی برای ارتقاء کیفیت زندگی دانشجویان تبدیل کند.

مقدمه: از مهم ترین شاخصهای تاثیرگذار بر شکل گیری سرمایه فرهنگی امکان دسترسی به رسانه هاست که مقاله حاضر با استفاده از نظریه شکاف آگاهی، به بررسی رابطه بین مصرف رسانه ای و سرمایه فرهنگی می پردازد.روش: تحقیق حاضر با روش پیمایش در بین 188 نفر از دانشجویان صورت گرفته است.یافته ها: بین مصرف رسانه ای (چاپی، الکترونیکی و دیجیتالی) و سرمایه فرهنگی (ذهنی، عینی و نهادی) رابطه وجود دارد. ضمن اینکه کلیه ابعاد رسانه با ابعاد ذهنی و نهادی سرمایه فرهنگی رابطه مثبت دارند، اما رابطه رسانه های چاپی با سرمایه فرهنگی منفی است.بحث: نابرابری مصرف رسانه ای موجب نابرابری اطلاعاتی در بین مردم و نابرابری در مصرف فرهنگی آنان می گردد.

مقدمه: در جامعه ما به طور خاص، یکی از موضوعات حساس اجتماعی که با بحث عدالت اجتماعی گره خورده، بحث مربوط به امتیازات یا تسهیلات ویژه فرزندان شاهد و ایثارگر است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه تسهیلات ویژه فرزندان شاهد و ایثارگر و عدالت اجتماعی ادراک شده صورت گرفته است.روش: پژوهش حاضر با روش کمی (پیمایش) و ابزار پژوهش پرسشنامه عدالت اجتماعی راسینسکی و پرسشنامه محقق ساخته انجام شده و از نوع مطالعات همبستگی می باشد که در بین 310 نفر از فرزندان شاهد و ایثارگر و افراد غیرشاهد و ایثارگر 25-20 ساله استان اصفهان به شیوه نمونه گیری سهمیه ای اجرا شده است.یافته ها: رابطه مثبتی بین تسهیلات ویژه فرزندان شاهد و ایثارگر و عدالت اجتماعی ادراک شده از سوی مردم وجود دارد. به این معنا که افزایش یا کاهش هر کدام از متغیرهای مستقل، بر میزان عدالت ادراکی مردم تاثیر دارد. همچنین فرزندان شاهد و ایثارگر نگرش مثبت تری نسبت به عدالت اجتماعی ادراک شده در مقایسه با افراد غیرشاهد و ایثارگر دارند.بحث: مردم ارائه تسهیلات ویژه همانند تسهیلات آموزشی، رفاهی و بهداشتی را حق قانونی فرزندان شاهد و ایثارگر می دانند. اما در خصوص ایجاد فرصتهای شغلی توسط دولت برای آنها دچار تردیدند.

مقدمه: ناکارآمدی بافتهای فرسوده بر فرم، عملکرد، کیفیت و امنیت شهرها تاثیر اساسی دارد. ازاین رو برای ارتقاء کیفیت زندگی و رفاه شهروندان، نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده ضرورت دارد. وسعت زیاد این بافتها و پیچیدگی ابعاد اجتماعی و فرهنگی آن، نوسازی و بهسازی را جز با حضور و درگیر کردن مردم در این فرایند غیرممکن می نماید. موضوع این مقاله تحلیل عوامل موثر بر این حضور و مشارکت شهروندان در بازسازی بافتهای فرسوده تهران است.روش: این پژوهش با تلفیقی از روشهای کیفی (مصاحبه با ده نفر از صاحبنظران و مدیران اجرایی مرتبط با نوسازی) و کمی (پیمایش در بین 362 نفر از ساکنان محله های تهران در بازسازی بافتهای فرسوده نقش داشته اند) صورت گرفته است.یافته ها: میزان و شدت تاثیر عوامل فردی بر مشارکت بیشتر از عوامل ساختاری، نهادی و سازمانی است. ارزیابی اهمیت شاخصهای مورد بررسی نشان داد که شاخصهای مشارکت شهروندان در تعیین اهداف، اعطای تسهیلات و سطح تحصیلات ساکنان از میانگین بالاتری نسبت به سایر شاخصها برخوردار هستند. هفت عامل؛ درگیر کردن مردم در نوسازی، تامین و توزیع منابع مالی، ساختار حقوقی، نهادسازی در اطلاع رسانی، ترویج و اطلاع رسانی، آموزش و رعایت حقوق شهروندی در مشارکت مردم در نوسازی و بهسازی بافت فرسوده تاثیر داشته اند.بحث: برای تحقق مشارکت موثر و پایدار باید عوامل ساختاری، نهادی، سازمانی و فردی، توأمان و هم زمان مورد توجه قرار گیرند. با این وجود عوامل فردی جایگاه ویژه ای دارند. تغییر نگرش افراد برای مشارکت مستلزم توجه به عوامل فردی است. با وجود این تنها تغییر نگرش برای مشارکت مردم در طرحهای نوسازی و بهسازی کافی نیست. در کنار عوامل فردی، ساختارها و بسترهای سازمانی و حقوقی در بسترسازی برای مشارکت ضروری است.