رفاه اجتماعی
سال:1385 | دوره:5 | شماره:20 |تعداد مقالات:17

طرح مساله: مقاله حاضر با هدف تبیین چارچوب تحلیل های اخلاقی موجود در حوزه سلامت، با مراجعه به مستندات و اسناد به تبیین سه دیدگاه اخلاقی عمده پرداخته است که عبارت اند از: مطلوبیت گرایی، جامعه گرایی و لیبرالیسم یا آزادیخواهی.روش: مطالعه از طریق مراجعه به تحقیقات و مستندات موجود در این حوزه و به صورت کتابخانه ای انجام شده است.یافته ها و نتایج: به طور کلی سه دیدگاه اخلاقی مطلوبیت گرایی، آزادیخواهی و جامعه گرایی درباره عدالت می توانند مبنای تصمیمات در نظام سلامت باشند، به این ترتیب انتخاب هر یک از آنها بستر متفاوتی را برای برنامه ریزی و سیاستگذاری در حوزه سلامت فراهم خواهد آورد.

طرح مساله: برای سنجش و رتبه بندی سلامت، شاخصهای زیادی وجود دارد که هر کدام از آنها دارای اهمیت خاصی است ولی تلفیق آنها و تعیین رتبه استانها از طریق شاخص های فوق کار دشواری است زیرا که سنجش شاخص ها بر حسب واحد یکسانی صورت نمی پذیرد، تعداد شاخص ها بسیار زیاد است، انتخاب شاخص های خاص بر نتیجه تحقیق تاثیر بسزایی می گذارد، و شاخص های منتخب از اهمیت متفاوتی برخوردارند.روش: این تحقیق ضمن بحث در خصوص روش های مختلف رتبه بندی، تلاش دارد با استفاده از روش تلفیقی تحلیل عاملی و آنالیز تاکسونومی، ضمن حذف همبستگی خطی بین متغیرها، با استفاده از 35 شاخص دسترسی و کارایی خدمات بهداشتی و درمانی، بهداشت باروری، جمعیتی، میرایی و امنیت غذا و تغذیه، استانهای کشور را بر حسب سلامت رتبه بندی نماید.یافته ها و نتایج: نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که استانهای اصفهان، تهران، مرکزی و ... از وضعیت سلامت مناسبی برخوردارند اما استانهای اردبیل، گلستان، قم و ... دارای وضعیت سلامت مناسبی نیستند. در ضمن وضعیت سلامت استانهای خوزستان، سیستان و بلوچستان و کهکیلویه و بویراحمد وخیم است.

طرح مساله: رگرسیون معمولی اساسا برای میانگین شرطی ساخته می شود؛ به این معنا که رابطه بین میانگین و برخی متغیرهای تشریحی (تبیینی) را از طریق یک الگوی آماری نمایش می دهد. در این باره، ضروری است برخی از پذیره ها مانند نرمال بودن داده ها با یک درجه اطمینان قابل قبولی در داده ها صادق باشند تا استنباط های صحیحی از الگو به دست آید. بنابراین، اگر به معیاری بجز میانگین علاقه مند باشیم یا آنکه این پذیره ها به دلیل داده های پرت صادق نباشد این الگو مناسب نخواهد بود. این در حالی است که رگرسیون چندک نسبت به داده های پرت، استوار بوده و توانایی ساختن الگویی را برای هر نوع چندک دارد.روش: در این مقاله به کاربرد رگرسیون چندک در تحلیل داده های سلامت روان پرداخته شده است. در این پژوهش رگرسیون چندک رابطه سن را با سلامت روان مردان و زنان به گونه ای نشان می دهد که با رگرسیون میانگین نمایش پذیر نیست.یافته ها و نتایج: این تحلیل نشان می دهد که نقش سن در سلامت روانی به طور فاحش برای مردان و زنان توسط چندک متفاوت است.

طرح مساله: امروزه حمایت از ابداعات و اختراعات از طریق حقوق مالکیت صنعتی و سیستم ثبت و اعطای حق انحصاری به مخترع در توسعه اقتصاد، صنعت، تجارت و رفاه و سلامت اجتماعی جوامع اهمیت زیادی یافته است.روش: در این مقاله سعی شده است به تشریح روابط میان حمایت از مالکیت صنعتی و ثبت چنین اختراعاتی و حق بر سلامت افراد پرداخته شود و اعلامیه ها و موافقت نامه های بین المللی در این خصوص نیز بررسی شده و راهکارها و روشهای موجود با حفظ سیستم ثبت اختراعات و ابداعات در تامین حق افراد در برخورداری از حداقل استانداردهای بهداشتی، دارویی و درمانی مورد بحث واقع شود.یافته ها و نتایج: مهم ترین موافقت نامه راجع به حمایت از مالکیتهای فکری (موافقت نامه جنبه های مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری که به اختصار تریپس خوانده می شود و در مذاکرات تشکیل این سازمان معروف به دور اروگوئه به عنوان ضمیمه شماره یک این مذاکرات تصویب گردیده و هم اکنون پذیرش آن پیش شرط الحاق به سازمان تجارت جهانی است، حمایت از اختراعات مربوط به حوزه بهداشت و درمان و دارو را مجاز دانسته است.

طرح مساله: این مقاله ارایه تصویری روشن از مشکلات بیمارستانهای روانی از نظر مدیران این مراکز و تحلیلی بر علل و عواقب آن است.روش: این پژوهش به روش دلفی انجام شده که نوعی جمع آوری سیستمیک و سازماندهی کیفی داده ها است که به همت گروهی از کارشناسان منتخب فراهم شده است.یافته ها: عمده ترین مشکلات بیمارستانهای روانی اجرای طرح خودگرانی، کمبود بودجه های یارانه ای و تعرفه های غیر واقعی در این بیمارستانها است. بیماران روانی و خانواده آنها به دلیل ضعف مالی، توانایی پرداخت هزینه های بیمارستان را ندارند، از طرفی امکانات لازم برای رشد توانمندی های اجتماعی، شغلی و توانبخشی این بیماران ناچیز است، پوشش بیمه ای بیماران روانی کامل نیست و حمایتهای اجتماعی و اقتصادی از بیماران روانی به دلیل نگرش نادرست چندان مناسب نیست. ضوابط مدون برای استانداردهای بیمارستان های روانپزشکی، وجود ندارد و اکثر ساختمان ها در مراکز روانپزشکی فرسوده و فاقد فضای مناسب برای بیماران است.نتایج: با توجه به یافته ها و پیچیدگی مشکلات بیمارستان های روانپزشکی و نیاز روزافزون بیماران روانی به خدمات بهداشتی و درمانی، زمان آن فرا رسیده که تغییراتی در ساختار تشکیلاتی و بودجه ای مراکز روانپزشکی صورت گیرد.

طرح مساله: این پژوهش با هدف تعیین میزان رضایتمندی بیماران روانی و خانواده شان از برنامه بهداشت روان در مناطق روستایی شهرستان سنندج در سال 1383 انجام گرفته است.روش: در این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از روش طبقه ای، به طور تصادفی، اطلاعات مربوط به 51 بیمار روانی و خانواده شان که تحت پوشش خانه های بهداشت و مراکز روستایی بودند، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته ها: این پژوهش نشان داد که 47.6% از بیماران روانی و خانواده آنها از نحوه برخورد بهورزان و 47.3% از این بیماران از نحوه ارایه خدمات در خانه بهداشت (دارو، پیگیری، آموزش و ارجاع) راضی بودند. همچنین 57.1% از آنها از نحوه ارایه خدمت در مراکز روستایی (آموزش، دارو، پیگیری و ارجاع) راضی بودند. 86.30% از بیماران مراجعه کننده به مراکز روستایی به دلیل به صرفه بودن از نظر اقتصادی و 84.30% از آنها به دلیل به صرفه بودن از حیث وقت و زمان رضایت داشتند. اما 64.8% از بیماران مراجعه کننده به مراکز روستایی از لحاظ نتیجه درمانی ناراضی بودند.نتایج: با ارتقای کیفیت ارایه خدمات، خصوصا دارو، می توان به طور مداوم بر میزان رضایت مندی بیماران روانی و خانواده شان افزود.

طرح مساله: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر بین تعهد به اشتغال و وضعیت کاری (دارای کار ـ بدون کار) بر سلامتی روانی بوده است. فرضیه پژوهش عبارت بود از اینکه رابطه بین تعهد به اشتغال و سلامت روانی برای افراد دارای کار، مثبت و برای افراد بیکار، منفی است.روش: افرادی که در سال اول دبیرستان در شهر اصفهان، مدرسه را ترک کرده بودند، جامعه پژوهش حاضر را تشکیل می دهند که در طی سه سال اول زندگی کاری خود به ابزارهای پژوهش حاضر پاسخ داده اند. نمونه شرکت کنندگان شامل 1030 نفر از دانش آموزان بوده اند که به صورت تصادفی طبقه ای از 6 ناحیه آموزش و پرورش اصفهان انتخاب شده بودند.روش: ابزارهای پژوهش، پرسشنامه سلامت عمومی و تعهد به کار بوده است.یافته ها و نتایج: یافته ها فرضیه پژوهش را تایید می کند که بر طبق آن تفاوت معنی داری بین دو متغیر تعهد به اشتغال و سلامت روانی در بین گروه بیکار و دارای کار وجود دارد. یافته ها بر اساس نظریه های موجود و بخصوص محرومیت مکنون مورد بحث قرار گرفته است.

طرح مساله: بک (1983)، سبکهای شخصیتی اجتماع مداری و استقلال مداری را عامل ابتلا به افسردگی می داند که در صورت تعامل با استرسهای همگون با همان سبک شخصیتی منجر به افسردگی می شود.روش: در این پژوهش نقش استرس و متغیرهای شخصیتی استقلال مداری و اجتماع مداری در افسردگی در قالب یک طرح پس رویدادی و کنترل ـ شاهد بررسی شد. بدین منظور 156 بیمار افسرده با 78 فرد عادی از نظر سن و جنس همتاسازی شدند و استرسهای زندگی، استرسهای همگون با سبکهای شخصیتی استقلال مداری و اجتماع مداری مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بیماران افسرده در مقایسه با افراد عادی به طور معنی داری استرسهای بیشتری تجربه کرده بودند. همچنین، نوع استرسهای بیماران افسرده استقلال مدار و اجتماع مدار به طور معنی دار متفاوت و کاملا همگون با سبکهای شخصیتی آنان بود.

طرح مساله: با رشد روزافزون جرم و جنایت در جامعه بشری، جرم شناسان تاکنون برعلل بی شماری در این باره انگشت نهاده اند. این تحقیق به بررسی برخی از اختلالات روانی در مرتکبان قتل عمد می پردازد.روش: این مطالعه به صورت مقطعی در طی سالهای 79 - 80 بر روی 136 زندانی با جرم اثبات شده قتل عمد در زندانهای شهر تهران صورت گرفته است. در این پژوهش با استفاده از   Rـ90ـ SCL  اختلالات روان این مجرمان بررسی شده است. اطلاعات و داده های به دست آمده از این آزمون، تحت بررسی توصیفی و آزمون آماری خی دو قرار گرفت.یافته ها: بر طبق نتایج به دست آمده، سن اکثر مجرمان بین 30 تا 37 با میانگین 33.6 سال بوده از نظر وضعیت سلامت روان، حدود 87% آنان از نوعی اختلال روان رنج می بردند که در این میان پرخاشگری، اضطراب و شکایات جسمانی، بیشترین و وسواس و ترس مرضی کمترین آنان را شامل می شد (P<0.01).نتایج: به رغم آنکه مطابق قانون، این اختلالات روانی رافع مسوولیت کیفری نیست و فقط جنون، محجوریت و نظایر آن مسوولیت جزایی (کیفری) فرد را ساقط می کند، ولی باید توجه کرد که ممکن است در زمینه اختلالات خفیف روان شناختی، احتمال ارتکاب جرایم سنگین افزایش یابد.

طرح مساله: هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات عرضه مواد غیر قانونی اعتیادآور در طی سال پس از زلزله در بم بوده است. این مطالعه در شهر بم و روستای باغچمک انجام شد.روش: در این مطالعه کیفی از سه روش مباحثه متمرکز گروهی، مصاحبه عمیق فردی و مشاهدات اتنوگرافیک استفاده شده است. جمعیت مورد مطالعه معتادان، فروشندگان مواد، مردم، درمانگران و سایر افراد کلیدی بودند.یافته ها و نتایج: اکثر پاسخ دهندگان معتقد بودند خلوص تریاک پس از زلزله افت کرده ولی دستیابی بدان مثل قبل است. ابتدا قیمت تریاک پس از زلزله ارزان تر شد و سپس بالا رفت، ولی در زمان این مطالعه، پایین تر از قیمت قبل از زلزله بوده است. کیفیت هرویین افت کرده، ولی قیمت و چگونگی دسترسی بدان تغییر محسوسی نسبت به قبل از زلزله نداشته است. تغییری در عرضه حشیش و الکل ذکر نشد. از نظر اکثر افراد، فعالیت نیروی انتظامی در مبارزه با مواد مانند قبل از زلزله است. اکثر مردم خواستار اقدامات جدی تر برای نظارت بر مواد بودند. در این جهت سیاستگذاری واحد و برنامه ریزی برای پیشگیری و درمان اعتیاد و ادامه برخورد جدی با خرید و فروش هرویین در بم پیشنهاد می گردد.

طرح مساله: شاخص SST معیار مناسبی برای سنجش شدت فقر محسوب می شود. این شاخص شدت فقر را با در نظر گرفتن تعداد فقرا، عمق فقر و نابرابری بین فقرا اندازه گیری می کند و به ما اجازه می دهد که فقر را از سه جنبه بررسی کنیم: اینکه آیا تعداد فقرا زیاد است؟ آیا فقیرها فقیرتر شده اند؟ و اینکه آیا توزیع نابرابری در میان فقرا بیشتر است؟ روش: در این مقاله از طریق شاخص SST، شدت فقر در ایران طی سالهای 1382 و 1383 با استفاده از داده های آمارگیری از طرح هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران و در نظر گرفتن خط فقر مطلق 2300 کالری برای مناطق شهری و روستایی محاسبه و درصد تغییر آن طی دو سال با یکدیگر مقایسه شده است. علاوه بر این، سهم عوامل تشکیل دهنده شاخص SST در طی سالهای 1382 و 1383 نیز مشخص شده است. به منظور تعیین اطمینان آماری از برآورد صورت گرفته، با استفاده از روش بوت استرپ، فاصله اطمینان شاخص مورد نظر محاسبه شده است.یافته ها و نتایج: نتایج حاصل نشان می دهد که شدت فقر در مناطق شهری در سال 83 نسبت به سال 82، 1.7 درصد افزایش یافته و در مناطق روستایی 1.8 درصد کاهش یافته است و این تغییرات در سطح 95 درصد اطمینان معنی دار می باشند. علاوه بر این، شدت فقر طی این دو سال در مناطق شهری بیش از مناطق روستایی بوده است.

طرح مساله: مقاله حاضر به دنبال تبیین عوامل اجتماعی موثر بر تغییرات میزان جرایم مواد مخدری در کشور می باشد؛ تا از این طریق بتواند سهم هر یک از متغیرهای مستقل را شناسایی و تعیین نماید.روش: روش تحقیق این پژوهش روش طولی ـ تطبیقی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه استان های کشور در طی سالهای 80 ـ 1368 تشکیل می دهد و واحد تحلیل نیز استان است. با این زمینه روش شناسی، مهم ترین متغیرهای تحقیق در یک چارچوب نظری انتخاب گردیده و سپس با استفاده از داده های ثانویه، الگوی تحلیلی تحقیق مورد آزمون تجربی قرار گرفته است.یافته ها: الگوی تحلیلی این تحقیق صرفا 29 درصد از تغییرات جرایم مواد مخدری را در ایران می تواند توضیح دهد و باقیمانده آن را متغیرهای دیگری تبیین می کنند که خارج از حیطه بررسی این تحقیق است.نتایج: به لحاظ نظری، این تحقیق مبتنی بر رویکرد ساختاری ـ کارکردی است. در این رویکرد، به جای توجه به عامل فردی، تفسیر اخلاقی؛ انتقاد از یک نهاد خاص و بیماری تلقی کردن اعتیاد به مواد مخدر، کل ساختار اجتماعی مورد ملاحظه قرار می گیرد.

طرح مساله: جهان به سرعت در حال گسترش زندگی شهری است. سرعت رشد شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. در ایران نیز شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسایل و معضلات بسیاری برای شهرهای ایران به دنبال داشته است. در این میان، حاشیه نشینی به عنوان آیینه تمام نمای مسایل شهری، جایگاه و اهمیت خاصی در تحقیقات اجتماعی دارد.روش: این مقاله، به بررسی حاشیه نشینی به عنوان چالشی فراروی توسعه پایدار شهری پرداخته و در این ارتباط علل، مکانیسم و پیآمدهای حاشیه نشینی در شهر همدان با استفاده از رویکردهای کمی و کیفی مورد کندوکاو و بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق با استفاده از تکنیکهای مصاحبه و مشاهده و پرسشنامه محقق ساخته در مناطق حاشیه شهر همدان داده های مورد نیاز جمع آوری گردیده است.یافته ها و نتایج: بر اساس یافته های این مطالعه بخش عمده اسکان غیر رسمی شهر همدان ناشی از مهاجرت های روستا ـ شهری است. حاشیه نشینان از شهر و محله  زندگی خود رضایت بالایی ندارند و از احساس تعلق شهروندی پایینی برخوردار هستند. بهبود زیرساخت های فیزیکی شهر یا محله مهم ترین اولویت آنان برای بهبود وضعیتشان محسوب می گردد.

طرح مساله: شناسایی هویت های اجتماعی تلاشی است برای تحلیل الگوهای تکرارپذیر، کنشها و نگرش های گروهی. هویت اجتماعی در جامعه شناسی بر تمایز میان جامعه سنتی و مدرن استوار است.در جوامع سنتی مبنای هویت اجتماعی افراد، ویژگی های انتسابی آنهاست. اما جوامع مدرن در این باره عمدتا دو پاسخ متفاوت که هر یک بر رویکردهای نظری جداگانه ای مبتنی است و به لحاظ زمانی نیز تا حدی نسبت به هم تقدم و تاخر دارند، ارایه می دهد. رویکرد اول و قدیمی تر، به فعالیت مولد و جایگاه فرد در نظام تولید سازنده هویت اجتماعی توجه دارد و رویکرد دوم و جدیدتر، رفتارهای مصرفی فرد را مبنای شکل گیری هویت اجتماعی محسوب می کند. رویکرد اول مرتبط با مفهوم طبقه اجتماعی و رویکرد دوم در مفهوم سبک زندگی خلاصه می شود.روش: این مطالعه به روش دلفی بر جوانان 15 تا 29 سال طبقه متوسط شهری متمرکز بوده و همکاران پژوهش از بین اساتید دانشگاه انتخاب شده اند.یافته ها: پژوهش حاضر منجر به ارایه 3 شاخص پایه کلی از بین شاخص های موجود گردید که به دلیل قابل تطبیق بودن با واحد تحلیل، تغییراتی در آنها ایجاد شد.نتایج: هدف کاربردی این مطالعه ارایه معیارهایی دال بر گروه بندیهای اجتماعی جدید بر مبنای سبک زندگی در دهه اخیر است که مرزهای هویت را ترسیم می کند.