مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1390 | دوره:11 | شماره:6 (پیاپی 35) |تعداد مقالات:14

مقالات منتشر شده در آخرین شماره مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی در جلسه ای با حضور اعضای کمیته دانشجویی مورد بررسی قرار گرفت و مقاله پیروی و همکاران با عنوان «مشاوره حمایتی برای دانشجویان با پیشرفت تحصیلی ضعیف: مطالعه مداخله ای» به دقت مورد مطالعه قرار گرفت. علت انتخاب این مقاله اهمیت پیگیری و حمایت از دانشجویانی که پیشرفت تحصیلی خوبی ندارند و کمک به تغییر این شرایط بود.

امروزه در تعیین اهداف، انتخاب و سازمان دهی محتوای درسی سعی بر این است که فراگیر خود در کسب مفهوم سهیم باشد و از طرق مختلف به فعالیت های ذهنی، علمی، فردی و گروهی وادار شود، برای تحقق این هدف بر استفاده از روش های فعال تاکید می شود.

مقدمه: مشارکت در آموزش بالینی وظیفه تمام کسانی است که در ارائه مراقبت های بهداشتی نقش دارند. مشارکت پرستاران در ارائه آموزش های بالینی می تواند شکاف نظریه و عمل را کاهش دهد. این مطالعه با هدف شناسایی ساز و کارهای به کار گرفته شده توسط مدرسین پرستاری جهت جلب مشارکت پرستاران بالینی در آموزش انجام شد.روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه از نوع تحلیل محتوای کیفی است که در سال 88 انجام شد. مشارکت کنندگان در این پژوهش را 15 نفر مدرس بالینی پرستاری، پرستار بالینی، مدیر آموزشی و مدیر پرستاری بالینی دانشگاه های علوم پزشکی مشهد و تهران تشکیل می داد. روش جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختارمند بود. ابتدا نمونه گیری مبتنی بر هدف انجام شد و سپس به روش گلوله برفی ادامه پیدا کرد و نمونه گیری تا اشباع داده ها ادامه یافت. کلیه مصاحبه ها ضبط و سپس دست نویس شد و با استفاده از روش مقایسه ای مداوم و به روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج: از توصیف های غنی و عمیق مشارکت کنندگان، شش مضمون شامل «کسب قدرت مهارت»، «واقع گرایی»، «مسوولیت پذیری»، «فروتنی»، «استفاده از تجارب مفید پرستاران» و «قاطعیت» به دست آمد.نتیجه گیری: مدرسین پرستاری از رویکردهای متنوع فردی جهت برقراری ارتباطات انسانی - حرفه ای مناسب با پرستاران بالینی و انتقال تجارب آنها به دانشجویان استفاده می کنند. لازم است ساز و کارهای فردی با رویه های سازمانی و در چارچوب برنامه های مشارکتی بین موسسات آموزشی و بالینی تقویت شود تا بر اثربخشی مدرسین پرستاری در ایفای نقش بالینی آنها افزوده شود.

مقدمه: آموزش و یادگیری از همتایان یک مداخله آموزشی موثر برای دانشجویان علوم سلامت در محیط های بالینی است. مطالعه حاضر به بررسی عمیق عوامل تسهیل گر و ممانعت کننده کاربرد این روش در بالین می پردازد.روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوا است؛ که به دلیل ماهیت کار جهت جمع آوری داده ها از شیوه بحث متمرکز گروهی استفاده گردید. دو گروه (15 نفر) از دانشجویان کارشناسی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر که در سال 1388 در یکی از بخش های کودکان یا نوزادان به روش همتایان آموزش دیده بودند، به بیان چگونگی تجاربشان از یادگیری از همتایان پرداختند.نتایج: تجزیه و تحلیل مصاحبه ها سه طبقه شامل نوع و حجم کار، نقش آموزشی مربی و ویژگی های دانشجویان را به عنوان عوامل تسهیل گر یادگیری از همتایان؛ و سه طبقه تنش در محیط، نظارت حاشیه ای مربی و عملکرد رقابتی دانشجویان را عوامل ممانعت کننده در روند یادگیری از همتایان شناسایی نمود.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش بهتر است مربیان جهت اجرای این شیوه دانشجویان را توجیه نموده و ابتدا با حجم کار کم و با استرس کمتر به آموزش دانشجویان در به کارگیری این روش بپردازند و خود نیز نظارت بر اجرای صحیح آن داشته باشند. همچنین لزوم پرداختن بیشتر محققان در رشته های مختلف به این حیطه را پیشنهاد می نماید.

مقدمه: دانشجویان رشته پزشکی با حجم زیاد و گسترده مطالب علمی روبرو هستند و در نتیجه نمی توانند تمامی این مطالب را با تکیه بر قوه حافظه خود فرا گیرند، لذا همواره شیوه های مختلف یادگیری در این رشته مورد تاکید بوده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی سبک های یادگیری دانشجویان پزشکی مشغول به تحصیل در نیم سال دوم سال تحصیلی 89-88 با استفاده از پرسشنامه وارک در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بود.روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی است. روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده بوده که در آن 148 دانشجوی پزشکی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 89-88 به مطالعه وارد شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه وارک می باشد که در آن سبک های یادگیری را به چهار سبک دیداری، شنیداری، خواندنی و مهارتی تقسیم نموده است. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و اسنتباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج: از بین 148 نفر شرکت کننده، 77 درصد مونث و اکثرا (66.2 درصد) در دوره علوم پایه در حال تحصیل بودند. فراوان ترین سبک یادگیری در بین دانشجویان، سبک شنیداری بود (48.6 درصد). آزمون های آماری ارتباط معناداری بین سبک مطالعه و جنسیت افراد نشان نداد (P=0.18).نتیجه گیری: با توجه به شیوه آموزش افراد از دوران مدرسه تا دانشگاه به صورت سخنرانی، غالب بودن سبک شنیداری نسبت به سایر سبک ها قابل توجیه است. با توجه به نمود عملی دانش دانشجویان پزشکی بر بالین بیمار، افزایش توانایی در سبک های مهارتی ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: از میان خطاهای دارویی اشتباه در تجویز داروهای وریدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجا که به روز نبودن اطلاعات دارویی می تواند یکی از علل اشتباهات دارویی باشد و استفاده از آموزش الکترونیکی امکان دسترسی سریع به جدید ترین منابع را فراهم می سازد این تحقیق با هدف تعیین تاثیر راه کارهای نوین آموزشی بر کاهش خطاهای تجویز داروهای وریدی توسط پرسنل شامل خطا در دوز دارو، بررسی قبل از تجویز، بررسی حین و بعد از تجویز، بررسی محل تجویز، نوع حلال، حجم حلال، مدت زمان تزریق و آموزش به بیمار انجام پذیرفت.روش ها: این تحقیق یک بررسی مداخله ای تک گروهی است که در سال 88-1387 در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز اجرا گردید. نمونه ها شامل داروهای وریدی بود که توسط مسوولین اجرای دستورات دارویی در بخش های داخلی تجویز می شدند. اطلاعات مربوط به قبل و شش ماه پس از ارائه کارگاه آموزشی جمع آوری گردید. مداخله آموزشی برای کلیه پرستاران مسوول تجویز دارو، و به صورت کارگاهی مرکب از سخنرانی، تمرین، بازاندیشی، و فرصت یادگیری الکترونیکی در مورد خطاهای تجویز دارو و منابع کسب اطلاعات روزآمد بود. داده ها با تست های آماری مک نمار و توزیع دوجمله ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: در این مطالعه 603 مورد تجویز داروی وریدی (30 نوع دارو) از نظر ده متغیر مورد مشاهده قرار گرفتند. آموزش موجب کاهش معنادار میزان خطا در متغیرهای «بررسی قبل از تزریق» (60.5 درصد در مقابل 6.6 درصد)، «بررسی محل تزریق» (25.3 درصد در مقابل 3.4 درصد)، «مدت زمان تزریق» (50.1 درصد در مقابل 27.6 درصد)، «بررسی حین تزریق» (42.7 درصد در مقابل 16.7 درصد)، «بررسی پایان تزریق» (42.3 درصد در مقابل 17.2 درصد) و «آموزش به بیمار» (91.2 درصد در مقابل 75.6 درصد) شده است (p<0.05).نتیجه گیری: استفاده از راه کارها و منابع نوین (منابع و نرم افزارهای معتبر الکترونیکی) از طریق خودآموزی، جهت کاهش خطاهای تجویز دارویی توسط پرستاران در بخش های بیمارستانی، امری ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: بررسی عوامل موثر بر انتخاب رشته پرستاری می تواند در شناخت و تقویت انگیزه های ورود به این حرفه کمک کند. این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر انتخاب رشته پرستاری در دانشجویان تازه وارد پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شده است.روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، با روش سرشماری کلیه دانشجویان تازه وارد پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کرمان (82 نفر) وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه پژوهشگرساخته بود. داده ها با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل، تی زوج، و آنالیز واریانس برای داده های مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: از نظر دانشجویان شرکت کننده در پژوهش، موثرترین عامل در انتخاب رشته پرستاری، «علاقه به کمک به مردم» و کمترین تاثیر مربوط به «تجربه کار درمانی قبل از اشتغال به تحصیل» بود. عوامل فردی و حرفه ای، موثرترین علت در انتخاب رشته پرستاری بیان شدند. مقایسه تاثیر سه حیطه عوامل فردی (61.67 درصد)، محیطی (38 درصد) و حرفه ای (62.33 درصد) در انتخاب رشته دانشجویان تفاوت آماری معنادار نشان داد (P<0.001).نتیجه گیری: توجه یکسان دانشجویان به عوامل فردی و حرفه ای در انتخاب رشته در مقایسه با تاثیر کمتر عوامل محیطی، نشان از آن دارد که داوطلبان در انتخاب رشته بیش از آنکه تحت تاثیر عوامل بیرونی (نا به جا) باشند، علایق خود و ویژگی های حرفه را مبنا قرار داده اند. تاثیر زیاد عوامل حرفه ای نشان می دهد با اصلاح این عوامل، می توان ورود دانشجویان علاقه مند و با انگیزه به این حرفه را افزایش داد.

مقدمه: با توجه به این که عمده ترین علل مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی قلب، ریشه در عملکرد خودمراقبتی نادرست دارد و کافی نبودن آگاهی بیماران به این مسائل دامن می زند، لذا مطالعه ای با هدف بررسی تاثیر آموزش مراقبت از خود، بر آگاهی و عملکرد بیماران مبتلا به نارسایی قلب در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام گرفت.روش ها: در یک مطالعه نیمه تجربی، 80 بیمار مبتلا به نارسایی قلب بستری در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهر کرمان با روش نمونه گیری آسان و تدریجی انتخاب و در دو گروه تجربی و شاهد قرار گرفتند. ابتدا میزان آگاهی و نحوه عملکرد هر بیمار در مورد مراقبت از خود، از طریق پرسشنامه و چک لیست محقق ساخته و پایا و روا از طریق مصاحبه و مشاهده گرفته شد، سپس هر بیمار گروه تجربی یک برنامه آموزشی شامل 4 جلسه آموزشی 20 دقیقه ای همراه با ارائه جزوه آموزشی به صورت انفرادی و پرسش و پاسخ دریافت کرد. سپس یک ماه بعد از ترخیص از هر یک از بیماران در دو گروه، آزمون نهایی به عمل آمد. مقایسه آگاهی و عملکرد دو گروه از طریق آزمون های آماری ناپارامتری ویلکاکسون و مان ویتنی یو انجام شد.نتایج: رتبه آگاهی و عملکرد بیماران مبتلا به نارسایی قلب در کلیه حیطه های مراقبت از خود، قبل از مداخله بین دو گروه تجربی و شاهد، معنادار نبود. در حالی که این میانگین امتیازات بعد از مداخله در گروه تجربی و شاهد اختلاف معناداری داشت. به طوری که مقایسه تغییرات نشان داد که تغییرات آگاهی (7.02±18.81) و عملکرد (11.57±29.5) در گروه تجربی به طور معناداری بیش از تغییرات آگاهی (2.79±1.81) و عملکرد (1.28±0.43) در گروه شاهد بوده است که نشان دهنده تاثیر آموزش بر گروه تجربی بود.نتیجه گیری: به کار گیری برنامه آموزشی خودمراقبتی طراحی شده بر آگاهی و عملکرد بیماران مبتلا به نارسایی قلب در نمونه های مورد مطالعه موثر بوده است و آموزش یکی از روش های مناسب و لازم برای ارتقای مراقبت از خود است.

مقدمه: آموزش به بیمار و به کارگیری مشارکت بیماران در روند درمان در طول بستری به ویژه در زمان ترخیص کاملا ضروری است. مطالعه حاضر با هدف تبیین تجارب پرستاران در زمینه موانع و تسهیل کننده های آموزش به بیمار در سال 1388 در بیمارستان شریعتی تهران انجام شد.روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه تلفیقی با استفاده از رویکرد دلفی است که در 3 مرحله انجام گردید. نمونه ها 25 نفر (شامل 1 مترون، 8 سوپروایزر، 8 سرپرستار و 8 پرستار) بودند. محیط مطالعه بیمارستان شریعتی تهران بوده، روش جمع آوری داده ها در مرحله اول مصاحبه بدون ساختار، مرحله دوم توسط پرسشنامه حاصل از مرحله اول و در مرحله سوم گروه های متمرکز بود.نتایج: میانگین و انحراف معیار سن و سابقه کار واحدهای مورد پژوهش به ترتیب 6.14±42.20 و 6.20±14.84 بود. بر اساس مرحله سوم، مهمترین موانع آموزش بیمار شامل کم بودن دانش و اطلاعات علمی پرستار، کمبود نیروی پرسنلی پرستاری، مشغله زیاد کاری پرستار، ایجاد سیستم نظارت و بازخورد، آموزشی بودن بیمارستان و تحمیل کارهای اضافی به پرستاران، بود. مهمترین تسهیل کننده ها نیازسنجی از بیمار در هر بخش و ایجاد پروتکل بر اساس آن، ایجاد سیستم نظارت و بازخورد، ارتباطات خوب بین پرستار و بیمار و پزشک، گذاشتن یک پرستار مخصوص آموزش به بیمار به صورت در گردش، برگزاری کلاس های آموزشی به عنوان جز ساعت کاری ذکر شد.نتیجه گیری: با توجه به چند بعدی بودن موانع و تسهیل کننده های آموزش به بیمار بر اساس نتایج این مطالعه، انجام اقدامات نظام مند و همه جانبه آموزش به بیمار انجام برای فراهم نمودن امکانات و شرایط طراحی و اجرای برنامه های آموزشی و خودمراقبتی بر اساس نیاز مددجویان در بالین توصیه می شود.

مقدمه: مطالعات زیادی در زمینه محیط آموزش بالینی دانشجویان پزشکی و مشکلات مربوط به آن انجام شده است، اما تجربه یادگیری بالینی دانشجویان پزشکی کمتر به عنوان یک کل مورد توجه قرار گرفته است. لذا این پژوهش با هدف جستجو، توصیف و تفسیر درک دانشجویان پزشکی از یادگیری بالینی، و در نهایت، به دست آوردن بینش عمیق تر در مورد تجربه یادگیری بالینی دانشجویان پزشکی انجام شد.روش ها: برای هدایت این پژوهش از رویکرد پدیدارشناسی استفاده شد. بیست نفر از دانشجویان پزشکی به صورت دو گروه متمرکز تا رسیدن به اشباع مصاحبه شدند، داده های به دست آمده از این مصاحبه ها به صورت مکتوب درآمد و با استفاده از روش ون منن مورد تجزیه و تحلیل توصیفی تفسیری قرار گرفت.نتایج: یازده مضمون از یافته ها ظهور یافت که می توانند تجربه یادگیری بالینی دانشجویان پزشکی را به تصویر کشند. این مضامین عبارتند از: ماهیت یادگیری بالینی، متعلق به گروه پزشکی نبودن، نگرانی و اضطراب ناشی از برنامه، ارتباط بین یادگیرنده و یاددهنده، متفاوت بودن بسترها و منابع یادگیری بالینی، تبدیل توانایی های بالقوه به بالفعل، یافتن خود در محیط بالینی، جنبه های جذاب تجربه بالینی، تضاد بین کار و یادگیری، وابستگی، و آینده نگری نداشتن یادگیری بالینی.نتیجه گیری: هر چند پدیده تجربه یادگیری بالینی، یک پدیده پیچیده است ولی مطالعه حاضر عناصر و اجزای عمده آن را آشکار نمود و نشان داد که یادگیری بالینی، دانشجویان را به سمت تبدیل شدن به فردی حرفه ای در پزشکی سوق می دهد. به کارگیری یافته ها و انجام پژوهش در زمینه مضامین ظاهر شده به منظور بررسی میزان مشکلات توصیه می شود.

مقدمه: آموزش پرستاری در ایران اگر چه از رشد و روند مثبتی برخوردار است ولی با چالش هایی مواجه است. وجود این چالش ها اهمیت توجه به الزامات ارزیابی را بیشتر می کند. مطالعاتی در زمینه ارزیابی در آموزش پرستاری انجام گرفته است، اما مطالعه ای در زمینه الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری در ایران انجام نگرفته است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری انجام گردید.روش ها: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا در سال 1389 انجام شد. داده های این مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 21 نفر از صاحب نظران و صاحبان فرایند ارزیابی شامل اعضای بورد پرستاری، روسا و معاونین و اعضای کمیته های ارزشیابی دانشکده های پرستاری و مامایی تیپ یک به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوا انجام شد.نتایج: مضمون های مرتبط با الزامات ارزیابی اثربخش در سه حیطه عوامل درون دادی، عوامل فرایندی و عوامل برون دادی نظام آموزشی به دست آمد. از حیطه عوامل درون دادی می توان الزامات زیرساختی ارزیابی آموزشی، توجه به الگوها و رویکردهای موثر ارزیابی، بازنگری در ابعاد و اجرای ارزیابی، توجه به معیارهای پذیرش دانشجویان، ارزیابی مستمر دانشجویان، توجه به توانمندی های مدرسین و مربیان بالینی و ارزیابی جامع از برنامه درسی را نام برد. مضمون های حیطه عوامل فرایندی شامل؛ تطابق اهداف ارزیابی با استانداردها، بازنگری ابزارهای ارزیابی، تشکیل کمیته پیگیری و ارائه بازخورد، بهبود شرایط ارزیابان، توجه به ذی نفعان و بهبود ارزیابی آموزش نظری و بالینی است. مضمون های حیطه عوامل برون دادی شامل ارزیابی موثر از پیشرفت تحصیلی دانشجویان، برقراری ارتباط با دانش آموختگان، توجه به توانمندی دانش آموختگان، آموزش مداوم دانش آموختگان، پیشرفت تحصیلی دانش آموختگان، سرنوشت شغلی دانش آموختگان، تعیین شرط اجازه کار دانش آموختگان و توجه به تاثیر گذاری دانش آموختگان بر جامعه می باشند.نتیجه گیری: اثربخش نمودن ارزیابی در آموزش پرستاری، نیازمند الزامات متعددی است. به کارگیری این الزامات در هر سه حیطه درون داد، فرایند و برون دادهای آموزشی توسط مدیران آموزش پرستاری می تواند اثربخشی ارزیابی در آموزش پرستاری را بهبود بخشد. همچنین انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری است تا با مطالعات گسترده تر بتوان یک نظام ارزیابی کارا جهت آموزش پرستاری طراحی نمود.

مقدمه: کاربرد فناوری اطلاعات در نظام های آموزشی یک برنامه و جریان آموزشی فعال است، که آموزش نوین را برای حضور موثر در هزاره سوم ترسیم می کند، ولی مقدم بر کاربرد آن، باید تلاش شود عوامل موثر بر پذیرش، بهره وری، بهره برداری و استفاده از این پدیده شناسایی شود در این راستا مقاله حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش یادگیری الکترونیکی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران بر مبنای مدل پذیرش فناوری(Technology Acceptance Model: TAM)  در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفته است.روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی است که جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1389 هستند که با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده نمونه ای با حجم 321 دانشجو انتخاب شدند. ابزار گرداوری اطلاعات، پرسشنامه (محقق ساخته بر اساس مدل پذیرش فناوری) با ضریب پایایی 0.81 است. تحلیل داده ها از طریق آمار توصیفی و همچنین آمار استنباطی از طریق تکنیک آماری مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر تاییدی با استفاده از نرم افزار LISREL انجام گردید.نتایج: متغیرهای برداشت ذهنی از آسانی استفاده از یادگیری الکترونیکی، برداشت ذهنی از مفید بودن یادگیری الکترونیکی، نگرش دانشجویان نسبت به استفاده از یادگیری الکترونیکی و تصمیم به استفاده از یادگیری الکترونیکی به عنوان عوامل موثر بر پذیرش و استفاده یادگیری الکترونیکی دارای اثرات مثبت بر پذیرش و استفاده از یادگیری الکترونیکی در سطح 0.01 در میان دانشجویان هستند.نتیجه گیری: بر اساس تجزیه و تحلیل داده ها، مدل پذیرش یادگیری الکترونیکی در جامعه مورد مطالعه با توجه به شاخص های برازش دارای برازش مناسب است. بر همین اساس قابلیت به کارگیری را در جامعه مورد نظر را داراست.