مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1386 | دوره:7 | شماره:1 (پیاپی 17) |تعداد مقالات:25

حوزه ای جدید از دانش بشری که عرصه اجتماع زیست شناسی مولکولی، علوم رایانه ای و تکنولوژی اطلاعاتی می باشد، بیوانفورماتیک نام گرفته است و پایگاه های ثبت و پذیرش، نگه داری، پردازش و عرضه خام و یا پردازش شده سکوانس های مولکول های حیاتی، یعنی بانک های ژنی، در واقع پایگاه های علمی هستند که محصول علمی برای یک کاسه نمودن یافته های علمی و پژوهشی در زمینه زیست شناسی مولکولی، و ایجاد تسهیلات برای دسترسی جوامع علمی و گروه های تخصصی به سکوانس های مولکول های حیاتی به صورت همسان شده، می باشند.

مقدمه: استفاده از یادداشت های روزانه در بخش های مختلف پزشکی، کمک زیادی به بررسی وضعیت آموزشی و برنامه ریزی پزشکی می نماید به منظور شناسایی وضعیت آموزشی کارآموزان گروه اطفال این مطالعه با هدف تعیین وضعیت آموزشی و کار عملی کارآموزان گروه اطفال دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر اساس یادداشت های روزانه انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، یادداشت های روزانه دانشجویان پزشکی یک دوره کارآموزی اطفال طی سه ماه 1384 که توسط 45 دانشجو تکمیل و ارایه گردیده بود مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. کارآموزان بخش اطفال در یک دفترچه، لیستی از بیماری ها و رویه ها (Procedures) را دریافت و بر حسب مواجهه با آن، موارد را به صورت مشاهده آن در کلاس صبحگاهی و یا نقش داشتن در درمان بیماری، گزارش می نمودند. میانگین فراوانی مشاهدات موارد آموزشی هر بخش با نرم افزار SPSS به صورت توزیع فراوانی تجزیه و تحلیل گردید. نتایج: در بخش های درمانگاه اطفال، اتفاقات نوزادان، اتفاقات اطفال و بخش عمومی اطفال، بطور متوسط 60.73 درصد بیماری های لیست شده در یادداشت های روزانه توسط دانشجویان مشاهده گردید و در بخش های فوق تخصصی 18.16 درصد بیماری ها توسط دانشجویان مشاهده شد. حدود 59 درصد از کلیه رویه ها توسط هر دانشجو انجام گرفته بود. نتیجه گیری: یادداشت های روزانه روشی مناسب برای ارزشیابی وضعیت آموزشی است و می تواند تجربیات کسب شده دوره آموزشی را مشخص و نقصان های موارد یادگیری را روشن نماید. در این مطالعه تفاوت عمده ای بین آشنایی دانشجویان با سرفصل های آموزشی در بخش های فوق تخصصی و بخش های تخصصی و عمومی وجود داشت که لازمست به آن توجه شود. بکارگیری این شیوه برای ارزشیابی وضعیت آموزشی دانشجویان پزشکی توصیه می شود.

مقدمه: راند بالینی به عنوان یکی از روش های آموزش بالینی، می تواند سبب بروز احساس نامطلوب در بیماران شود و تیم درمانی می توانند این مشکلات را گزارش نمایند. هدف از این مطالعه، تعیین تاثیر راندهای بالینی بر بیمار از دیدگاه تیم ارایه دهنده خدمات درمانی است. روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در سال 1385 بر روی 150 نفر از کادر درمانی و تیم مراقبت، شامل کارآموزان، کارورزان و پرستاران بخش های داخلی بیمارستان های آموزشی اصفهان که به صورت آسان انتخاب شده بودند انجام گرفت. پرسشنامه ای که شامل مشخصات دموگرافیک و نظرات تیم مراقبتی در مورد شیوه برگزاری راند، سیاهه اتفاقات تجربه شده توسط بیمار، و نظرات کادر درمانی در مورد احساس بیماران به روند راند بالینی بود، به صورت خودایفا توزیع شد. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت توزیع فراوانی پاسخ ها، میانگین و انحراف استاندارد تجزیه و تحلیل و مقایسه ها با ANOVA انجام شد. نتایج: تیم درمانی معتقد بودند که بیشترین رضایت بیماران از انجام اعمال توسط کارورز و دستیار، دقت و پی گیری در کارهای درمانی، نتیجه کلی بستری، و طول مدت ویزیت بود. کمترین رضایت بیماران از تعداد افراد معاینه کننده، طول مدت تماس بیمار با پزشک اصلی، توضیح در مورد بیماری و نظرخواهی از بیمار در تصمیمات طبی بود. نتیجه گیری: به نظر تیم مراقبتی، نحوه فعلی انجام راند بالینی می تواند سبب بروز نارضایتی در بیماران شود و آثار نامطلوبی داشته باشد. بازنگری و اصلاح روند کنونی راند بالینی می تواند این فرایند را بهبود بخشد.

مقدمه: آموزش به کمک رایانه بطور وسیع در آموزش پرستاری و علوم پزشکی استفاده می شود. هدف از این مطالعه، تعیین مقایسه ای تاثیر آموزش به کمک رایانه و نمایش علمی بر یادگیری اندازه گیری علایم حیاتی در دانشجویان پرستاری بود. روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، تمامی دانشجویان سال اول پرستاری در دانشکده پرستاری تبریز (30 نفر) در پیش آزمون دانش اندازه گیری علایم حیاتی شرکت کردند و بر اساس نمرات پیش آزمون بطور تصادفی در گروه تجربی (15 نفر) و شاهد (15 نفر) قرار گرفتند. گروه تجربی روش اندازه گیری علایم حیاتی را در سه جلسه دو ساعته با فاصله یک هفته بین هر دو جلسه به شیوه آموزش به کمک رایانه آموزش دیدند و گروه شاهد همین محتوا را در همان مدت و در شرایط تقریبا مساوی به شیوه نمایش علمی آموزش دیدند. در جلسه چهارم تمامی دانشجویان هر دو گروه در پس آزمون دانش که سوالات آن همان سوالات پیش آزمون بود، شرکت کردند. برای مقایسه نمرات دانش از آزمون های ناپارامتریک من ویتنی و ویلکاکسون در نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج: میانگین و انحراف معیار نمرات پیش آزمون و پس آزمون برای گروه تجربی به ترتیب برابر با 19.8±4.3 و 34.73±3.03 و برای گروه شاهد برابر با 22±5.8 و 33.73±4.97 بود. هرچند دانشجویان هر دو گروه در نمـرات دانش پس آزمون نسبت بـه پیش آزمـون بطـور معنـی داری پیشـرفت داشتند، اما در نمرات دانش پس آزمون در بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: آموزش به کمک رایانه به عنوان یک روش مستقل آمـوزشـی، موجب پیشرفت یادگیری در حیطه شناختی معادل با شیوه نمایش علمی در دانشجویان پرستاری می شود. بنابراین، برای غنی تر کردن برنامه های آموزش پرستاری می توان از آموزش به کمک رایانه استفاده کرد.

مقدمه: روش های سنتی آموزش که در حال حاضر اجرا می شود، به تنهایی پاسخ گوی حرکت سریع علم و دانش و تغییر مداوم نیازهای جوامع در دنیای انفورماتیک نخواهد بود. این پژوهش با هدف مقایسه تاثیر روش آموزش الکترونیک و سخنرانی بر یادگیری درس بهداشت مادر و کودک دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، کلیه دانشجویان ترم سوم تحصیلی که واحد پرستاری بهداشت مادر و نوزاد یک را در سال 1385 گذرانده بودند (32 نفر) شرکت داشتند. داده ها در دو مرحله از یک گروه جمع آوری گردید. در طی چهار هفته اول، کلاس درس با روش سخنرانی برگزار گردید و طی چهار هفته دوم، دانشجویان ادامه درس را به روش آموزش الکترونیک گذراندند. در انتهای آموزش، نظرات دانشجویان در مورد روش آموزش ارایه شده با استفاده از یک پرسشنامه بررسی گردید. همچنین امتحان کتبی از محتوای ارایه شده برگزار شد، داده ها با روش های آمار توصیفی به صورت میانگین، انحراف معیار و آزمون اماری تی زوج در نرم افزار SPSS تحلیل گردید. نتایج: میزان یادگیری در دو روش با یکدیگر مشابه بود. نظرات دانشجویان در ارتباط با نحوه یادگیری در دو روش آموزشی نشان داد که در روش آموزش الکترونیک «توانایی استفاده از روش آموزشی» و «استقلال در استفاده از این روش»، و در سخنرانی «تاثیر آموزشی بر یادگیری» و «انگیزش» ارجح بودند. نتیجه گیری: آموزش الکترونیک می تواند برای آموزش بعضی دروس پرستاری بکار گرفته شود. استفاده از روش آموزش الکترونیک با در نظر گرفتن محیط های تعاملی مناسب و جذاب ساختن محیط های مجازی برای برانگیختن فراگیران توصیه می گردد.

مقدمه: دانشجویان پرستاری برای تجزیه و تحلیل مشکلات بیماران و ایجاد طرح مراقبتی مناسب، نیازمند یادگیری عمیق و معنی دار هستند، بنابراین، بهتر است در آموزش این دانشجویان از روش های آموزشی که توانایی ایجاد این سطح از یادگیری را دارند، استفاده شود. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر آموزش بر مبنای نقشه مفهومی با روش تلفیقی در یادگیری درس فرایند پرستاری دانشجویان پرستاری انجام گرفت. روش ها: در یک مطالعه نیمه تجربی با طرح دو گروهی قبل و بعد از آموزش، 45 دانشجوی ترم دوم پرستاری با روش نمونه گیری آسان انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه شاهد و تجربی تقسیم شدند. پس از اجرای پیش آزمون، دانشجویان گروه های شاهد و تجربی به مدت ده جلسه و در طول دو ماه به ترتیب تحت آموزش با روش آموزش تلفیقی و روش نقشه مفهومی قرار گرفتند و سپس پس آزمون اجرا شد. برای جمع آوری داده ها از یک آزمون پیشرفت تحصیلی متشکل از دو قسمت استفاده گردید که حیطه های دانش و یادگیری معنی دار یا حیطه شناختی دانشجویان را در زمینه درس فرایند پرستاری مورد ارزشیابی قرار می داد. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS و با آزمون های مجذور کای و t با نمونه های زوج و مستقل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج: هر دو روش آموزشی در ارتقای دانش و یادگیری معنی دار دانشجویان موثر بوده اند. ولی این اختلاف میانگین ها قبل و بعد از آموزش دو گروه تنها در بعد یادگیری معنی دار از نظر آماری اختلاف معنی دار داشت. نتیجه گیری: با توجه به تاثیر نقشه مفهومی در یادگیری معنی دار دانشجویان، توصیه می گردد در مواردی که نیاز به یادگیری عمیق و سطح بالا از مطالب درسی وجود دارد از این روش آموزشی استفاده گردد.

مقدمه: ارزشیابی آگاهی و عملکرد دانش آموختگان جدید مامایی می‏تواند تا حد زیادی منعکس کننده نتایج برنامه‏ ریزی آموزشی آن رشته باشد. هدف از این مطالعه تعیین آگاهی و عملکرد دانش آموختگان جدید مامایی در امر زایمان در بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران بود. روش ها: در یک مطالعه پیمایشی، کلیه ماماهای دانش آموخته کارشناس (30 نفر) شاغل در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شهر تهران که حداکثر دو سال از زمان اخذ مدرک کارشناسی آنان گذشته بود، مورد سرشماری قرار گرفتند. روش گردآوری اطلاعات برای آگاهی، پرسشنامه ای 40 سوالی چهار گزینه ای بود که به صورت خودایفا تکمیل می شد. سپس توسط یک چک لیست عملکرد ماماها هنگام زایمان طبیعی مادران همراه با اپی زیاتومی با 109 گزینه مورد مشاهده قرار می گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت توزیع فراوانی و میانگین و انحراف معیار تجزیه و تحلیل شد و همبستگی بین نمرات آگاهی و عملکرد و سن و سابقه کار با آزمون همبستگی پیرسون محاسبه شد. نتایج: اکثریت واحدهای پژوهش (90 درصد) از نظر سطح آگاهی در حد متوسط بودند و در امر زایمان طبیعی به تفکیک در مرحله اول 60 درصد، در مرحله دوم 73.3 درصد، در مرحله سوم 73.3 درصد، در مرحله چهارم 60 درصد، در مراقبت فوری از نوزاد 86.7 درصد و در انجام اپی زیاتومی 80 درصد عملکرد مطلوب داشتند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر موید داشتن شایستگی و توانایی لازم دانش آموختگان کارشناس مامایی برای کنترل و انجام یک زایمان طبیعی ایمن و سالم بود.

مقدمه: ارتباط بین عزت نفس، سلامت عمومی و وضعیت تحصیلی متفاوت گزارش شده است. با توجه به اینکه این مطالعات عمدتا بر روی دانش آموزان انجام شده، هدف از این مطالعه، تعیین ارتباط بین وضعیت تحصیلی، عزت نفس و سلامت عمومی دانشجویان در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. روش ها: در یک مطالعه همبستگی، 512 نفر دانشجو (168 پسر و 344 دختر) با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای از بین دانشجویان هشت دانشکده دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مهر ماه 1384 انتخاب شدند. داده ها شامل اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (Cooper-smith) و پرسشنامه سلامت عمومی گلد برگ (Goldberg Health Questionnaire) و پرسش بعضی ویژگی های آموزشی بود. تحلیل آماری داده ها با استفاده از آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و آنالیز واریانس و رگرسیون چندگانه در نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج: میانگین و انحراف معیار نمره عزت نفس 17.6±4.6 از 25، معدل کل دانشجویان 15.6±1.6 از نمره 205 و نمره سلامت عمومی 20.9±13.4 از نمره 84 بود. همبستگی عزت نفس با معدل معنی دار نبود، با توجه به کاهش وضعیت سلامت با افزایش نمرات آن، بین عزت نفس و سلامت عمومی همبستگی معنی دار متوسط منفی -0.59 به دست آمد، با این حال، عزت نفس، سلامت عمومی و معدل دانشجویان مشروط و غیر مشروط اختلاف معنی داری داشت. معدل دانشجویان را جنسیت، محل سکونت، و وضعیت مشروط بودن تعیین می نمود. نتیجه گیری: وضعیت تحصیلی دانشجویان با سطح سلامت و عزت نفس آنها همبستگی نداشت ولی سلامت عمومی با عزت نفس همبستگی داشت. به نظر می رسد وضعیت تحصیلی دانشجویان تحت تاثیر عوامل دیگر و اثرات تعاملی آنها باشد.

مقدمه: بکارگیری مهارت های مدیریتی می تواند عملکرد پرسنل را هدایت کند. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزش مدیران پرستاری با روش گروه های یادگیری بر سبک های رهبری مدیران از دیدگاه خودشان و پرسنل و نیز توانمندسازی پرستاران انجام شده است. روش ها: پژوهشی پیش تجربی یک گروهی به صورت قبل و بعد از آموزش در سال 1383 در یک بیمارستان آموزشی منتخب شهر تهران انجام گرفت. نمونه پژوهش کلیه پرستاران (111 نفر) و مدیران پرستاری (20 نفر) در همان بیمارستان بودند. ابزار پژوهش، پرسشنامه رهبری (Leader Behavior Descriptive Questionnaire-LBDQ) و پرسشنامه توانمندی محیط کار (Worker place Empowerment) بود که قبل و یک ماه پس از اجرای برنامه آموزش تکمیل گردیدند. برنامه آموزشی به صورت گروه های یادگیری به صورت بحث و مناظره در مورد رفتارهای مدیران در موقعیت های مدیریتی رایج همان بیمارستان بود. داده ها با نرم افزار SPSS به صورت آمار توصیفی و با آزمون های مک نمار و t زوج تجزیه و تحلیل شد. نتایج: مقایسه سبک رهبری مدیران از دیدگاه خودشان قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی داری نشان نداد. اما مقایسه سبک رهبری مدیران از دیدگاه پرسنل پرستاری قبل و بعد از مداخله و همچنین میانگین توانمندی پرستاران قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی داری داشت. نتیجه گیری: برنامه آموزش مدیران پرستاری با هدف ارتقای دانش کاربردی مدیریتی با روش آموزش به صورت گروه های یادگیری منجربه تغییر رفتارهای آنان شد و این تغییر توسط پرستاران درک و سبب افزایش توانمندی آنان گردید. بنابراین، این گونه آموزش ها توصیه می شود.

مقدمه: انجام محاسبات دارویی یکی از وظایف پرستاران است که نقص در یادگیری آن می تواند منجر به خطرات جدی برای بیمار گردد. پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر دو روش سخنرانی و کار در گروه کوچک بر میزان مهارت محاسبات ریاضی دارویی در دانشجویان پرستاری انجام شد. روش ها: در مطالعه ای تجربی به صورت دو گروهی قبل و بعد از آموزش، کلیه دانشجویان پرستاری ترم دوم و بالاتر شاغل به تحصیل در دانشکده پرستاری و مامایی شهید صدوقی یزد (85 نفر) انتخاب شدند. دانشجویان به صورت تصادفی به دو گروه شاهد و تجربی تقسیم و به ترتیب با روش های آموزشی سخنرانی و کار در گروه کوچک، مهارت های ریاضی لازم در انجام محاسبات دارویی، آموزش داده شد. قبل از آموزش و یک هفته پس از آن، مهارت دانشجویان با یک آزمون محاسبات دارویی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: اکثر دانشجویان در انجام محاسبات دارویی دارای مهارت پایینی بودند. میانگین امتیازات محاسبات دارویی هر دو گروه دانشجویان پس از آموزش بطور معنی داری افزایش یافت. میانگین تفاوت امتیاز قبل و بعد از آموزش در گروه سخنرانی 1.95±1.22 و در گروه کوچک 2.03±1.36 و اختلاف معنی دار نبود. نتیجه گیری: هر دو روش آموزشی تاثیر مثبت و همسانی بر افزایش مهارت محاسبات دارویی داشتند. توصیه می شود از هر دو روش برای تدریس استفاده شود.

مقدمه: نیازسنجی و اولویت بندی نیازهای آموزشی، گام اول برنامه ریزی است. ارزیابی برنامه های موجود از نظر پزشکان عمومی به منظور بهینه سازی برنامه ها از ضروریات ارتقای کیفیت بوده و موجب افزایش کارآیی و اثربخشی آموزش مداوم می شود. این مطالعه با هدف تعیین نظرات پزشکان عمومی در مورد اولویت های آموزشی آنان و تطابق آن با محتوای برنامه های ارایه شده در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی، نیازهای آموزشی پزشکان عمومی شاغل در استان خوزستان (300 نفر) در سال 1383 به وسیله پرسشنامه ای مشتمل بر عناوین بیماری های مختلف، بر اساس تقسیم بندی بین المللی بیماری ها و در سه حیطه تشخیص، درمان و پیشگیری تعیین گردید و با زمان اختصاص داده شده به عناوین بیماری های مختلف در برنامه های آموزش مداوم پزشکان عمومی در همان سال به صورت درصد ساعت برنامه مقایسه گردید. نتایج: پزشکان عمومی بااهمیت ترین نیاز آموزشی خود را در گروه بیماری های داخلی با میانگین 2.05 و کم اهمیت ترین نیاز آموزشی خود را در گروه بیماری های عفونی با میانگین 1.75 از کل نمره 3 اعلام نمودند. بالاترین زمان اختصاص یافته در برنامه های آموزش مداوم پزشکان عمومی بیماری های کودکان با 35.63 درصد ساعت برنامه و کمترین زمان به بیماری های چشم با 0.31 درصد ساعت برنامه بود. نتیجه گیری: زمان اختصاص داده شده به اکثر عناوین آموزشی با نیازهای اعلام شده پزشکان عمومی مطابقت نداشت. بنابراین، پیشنهاد می شود قبل از طراحی برنامه ها، با انجام نیازسنجی، زمینه اثربخشی برنامه ها و ارتقای کیفیت آموزش مداوم فراهم گردد. 

مقدمه: با پیش رفتن جهان بسوی سالمندی، مراقبت از سالمندان یکی از مهم ترین و پر چالش ترین ابعاد فعالیت سیستم مراقبتی- درمانی است. این مطالعه به منظور توصیف نیازهای آموزشی سالمندان بستری در واحدهای مراقبتی حاد بر پایه تجارب واقعی تیم درمان و بیماران سالمند بستری انجام شد. روش ها: در این پژوهش از رویکرد پدیده شناسی استفاده شده است. شرکت کنندگان از میان کارکنان درمانی و سالمندان بستری در یکی از بیمارستان های آموزشی اصفهان انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه گیری به روش مبتنی بر هدف متشکل از 8 پرستار و 4 بیمار سالمند و 2 پزشک انجام گرفت و داده ها با مصاحبه عمیق با شرکت کنندگان جمع آوری شدند. روش تجزیه و تحلیل کلایزی راهنمای فعالیت های ضروری پژوهشگران در این مطالعه بود. نتایج: پس از تجزیه و تحلیل متن مصاحبه های استخراج شده، کدهای مفهومی از آن استخراج و سپس کدها به مفاهیم اصلی و زیرمفهوم های مربوطه دسته بندی شدند که شامل: تعامل با ابزارها و عملکردها، خودآگاهی بیمارستانی، پویایی جسمی، مدیریت مخاطرات، انضباط درمانی و مراقبت قابل دستیابی بودند. نتیجه گیری: مفاهیم آموزش در بیماران سالمند بستری حیطه وسیعی را شامل می گردد. ارایه اطلاعات کافی و به موقع به بیماران سالمند بستری در مورد برایندها و رفتارهای مورد انتظار و نیز وضعیت جسمانی و نحوه مراقبت و کمک گرفتن در موقعیت های دشوار، بطور وسیعی همکاری بیماران را در زمینه مراقبت و درمان ارتقا می بخشد. با کسب آگاهی و آموزش پرسنل پرستاری و پزشکی می توان به هدف «ارایه مراقبت جامع» به بیماران سالمند و نیز «کیفیت مراقبت های پرستاری» نزدیک شد.

مقدمه: استفاده از نمره کنکور یا معدل، خصوصیات یک فرد را به عنوان استعداد درخشان مشخص نمی کند. مطالعات معدودی در مورد آنالیز مقایسه ای عوامل انتخاب دانشجویان پزشکی انجام گرفته است. این مطالعه با هدف تعیین و ارزش گذاری معیارهای ورود اعضا دفتر استعدادهای درخشان انجام شد. روش ها: برای ارزش گذاری معیارهای ورود اعضای دفتر استعدادهای درخشان، گروهی متشکل از 5 پزشک با سابقه فعالیت در آموزش پزشکی تشکیل شد. مدل رنزولی (Renzulli) به عنوان بهترین مدل توصیفی انتخاب و با استفاده از روش بارش افکار مصادیق یک فرد با استعداد استخراج گردید. طبق روش تحلیل سلسله مراتبی، پرسشنامه هایی طراحی و برای 21 نفر از افراد صاحب نظر فرستاده شد. با استفاده از نرم افزار Excel و وارد کردن فرمول های مربوط به روش تحلیل سلسله مراتبی، ارزش نهایی هر یک از معیارها و مصادیق تعیین گردید. سپس برای به دست آوردن ارزش زیرمعیارها، جزییات هر یک از معیارها استخراج شد و در نهایت، نمره نهایی هر زیرمعیار، از حاصل ضرب نمره به دست آمده از تحلیل سلسله مراتبی ثانویه در تحلیل اولیه محاسبه گردید. نتایج: حیطه خلاقیت بیشترین نمره (38 درصد) را کسب کرد، مسوولیت پذیری و ممتازبودن هر کدام با کسب 31 درصد از وزن نهایی در رده بعدی قرار گرفتند. بیشترین نمره مربوط به ثبت یا تولید اختراع (127) و پس از آن همکاری در تولید کتاب و مقاله (104) و رتبه در المپیاد (92) قرار داشت. وضعیت تحصیلی که تنها معیار ورود بود، در رده چهارم و پس از ثبت نوآوری، همکاری در نشر کتاب و رتبه در المپیاد قرار گرفت. نتیجه گیری: حیطه های مربوط به خلاقیت، مسوولیت پذیری و ممتاز بودن معیارهای اصلی استعداد درخشان بوده و تفاوت قابل ملاحظه ای از لحاظ دریافت نمره نداشتند. به نظر می رسد این سه حیطه باید به صورت متعادل در یک نفر گرد آید. در سیستم ارزش- گذاری این مطالعه وشعیت تحصیلی نقش کمتری داشت.

مقدمه: شناسایی نیازهای آموزشی و سطح مهارت اساتید در امر تدریس، برای برنامه ریزی رشد و تعالی هیات علمی ضرورت دارد. این مطالعه با هدف تعیین سطح مهارت و نیاز آموزشی اساتید در مورد روش های تدریس کارآموزی و کارورزی انجام شد تا بر این اساس محتوی آموزشی کارگاه های روش تدریس با نیاز آموزشی اساتید متناسب گردد. روش ها: در یک مطالعه توصیفی با نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 108 نفر اعضای هیات علمی مدرس دروس کارآموزی و کارورزی دانشجویان در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1383، پرسشنامه ای 16 گزینه ای در زمینه سطح مهارت خود و نیاز آموزشی موضوعات مربوط به روش های تدریس در کارآموزی و کارورزی بالینی را بطور خودایفا تکمیل نمودند. تجزیه و تحلیل داده ها به صورت میانگین، انحراف معیار ارایه و ارتباط متغیرها با رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج: اساتید در مورد کلیه 16 موضوع مورد بررسی نیاز آموزشی داشتند و سطح مهارت خود را حداقل معادل تسلط در حد اجرا می دانستند و در زمینه استفاده از نتایج ارزشیابی برای رفع اشکالات تدریس، ضبط ویدیویی و تهیه فیلم آموزشی پایین دانستند. مهم ترین اولویت های نیاز آموزشی شامل : منابع اطلاع رسانی و مجموعه مجلات الکترونیکی، روش های ارزشیابی مهارت های بالینی، استفاده از نتایج ارزشیابی برای شناسایی اشکالات تدریس بود. بین سطح مهارت و نیاز آموزشی اساتید و مشخصات دموگرافیک رابطه معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: با اینکه اساتید در اکثر موارد مهارت خود را نسبتا در حد تسلط ارزیابی نمودند ولی نیازمند آموزش بیشتر بودند. کارگاه های روش تدریس و ارزیابی دانشجو نیاز به اصلاح و بازنگری دارد و محتوی و مباحث کارگاه باید متناسب با نیاز آموزشی اساتید طراحی گردد و از روش های مختلف آموزشی مانند: کارگاه های آموزشی، کتب و جزوات، خودآموز و فیلم آموزشی استفاده شود.

مقدمه: شناسایی نقاط قوت و ضعف دانشکده ها از طریق مقایسه وضعیت ارایه خدمات آموزشی در آنها یکی از روش های کارآمد تعیین وضعیت موجود است. به عبارت دیگر، رتبه بندی آموزشی مراکز و معرفی الگوهای برتر، لازمه برنامه ریزی های کوتاه مدت و درازمدت در دانشکده ها برای ارتقای کمی و کیفی در آنها است. هدف از این مطالعه، طراحی ابزار بررسی وضعیت کمی و کیفی خدمات آموزشی در دانشکده های ارایه دهنده رشته پرستاری و رتبه بندی آنها در سال 1383 در قالب این ابزار است. روش ها: در یک مطالعه پیمایشی ابتدا مجموعه ای از معیارها برای بررسی خدمات آموزشی در قالب یک نمودار شاخه درختی طراحی شد. سپس وزن این معیارها با روش های جلب توافق آرا تعیین گردید. از هر دانشکده نماینده ای برای تکمیل پرسشنامه جمع آوری اطلاعات معرفی شد. اطلاعات با بازدید از دانشکده ها تکمیل و تصحیح گردید. سپس امتیاز هر دانشکده در هر معیار محاسبه شد. برای آنالیز نهایی نیز از یک نرم افزار رایانه ای استفاده گردید. نتایج: مجموعه ای شامل بیش از 60 معیار و شاخص در سه زیر مجموعه درونداد، فرایند و برونداد و میزان وزن آنها برای بررسی ارایه خدمات آموزشی در رشته پرستاری طراحی شد. رشته پرستاری در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با امتیاز 65.15 از 100 رتبه اول، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران با امتیاز 62.59 از 100 رتبه  دوم ، و دانشکده  پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران با امتیاز 59.76 از 100، رتبه  سوم را کسب کردند. نتیجه گیری: با انجام این طرح، نقاط قوت و ضعف ارایه خدمات آموزشی در رشته پرستاری مشخص شده و به عنوان الگویی عملی برای اصلاح و ارتقای کمی و کیفی، در اختیار برنامه ریزان و مسوولان قرار گرفت.

مقدمه: خودآموزی روشی مناسب برای آموزش مداوم حرف پزشکی بوده و در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور ارزشیابی روش نوین خودآموزی برای مشمولین آموزش مداوم، این مطالعه با هدف تعیین نظرات شرکت کنندگان در برنامه های خودآموزی در زمینه کیفیت کتاب ها و سوالات و شیوه آموزشی خودآموزی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. روش ها: در مطالعه ای توصیفی- مقطعی، از بین پزشکان شرکت کننده در برنامه خودآموزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 84-1383، تعداد 3712 نفر با روش سرشماری انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای شامل مشخصات دموگرافیک و سی و نه گزینه برای بررسی نظرات شرکت کنندگان در مورد شیوه خودآموزی، کیفیت کتب و سوالات بود که هنگام ثبت نام همراه کتاب خودآموز توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و به صورت توزیع فراوانی و میانگین و انحراف معیار آزمون های t و ANOVA و رگرسیون خطی انجام گرفت. نتایج: میانگین امتیاز نظرات شرکت کنندگان در مورد شیوه آموزشی خودآموزی 3.96±0.39، در مورد کیفیت کتاب ها 3.80±0.35 و در مورد کیفیت سوالات 3.74±0.56 از کل نمره 5 بود. میانگین امتیازات کسب شده از نظر شرکت کنندگان مسن تر بطور معنی داری بالاتر بود. نتیجه گیری: نتایج مطالعه بیانگر کیفیت خوب شیوه خودآموزی، کتب ارایه شده و طراحی سوالات بود و پزشکان نسبت به این شیوه آموزشی نظر مساعدی داشتند. پیشنهاد می گردد این شیوه آموزشی در سایر دانشگاه ها نیز بکار رود.

مقدمه: شناخت عواملی که منجر به پیشرفت تحصیلی و مانع از افت می گردد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پاره ای از مطالعات بیانگر ارتباط مستقیم بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی است لیکن بعضی از صاحب نظران رابطه مستقیم این دو را مورد تردید قرار داده اند. این تحقیق با هدف تعیین همبستگی عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران انجام شده است. روش ها: این پژوهش از نوع مطالعات همبستگی بود. کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی توان بخشی در رشته های کار- درمانی، فیزیوتراپی و گفتار- درمانی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران (88 نفر) شرکت داشتند. عزت نفس دانشجویان با آزمون 58 گزینه ای کوپر اسمیت اندازه گیری و رابطه آن با نمرات پایان ترم دانشجویان بررسی گردید. نتایج: ضریب همبستگی پیرسون رابطه معنی داری را بین عزت نفس و وضعیت تحصیلی دانشجویان توان بخشی نشان داد (r=0.36)، ولی پیشرفت تحصیلی با رشته و ترم تحصیلی و جنسیت و وضعیت تاهل و محل زندگی ارتباط نداشت. نتیجه گیری: افرادی که دارای عزت نفس بالاتر بودند، نسبت به افراد دارای عزت نفس پایین، از وضعیت تحصیلی مطلوب تری برخوردارند. بنابراین، احتمالا می توان برای پیشبرد وضعیت تحصیلی می توان از روش های تقویت عزت نفس بهره برد.

مقدمه: شناخت ادراکات و احساسات دانشجویان نسبت به فرهنگ و روابط اعضای کلاس برای برنامه ریزی، و ایجاد تغییرات مثبت، حایز اهمیت است. این تحقیق با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان در مورد فرهنگ کلاسی موجود در دانشگاه علوم پزشکی سمنان انجام گردید. روش ها: طی یک مطالعه توصیفی، دیدگاه 269 نفر از دانشجویان سال آخر مورد بررسی قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه فرهنگ کلاسی استفان رابینز (Stephen P Robins)، شامل 8 سوال در مورد فرهنگ کلاسی و با مقیاس لیکرت 5 نقطه ای بود. داده ها با نرم افزار SPSS پردازش و از توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار، و برای تعیین ارتباط بین متغیرها، از آزمون های مجذور کای استفاده گردید. نتایج: اکثر دانشجویان (63.6 درصد) به فرهنگ کلاسی دانشگاه امتیاز بینابینی (29-20) دادند. پنجاه و یک درصد دانشجویان پزشکی فرهنگ کلاسی را باز با امتیاز 30 و بالاتر، و بیشتر دانشجویان کاردانی و کارشناسی فرهنگ کلاسی را بینابینی دانستند. دانشجویان برخورد همکلاسی ها و اساتید را دوستانه و حمایتی ندانسته و بیان داشتند که اساتید انتظاراتشان را به روشنی بیان نکرده، آنها را به چالش و سوال کردن و یادگیری تشویق نمی نمایند. ارتباط معنی دار بین فرهنگ کلاسی و دانشکده و مقطع تحصیلی مشاهده گردید. نتیجه گیری: از نظر اکثر دانشجویان کارشناسی ارشد و پزشکی عمومی، فرهنگ کلاسی دانشگاه، باز، گرم و حمایتی، و در مورد سایر رشته ها بیانگر فرهنگ بینابینی بود. تعامل و ارتباط بیشتر اساتید با دانشجویان و بکارگیری روش های دانشجو- محور پیشنهاد می شود که می تواند منجر به برقراری ارتباط بیشتر بین استاد و دانشجو و دانشجویان با یکدیگر و ایجاد فرهنگ باز و صمیمی گردد.

مقدمه: عوامل موثر در برقراری ارتباط استاد و دانشجو برای بهبود فرایند آموزش، اهمیت بالایی دارد. برای شناخت این عوامل، پژوهشی با هدف تعیین عوامل موثر در برقراری ارتباط بین دانشجو و استاد از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک انجام شد. روش ها: در یک مطالعه توصیفی- مقطعی، 162 نفر دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی اراک با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی در سال تحصیلی 84-1383 انتخاب شدند و پرسشنامه ای شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک و23 گویه در مورد عوامل موثر در برقراری ارتباط دانشجو با استاد با مقیاس رتبه ای چهار نقطه ای از بسیار موثر تا بی تاثیر به صورت جمع اجرا توزیع شد. داده ها با روش های آماری توصیفی به صورت توزیع فراوانی و میانگین و انحراف معیار با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه گروه ها با مجذور کای انجام شد. نتایج: به نظر دانشجویان مهم ترین عوامل موثر در ارتباط دانشجو و استاد، فن بیان و رعایت مهارت های تدریس توسط استاد (84 درصد)، سطح علمی استاد (81.5 درصد)، تجربه استاد (76.5 درصد)، اخلاق استاد (68.5 درصد) بود در حالی که بیش از 50 درصد دانشجویان، سن و جنس استاد را در این ارتباط بی تاثیر دانستند. نتیجه گیری: بعضی ویژگی های آموزشی استاد که نمایانگر مهارت های تدریس اوست و همچنین بعضی ویژگی های اخلاقی و فردی که نشانگر روابط انسانی است از دیدگاه دانشجویان در برقراری ارتباط موثر تلقی شده است. ارایه کارگاه های آموزشی برای بهبود این ارتباط توصیه می گردد.

مقدمه: قصه گویی یکی از روش های آموزشی است که می تواند بدون اینکه سن مخاطب، موضوع آموزشی یا سطح یادگیری کاربرد آنها را محدود سازد، بکار رود. هدف این مطالعه مقایسه تاثیر قصه گویی و سخنرانی در انتقال مفاهیم پیچیده علم پزشکی بود. روش ها: مطالعه نیمه تجربی به صورت دو گروهی پس از آموزش در سال 1384 در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. دو گروه 43 نفری از دانشجویان پزشکی در مقطع کارآموزی بالینی که مشغول گذراندن بخش پوست بودند، انتخاب شدند و به هر گروه سه مفهوم یکسان از علم پزشکی با روش های قصه گویی یا سخنرانی ساده آموزش داده شد. سپس از هر دو گروه آزمون به عمل آمد و نتایج کسب شده با آزمون آماری t مستقل در نرم افزار SPSS مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج: میانگین نمره کل کسب شده در گروه آموزش دیده با روش سخنرانی ساده 8.94±4.36 و در گروه آموزش دیده با روش قصه گویی 14.84±3.47 از نمره کل 20 و تفاوت بین دو گروه از نظر آماری معنی دار بود. نتیجه گیری: اثر قصه گویی در افزایش دانش دانشجویان دوره بالینی بیشتر از سخنرانی معمولی بود. بنابراین، توصیه می شود از این روش برای آموزش بیماری های نادر و ژنتیک استفاده شود.

مقدمه: آگاهی از دیدگاه مخاطبین برنامه های آموزش مداوم در مورد جنبه های مختلف این برنامه اهمیت ویژه ای دارد. هدف از انجام این مطالعه، تعیین وضعیت اجرای برنامه های آموزش مداوم از دیدگاه پزشکان عمومی و انگیزه آنها از شرکت در آن بود. روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، جامعه مورد مطالعه، پزشکان عمومی شرکت کننده در برنامه های آموزش مداوم دانشگاه علوم پزشکی مازندران از مهر تا اسفند 1383 بودند که از بین آنها تعداد 150 نفر با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای خودایفا شامل فهرستی از ویژگی های برنامه های آموزش مداوم، وضعیت مطلوب و انگیزه آنان از شرکت در چنین برنامه هایی بود. تجزیه و تحلیل و مقایسه ها با آزمون مجذور کای در نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج: انگیزه اصلی از شرکت در برنامه های بازآموزی در 60 درصد افراد، کسب امتیاز و در 28 درصد آنها تحکیم اطلاعات قبلی و کسب اطلاعات جدید بود. از نظر 56.5 درصد برنامه ها بهتر است در چند روز متوالی برگزار شود، میانگین تعداد روزهای مطلوب 2.3±0.93 روز بوده و 64 درصد افراد سه روز آخر هفته را برای برگزاری برنامه مناسب می دانستند. هشتاد و نه درصد آنها نیازسنجی از پزشکان عمومی را برای انتخاب عناوین مناسب می دانستند، و 58 درصد ترکیبی از روش مکاتبه ای و حضوری را روش آموزش مطلوب می دانستند. چهارده درصد افراد وضعیت برنامه ها را ضعیف، 66 درصد متوسط و 20 درصد خوب ارزیابی کردند. شصت درصد رشته داخلی را بیشترین نیاز دانسته و 56.5 درصد خواستار برگزاری کارگاه احیای قلبی- تنفسی بودند. نتیجه گیری: اکثر پزشکان عمومی با انگیزه های غیر علمی در برنامه های آموزش مداوم شرکت می کنند و وضعیت مورد انتظال آنها در برخی موارد با وضع موجود تفاوت دارد. برنامه ریزی آموزش مداوم بر اساس نیازها و شرایط پزشکان شرکت کننده در این برنامه ها، می تواند منجر به افزایش انگیزه و بهره وری این برنامه ها شود.

مقدمه: از سال 1383 برنامه های مدون 25 امتیازی تبدیل به برنامه های مدون پنچ امتیازی گردید و اجرا شد. هدف از این تحقیق، مقایسه برنامه های آموزش مداوم 25 امتیازی و 5 امتیازی در زمینه های موفقیت، متناسب بودن با نیازهای شغلی و رضایت مندی شرکت کنندگان بود. روش ها: این مطالعه توصیفی- مقطعی در مورد چهار برنامه مدون 25 امتیازی سال 1382 و چهار برنامه مدون 5 امتیازی سال 1383 در استان گلستان انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه وزارت بهداشت برای ارزیابی برنامه های آموزش مداوم بود که حین اجرای برنامه های آموزش مداوم در بین شرکت کنندگان توزیع و در پایان برنامه ها جمع آوری شد. سوالات در سه قسمت موفقیت برنامه ها در تحکیم اطلاعات قبلی و ارایه مطالب جدید علمی، متناسب بودن محتوای برنامه ها با نیازهای شغلی و میزان رضایت شرکت کنندگان از برنامه های مدون آموزش مداوم تنظیم گردیده بود. حجم نمونه برای برنامه های مدون سه روزه 121 نفر و برنامه های مدون یک روزه 64 نفر بود. اطلاعات جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و آزمون آماری من- ویتنی تحلیل شد. نتایج: هفتاد و شش و نه دهم درصد شرکت کنندگان، برنامه های مدون یکروزه را موفق ارزیابی کردند در حالی که این رقم در برنامه های مدون سه روزه، 59.6 درصد بود. هفتاد و پنج و نه دهم درصد، برنامه های مدون یک روزه را متناسب با نیازهای شغلی خود دانستند در صورتی که در خصوص برنامه های مدون سه روزه، 57.4 درصد آن را مناسب ارزیابی کردند. همچنین 79.7 درصد شرکت کنندگان از برنامه های مدون یک روزه و 66.2 درصد از برنامه سه روزه رضایت داشتند که اختلاف آماری معنی داری بین میزان موفقیت، تناسب و رضایت در برنامه های مدون یک روزه و سه روزه وجود داشت. نتیجه گیری: عملکرد برنامه های مدون پنج امتیازی بهتر از 25 امتیازی بود که به نظر می رسد علت اصلی آن تخصصی تر بودن، زمان کوتاه و نیز تنوع برنامه ها باشد. پیشنهاد می گردد که برنامه ریزان و متولیان برنامه های آموزش مداوم با بهره گیری از منابع علمی جدید برای تقویت و تنوع هر چه بیشتر برنامه های یکروزه گام بردارند.