رفاه اجتماعی
سال:1387 | دوره:7 | شماره:29 |تعداد مقالات:14

طرح مساله: هدف این مطالعه شناخت ابعاد مزاجی و منشی خطرزا و حفاظت کننده مصرف مواد مخدر در نوجوانان پسر است.روش: نمونه مطالعه شامل 725 نوجوان پسر 16 تا 18 سال در سه گروه نوجوانانی که مواد مخدر مصرف نکردند، نوجوانانی که تجربه مصرف مواد مخدر را داشتند. اما در یک سال گذشته مصرف نکرده بودند، و نوجوانان مصرف کننده مواد بود. داده ها از طریق فرم کوتاه سیاهه مزاج و منش (TCI) و پرسش نامه مصرف مواد مخدر جمع آوری شدند.یافته ها: بر اساس نظریه شخصیت کلونیجر، بین گروه ها در مولفه مزاجی نوجویی و در مولفه های منشی خودگردانی و همکاری و مشارکت و برخی از وی‍ژگی های مربوط به این مولفه ها، تفاوت ها معنی دار است.نتایج: بر مبنای نتایج حاصل، عوامل خطرزا و حفاظت کننده شخصیتی در مصرف مواد مخدر و تاب آوری در نوجوانان پسر شناسایی شده و بر اساس این یافته ها می توان در چارچوب برنامه های پیشگیری، نوجوانان در معرض خطر مصرف و سوء مصرف مواد مخدر را به موقع شناسایی نمود.

طرح مساله: در تقابل دو نگرش بیمارانگار و مجرم انگار، این پژوهش به دنبال آن است که دریابد تجارب معتادین حاکی از پزشکی شدن اعتیاد است یا تلقی یک رفتار انحراف آمیز از آن وجود دارد.روش: این مطالعه به صورت کیفی و به شیوه پدیده شناسی صورت گرفته و مبتنی بر نمونه گیری هدف مند است. در این راستا 9 نفر از معتادان مراجعه کننده به مرکز درمان «اجتماع مدار» بهزیستی استان اصفهان که قادر به بیان تجارب خویش بودند، انتخاب شده و مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها، با استفاده از روش کولیزی انجام شده است.یافته ها: یافته های این پژوهش در قالب 3 کد تبیینی عبارت اند از: «تجربه از خود به عنوان بیمار»، «بیماری انگاری نهادی اعتیاد» و «جرم انگاری اجتماعی اعتیاد».نتایج: نتایج این پژوهش نشان می دهد که علی رغم تجربه اعتیاد به مثابه یک پدیده پزشکی شده در عرصه نهادهای پزشکی توسط افراد معتاد و تمایل این افراد به تلقی خود به عنوان بیمار، تلقی عمومی جامعه از اعتیاد به عنوان «رفتار انحراف آمیز»، رویکرد پزشکی را حمایت نمی کند.

طرح مساله: طرح حاضر با هدف طراحی، ارزیابی و اجرای دوره آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای دانش آموزان مقطع متوسطه انجام یافته است.روش: روش تحقیق، طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه می باشد. نگرش سنج دانش آموزان به مواد مخدر، پس از بررسی مبانی نظری مرتبط و ابزارهای پیشین به صورت مقدماتی طراحی گردید. جهت اجرای دوره، 2  گروه از دانش آموزان مقطع دبیرستان در پایه سوم انتخاب شدند. پس از اجرای پیش آزمون بر روی گروه ها دوره آموزشی طی 4 جلسه برای گروه آزمایشی برگزار و سپس پس آزمون اجرا گردید. در نهایت، داده ها با استفاده از آزمون های t مستقل و تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: یافته ها نشان داد که دانش آموزانی که دوره آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر را گذراندند (گروه آزمایشی)، نگرش منفی تری به سوء مصرف مواد مخدر از گروه آموزش ندیده (گروه گواه) دارند.نتایج: با توجه به این که دوره فرد - مدار، پس از بررسی سایر دوره ها و در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف آن ها طراحی و به تایید اساتید روان شناسی رسیده است و با عنایت به این که اثربخشی آن در طرح نیمه تجربی اجرا شده، اثبات گردیده، اجرای دوره برای دانش آموزان مقطع متوسطه در سطح پیشگیری اولیه پیشنهاد می شود.

طرح مساله: فقر اقتصادی با بسیاری از موضوعات و مسایل مطرح در حوزه مسایل انسانی، اقتصادی، و اجتماعی از جمله آسیب های اجتماعی و انواع و ابعاد مختلف آن ارتباط پیدا می کند. هدف مقاله حاضر، بررسی و شناسایی رابطه بین فقر اقتصادی و سوء مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی است.روش: این پژوهش با استفاده از روش میدانی و تکنیک پیمایش در بین 400 نفر از جوانان عادی 18-25 ساله شهر تهران و شمیرانات صورت پذیرفت. از تکنیک تحلیل عاملی جهت تک بعدی بودن گویه های سوء مصرف مواد مخدر استفاده گردید. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه همراه به مصاحبه می باشد.یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد بین دو متغیر فقر اقتصادی و سوء مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی رابطه مستقیم خطی وجود ندارد، اما فقر اقتصادی می تواند با تاثیر بر متغیرهای واسط، زمینه ساز سوء مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی باشد.نتایج: نتایج نشان داد متغیرهای فرهنگ بزهکاری، سرمایه اجتماعی و احساس ناامیدی دارای بیش ترین تاثیر بر سوء مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی هستند. فرهنگ بزهکاری و احساس ناامیدی باعث افزایش سوء مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و افزایش سرمایه اجتماعی باعث کاهش آن در میان افراد مورد بررسی می شود.

طرح مساله: این مقاله می کوشد جهت گیری مطالب اعتیاد محور چهار روزنامه کشور (کیهان، اطلاعات، اعتماد و اعتماد ملی) را نسبت به اعتیاد مورد بررسی قرار دهد و سهم هر یک از متغیرهای مستقل را در مورد این جهت گیری شناسایی و تعیین کند.روش: تحقیق حاضر بر مبنای روش تحلیل محتوا به بررسی جهت گیری اخبار و مطالب چهار روزنامه مذکور از 5 تیر 1385 تا 5 تیر 1386 پرداخته است. از تکنیک آمار استنباطی و آزمون کای اسکوئر برای سنجش رابطه بین متغیرها استفاده شده است.یافته ها: مطابق یافته ها، بین متغیرهای مستقل (نوع مطلب، خبرسازان، نوع ماده مخدر در تیتر و لید، نوع ماده مخدر غیرمجاز در تیتر و لید) و متغیر وابسته (جهت گیری مطلب نسبت به اعتیاد) تفاوت معنی داری مشاهده می شود.نتایج: برای تغییر در روش های حل معضل اعتیاد، مطبوعات، یکی از مکانیسم های مهم هستند. یافته های تحقیق نشان می دهد که مطبوعات، تولید کننده و اشاعه دهنده جهت گیری هستند که سال هاست در جامعه، سیاست ها و قوانین ما ریشه دوانده اند. تقویت ارتباط مطبوعات با کارشناسان و متخصصان حوزه های پژوهشی، بهداشتی و نهادهای غیردولتی برای تصحیح این جهت گیری ضروری است.

طرح مساله: در ایران تقریبا 65 درصد مردان معتاد، متاهل اند. به رغم آن تا کنون مشکلات زنان افراد معتاد مورد بررسی قرار نگرفته است این مطالعه به منظور بررسی مشکلات اجتماعی همسران مردان انجام شده است.روش: این مطالعه به صورت کیفی بر اساس 6 بحث گروهی متمرکز و 15 مصاحبه فردی عمیق انجام شده است. طی این مطالعه 20 مرد معتاد در دو گروه سنی و 33 نفر از همسران مردان معتاد در سه گروه سنی و تحصیلاتی از بین مراجعه کنندگان یک مرکز ترک اعتیاد در شرق تهران و درمان گران شاغل در آن مرکز مورد مصاحبه قرار گرفتند.یافته ها: اکثر افراد به دافعه اجتماعی و برچسب زدن اجتماع اشاره داشتند. همچنین در اکثر محافل، زن به تنهایی و بدون حضور شوهر در مهمانی شرکت کرده و رفت و آمدها بیش تر به افراد مورد قبول شوهر از جمله افراد معتاد و فروشندگان مواد محدود شده است. قابل ذکر است که در اکثر موارد مرد معتاد از موارد فوق آگاه نبوده و یا در صورت آگاهی از مشکلات فوق اهمیتی به این مسایل نمی داده است.نتایج: همسران مردان معتاد یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه اند. انگ زدایی از این زنان، حمایت خانواده از آن ها و ارایه خدمات اجتماعی مورد نیاز به این گروه پیشنهاد می گردد.

طرح مساله: مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر آموزش مهارت های زندگی بر عوامل خطرساز مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر طراحی شده است.روش: نمونه تحقیق حاضر شامل 70 نفر از دانش آموزان سال اول متوسطه منطقه 19 تهران بود که با استفاده از روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه مداخله (n=35) و کنترل (n=35) قرار گرفتند. شرکت کنندگان هر دو گروه قبل و بعد از مداخله، پرسش نامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد و پرسش نامه بررسی وضعیت مصرف الکل، سیگار و سایر مواد را تکمیل کردند.یافته ها: نوجوانانی که آموزش مهارت های زندگی را دریافت کرده بودند در ارزیابی پس از مداخله تغییر معناداری در خود پنداره، مهارت های خود کنترلی، مهارت های اجتماعی، احساس کنترل درونی و نگرش منفی نسبت به مواد نشان دادند. اما آموزش مهارت های زندگی تاثیر معناداری بر عوامل خطر ساز اجتماعی نداشت.نتایج: آموزش مهارت های زندگی در کوتاه مدت می تواند تغییر معناداری در عوامل میانجی مصرف مواد ایجاد نماید، ولی تغییرات پایدار در رفتار مصرف مستلزم زمان طولانی تر و تکرار و استمرار برنامه آموزشی است.

طرح مساله: افزایش تعداد و کاهش سن معتادان، پدیده اعتیاد در استان ایلام را به مساله ای اجتماعی مبدل نموده است؛ این مقاله از دیدگاه جامعه شناختی به بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با اعتیاد جوانان می پردازد و به دنبال پاسخ به این سوال است که «پدیده اعتیاد جوانان استان ایلام ریشه در کدام یک از شرایط و فضاهای اجتماعی محیط فرد دارد؟».روش: در این پژوهش که به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته و معتبر صورت گرفته، داده ها از 132 نفر جوان معتاد 15-35 ساله در مرکز بازپروری معتادان ایلام به عنوان نمونه آماری تحقیق اخذ و مورد تحلیل قرار گرفته است.یافته ها: نتایج حاصل از تحقیق، بیان گر تاثیر مهم آسیب های خانوادگی نظیر نابسامانی خانوادگی، وجود زمینه خانوادگی، مدیریت ناهمخوان والدین و پیوستگی اندک به خانواده از سویی و تاثیر مخرب میزان فرصت های کنترل نشده فرد و وی‍ژگی های منفی گروه دوستان بزهکار و محیط نامناسب آموزشی در گرایش فرد به اعتیاد در نمونه مورد بررسی است.نتایج: ارتباط نهادهای اجتماعی کننده فرد نظیر خانواده، گروه دوستان، محیط آموزشی، کار و فرصت های کنترل نشده اجتماعی با اعتیاد در نمونه مورد بررسی، توجه ویژه به طراحی برنامه های آموزشی برای تحکیم بنیان خانواده، مدیریت خانواده و کنترل و نظارت بر فرصت های کنترل نشده اجتماعی فرد را می طلبد.

طرح مساله: بررسی های آماری معضل اعتیاد در جهان جهت پیشگیری و درمان آن، روشی قابل قبول و معمول می باشد. بالا بودن میزان مصرف مواد مخدر و تعداد معتادان و نبود آمار مناسب از وضعیت موجود اعتیاد در ایران، ما را بر آن داشت که این موضوع پراهمیت تمرکز یابیم.روش: در این مطالعه وی‍ژگی های دموگرافیک، روند مصرف و رفتارهای اعتیادی مصرف کنندگان مواد مخدر توسط پرسشنامه جمع آوری گردید. نمونه های مطالعه شامل دو گروه معتادان مراجعه کننده به یکی از مراکز سرپایی جنوب شهر تهران و معتادان خیابانی بوده اند.یافته ها: مصرف معتادان بیش تر به صورت تزریقی گزارش شده است (60 درصد) که از این تعداد 70 درصد تزریق مشترک نیز داشته اند. مصرف کنندگان تزریقی مواد، زودتر از بقیه مصرف مواد را شروع نموده اند. این در حالی است که مصرف کنندگان کراک جوان ترین و مصرف کنندگان تریاک پیرترین معتادان در مجموعه داده های حاضر بوده اند. بر اساس تحلیل ها، کسانی که در سنین بالاتر مصرف مواد را شروع کرده اند، شانس (بخت) تزریقی بودن شان 95 درصد افرادی که زودتر معتاد شده اند.نتایج: با استفاده از نتایج این مطالعه می توان تحلیل رفتاری مناسبی ارایه نمود که آغازگر یک برنامه کاهش آسیب باشد.

طرح مساله: در بررسی حاضر با توجه به نبود فرم پیشگیری از اعتیاد مدونی در مدارس کشور، تلاش بر آن بوده است تا درجه تناسب مولفه های ضروری مدل پیشنهادی «آموزش پیشگیری از اعتیاد در مدارس ایران» از نظر دانش آموزان، معلمان و مربیان دوره های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در 29 استان کشور مشخص گردد.روش: پژوهش حاضر از نوع پیمایشی - توصیفی است. ابزار پژوهش در این مطالعه پرسش نامه محقق ساخته بوده است که متناسب با 6 گروه هدف به تفکیک تهیه شد و از 29000 دانش آموز و 2900 آموزگار در 29 منطقه آموزش و پرورش استان های کشور نظرسنجی شد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که 6 جامعه آماری در ارتباط با موضوعات آموزشی مرتبط با آموزش پیشگیری از اعتیاد در مدارس، اغلب (91 درصد دانش آموزان ابتدایی، 82 درصد راهنمایی و 86 درصد متوسطه، 94 درصد آموزگاران ابتدایی، 89 درصد معلمان و مربیان دوره راهنمایی و 87 درصد معلمان و مربیان دوره متوسطه) گزینه مناسب و کاملا مناسب را انتخاب کرده اند.نتایج: نتایج این بررسی بیان گر این واقعیت است که در مجموع، درجه تناسب مولفه های ضروری مدل آموزش پیشگیری از اعتیاد در مدارس از دیدگاه معلمان و دانش آموزان کشور 87 درصد است.

طرح مساله: با توجه به وی‍ژگی های ارتباطی اعضای هیات علمی دانشگاه پیام نور ، و اهمیت فرهنگ سازمانی در انسجام و هماهنگی درونی و بیرونی سازمان، و ایجاد احساس تعلق خاطر و هویت در کارکنان، تاثیر متغیرهای مختلف سرمایه اجتماعی این دانشگاه بر فرهنگ سازمانی آن مورد بررسی قرار گرفته است.روش: این پژوهش از نوع بنیادی، مقطعی و بر مبنای چگونگی گردآوری داده ها توصیفی - همبستگی، از نوع تحلیل ماتریس همبستگی یا کوواریانس است. برای تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار لیزرل از روش تحلیل مسیر استفاده شده است.یافته ها: به جز هنجارهای سازمانی، هیچ یک از متغیرهای سرمایه اجتماعی تاثیر مستقیم بر فرهنگ سازمانی دانشگاه ندارد. این رابطه نشان دهنده اهمیت وی‍ژه هنجارهای مخصوص این دانشگاه در ایجاد ارتباط بین اعضای هیات علمی است.نتایج: نتیجه برجسته این تحقیق نقش هنجارهای قانونی به عنوان یکی از متغیرهای سرمایه اجتماعی در ایجاد ارتباط بین سرمایه اجتماعی و فرهنگ سازمانی، و بین فرهنگ سازمانی با سایر متغیرهای سرمایه اجتماعی این دانشگاه است.

طرح مساله: پدیده فرار نوجوانان و جوانان به ویژه دختران جوان از خانه، با انواع آسیب های اجتماعی همراه است. آن چه در این پژوهش مورد بررسی است، شناخت عوامل اجتماعی و روانی موثر بر فرار دختران نوجوان و جوان از منزل در قالب مدلی علی - تجربی است.روش: در این مطالعه از روش های کیفی و مطالعه مورد - شاهد مبتنی بر جمعیت با حجم نمونه 281 مورد و 250 شاهد استفاده شده است. نمونه های مورد از 10 مرکز سازمان بهزیستی و سازمان زندان ها و نمونه های شاهد از جمعیت عمومی دختران ده استان کشور انتخاب شدند.یافته ها: ضعف و دست یابی نابرابر به منابع ارزشمند اجتماعی، بی سرپرستی و بدسرپرستی خانواده، طلاق، ضعف شبکه حمایت اجتماعی، سوء استفاده و آزار، طرد و غفلت در خانواده، ضعف سازگاری و وابستگی اجتماعی، احساس بی قدرتی و بی هنجاری از عوامل موثر بر فرار دختران از منزل بوده است.نتایج: آسیب های مذکور حاصل انواع اختلالات اجتماعی شامل اختلالات توزیعی، ارتباطی و هنجاری است که خود، ناشی از ضعف انسجام اجتماعی در سطح کلان است.

طرح مساله: جمعیت شهری استان سیستان و بلوچستان در دو دهه اخیر به دلایلی از قبیل مهاجرت های روستایی - شهری و تبدیل برخی از روستاها به مراکز شهری دچار تغییر و تحولات شدیدی شده است. هدف پژوهش، بررسی عدم تعادل در سلسله مراتب شهری استان، علل رشد سریع جمعیت برخی از شهرهای آن و مشکلات ناشی از گسستگی در نظام سلسله مراتبی شهرها است.روش: این پژوهش به روش «اسنادی، توصیفی و تحلیلی» انجام شده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد سلسله مراتب شهری استان سیستان و بلوچستان بسیار نامتعادل و از نوع نخست شهری است. علاوه بر این، طی سال های اخیر (1365-85) عدم تعادل و ناموزونی در سلسله مراتب شهری استان بیش تر بوده است.نتایج: اختلاف بسیار زیاد شهرهای استان با نخست شهر منطقه و افزایش شهرهای کوچک از دهه 1365-75 موجب عدم تعادل و فاصله نسبتا زیاد شهرها از حد تعادل شده است. در صورت عدم توجه به شهرهای کوچک سلسله مراتب شهری استان به حالت بحرانی سوق پیدا خواهد کرد. توجه به شهرهای کوچک و متوسط و گسیل سرمایه ها، امکانات و خدمات به سمت این شهرها، در بلند مدت می تواند موجب کاهش عدم تعادل منطقه ای شده و سلسله مراتب شهری استان را به سمت «تعادل» هدایت نماید.

طرح مساله: با توجه به نقش و اهمیت کارآفرینی در توسعه اقتصادی کشور، انجام پژوهش های تجربی از ابعاد گوناگون در زمینه کارآفرینی، یک ضرورت است. در این مقاله به بررسی وی‍ژگی های جمعیت شناختی کارآفرینان کشور پرداخته شده است.روش: در این تحقیق توصیفی - پیمایشی از پرسش نامه به عنوان ابزار پژوهش و از آمار توصیفی و استنباطی برای انجام محاسبات و تجزیه و تحلیل داده های آماری استفاده شده است.یافته ها: بر مبنای تجزیه و تحلیل توصیفی متغیرهای مستقل تحقیق، جنسیت مرد، داشتن تحصیلات دانشگاهی، رشته تحصیلی فنی - مهندسی، اشتغال آزاد والدین، سن مناسب (بین 25 تا 35 سال) در زمان شروع به فعالیت کارآفرینانه، جایگاه متوسط و مرفه اقتصادی و وجود الگوی نقش (به خصوص در بین نزدیکان)، مولفه های قابل انتساب به کارآفرینان کشور می باشند.نتایج: نتایج این مطالعه حاکی از وجود انطباق در تعدادی از وی‍ژگی های جمعیت شناختی کارآفرینان کشور با نتایج مطالعات سایر کشورها و عدم همسویی در تعدادی دیگر است.