مجله طب نظامی
سال:1383 | دوره:6 | شماره:1 (مسلسل 19) |تعداد مقالات:13

یکی از اثرات سمی اعصاب جنگی و حشره کش های ارگانوفسفره فلج عضلات اسکلتی است که اغلب پس از فلج عضلات تنفسی حادث می گردد. از طرف دیگر، اکسایم ها تنها آنتی دوت هایی هستند که می توانند مانع از بروز این اثرات سمی بر روی عضلات مخطط گردیده و یا این اثرات را برگشت دهند. در این تحقیق یک روش ساده جهت بررسی اثرات آنتی کولین استرازهای ارگانوفسفره برعملکرد عضلات مخطط و نیز اثرات آنتی دوتی اکسایم ها در برگرداندن این اثرات ارایه شده است. زیرا، این مطالعه آنزیماتیک قادر است، اطلاعات بیشتری را در اختیار قرار دهد.بر همین اساس پاراکسون به عنان یک آنتی کولین استراز ارگانوفسفره و پرالیدوکسایم به عنوان یک اکسایم با اثرات ثابت شده و عضله دو سرگردن جوجه به همراه عصب مربوطه به عنوان یک عضله مخطط مناسب انتخاب و چند سری آزمایش صورت گرفت. مجموعه این آزمایشات نشان داد که پاراکسون به صورت وابسته به غلظت موجب افزایش قدرت انقباضی عضله می گردد، به نحوی که پاراکسون با غلظت 0.1 میکرومولار پاسخ عضله را به تحریک الکتریکی عصب به بیش از دو برابر افزایش داد. یافته قابل توجه این پژوهش آن بود که پرالیدواکسایم نیز به صورت وابسته به غلظت قادر به برگرداندن این افزایش پاسخ بود، به نحوی که در غلظت 100 میکرومولار و بالاتر این افزایش پاسخ را تقریبا به طور کامل برگشت داد.در مجموع، این مطالعه نشان داد که روش به کار گرفته شده، روش مناسبی جهت ارزیابی اثرات آنتی کولین استرازی مواد بر روی عملکرد عضلات مخطط و نیز ارزیابی آنتی دوت ها در برگرداندن این اثرات می باشد.  

 آپاندیسیت حاد شایع ترین علت شکم درد حاد است که نیاز به عمل جراحی دارد. علیرغم شیوع قابل توجه، تشخیص آن در برخی موارد بسیار مشکل است. به علت عدم قطعیت علایم بالینی و آزمایشگاهی، بررسی این مساله در نیروهای نظامی و به خصوص نیروهای وظیفه اهمیت ویژه ای پیدا می کند.در این مطالعه مقطعی - تحلیلی گذشته نگر پرونده های 455 بیمار که همگی در حال خدمت سربازی بوده و با تشخیص اولیه آپاندیسیت حاد تحت آپاندکتومی قرار گرفته بودند با 142 بیمار مذکر 14 تا 26 ساله غیر نظامی به عنوان گروه شاهد در بیمارستان بقیه اله (عج) مورد بررسی قرار گرفتند. نشانه ها، علایم بالینی و آزمایشات پاراکلینیک بین دو گروه با استفاده از آزمون های آماری Chi - Square,T و one way ANOVA مقایسه گردید.میانگین سنی بیماران 0.08±20.4 سال بود که در گروه مورد و شاهد تفاوتی نداشت. دو گروه مورد و شاهد از نظر: علایم و نشانه های بالینی، کیفیت و مدت درد، علایم حیاتی و یافته های آزمایشگاهی تفاوت معنی داری از نظر آماری نداشتند. میزان آپاندکتومی منفی در نیروهای وظیفه 21.7% و در گروه شاهد 16.3% بود، این اختلاف نیز از نظر آماری معنی دار نبود. در این مطالعه بین تظاهرات بالینی، آزمایشگاهی و میزان صحت تشخیص بیماری آپاندیسیت حاد بین نیروهای وظیفه و افراد غیر وظیفه تفاوت معنی داری وجود نداشت .بنابراین، پزشکان نظامی می توانند در هنگام برخورد با بیمار وظیفه مشکوک به آپاندیسیت حاد، بین آنها و سایرین فرقی نگذارند.

در سالهای اخیر بسیاری از جانبازان شیمیایی اظهار می دارند که چشم شان قبلا ضعیف نبوده و حالا ضعیف شده است و این موضوع را به اثرات دیررس گاز خردل نسبت می دهند در حال حاضر در این خصوص اطلاعات جزیی موجود می باشد.نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم شایع ترین عیوب انکساری چشم می باشند. شیوع این عیوب برحسب نواحی جغرافیایی و جوامع مختلف متفاوت است. مهمترین علل بروز این عیوب در چشم عبارتند از: خصوصیات ژنتیکی، جنس، نژاد، سن، شغل، کار نزدیک، قد، وزن و هوش.گاز خردل عوارض چشمی متعددی را ایجاد می نماید که برحسب شدت مسمومیت متفاوت می باشند و عمدتا قرنیه چشم را تحت تاثیر قرار می دهد. این عوارض زودرس و در همان زمان مسمویت اتفاق می افتد. عوارض دیر رس در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است.در این بررسی وضعیت انکساری تعداد 2252 چشم جانباز شیمیایی و 2228 چشم نمونه شاهد مورد بررسی قرار گرفت. این کار با دستگاه اتورفراکتومتر مدل 2300 تا پکن صورت گرفت و نتایج حاصله توسط آزمون آماری T - test مورد مقایسه و موارد ذیل مشخص گردید.1- به طور کلی عیب انکساری نزدیک بینی در گروه جانبازان کمتر از گروه شاهد می باشد.2- آستیگماتیسم تنها عیب انکساری است که در جانبازان بیشتر از جامعه نرمال است.3- شیوع آستیگماتیسم نزدیک بین در جامعه جانبازان بیشتر از دیگر انواع آستیگماتیسم ها است که جهت تبیین این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز می باشد.

بررسی مسایل و رفع مشکلات درمانی مجروحین جنگی یکی از مهمترین وظایف مدیران درمانی نیروهای نظامی است و اصلاح نواقص آن یکی از اولویت های بهداشت و درمان هر جامعه ای می باشد. در این مطالعه با بررسی مجروحین جنگی سال های 63 تا 65 که به بخش جراحی مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی شهدا ارجاع گردیده اند، وضعیت خدمات پزشکی ارایه شده و پرونده آنان مورد ارزیابی قرار گرفته است.از 151 پرونده ای که مورد ارزیابی قرار گرفت، بالغ بر 374 مورد ضایعات متعدد قفسه سینه، شکم ، اندام، سر و گردن یافت شد. مواردی که منجر به شهادت، جراحی مجدد یا عوارض پس از درمان شده اند، در حالی که قابل پیشگیری بوده اند، بنابراین، به عنوان درمان نامناسب قلمداد شده اند.در 222 ضایعه (60 درصد از کل ضایعات) درمان مناسب و 128 مورد ضایعه (34 درصد) درمان نامناسب دریافت داشتند. بیشترین ضایعات درکولون و رکتوم 64 مورد (42.38%) نسبت به کل مجروحین بوده که 28 مورد (44%) آن درمان مناسب انجام شده است. آسیب پانکراس در 2 مورد (1.32%) کمترین ارگان شکمی آسیب دیده بود که به طور مناسب درمان شده بود. با بررسی ثبت اطلاعات درمانی قبل از ورود به بیمارستان شهدا مشخص شد که 54.3% پرونده ها غیر قابل استفاده (نامناسب) بودند. در 45.7% اطلاعات کافی جهت ارزیابی موجود بود. در نتیجه تهیه و تدوین دستورالعمل های درمانی ترومای جنگی و ملزم ساختن به رعایت آن و طراحی پرونده و ثبت اطلاعات مجروحین از جمله ضروریات درمان مجروحین از جمله ضروریات درمان مجروحین جنگی می باشد.

عراق یکی از کشورهای مهم و استراتژیک در منطقه خاورمیانه است که جمعیت آن بالغ بر 23 میلیون نفر می باشد. با توجه به مرزهای مشترک طولانی بین ایران و این کشور و نیز تردد گسترده افراد، ضرورت شناخت جغرافیای پاتولوژیک آن سرزمین نقش به سزایی در حفظ و سلامت و پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی دارد.مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی - مقطعی است که به جمع آوری اطلاعات موجود در زمینه بیماری های عفونی و شاخص های بهداشتی درمانی کشور عراق پرداخته است. در این بررسی برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از منابع متعدد شامل: کتب، مجلات و سایت های مختلف اینترنت به ویژه سایت های CDC و Rose - net ،PubMed ،WHO استفاده گردید.بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه بیماری های مختلفی از قبیل: مالاریا، لیشمانیوز، سل، وبا، سرخک، دیفتیری، حصبه، سیاه سرفه و هپاتیت E در کشور عراق شیوع بیشتری دارد و سالانه شاهد گزارش موارد متعددی از اپیدمی (Outbreak) و شیوع گاه و بیگاه بیماری های مذکور در این کشور هستیم. لازم به ذکر است که جنگ های متعدد سال های گذشته، وضعیت بهداشتی مردم این کشور را بیش از پیش آشفته نموده است، به طوری که حتی گزارش دهی وضعیت بهداشتی درمانی عراق نیز همانند سایر امور این کشور دچار اختلال گشته است. این وضعیت زندگی مردم به ویژه اوضاع بهداشتی درمانی آن را تحت تاثیر قرار داده است. به علاوه مردم عراق در مقایسه با سایر کشورهای منطقه از وضعیت بهداشتی و معیشتی بسیار نامطلوبی برخوردار هستند. این شرایط به طور جدی سلامت مردم عراق و افراد که به این کشور سفر می کنند و نیز ساکنین شهرهای مرزی همسایه این کشور را به خطر انداخته است. لذا شناخت بیماری های شایع در این کشور می تواند دست اندکاران امور بهداشت و درمان شهرهای مرزی و نیز نیروهای نظامی مستقر در آن مناطق را نسبت به انجام اقدامات پیشگیرانه تجهیز نموده و از خسارات ناشی از ورود این بیماری ها به داخل کشور پیشگیری نماید.

جانبازان اعصاب و روان به جهت حضور در جبهه های نبرد حق علیه باطل بهترین فرصت شغلی، تحصیلی و اجتماعی اقتصادی خود را از دست داده اند. جوانی و سلامت جسمی و روانی خویش را بدون هیچ چشم داشتی به پیشگاه خداوند تبارک و تعالی تقدیم نموده اند.هدف از تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی موثر بر علایم روان پریشی بیماران اعصاب و روان جنگ می باشد. نمونه پژوهش، 138 نفر از جانبازانی است که بیش از یکبار سابقه عود بیماری را داشته اند، ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده که در سه بعد عوامل فردی، خانوادگی و عوامل اجتماعی و اقتصادی تنظیم شده است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که در اکثر واحدهای مورد پژوهش 37 درصد مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه هستند و 1.4 درصد اختلال روان پریشی تشخیص داده شده است. در رابطه با عوامل موثر در تشدید علایم بیماری، 85 درصد مصرف نامرتب دارو، 64.9 درصد موارد ناشی از عدم مراجعه به پزشک معالج و 97.3 درصد از دست دادن شغل را در تشدید علایم خود موثر دانسته اند. از میان عوامل موثر خانوادگی، عدم سازش و همفکری و احترام متقابل پدر و مادر 72.2 درصد، همسر 91.3 درصد و فرزندان را 85 درصد تشدید علایم روانپزشکی خود موثر دانسته اند و از میان عوامل اجتماعی، اقتصادی 97.8 درصد عدم برخورداری از تسهیلات رفاهی و امکانات تفریحی و 94.6 درصد مضیقه مالی را تشدید علایم بیماری خود موثر دانسته اند و 81.8 درصد بدرفتاری همسایگان و دوستان را موثر دانسته اند.

از مجموع تحقیقاتی که سلامت روانی اسرای جنگی را بررسی کرده است، تعداد بسیار کمی از آنها در زمان اسارت انجام گرفته است. این مطالعه با هدف بررسی علایم روانی اسرای عراقی مقیم اردوگاه های ایران و تعیین ارتباط احتمالی علایم روانی با برخی متغیرهای حین و پیش از اسارت انجام گرفت. در این تحقیق تعداد 60 نفر اسیر عراقی ساکن اردوگاه های ایران در سال های 1377-1376 و با استفاده از تست SCL-90 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد؛ بیشترین و کمترین علایم روانی به ترتیب مربوط به افسردگی و روان پریشی بود. معیارهای SCL-90 با طول مدت اسارت یا دارا بودن فرزند مرتبط نبوده است. میزان تحصیلات بالاتر با شکایت جسمی، وسواس، افسردگی و اضطراب کمتری همراه بوده است. عدم عهده داری مسوولیت با میزان اضطراب و خصومت بیشتر همراه بود. سابقه ابتلا به بیماری جسمی با شکایت جسمی و حساسیت در روابط متقابل و ضریب کلی علایم مرضی بیشتر همراه بوده است. به علاوه، سابقه اختلال روانپزشکی پیش از اسارت، با شکایات جسمی و اضطراب و ضریب کلی علایم مرضی بیشتر همراه بوده است. نتایح این تحقیق نشان داد که تحصیلات بالاتر یک عامل حفاظتی در برابر اختلالات روانی بوده است، حال آنکه سابقه بیماری جسمی یا روانی با افزایش برخی از علایم روانی همراه بوده است. با وجود پایین بودن حجم نمونه در تحقیق حاضر، ارتباطی بین علایم مختلف با برخی از متغیرهای پیش یا حین اسارت مشاهده گردید، که توجه به آنها برای سیستم های بهداشتی مسوول می تواند حایز اهمیت باشد.

بحران نوعی پاسخ به خطرزایی یک حادثه است که خود به صورت یک شرایط دردناک تجریه می شود، بحران می تواند به چند ساعت محدود شود و یا هفته ها طول بکشد. در بحران اقدامات گسترده ای برای کمک به فرد در کاهش ناراحتی به حرکت در می آید تا شخص را از نظر تعادل هیجانی به حالت با ثبات قبلی برگرداند. زمانی که شخص به تعادلی هیجانی دست پیدا کرد، بحران رفع می شود. واکنش های سازگارانه نسبت به بحران، نیروهای بالقوه فرد را به حرکت درمی آورد و برعکس واکنش های ناسازگارانه باعث عمیق تر شدن بحران، انحطاط، واپس گرایی و بروز علایم اختلالات روانی می شود.بحران انواع مختلفی دارد و بر اساس ملاک هایی چون شدت، نوع منبع ایجاد کننده، ماهیت بحران و شیوه های مواجهه با آن طبقه بندی می شود. یکی از آن ها بحران های ناشی از حوادث طبیعی است. بحران ها علایمی از قبیل: جدایی، فقدان یا از دست رفتگی، عذاب درونی، مجروحیت، آسیب ناشی از استرس، از دست دادن دارایی، آوارگی، مهاجرت و غیره، از جمله علایمی هستند که بیشتر ناشی از بحران های حوادث طبیعی است. بحران ها از هر نوعی که باشند دارای علائم، مراحل و شیوه های مداخله ای تقریبا یکسانی دارند. در این مقاله سعی شده است با تکیه به منابع علمی و با استفاده از تجارب بالینی، مهمترین و اساسی ترین اصول و روش های مداخله روان شناختی در بحران با تاکید بر شرایط بحران ناشی از حوادث ارایه شود. در تدوین مطالب سعی شده است، شیوه های مداخله ای با شرایط فرهنگی جامعه انطباق داده شود.

 بخش وسیعی از کشور خصوصا مناطق شمال غرب و غرب را کوهستان فرا گرفته است. همان گونه که در 8 سال دفاع مقدس شاهد آن بودیم، لاجرم نیروهای مسلح بایستی آمادگی های لازم جهت اجرای عملیات تهاجمی و تدافعی را در هر زمان در این مناطق داشته باشند و مشکلاتی که با حضور سریع، موقت و دایم در این مناطق برای پرسنل به دنبال تغییرات فشار و میزان اکسیژن ایجاد می شود را به خوبی بشناسند و با این عوارض در صورت لزوم مقابله و آن ها را درمان نمایند ...

پس از کشف میکروب ها، مواد ضد عفونی و رفع کننده آلودگی وارد عرصه های مختلف پزشکی گردید و با گذشت زمان نیاز به استفاده از این مواد بیشتر شد. به طوری که پزشکان، شیمیدان ها و دست اندرکاران امور بهداشتی درصدد برآمدند؛ ضد عفونی کننده ای بسازند که با داشتن خاصیت سمیت انتخابی (selective toxicity) قادر باشند، علاوه بر اثر میکروب کشی، اسپورکش نیز باشد. همچنین، بتوان از آن هم به عنوان ضد عفونی کننده و هم آنتی سپتیک استفاده نمود. با آن که تاکنون مواد شیمیایی مختلف ساخته شده و به منظور کنترل آلودگی های سطحی به کار رفته اند. با این حال وقایع سال های اخیر ضرورت ساخت ترکیبات جدید ضد عفونی کننده و رافع آلودگی های شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیو را ایجاب کرده است. با توجه به این موضوع، هدف این مقاله مروری بررسی و نحوه ساخت و کاربرد مواد ضد عفونی کننده جدید می باشد.معروفترین، جدیدترین و موثرترین ترکیب ضد عفونی کننده جدید فوم (foam) نامگذاری شده است. این ترکیب اغلب تشکیل شده است از یک ماده تولید کننده کف مثل پراکسید هیدروژن و یک ماده پاک کننده مانند یک دترجنت که در حالت برهم زدن تحت شرایط بازی ساخته شده است.نتایج بررسی ها نشان داده است، فوم به عنوان یک ماده میکروب کش و نیز یک اسپورکش قابلیت کاربرد به عنوان رفع آلودگی در سطوح بی جان (سطح اشیا) و جاندار (سطح بدن جانداران) را دارد. این ترکیب از قدرت ضد عفونی کنندگی بسیار بالایی برخوردار بوده و در عرض چند دقیقه اسپورهای باسیلوس آنتراسیس (Bacillus anthracis) را نابود می کند. همچنین قادر است، عوامل شیمیایی از جمله: سارین، سومان، تاین و خردل را خنثی نماید. همچنین با ایجاد تغییرات در ترکیب شیمایی آن می توان از آن به عنوان رافع آلودگی های رادیواکتیو استفاده کرد. علاوه بر این ها، پایداری این ترکیب در حد مطلوب گزارش شده است.در هر حال، فوم از ترکیباتی می باشد که قابلیت کاربرد سه گانه را دارا می باشد. از این رو، این مقاله ضمن بررسی ویژگی های فوم راه کارهای لازم برای تهیه و کاربرد آن را ارایه می نماید.

باکتری های تولید کننده توکسین شیگا بیشتر از طریق تماس مستقیم، آب و غذا (شیر، آب و سبزیجات) منتقل می شوند و علت بسیاری از بیماری های شایع هستند که سالیانه تعداد زیادی از افراد را آلوده کرده و عفونت های ناشی از آنها باعث هزاران مورد مرگ و میر می شود. قدرت کشندگی توکسین شیگا بسیار بالا (LD50: 0.002µg/kg) است. احتمال استفاده از این عامل در جنگ ها و عملیات تروریستی در آینده وجود دارد. در ضمن گسترش بیماری های عفونی در هنگام عملیات و جنگ یک تهدید جدی برای نیروهای نظامی محسوب می شود. بنابراین، آگاهی از ساختمان و نقش این توکسین ها در پیشگیری و مقابله با عفونت های باکتریایی کمک کننده است.

گسترش عرصه های علمی مانند شناسایی مشخصات ملکولی سلول ها، تعیین ردیف ژنوم موجودات زنده، از جمله عوامل عفونی، کشف فرآیندهای ملکلولی سیستم دفاعی بدن همراه با فناوری نوترکیبی ژن ها سبب تحول در عرصه های مختلف تحقیقاتی، پیشگیری، تشخیص و درمان شده است. همانند سایر پیشرفت های علمی این فناوری ها نیز می تواند جهت کاربردهای غیر صلح آمیز نظامی مورد سو استفاده واقع شود.در دو دهه گذشته توجه به تهدیدات بیولوژیک و شیمیایی گسترش یافته و مراکز تحقیقات متعددی در کشورهای توسعه یافته مشغول فعالیت هستند تا از آخرین فناوری های علوم مختلف بیولوژی برای تهیه عوامل جدید شیمیایی و بیولوژیک بهره برداری نمایند. اغلب این عوامل نوین تهدیدی برای سلامت بشر محسوب می گردند.دستکاری ژنتیکی ویروس آبله موشی و تولید ویروسی بسیار خطرناک تر از نوع وحشی آن، سنتز آزمایشگاهی ویروس فلج اطفال، تهیه باکتری های جدید با استفاده از فناوری و اطلاعات ژنوم و همچنین دستکاری ژنوم ویروس آبله و سایر عوامل بسیار خطرناک دیگر از جمله مواردی است که در نشریات معتبر علمی منتشر شده است.توسعه و تولید عوامل بیولوژیک به شدت بیماری زا، عواتمل مقاوم به چند دارو، تولید عوامل نژادی و یا زنتیکی، افزایش قدرت بیماری زایی عوامل بیولوژیک باکتریال و ویروسی و همچنین تهیه عوامل جدید بیوشیمیایی خطرناک توسط دو کنوانسیون خلع سلاح بیولوژیک و شیمیایی منع گردیده است.

امروزه بر همگان روشن است که استعمارگران در جهت رسیدن به مقاصد شوم خود از هیچ عمل ناجوانمردانه ای کوتاهی نکرده و به هر وسیله ممکن میهن عزیزمان را مورد تهاجم قرار می دهند. استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ تحمیلی اثبات خوبی بر این مدعا است. کاربرد سلاح های شیمیایی از سوی عراق در جنگ تحمیلی، گذشته از پیامدهای جدی سیاسی و نظامی، فاجعه های بزرگ انسانی برای هموطنان نظامی و غیر نظامی به بار آورده است. شهادت هر روزه جانبازان عزیز شیمیایی و رنج بردن بسیاری دیگر از این عزیزان تصویراین جنایت های هولناک را همچنان در مقابل چشم هر بیننده ای قرار می دهد ...