مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1391 | دوره:12 | شماره:1 (پیاپی 39) |تعداد مقالات:14

یکی از اهداف ارزشیابی استاد در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، ارائه بازخورد مناسب برای اعضای هیات علمی است تا زمینه مناسب برای اصلاح روش های تدریس و بهبود کیفیت آموزش فراهم گردد (1). با توجه به گسترش سریع ارزشیابی های دانشجویی در دو دهه اخیر و استفاده وسیع از نتایج آن در مراکز دانشگاهی، پژوهشگران تلاش کرده اند با انجام تحقیقاتی در ارتباط با جنبه های مختلف ارزشیابی های دانشجویی و بررسی نقش عوامل زمینه ای از قبیل رتبه علمی، سابقه، سن و جنس اساتید کیفیت اجرای این فرایند را ارتقا دهند (2). اما علی رغم انجام مطالعات متعدد در ابعاد مختلف ارزشیابی های دانشجویی، در ارتباط با دیدگاه و نگرش اساتید که بدون حمایت و همکاری آنان ارزشیابی های دانشجویی ثمربخش نخواهد بود، تحقیقات بسیار کمی صورت گرفته است (3). و هیچ یک از این تحقیقات نتوانسته است توضیح دهد که چرا برخی از اساتید با ارزشیابی های دانشجویی موافق و بعضی دیگر مخالفند. برخی از محققین بیان داشته اند اساتیدی که نمره بالایی از دانشجویان دریافت نموده اند احساس مثبتی نسبت به ارزشیابی های دانشجویی دارند (4).

مقدمه: طرح درس یکی از عوامل موثر و کلیدی در فرایند آموزش است. هدف اصلی از تدوین طرح درس، تسهیل در یادگیری فراگیران از طریق برقراری یک بستر ارتباطی مناسب است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی طرح درس های ارائه شده توسط مدرسین دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1388 به انجام رسیده است.روش ها: در این پژوهش توصیفی - مقطعی، کلیه 108 طرح درس ارائه شده توسط مدرسان دانشگاه علوم پزشکی ایلام در نیمسال اول و دوم سال 1388 مورد ارزیابی قرار گرفت. جمع آوری داده ها با استفاده از یک چک لیست که شامل 13 حیطه موثر بر طرح درس بود، انجام گرفت. تحلیل داده ها به کمک آزمون های آماری t مستقل و آنالیز واریانس انجام شد.نتایج: بیشترین و کمترین طرح درس های ارائه شده به ترتیب مربوط به دانشکده های بهداشت (43.5 درصد) و پزشکی (12 درصد) بود. میانگین کل نمره ارزشیابی طرح درس های ارائه شده 67.94±16.57 بود. شایع ترین اشتباهات مربوط به حیطه آموزشی و طبقه بندی اهداف (45.4 درصد) و روش ارزیابی (25.9 درصد) بود. همچنین بیشترین نقصان مربوط به حیطه های مربوط به مشخص بودن سیاست ها و قوانین کلاس (58.3 درصد)، برنامه ریزی برای آمادگی دانشجویان قبل از شروع کلاس (55.6 درصد) و وظایف و تکالیف دانشجویان (40.7 درصد) بود. حیطه های مربوط به اهداف کلی درس (89.9 درصد)، روش تدریس (82.4 درصد) و معرفی منابع (82.4 درصد) واجد بالاترین امتیاز و بهترین وضعیت در نگارش طرح درس های مورد بررسی بودند. ارتباط معناداری بین رتبه علمی و نمره ارزشیابی طرح درس وجود داشت (p=0.03).نتیجه گیری: با توجه به نتایج، وضعیت محتوایی و نگارشی طرح درس های ارائه شده توسط مدرسان دانشگاه علوم پزشکی ایلام در حد قابل قبولی ارزیابی گردید. پیشنهاد می شود با برگزاری دوره های آموزشی مرتبط و تدوین فرم های پیش نویس استاندارد، زمینه مناسب برای تدوین هر چه بهتر طرح درس در بین مدرسان فراهم شود.

مقدمه: هدف درمان ضد انعقاد خوراکی حفظ سطح خونی دارو برای پیشگیری از بروز وقایع ترومبوتیک، بدون بروز عوارض خونریزی است. احتمال خطر این عوارض بستگی زیادی به پی گیری درمان در خارج از بیمارستان دارد. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر آموزش گروهی و فردی بر پی گیری درمان و بروز عوارض بیماران بعد از تعویض دریچه قلب طراحی و اجرا شد.روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی از بین افراد بالای 18 سال بستری در مرکز قلب شهید رجایی تهران که تحت عمل جراحی تعویض دریچه قرار گرفته بودند، 76 نفر از بیماران واجد شرایط به طور تصادفی انتخاب شده و بعد از کسب رضایت کتبی در دو گروه مداخله و شاهد قرار گرفتند. در گروه مداخله سه جلسه آموزش گروهی به فاصله یک هفته برگزار شد و در گروه شاهد آموزش روتین (انفرادی) در روز ترخیص داده شد. بعد از گذشت 6 ماه، نتایج آزمایشات PT،PTT ، INR، تعداد آزمایشات انجام شده، فواصل آزمایش و بروز عوارض در دو گروه مقایسه شد.نتایج: میزان پی گیری درمان در دو گروه 6 ماه پس از انجام مداخله تفاوت معناداری داشت (p=0.03). 88.2 درصد گروه مداخله در مقابل 61.3 درصد گروه شاهد آزمایشات خود را به طور مرتب انجام دادند (p=0.02). بررسی نتایج آزمایشات بیانگر تفاوت معنادار در دو گروه بود. در گروه مداخله تنها 2 مورد (5.9 درصد) PTT, INR غیرطبیعی داشتند در حالی که در گروه شاهد 59.1 درصد یک بار و یا بیشتر نتیجه غیرطبیعی داشتند (p=0.00). در گروه شاهد سه مورد مرگ (9.7 درصد)، 2 مورد بستری (6.5 درصد)، و 2 مورد ترانسفوزیون خون گزارش شده است در حالی که هیچ یک از موارد فوق در گروه مداخله مشاهده نشده است (p=0.02).نتیجه گیری: آموزش گروهی منجر به بهبود پی گیری درمان و کاهش بروز عوارض و مرگ و میر بیماران مصرف کننده وارفارین بعد از تعویض دریچه می شود. بنابراین پیشنهاد می شود مدیران پرستاری با ایجاد واحد آموزش به بیمار و اجرای برنامه های آموزش گروهی مدون از مشکلات این بیماران بکاهند و به طور غیرمستقیم هزینه های بیمارستانی و بار اقتصادی و روحی روانی تحمیل شده به بیمار را نیز کم نمایند.

مقدمه: حدود یک دهه است که پیشگیری و کنترل دیابت در زمره اولویت های نظام سلامت کشور قرار گرفته است و همزمان دوره های آموزشی برای مجریان برنامه، طراحی و اجرا شده است. مطالعه حاضر با هدف توصیف وضعیت آموزش پزشکان عمومی مراقبت کننده از بیماران تحت پوشش برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت طراحی و اجرا شده است.روش ها: مطالعه حاضر یک تحلیل کیفی محتوا از نوع مرسوم بوده است. داده ها با انجام مصاحبه های بدون ساختار با هشت نفر از برنامه ریزان مدیریت دیابت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مسوولان بهداشت و درمان استان اصفهان، و شش نفر از پزشکان عمومی شاغل در واحدها و مراکز دیابت این استان انجام شد. مشاهدات و یادداشت های متعدد در عرصه، اسناد و مدارک موجود و یادداشت های فنی، دیگر منابع جمع آوری داده را تشکیل دادند. از تحلیل دست نوشته ها، واحدهای معنایی، کد ها، مقوله ها و تم های اصلی به دست آمد. برای اعتبار نتایج از تلفیق منابع و روش های جمع آوری داده، مشاهدات مستمر در عرصه، بازنگری متعدد فرایند تحلیل توسط پژوهشگر و تیم تحقیق استفاده شد.نتایج: یافته های حاصل از آنالیز کیفی داده ها منجر به ظهور سه تم و شش زیرتم شامل 1) آموزش فاقد ساختار، با زیرتم های عدم استمرار آموزش اولیه پزشکان جدید الورود و فقدان بازآموزی، 2) صلاحیت ناکافی پزشک، با زیرتم های دانش ناکافی و عدم موفقیت در جلب اعتماد بیمار و همکار و 3) موانع اثربخشی آموزش، با زیرتم های چالش های برنامه ریزی و نظارت ناکافی بر فرایند آموزش پزشک گردید.نتیجه گیری: علی رغم اهمیت نقش پزشکان مراکز بهداشتی درمانی در مدیریت دیابت، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آموزش این پزشکان با کاستی های قابل توجهی روبرو است.

مقدمه: آزمون های چندگزینه ای از عینی ترین و رایج ترین انواع آزمون در آموزش علوم پزشکی هستند و یافتن راه هایی برای بهبود کیفیت آزمون ها به خصوص در مقاطع تخصصی اهمیت دارد. هدف از انجام این مطالعه تعیین تاثیر کارگاه آموزشی در مورد آزمون های چندگزینه ای، بر بهبود کیفیت طراحی سوالات آزمون ارتقای دستیاری دانشکده دندانپزشکی همدان بود.روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، کلیه سوالات آزمون های ارتقای دستیاری دانشکده دندانپزشکی همدان در سال 87 از نظر ساختار طراحی و سطح تاکسونومی با استفاده از چک لیستی روا و پایا مبتنی بر اصول میلمن و چند منبع دیگر مورد بررسی قرار گرفت. بعد از برگزاری کارگاه آموزشی جهت طراحان آزمون در هر دو سال، سوالات آزمون ارتقای سال 88 نیز مورد بررسی قرار گرفت. داده های قبل و بعد از مداخله مربوط به کلیه سوالاتی که توسط افراد شرکت کننده در کارگاه مداخله ای طراحی شده بود با استفاده از آزمون مقایسه نسبت ها (z) مقایسه گردید.نتایج: از نظر ساختار کلی، از کل 1239 سوال وارد شده در مطالعه، (561 سوال مربوط به سال 87 و 678 سوال مربوط به سال 88) به ترتیب 63.1 درصد و 76.3 درصد سوالات مربوط به سال های 87 و 88 بدون اشکال طراحی شده بود که این تفاوت از نظر آماری معنادار بود (P<0.001). درصد سوالات طراحی شده با تاکسونومی بالا نیز در سال 88 نسبت به سال 87 به طور معناداری افزایش یافته بود (P=0.039).نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه، طراحی و برگزاری کارگاه آموزشی، جهت طراحان سوال موثر بود و برگزاری این کارگاه ها می تواند راه گشایی برای بهبود آزمون های مشابه در دیگر دانشگاه ها نیز باشد.

مقدمه: از آنجایی که نیازهای جامعه مرتبا در حال تغییر است، ایجاد تغییر در آموزش نیز لازم می نماید؛ دیدگاه اساتید، به عنوان آموزش دهندگان و معتبرترین رده های درگیر در آموزش پزشکی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل تعیین کننده در کارآمدی تدریس از دیدگاه اساتید غیربالینی دانشگاه علوم پزشکی کردستان در سال 1388 انجام گردید.روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، تمامی مدرسین غیربالینی دانشگاه علوم پزشکی کردستان شامل 72 نفر در سال تحصیلی 1388 مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخته و روا و پایا بود که به جمع آوری نظرات اساتید در مورد عوامل تعیین کننده در کارآمدی تدریس می پرداخت. داده ها پس از تکمیل توسط مدرسین غیربالینی، کدگذاری و با استفاده از آزمون های آمار توصیفی (فراوانی و درصد) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: مدرسین غیربالینی، داشتن توان علمی (97.2 درصد)، توانایی سخنوری (97.2 درصد)، توان مهارت های ارتباطی (95.9 درصد)، توان ایجاد تفکر انتقادی در دانشجو (91.6 درصد)، مدرک تخصصی (88.8 درصد) و توان ایجاد حل مشکل در دانشجو (84.7 درصد) را به ترتیب مهمترین عوامل تعیین کننده کارآمدی تدریس می دانستند و 68.1 درصد آنان معتقد بودند که فعالیت پژوهشی استاد نقش زیادی در موفقیت آموزشی او دارد.نتیجه گیری: عوامل متعددی بر کارآمدی تدریس مدرسین غیربالینی تاثیر می گذارد که توجه به این عوامل در هنگام برنامه ریزی کارگاه های آموزشی و بازآموزی برای مدرسان می تواند کمک شایانی به موفقیت و موثر بودن این کارگاه ها در آموزش پزشکی کشورمان نماید. نتایج این تحقیق بر ضرورت گنجاندن واحدهای مربوط به اصول و نحوه تدریس در کوریکولوم های دوره های کارشناسی ارشد و دکتری تاکید می کند.

مقدمه: نیروی انسانی نخبه از عمده عوامل مهم رشد و توسعه هر کشوری است و طراحی برنامه های آموزشی باید مطابق با نیازهای این گروه باشد. مصاحبه با دانشجویان، بصیرتی را در خصوص چالش های محیط آموزشی فراهم می کند. پژوهش حاضر مشکلات آموزشی دانشگاه را از دیدگاه دانشجویان استعداد درخشان دانشگاه علوم پزشکی یزد بررسی می کند.روش ها: این مطالعه کیفی از نوع بحث گروهی است و بر روی دانشجویان استعداد درخشان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شد و از کلیه دانشجویان استعداد درخشان دعوت به عمل آمد که از این میان 55 نفر در 3 جلسه بحث گروهی شرکت و مشکلات خود را بیان نمودند. در پایان هر جلسه، اطلاعات دسته بندی و منظم گردید و یافته های تحقیق بر حسب تکرار مرتب و جدول بندی شد.نتایج: بیشترین مشکلات، مربوط به حیطه های اهداف آموزشی، برنامه ریزی و مدیریت آموزشی است. از نظر دانشجویان غیرضروری بودن برخی سرفصل ها، کم رنگ بودن نقش پژوهش، غیر واقعی بودن ارزشیابی اساتید و هماهنگ نبودن گروه های آموزشی بیشترین اهمیت را دارند.نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر این است که جز معدودی از مشکلات که باید در سطح کشوری حل شود مانند تغییر سرفصل ها، بسیاری از مشکلات که به ظاهر کم اهمیت ولی در واقع در اثربخشی نتایج آموزشی موثرند، با استفاده از اقدامات بسیار ارزان و با همکاری مدیران، اساتید و دانشجویان دانشگاه قابل حل هستند.

مقدمه: حل مساله یک مهارت اساسی برای زندگی در عصر حاضر است. پرستاران، به دلیل موقعیت شغلی و کار در شرایط و محیط پیچیده درمان باید مهارت کافی جهت حل مساله را داشته باشند تا بتوانند مشکلات را سریع برطرف نمایند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارت حل مساله بر هوشبهر هیجانی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم شیراز در سال 1387 بوده است.روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی تعداد 43 نفر از دانشجویان سال چهارم کارشناسی پیوسته پرستاری شیراز مشارکت کردند. داوطلبان در ابتدا پرسشنامه های اطلاعات فردی و آزمون استاندارد بار - اون را جهت سنجش میزان هوشبهر هیجانی، تکمیل نمودند. سپس به طور تصادفی، به دو گروه تجربی (20 نفر) و شاهد (23 نفر) تقسیم شدند. گروه تجربی به مدت 6 جلسه، تحت آموزش مهارت حل مساله، بر اساس پروتکل حل مساله دزوریلا و گلدفراید، قرار گرفتند. هوشبهر هیجانی دانشجویان در دو گروه، بلافاصله و 2 ماه پس از مداخله، تعیین و مقایسه گردید. داده ها با استفاده از آزمون های آماری من ویتنی، ویلکاکسون، آنالیز واریانس مبتنی بر تکرار و ضریب همبستگی اسپیرمن، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج: پس از استاندارد کردن نمرات، میانگین نمرات هوش هیجانی دانشجویان گروه تجربی در مراحل بلافاصله (105.87±9.82) و 2 ماه پس از مداخله (109.44±9.56)، نسبت به قبل از مداخله (101.22±10.93) تفاوت آماری معناداری داشت (p<0.01). میانگین نمرات مهارت حل مساله دانشجویان گروه تجربی در مراحل بلافاصله (77.75±8.31) و 2 ماه پس از مداخله (78.75±8.00) نیز، نسبت به قبل از مداخله (71.35±11.95) تفاوت آماری معناداری نشان داد (p<0.01)، در حالی که در گروه شاهد این تفاوت ها معنادار نبود. قبل از مداخله تنها 20 درصد دانشجویان هوش هیجانی بالا داشته اند، در حالی که 2 ماه پس از مداخله این میزان به 40 درصد هوش هیجانی بالا و 10 درصد هوش هیجانی بسیار بالا افزایش داشته است.نتیجه گیری: آموزش مهارت حل مساله موجب ارتقای هوش هیجانی دانشجویان گروه تجربی نسبت به گروه شاهد گردیده است و این تاثیر نه تنها بلافاصله پس از مداخله بلکه پس از گذشت 2 ماه، نیز پایدار مانده است. لذا وارد نمودن آموزش مهارت حل مساله در حیطه های مختلف پرستاری اعم از آموزش، پژوهش، مدیریت و بالین توصیه می شود.

مقدمه: چگونگی ارتباط و تعامل پزشک با بیمار می تواند نقش موثری در رضایت مندی بیمار، نتایج درمان، هزینه های پزشکی، کیفیت خدمات بالینی پزشکان و حتی شکایت از پزشکان داشته باشد. این مطالعه با هدف بررسی رضایت مندی مراجعه کنندگان به درمانگاه قدس تهران از نحوه ارتباط پزشکان با بیماران در سال 1389 صورت گرفته است.روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، در مجموع 392 نفر مورد پرسشگری قرار گرفته و وارد مطالعه شدند. رضایت مندی بیماران مراجعه کننده به پزشکان عمومی درمانگاه قدس تامین اجتماعی شهر تهران در سال 1389 از نظر ابعاد مختلف مانند نحوه برخورد پزشک، نحوه مصاحبه و معاینه، نحوه ارتباط و آموزش بیماران، نحوه پیگیری و نیز پاسخ دهی به سوالات و دادن اطلاعات با استفاده از پرسشنامه رضایت بیمار (Patient Satisfaction Questionnaire) ارزیابی شد و تاثیر متغیرهایی چون جنس، تاهل، شغل و وضعیت تحصیلی بر میزان نمره رضایت مندی بررسی گردید. داده ها با آزمون های آماری t،ANOVA  و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.نتایج: بیشترین نمره رضایت بیماران به ترتیب از نحوه آموزش با میانگین نمره 55.84±24.11 (از حداکثر 100) و پاسخ دهی به سوالات با میانگین 49.20±6.58 و کمترین نمره رضایت مندی مربوط به نحوه معاینه پزشک با میانگین 31.25±22.76 بود. همچنین میانگین نمره رضایت در افراد با سطح تحصیلات بالاتر (p=0.002) و دارای شغل کارمندی نسبت به افراد با مشاغل آزاد (p=0.006) بالاتر بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد که لازم است پزشکان در برابر بیماران با سطوح تحصیلی پایین تر و موقعیت های اجتماعی مختلف با صرف زمان بیشتر و به کارگیری مهارت های ارتباطی مناسب، موجب جلب رضایت بیشتر آنان گردند. آموزش و تاکید بر تقویت این مهارت ها نقش موثری در ارتقای کیفیت خدمات سلامتی خواهد داشت.

مقدمه: بررسی ها نشان می دهد که به کارگیری مداخلات متفاوت مانند آموزش می تواند در بهبود میزان مستند سازی و کاهش پرونده های ناقص موثر واقع گردد. از آنجا که پزشکان نقش کلیدی در مستند سازی پرونده پزشکی ایفا می کنند پژوهشگران بر آن شدند که تاثیر مداخله آموزشی را بر میزان رعایت اصول تشخیص نویسی دستیاران دانشگاه علوم پزشکی کاشان مورد ارزیابی قرار دهند.روش ها: این مطالعه نیمه تجربی در سال 1389 بر روی 19 دستیار تخصصی (داخلی، جراحی و زنان و زایمان) دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد. در یک کارگاه 5 ساعته اصول تشخیص نویسی پرونده های پزشکی در حوزه بیماری های جراحی، زایمان و داخلی به دستیاران آموزش داده شد. به ازای گروه های مختلف دستیاران، 5 پرونده پزشکی در دو دوره قبل و بعد از مداخله بر اساس چک لیستی، طبق اصول ثبت اطلاعات تشخیصی در گروه های مختلف دستیاران، مورد سنجش قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون t-test و ویلکاکسون تجزیه و تحلیل گردید.نتایج: بر اساس نتایج مطالعه وضعیت ثبت تشخیص های زایمان با اجرای مداخله آموزشی تغییری نداشته است همچنین وضعیت ثبت علت زمینه ای و تظاهرات بالینی توسط دستیاران تخصصی داخلی و جراحی قبل و بعد از آموزش نیز تفاوت معناداری نشان نداد (p=0.285) و (p=0.584). بنابراین وضعیت ثبت تشخیص های سه گروه دستیاران داخلی، جراحی و زنان و زایمان قبل و بعد از مداخله آموزشی تغییر قابل توجهی را نشان نمی دهد.نتیجه گیری: اجرای مکانیسم آموزشی در قالب کارگاه به تنهایی تاثیری بر ارتقای اصول تشخیص نویسی در پرونده های پزشکی توسط دستیاران ندارد. با توجه به این نتیجه این مطالعه و نتایجی که از سایر مطالعات بدست آمده است برای داشتن یک پرونده پزشکی کامل، صحیح و با کیفیت باید راه کارهای موثرتر از جمله همکاری سه مولفه اصلی مدیریت، متخصصان مدیریت اطلاعات بهداشتی درمانی و ارائه دهندگان مراقبت در نظر گرفته شود. بنابراین بر نظارت بر رعایت موازین به موازات آموزش تاکید می گردد.