رفاه اجتماعی
سال:1391 | دوره:12 | شماره:44 (نوجوانان و خانواده) |تعداد مقالات:14

مقدمه: خانواده بر ویژگی های شخصیتی کودک تاثیر ویژه ای داشته و تغییر در فرآیندهای درون- روانی اعضای خود ایجاد می کند و چون غیبت یکی از والدین یا هر دوی آنها اثر نامطلوبی بر رشد کودکان و نوجوانان می گذارد، بنابراین پژوهش حاضر به منظور مقایسه سرسختی روانشناختی در نوجوانان فاقد و واجد والدین انجام شده است.روش: جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهرستان اردبیل در سال تحصیلی 89-1388 بود. از بین تمام مدارس متوسطه شهرستان اردبیل، 18 مدرسه با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و سپس با روش همتاسازی، 150 نوجوان (75 دختر و 75 پسر) به عنوان نمونه انتخاب شدند. آزمودنی ها با پر کردن پرسش نامه سرسختی روانشناختی، در این پژوهش شرکت نمودند. برای تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل واریانس دو متغیره استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین نوجوانان فاقد و واجد والدین از نظر میزان سرسختی روانشناختی تفاوت معناداری وجود دارد، اما بین نوجوانان دختر و پسر از نظر میزان سرسختی تفاوت معناداری وجود نداشت.بحث: نوجوانان واجد والدین، سرسختی روانشناختی بیش تری نسبت به نوجوانان گروه فاقد پدر و فاقد مادر داشته و نوجوانان فاقد مادر، از سرسختی کم تری نسبت به نوجوانان دو گروه دیگر برخوردار هستند، شاید پایین بودن سرسختی نوجوانان فاقد والدین در مقابل گروه واجد والدین ناشی از وجود استرس بی شتر و سلامت روانی پایین آن ها باشد.

مقدمه: پیشرفت تحصیلی به عنوان یک تکلیف مهم برای نوجوانان تحت تاثیر عوامل متعدد فردی و اجتماعی قرار دارد. بر اساس نتایج پژوهش های پیشین، سبک های هویت و مسوولیت پذیری به عنوان سازه های روانشناختی دو دسته از این عوامل هستند که در دوره نوجوانی تاثیر مهمی بر رفتار فرد می گذارند. منظور از سبک های هویت ترکیب مهارت ها، جهان بینی و همانندسازی های دوران کودکی است که به صورت یک کل منسجم و منحصربه فرد درمی آید که برای نوجوانان احساس تداوم گذشته و جهت گیری برای آینده را فراهم می کند. منظور از مسوولیت پذیری نیز تعهد و مسوولیتی است که فرد نسبت به خودش (عقاید، ارزش ها، وظایف شغلی و خانواده)، دیگران و اجتماع دارد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبک های هویت و مسوولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دختر و پسر 15 تا 18 ساله شهر تهران است.روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر و پسر شاغل به تحصیل در مقاطع تحصیلی اول، دوم و سوم دبیرستان های دولتی منطقه 3 شهر تهران در سال تحصیلی 88- 1387 در رشته های علوم ریاضی و فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی می باشند (مجموع 4676 نفر). روش نمونه گیری این پژوهش خوشه ای چندمرحله ای بوده و در نهایت از هر گروه پسر و دختر در هر پایه تحصیلی 100 نفر به تصادف انتخاب شدند (مجموع 600 نفر). ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از پرسش نامه سبک های هویت برزونوسکی (ISI-6G)، مقیاس مسوولیت پذیری در پرسش نامه روانی کالیفرنیا (CPI-R) و معدل درسی دانش آموزان.یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش در کل نمونه از چهار متغیر پیش بین یعنی سه خرده مقیاس سبک های هویت (اطلاعاتی، هنجاری و سردرگم/ اجتنابی) و مسوولیت پذیری، فقط دو خرده مقیاس سبک هویت یعنی سبک اطلاعاتی و هنجاری و متغیر مسوولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار داشته و خرده مقیاس دیگر سبک هویت یعنی سردرگم/ اجتنابی با پیشرفت تحصیلی رابطه نداشت. همچنین در گروه پسران هر سه این متغیر با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار داشتند اما در گروه دختران مسوولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار نداشت.بحث: یافته های پژوهش نشان می دهد که بین سبک های هویتی و مسوولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی نوجوانان دبیرستانی رابطه وجود دارد و رابطه بین سبک های هویتی و مسوولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی تابع جنس است.

مقدمه: پژوهش حاضر، به بررسی میزان رضایت نوجوانان از محیط های عمومی شهری و شناسایی عوامل موثر بر رضایتمندی نوجوانان ساکن در محله آذربایجان از محیط می پردازد. سوال اصلی مطرح شده در این تحقیق این است که چه عواملی بر میزان رضایت نوجوانان ساکن در محله آذربایجان از محیط های عمومی شهری اثر می گذراند؟روش: این مطالعه به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. در این پیمایش، جامعه آماری کلیه نوجوانان در محدوده سنی 17-13 سال ساکن منطقه 11 تهران (محله آذربایجان ـ نواب) است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک با حجم 333 نفر طبق فرمول کوکران محاسبه گردید.یافته ها: بر مبنای یافته های پژوهش هر سه متغیر اصلی تحقیق یعنی: «دسترسی به خدمات»، «امنیت اجتماعی»، «سابقه سکونت» و متغیر جانخبی «ویژگی های کالبدی محل سکونت» با متغیر وابسته «میزان رضایت نوجوانان در محله آذربایجان» رابطه معنی داری داشته اند (p<0.01) و با اطمینان 99 درصد قابلیت تعمیم به نوجوانان ساکن در محله آذربایجان را دارا می باشد. فقط متغیر جانبی «خاستگاه اقتصادی ـ اجتماعی» معنی دار نبوده و رد می شود.بحث: میزان رضایت نوجوانان در محله آذربایجان، در آستانه پایین (5>2, 82>1 با میانه نظری 3) برآورد شد. هم چنین متغیر «دسترسی به خدمات» با اثر علی 0.396 بیش ترین میزان همبستگی با رضایتمندی نوجوانان از محله را دارا می باشد.

طرح مساله: افزایش خودمتمایزسازی نقش موثری در سلامت روان نوجوانان دارد. پژوهش حاضر به منظور اثربخشی آموزش مهارت های ارتباطی بر افزایش خودمتمایزسازی پسران نوجوان دبیرستانی ساکن شهر تهران انجام شد.روش: طرح مورد استفاده در این پژوهش، طرح تجربی حقیقی است. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه نوجوانان پسر دبیرستانی ساکن منطقه سه است. با استفاده از پرسش نامه خود متمایزسازی30 (DSI)  نفر از دانش آموزان دبیرستانی به طور تصادفی در دو گروه کنترل (15 نفر) و آزمایش (15) نفر انتخاب شدند. گروه آزمایش به مدت 3 ماه، تحت 13 جلسه آموزش مهارت های ارتباطی به صورت گروهی قرار گرفت. در نهایت از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد.یافته ها: آموزش مهارت های ارتباطی به صورت گروهی باعث ایجاد تفاوت معنادار در میانگین پس آزمون گروه آزمایش شده است.نتایج: نتایج نشان داد که آموزش مهارت های ارتباطی به افزایش خودمتمایزسازی نوجوانان دبیرستانی منجر شده است و ابزار مناسبی برای افزایش خودمتمایزسازی در نوجوانان است.

مقدمه: هدف این مطالعه بررسی عوامل موثر بر قصد سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان در چارچوب نظریه رفتار برنامه ریزی شده است.روش: با استفاده از پرسش نامه ای حاوی سازه های نظریه یاد شده همراه با سووالاتی در خصوص متغیرهای زمینه ای، اطلاعات لازم از 433 نوجوان پسر 15 تا 19 ساله مقطع دبیرستان شهر تهران جمع آوری گردیده و سپس با استفاده از آزمون های متناسب آماری ارتباط بین متغیرهای اصلی و زمینه ای با متغیر وابسته قصد رفتاری به منظور کشف عوامل مرتبط با سوء مصرف مواد مخدر بررسی شد.یافته ها: سایر سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی (به جز کنترل رفتاری درک شده) قصد رفتاری را پیش بینی می کنند؛ ضمن این که در بررسی پیش بینی کننده، سازه های نظریه همراه با متغیر مصرف دخانیات، متغیر اخیر نیز همراه با سایر سازه ها (به جز کنترل رفتاری درک شده) پیش بین قصد رفتاری بودند. در بررسی ارتباط بین قصد رفتاری و متغیرهای زمینه ای نشان داده شد که متغیرهای وجود مصرف کننده دخانیات و مواد مخدر در میان اعضای خانواده و دوستان، سواد مادر، پایه تحصیلی، با قصد سوء مصرف مواد مخدر رابطه معنادار دارند.بحث: نتایج این مطالعه نشان داد که نظریه رفتار برنامه ریزی شده در خصوص پیش بینی سوء مصرف مواد مخدر تاثیرگذار بوده و علاوه بر سازه های آن متغیرهای دیگری چون مصرف دخانیات و نیز برخی از متغیرهای زمینه ای می توانند بر قصد سوء مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان اثرگذار باشند.

مقدمه: اکثریت مردم از اوایل دوران کودکی هویت جنسی می یابند، اما در این بین افرادی هستند که از دوران کودکی رفتار جنس مقابل را از خود نشان می دهند و مسایل و مشکلات زیادی را در طول زندگی تجربه می کنند. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین میزان اختلال هویت جنسی و کیفیت زندگی تراجنسی ها است.روش: چارچوب نظری پژوهش نظریه سلسله مراتب مزلو می باشد. جامعه آماری شامل کلیه تراجنسی های ایران بوده که با توجه به مشکلات دسترسی، تعداد 168 نفر از آنان حجم نمونه را تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه پژوهشگر ساخته است.یافته ها: یافته های پژوهش تفاوت معنادار میانگین اختلال هویت جنسی و کیفیت زندگی را در بین افراد عمل کرده و عمل نکرده نشان می دهد. در بین افراد عمل نکرده، اختلال هویت جنسی تنها با آسایش روانی و شاخص کل کیفیت زندگی رابطه معنادار دارد. اما در بین پاسخ گویان تغییر جنسیت داده، اختلال هویت جنسی با ابعاد کیفیت زندگی به غیر از «کیفیت محیطی» و شاخص کل کیفیت زندگی رابطه معناداری دارد.بحث: بررسی یافته ها نشان می دهد تراجنسی هایی که نیازهای اولیه خود را تامین کرده و به دنبال رفع نیازهای بالاتر هستند، از اختلال هویت جنسی شان به شدت کاسته شده و کیفیت زندگی شان به مراتب افزایش می یابد. این مساله بیان گر متفاوت بودن سطوح کیفیت زندگی مبتلایان به اختلال هویت جنسی با توجه به تفاوت سطح نیازهای آنان متفاوت می باشد.

طرح مساله: با توجه به قانون برنامه چهارم توسعه در مورد قیمت فرآورده های نفتی و در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز، افزایش قیمت حامل های انرژی و یا حذف یارانه های پرداختی به این حامل ها از ضروریات اجتناب ناپذیر اقتصاد ایران می باشد. یارانه ها به عنوان یکی از ابزارهای اقتصادی و مالی دولت، تاثیر مهمی در رشد اقتصادی ایفا می کنند و از آن جا که رشد اقتصادی هدفی مطلوب است، شناسایی عوامل به وجودآورنده آن و شدت تاثیرگذاری هریک از آن ها مورد توجه اقتصاددانان و سیاست گذاران قرار گرفته است. از این رو بررسی اثرات یارانه پرداختی به حامل های انرژی بر روی رشد اقتصادی به ویژه در بخش های مختلف اقتصاد، از اهمیت زیادی برخوردار است.روش: در این تحقیق سعی شده است که ارتباط یارانه های پرداختی به حامل های انرژی (فرآورده های نفتی، برق و گاز طبیعی) با رشد بخش های مختلف اقتصاد ایران، مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور جدول داده- ستانده سال 1380 مرکز آمار ایران و تکنیک های مبتنی بر آن (الگوی قیمتی داده ـ ستانده) به کار گرفته شده است تا بتوان ارتباط حذف یارانه پرداختی به این حامل های انرژی (در قالب آزاد سازی قیمت فرآورده های نفتی، برق و گاز طبیعی) را با رشد بخش های مختلف اقتصادی (خدمات، صنعت و کشاورزی)، بررسی نمود.یافته ها: نتایج نشان می دهد که حذف یارانه پرداختی به فرآورده های نفتی، برق و گاز طبیعی (افزایش قیمت این حامل ها) دارای اثر منفی بر روی تولیدات بخش صنعت و ارائه خدمات حمل و نقل و اقامتگاه های عمومی است. به عبارت دیگر پرداخت یارانه به حامل های انرژی مذکور، باعث می شود که این بخش ها از رشدی مثبت برخوردار شوند. اما با حذف یارانه های پرداختی به حامل های انرژی و افزایش قیمت این حامل ها، تولیدات در بخش کشاورزی، به دلیل وابستگی واسطه ای پایین تر به حامل های انرژی به ویژه فرآورده های نفتی و گاز طبیعی و به دنبال آن قیمت نسبی پایین تر نسبت به سایر بخش های اقتصاد، افزایش می یابد.نتایج: این امر نشان دهنده این موضوع است که یارانه پرداختی به انرژی، نمی تواند دارای اثر مثبت بر رشد بخش کشاورزی باشد. هم چنین پس از افزایش قیمت فرآورده های نفتی، برق و گاز طبیعی (حذف یارانه پرداختی به آن ها)، ارائه خدمات عمده فروشی و خرده فروشی، محل های صرف غذا و نوشیدنی و سایر خدمات افزایش می یابد. این امر نشان دهنده آن است که یارانه پرداختی به انرژی، نمی تواند دارای اثر مثبت بر رشد این بخش از خدمات باشد.

مقدمه: خدمات فرهنگی یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می شوند. برای تعدیل در پراکنش شاخص های توسعه، برنامه ریزی جامع توسعه پذیری مناطق با هدف ارائه الگوی مناسب برای توزیع متعادل خدمات، جمعیت و سکونت گاه ها (تعادل فضایی) ضرورت می یابد. در این راستا هدف از این مقاله بررسی چگونگی یا نحوه برخورداری مناطق شهر اصفهان از لحاظ شاخص های فرهنگی، به منظور دستیابی به میزان نابرابری های ناحیه ای است به طوری که که دستیابی به الگو واره توسعه پایدار نیازمند تعادل در توزیع شاخص های خدماتی، اقتصادی، فرهنگی، برنامه ریزی و... می باشد.روش: با توجه به مولفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهش «توصیفی ـ کمی و تحلیلی» است. جامعه آماری پژوهش، مناطق چهارده گانه شهر اصفهان را شامل می شود که بر اساس 35 شاخص رتبه بندی شده اند. از این جهت شاخص های مورد مطالعه با استفاده از مدل آنتروپی شانون وزن دهی شده و از روش تصمیم گیری چند شاخصه مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت با بهره گیری از GIS نقشه سطوح توسعه مناطق در پنج سطح ترسیم گردیده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد شاخص های فرهنگی در مناطق شهری اصفهان به صورت متوازن توزیع نشده و اختلاف فاحشی بین مناطق شهری اصفهان از نظر توسعه خدمات فرهنگی ملاحظه می شود. مناطق یک و چهارده به ترتیب در بالاترین و پایین ترین سطح قرار گرفته اند.بحث: نتایج حاصل از پژوهش، حاکی از آن است که بین مناطق شهری اصفهان از نظر برخورداری از فضاها و امکانات فرهنگی تفاوت چشمگیری وجود دارد. به طوری که مناطق 13، 10، 7 و 14 با میانگین ضریب اولویت 0.04 در پایین ترین سطح برخورداری جای گرفته اند و اولین اولویت توسعه را به خود اختصاص داده اند. و مناطق 1 و 3 با میانگین ضریب اولویت 0.61 در بالاترین سطح برخورداری، آخرین اولویت توسعه را شامل می شوند.

مقدمه: با افزایش سریع جمعیت، پیچیدگی مسائل و افزایش وسعت نیاز به تامین اجتماعی، تکوین نظام جامع تامین اجتماعی یک ضرورت به حساب می اید و طراحی هر نظام جامع، مستلزم احراز اصول اساسی، قابل قبول و کارامد و مورد قبول همگان است که این اصول به منزله راهبردهای اساسی، وظیفه حاکم بر تامین اجتماعی تلقی می شود.مرور انتقادی: نظام تامین اجتماعی بر پایه اصول عام و خاص استوار است که در مواردی نظام حقوقی ایران نتوانسته است به نحو شایسته تامین اجتماعی ایران را با اصول مسلم حاکم بر آن وفق دهد و در این زمینه کاستی هایی وجود دارد. هدف اصلی این مقاله بررسی انتقادی زمینه های تحقق اصول حاکم بر حقوق تامین اجتماعی جمهوری اسلامی است.بحث: نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که نظام تامین اجتماعی جمهوری اسلامی ایران با چالشهای بی شماری روبروست که منجر به افزایش بیکاری، فقر و کاهش بهره وری و در نهایت عدم تحقق اصول حاکم بر آن شده است.

طرح مساله: اسکان غیررسمی در شهرها به طور اساسی ناشی از عوامل متعددی است، بخش عمده ای از آن به سبب توسعه ناهمگون و نابرابر مناطق شهری و تفاوت های مکانی ـ فضایی (افتراق مکانی) نسبت به امکانات و تسهیلات موجود است، از این رو، چنین وضعیتی در میزان جرم و امنیت بدون تاثیر نخواهد بود.روش: روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، الکترونیکی و بررسی های میدانی می باشد. این تحقیق در سطح محلات مختلف شهر بوشهر با استفاده از ابزار پرسش نامه و مشاهدات پیمایشی در سال 1388 انجام گردید. تعداد پرسش نامه ها با توجه به اهداف و فرضیات تحقیق برای 162 نفر از مدد جویان زندان مرکزی بوشهر طراحی، پایلوت و تکمیل شد. پرسش نامه ها به صورت تصادفی در بین افراد توزیع شدند، در حالی که انتخاب محله ها بر اساس وضعیت شهر و تفاوت های مکانی ـ فضایی در ابعاد اقتصادی و اجتماعی صورت گرفته است. به گونه ایی که بتوان نتایج حاصل از تحقیق را در بعد مکانی- فضایی نیز تحلیل و ارائه نمود. تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات حاصل از یافته های میدانی با استفاده از ضریب پیرسون و نرم افزارهای آماری Spss) و (Excel و سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)  انجام گردیده است.یافته ها: یافته های تحقیق حاکی از این است که افتراق مکانی یا تفاوت در بین محله های شهر بوشهر با بیش ترین جرم خیزی با 14.5 درصد مربوط به محله جبری و پس از آن محله صلح آباد با 9.67 درصد و کم ترین میزان جرم نیز مربوط به محله های دهدشتی، بهبهانی، پور و بهشت صادق با 1.16 درصد بوده است. همچنین یافته ها گواه این است که بین تعداد دفعات جرم و وضعیت مسکن در سطح 0.01 رابطه معناداری وجود دارد.نتایج: نتایج نشان می دهد، که عواملی چون وضعیت مالی ضعیف، وضعیت بد مسکن، محل زندگی، نبود شغل مناسب، گرایش افراد به مشاغل کاذب و همچنین پایین بودن درآمد که همگی تصویری از سیمای اسکان غیررسمی شهرهاست، زمینه را برای ارتکاب جرم هایی نظیر سرقت، قاچاق و کسب در آمد از راه نامشروع فراهم می کند و آن جا را کانون جرایم و آسیب های اجتماعی قرار می دهد. از نظر افتراق مکانی نیز محله های حاشیه نشین منطبق بر مناطق پیرامون شهر است که نیاز به طرح های توانمدسازی دارند. همچنین در ادامه برای کاهش میزان جرم و افزایش امنیت اجتماعی در این راستا راه حل ها و پیشنهاداتی نیز ارائه شده است.

طرح مساله: شواهد موجود گویای آن است که دین و فرهنگ دینی منبع مهم و منحصربه فردی در تولید سرمایه اجتماعی است. با وجود تحقیقات انجام شده، همچنان سووالات پژوهشی مختلفی در زمینه مکانیزم ارتباط و نقش دین در تکوین سرمایه اجتماعی مطرح است. هدف مقاله حاضر، تحلیل و بررسی رابطه دینداری با سرمایه اجتماعی است.روش: داده های تحقیق از طریق اجرای یک پیمایش مقطعی در بین افراد 15 ساله و بیش تر شهر نجف آباد گرد آوری شد. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، 244 نفر به عنوان نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته ها: بین ابعاد مختلف دینداری و مولفه های سرمایه اجتماعی رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. همچنین ابعاد فکری و مناسکی سازه دینداری قوی ترین همبستگی مستقیم را با ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی دارند.نتایج: نتایج این پژوهش هم سو با نظریات اندیشمندانی همچون کلمن، دورکیم، پاتنام و فوکویاما نشان گر رابطه مستقیم سطح دینداری و سطح سرمایه اجتماعی است.

طرح مساله: جامعه شناسی غذا یکی از شاخه های نوین جامعه شناسی می باشد، که ابعاد اجتماعی و فرهنگی تغذیه انسانی را مورد مطالعه قرار می دهد. در این مقاله سعی بر این خواهد شد که عوامل اجتماعی و ساختاری تاثیرگذار بر سبک غذایی شهروندان مورد مطالعه قرار گیرد.روش: در مطالعه حاضر 752 شهروند تبریزی از لحاظ سبک غذایی به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه مورد مطالعه قرار گرفته است.یافته ها: نتایج تحلیل عاملی نشان داد که رفتارهای سالم شهروندان در زمینه سبک غذایی از دو بعد تغذیه سالم و پرهیز از تغذیه ناسالم تشکیل شده است. نتایج نشان می دهد سبک غذایی شهروندان بر حسب وضعیت تاهل، جنسیت، وضعیت طبقه متفاوت بوده و سن، شاخص حجم بدن، سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی به طرق مختلف بر سبک غذایی تاثیرگذار است.نتایج: نتایج تحقیق نشان داد که استراتژی سلامت محوری غالب شهروندان در زمینه سبک غذایی، بیش تر بر اساس پرهیز است تا استفاده از غذاهای سالم و در این زمینه عوامل اجتماعی بر انتخاب هر کدام از ابعاد تاثیرگذار است.