چغندرقند
سال:1384 | دوره:21 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

با توجه به وسعت مناطق کشت چغندرقند در ایران و خسارت ناشی از بیماری سفیدک سطحی، تهیه ارقام مقاوم به این بیماری ضروری به نظر می رسد. بدین منظور، طی سال های گذشته در مناطق کرمانشاه تعداد زیادی از ژنوتیپ های موجود برای این بیماری غربال گردیدند، که منجر به شناسایی و گزینش یک ژنوتیپ دیپلویید مولتی ژرم و مقاوم به بیماری سفیدک سطحی با صفات نسبتا مطلوب زراعی (ژنوتیپ 14442) گردید. در این ارزیابی مشخص گردید که رگه منوژرم نرعقیم MS261 حساس و رگه منوژرم نرعقیم MS231 نیمه مقاوم به بیماری سفیدک سطحی است. به منظور تعیین تعدادی ژن های کنترل کننده بیماری سفیدک سطحی و نحوه توارث این ژن ها بین ژنوتیپ مقاوم 14442 و دو رگه نرعقیم MS231 نیمه مقاوم و نرعقیم MS261 حساس تلاقی های لازم انجام گرفت. نسل های BC1 F1 ,F2 و BC2 از هر تلاقی تهیه گردید. والدین و نسل های حاصل از هر تلاقی در مزرعه برای بیماری سفیدک سطحی بررسی شدند. نتایج نشان داد که نسل F2 حاصل از تلاقی والد مقاوم و حساس (14442*261) و تلاقی والد مقاوم و نیمه حساس (14442*231) به دو کلاس فنوتیپی با نسبت 3:1 تفکیک شد. الگوی تفکیک در بک کراس ها نیز نتایج به دست آمده در نسل F2 را تایید نموده و نشان داد که بیماری سفیدک سطحی با یک ژن اصلی کنترل می گردد. اثر ژن کنترل کننده بیماری به صورت غالب می باشد.

بیماری زایی چهار جدایه از قارچ Erysiphe betae از چهار منطقه جغرافیایی کشور بر روی پنج ژنوتیپ چغندرقند با سطوح مختلف مقاومت یا حساسیت نسبت به بیماری مورد بررسی قرار گرفت. کنیدیوم جدایه های مختلف بر روی گیاهان هشت هفته ای در شرایط گلخانه مایه زنی شد. تخمین آلودگی سطح برگ و همچنین تخمین کنیدیوم های تولید شده در واحد سطح برگ، سه هفته بعد از مایه زنی انجام شد. نتایج نشان داد که بین جدایه های مختلف از نظر توان بیماری زایی تفاوت معنی داری وجود ندارد. این در حالی بود که بین ژنوتیپ های مختلف از نظر میزان حساسیت به بیماری تفاوت معنی داری وجود داشت. ژنوتیپ 7233 در تمام موارد بیشترین حساسیت نسبت به بیماری را نشان داد و ژنوتیپ های 10417 و 14442 علایم مقاومت نسبی به بیماری را نشان دادند. ژنوتیپ Leaf Beet که در کشور آلمان در آزمایش های مزرعه ای علایم مقاومت نسبت به بیماری را نشان داده بود در این تحقیق علایم حساسیت نسبت به بیماری را نشان داد. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان داد که جدایه های مختلف قارچ از مناطق مختلف کشور از نظر توان بیماری زایی یکسان هستند. هم چنین روش های گلخانه ای می تواند به خوبی برای تفکیک ژنوتیپ های حساس و مقاوم نسبت به بیماری سفیدک پودری مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از این تحقیق تعیین کارایی فنی چغندر کاران و عوامل موثر بر عدم کارایی فنی آنان می باشد. بدین منظور، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای، 144 کشاورز انتخاب و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه در سال زراعی 1380-81 جمع آوری شده است. برای نیل به اهداف تحقیق با استفاده از تابع تولید کاب - داگلاس (Cobb-Douglas) و تخمین سیستمی، تابع تولید مرزی و عدم کارایی به طور هم زمان برآورد شده است. نتایج تحقیق نشان داد که متوسط کارایی فنی بهره برداران در شهرستان های همدان و ملایر به ترتیب 73 و 70 درصد می باشد. میان کارایی فنی بهترین زارع در مقایسه با میانگین کشاورزان، اختلاف نسبتا زیادی وجود داشته، به نحوی که پتانسیل افزایش تولید در شهرستان های ذکر شده به ترتیب 26 و 29 درصد برآورد گردید. بنابراین، می توان میزان تولید را بدون تغییر عمده در سطح فن آوری و منابع به کار رفته و تنها از طریق کاهش شکاف کارایی میان بهره برداران چغندر کار و کاراترین تولید کننده به مقدار زیادی افزایش داد. از مهم ترین عوامل اقتصادی - اجتماعی موثر بر کارایی فنی چغندر کاران سن، تجربه، سواد زارع، کلاس ترویجی، بازدید از مزارع ترویجی، تاریخ و روش کاشت، دفعات و دور آبیاری، نوع بذر و تعداد قطعات زیر کشت یک زارع تعیین شده است.

در این بررسی به منظور تاثیر کاشت و رقم بر میزان آلودگی به بیماری ویروسی پیچیدگی برگ چغندرقند (Beet curly top virus, BCTV) و تراکم جمعیت زنجرک های ناقل، مطالعه ای در قالب طرح آماری کرت های خرد شده با سه تاریخ کاشت به عنوان کرت های فرعی در چهار تکرار طی سال های 1378-79 در منطقه مبارکه اصفهان اجرا گردید. نتایج به دست آمده نشان داد، به تعویق انداختن تاریخ کاشت تا اول خرداد ماه باعث کاهش جمعیت زنجرک های ناقل (C.opacippennis, Circulifer) شد، به طوری که میانگین جمعیت های آن ها در تاریخ کاشت اول نسبت به دو کشت دیگر بیشتر بود؛ ولی اختلاف آن ها معنی دار نشد. جمعیت زنجرک ها در ارقام مورد مطالعه در هر تاریخ کاشت، تفاوت کاشت دوم و سوم، بیشتر بود و اختلاف معنی داری با آن ها داشت. بیشترین میزان آلودگی در رقم IC1 مشاهده شد که با ارقام T41R و Attila در سطح یک درصد و با سایر ارقام در سطح پنج درصد اختلاف معنی داری نشان داد. با تاخیر در تاریخ کاشت، عملکرد ریشه و قند کاهش نشان داد، به طوری که بین تاریخ کاشت سوم و تاریخ های کاشت اول و دوم اختلاف معنی داری وجود داشت. درصد قند ناخالص و ناخالصی های شربت در سه تاریخ کاشت با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشتند. رقم T41R با تولید 36.95 تن ریشه در هکتار بیشترین عملکرد را در بین ارقام داشت که اختلاف معنی داری را با رقم Attila در سطح یک درصد و رقم 7233 در سطح پنج درصد نشان داد. در ضمن پوسیدگی های ریشه در تاریخ های کاشت دوم و سوم نسبت به تاریخ کاشت اول کمتر بود. کمترین میزان پوسیدگی ریشه در رقم T41R و تاریخ کاشت سوم مشاهده گردید.

چغندرقند یک گیاه ترجیحا دگرگشن و در بسیاری موارد خود نابارور است که با ازدیاد غیر جنسی یا رویشی آن، می توان بوته های مشابه بوته اولیه تولید نمود. ریزازدیادی کلونی چغندرقند با استفاده از بافت مریستمی ساقه گل دهنده جوان انجام می گیرد. ریز نمونه های مریستمی از ساقه گل دهنده بوته های نرعقیم چغندرقند تهیه و در شرایط استریل کشت گردید. دو محیط کشت پایه PGOB حاوی ترکیب هورمونی IBA, NAA و BA به ترتیب در مقادیر 0.1 ,0.1 و یک میلی گرم/لیتر و ترکیب هورمونی NAA ,GA3 و BA به ترتیب درمقادیر 0.1 ,1 و 0.5 میلی گرم/لیتر از نظر ازدیاد ریز جوانه در سه ژنوتیپ شماره 445 ,463 و 428 پس از مدت 20، 30 و 10 روز از آغاز کشت و در پایان چرخه ازدیاد در مرحله جدا سازی برای انتقال به محیط ریشه زایی مورد مقایسه قرار گرفت. آزمایش در هشت تکرار هر یک شامل یک ظرف کشت در طرح بلوک های کامل تصادفی در یک آزمایش اسپلیت - فاکتوریال انجام گردید. زمان کرت های اصلی و ترکیب ژنوتیپ و محیط در کرت های فرعی منظور شد. میانگین تیمارها به صورت فاکتوریل دو عاملی در زمان، با روش دانکن مقایسه گردید. نتایج تجزیه آماری داده ها نشان داد که کلیه فاکتورها (زمان، محیط و ژنوتیپ) دارای اثر معنی دار هستند. دو ژنوتیپ برتر (445 و 428) از نظر تولید ریز جوانه در یک گروه قرار گرفتند. محیط دو نسبت به محیط یک با تولید ریز جوانه بیشتر، برتر بود و این امر نمایانگر نقش ترکیب هورمورنی در محیط کشت ازدیاد ریز جوانه ها می باشد. در اجرای این پژوهش طراحی و ساخت یک دستگاه آب کشت مجهز به سیستم هوارسانی انجام شد و ریز گیاهچه های چغندرقند در شرایط ایجاد شده در سیستم آب کشت توانایی رشد فتواتوتروفیک را باز یافتند.

در این تحقیق تاثیر قارچ کش های جدید اوپوس (اوپوکسی کونازول) و مقایسه آن با سموم قارچ کش های متداول علیه سفیدک پودری چغندر قند در استان های آذربایجان غربی و کرمانشاه طی دو سال مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار در چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش سموم دینوکاپ، سولفور (گوگرد و تابل)، کالیکسین، اوپوس و شاهد (آبپاشی) بودند. یادداشت برداری نهایی از درجه آلودگی تیمارها با مقیاس 6-1 که در آن نمره یک بدون آلودگی و نمره شش آلودگی 100-81 درصد بود، با فاصله زمانی 15 روز بعد از آخرین سمپاشی صورت گرفت. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن نشان داد که در آذربایجان غربی، در هر دو سال اختلاف تیمارهای سمپاسی شده از نظر آلودگی به بیماری سفیدک پودری با شاهد در سطح یک درصد و پنج درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین درجه تاثیر تیمارهای آزمایشی نشان داد که قارچ کش اوپوس بیشترین تاثیر را در کنترل بیماری سفیدک پودری چغندرقند داشته است. در آزمایش کرمانشاه در سال اول به علت پایین بودن شدت بیماری در مزارع منطقه اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نگردید ولی در سال دوم، اختلاف تیمارهای سمپاشی شده با شاهد در سطح یک و پنج درصد معنی دار بود. از نظر عملکرد و درصد قند ریشه نیز تیمارهای سمپاسی شده به شاهد ارجحیت داشتند.

این آزمایش به منظور ارزیابی اثرات جایگزینی گل صافی (گل کربنات کلسیم) حاصل ازضایعات کارخانه های تولید قند با پودر صدف در جیره غذایی روی عملکرد و صفات کمی و کیفی تخم مرغ در مرغان تخم گذار به اجرا درآمد. در این آزمایش، گل صافی به دو شکل معمولی (پودری) و پلت شده و هر کدام نیز در سطوح صفر، 75،50،25 و 100 درصد جایگزین پودر صدف گردید. بنابراین نه تیمار (جیره غذایی) و هر تیمار در سه تکرار در طی سه دوره 28 روزه در نظر گرفته شد. مصرف خوراک و وزن تخم مرغ به طور هفتگی و صفات کمی و کیفی تخم مرغ ها به طور ماهانه اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد جایگزینی گل صافی به جای پودر صدف تا سطح 50 درصد به شکل پودری، اختلاف معنی داری را در صفات مصرف غذا، وزن تخم مرغ، تولید توده ای و ضریب تبدیل غذایی نسبت به شاهد (سطح صفر درصد جایگزینی) ایجاد نکرد. در حالی که جایگزینی فراتر از سطح 50 درصد پودر گل صافی، موجب کاهش معنی دار تولید توده ای و تعداد تخم مرغ و افزایش ضریب تبدیل غذایی نسبت به شاهد گردید. اما در تمام سطوح گل صافی پلت شده، اختلاف معنی داری برای این صفات با شاهد، مشاهده نگردید. جایگزینی گل صافی به جای پودر صدف به هر دو شکل پودری و پلت و در تمام سطوح جایگزینی تاثیر معنی داری بر شاخص های کمی و کیفی تخم مرغ نداشت. این آزمایش نشان داد، مناسب ترین سطح جایگزینی گل صافی به جای پودر صدف به هر دو شکل پودر یا پلت، سطح 50 درصد جایگزینی می باشد.

شکر تولید در ایران در سال 1383 معادل 1.192 هزار تن بود که 55% آن از چغندرقند و بقیه از نیشکر به دست آمده است. در حال حاضر، 33 کارخانه قند چغندری و هفت کارخانه قند نیشکری در کشور فعالیت می کنند. در این مجال، وضعیت تولید چغندرقند و شکر تولیدی از آن طی چهار سال گذشته (83-1380) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ظرفیت اسمی 33 کارخانه قند و شکر کشور، روزانه 67650 تن چغندرقند می باشد که بر مبنای یک صد روز کاری، توان مصرف چغندرقند کارخانه ها باید 6.75 میلیون تن باشد که به دلایل مختلف نه از نظر ظرفیت مصرف و نه از نظر میزان تولید چغندر تاکنون به این ارقام نرسیده است ...