فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1394 | دوره:7 | شماره:28 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثر مقادیر نیتروژن بر انتقال مجدد مواد ذخیره ای به دانه ژنوتیپ های گندم نان و دوروم این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 90-89 انجام شد. کرت اصلی شامل پنج سطح 60، 120، 180 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تیمار شاهد (عدم مصرف کود) و کرت فرعی شامل دو ژنوتیپ گندم نان، چمران و S-85-19 و دو ژنوتیپ دوروم، دنا و بهرنگ بود. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش مقادیر نیتروژن و ژنوتیپ بر انتقال مجدد، فتوسنتز جاری و صفات وابسته در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. بیش ترین میانگین انتقال مجدد (187.30 گرم در مترمربع) و کارایی انتقال مجدد (0.22 گرم بر گرم) به رقم دنا با مصرف 60 کیلوگرم در هکتار اختصاص داشت. بیش ترین سهم انتقال مجدد با میانگین 50 درصد به کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در ژنوتیپ S-85-19 متعلق بود. بیش ترین میزان فتوسنتز جاری (737.52 گرم در مترمربع) به رقم چمران با کاربرد 2400 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و بیش ترین کارایی و سهم فتوسنتز جاری به ترتیب با میانگین های 1.73 گرم بر گرم و 89.75 درصد به رقم چمران بدون مصرف کود اختصاص یافت. به طورکلی، با افزایش مقادیر نیتروژن سهم فتوسنتز جاری در عملکرد دانه افزایش و سهم انتقال مجدد کاهش یافت. در بین ژنوتیپ های مورد مقایسه رقم چمران بیش ترین میزان، کارایی و سهم فتوسنتز جاری و عملکرد دانه را به خود اختصاص داد.

به منظور بررسی اثر زئولیت بر برخی صفات فیزیولوژیکی لوبیا قرمز در شرایط تنش خشکی آزمایشی در مزرعه شرکت کشت و صنعت تخت شیرین واقع در شهرستان صحنه در استان کرمانشاه در سال 1393 به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تنش خشکی به عنوان عامل اصلی در سه سطح، آبیاری نرمال (60 میلی متر تبخیر از تشتک)، تنش خشکی ملایم (90 میلی متر تبخیر از تشتک) و تنش خشکی شدید (120 میلی متر تبخیر از تشتک) در کرت های اصلی و زئولیت در چهار سطح صفر، پنج، 10، و 15 تن در هکتار در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی، به جز صفات شاخص کلروفیل و فلورسانس حداقل، فلورسانس کلروفیل، محتوای نسبی آب برگ، عدد کلروفیل، سطح برگ و فلورسانس حداکثر را کاهش داد. هم چنین زئولیت به دلیل توانایی در جذب و نگهداری آب در خاک توانست به استثنای دو صفت شاخص کلروفیل و فلورسانس حداقل، سایر صفات را افزایش دهد. برهمکنش بین تنش خشکی و زئولیت در هیچ کدام از صفات مورد بررسی معنی دار نشد.

به منظور بررسی اثر تنش کم آبی و مصرف زﺋولیت بر میزان بیومارکرهای تخریب، محتوی نسبی آب برگ، نشت الکترولیت ها و کلروفیل کلزا (Brassica napus L.) رقم Okapi، این آزمایش در پاییز 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. آبیاری در سه سطح (آبیاری بر اساس 80، 130 و 180 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) به عنوان کرت اصلی، مصرف زﺋولیت در سه سطح (عدم مصرف، مصرف 6 و 12 تن در هکتار) به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که از نظر تمامی صفات مورد آزمون بین سطوح آبیاری و کاربرد زﺋولیت تفاوت معنی داری مشاهده شد و اثر برهمکنش تیمارهای آزمایشی تنها بر نشت الکترولیت ها و محتوی کلروفیل ها معنی دار بود. مقایسه میانگین اثر اصلی آبیاری نشان داد، انجام آبیاری بر اساس 180 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A، بیش ترین میزان مالون دی آلدئید (2.54 نانومول بر میلی گرم پروتئین)، دی هیدروکسی گوانوزین (17.60 نانومول بر میلی گرم پروتئین)، دی تیروزین (27.02 نانومول بر میلی گرم پروتئین) و نشت الکترولیت ها (1.55 میلی زیمنس بر سانتی متر) و کم ترین محتوی نسبی آب برگ (0.61 درصد) و کلروفیل کل (4.32 میلی گرم در لیتر) را ایجاد نمود را ایجاد نمود. در شرایط تنش خشکی شدید 180 میلی متر، مصرف 12 تن در هکتار زئولیت با بهبود وضعیت رطوبتی گیاه منجر به ممانعت از اثر تخریبی تنش خشکی و کاهش میزان نشت الکترولیت ها تا 0.99 میلی زیمنس بر سانتی متر و کلروفیل a+b تا 4.75 میلی گرم در لیتر گردید.

به منظور بررسی اثر خشکی موضعی ریشه بر عملکرد و برخی ویژگی های فیزیولوژیکی دو رقم سیب زمینی، این آزمایش در سال 93-1392 به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری اجرا شد. تیمارهای مورد آزمایش در این تحقیق شامل دو روش آبیاری جویچه ای و قطره ای نواری در کرت های اصلی، دو رقم سیب زمینی شامل آلمرا و بورن در کرت های فرعی و تیمار های کم آبیاری در چهار سطح آبیاری به میزان 100، 80 و 65 درصد تخلیه رطوبتی مجاز خاک و آبیاری ناقص ریشه (PRD) در کرت های فرعی- فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رقم بورن نسبت به رقم آلمرا در کلیه تیمار های کم آبیاری از نظر عملکرد غده، بهره روی آب و تحمل به خشکی برتری داشت به طوری که رقم بورن در مقایسه با رقم آلمرا باعث افزایش 199 درصدی عملکرد غده کل و بهره وری آب گردید. اثر کم آبیاری بر عملکرد غده، بهره وری آب، درصد نشاسته، میزان قند محلول، میزان پرولین و کلروفیل گیاه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیش ترین مقدار عملکرد غده برابر با 59.02 تن در هکتار مربوط به رقم بورن و آبیاری کامل حاصل شد. بیش ترین بهره-وری آب به ترتیب برابر 13.20 کیلوگرم بر مترمکعب مربوط به رقم بورن و تیمار PRD به دست آمد. بنابراین با توجه به محدودیت منابع برای استفاده بهینه از آب، رقم بورن به عنوان یک رقم با عملکرد کمی و کیفی بالا، و کم آبیاری PRD به عنوان یک راه کار صرفه جویی در مصرف آب توصیه شد.

به منظور بررسی اثر عملیات کم آبیاری و مقادیر نیتروژن بر عملکرد کمی و درصد روغن گیاه آفتابگردان رقم سانبورا آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعه تحقیقاتی شهید سالمی شهر اهواز اجرا گردید. این پژوهش به صورت آزمایش اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمار کم آبیاری به عنوان کرت اصلی در سه سطح آبیاری کامل، قطع آبیاری فقط در مرحله R3 و قطع آبیاری فقط در مرحله R5 بود. مقادیر نیتروژن به عنوان کرت فرعی درسه سطح 50 ،100 و1500 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عملیات کم آبیاری اثر معنی داری بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، نسبت مغز به کل و شاخص برداشت داشت. هم چنین اثر مقادیر نیتروژن بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، درصد روغن، درصد مغز به کل و شاخص برداشت معنی دار بود. برهمکنش کم آبیاری و نیتروژن بر تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، وزن هزاردانه و شاخص برداشت اثر معنی داری داشت. در برهمکنش تیمارها، آبیاری کامل و میزان 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار با 322 گرم در مترمربع بیش ترین عملکرد دانه را تولید نمود. در نتیجه می توان گفت که اجرای عملیات کم آبیاری در مرحله R3 و R5 (مراحل زایشی گیاه)، با توجه به کاهش معنی دار عملکرد، مطلوب نمی باشد.

به منظور بررسی اثر کودهای دامی، اوره و تلقیح با ازتوباکتر کروکوم، بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم زاگرس، این آزمایش به صورت کرت های دوبار خردشده با سه تکرار در ایلام و در سال 94-1393 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کود دامی گاوی در دو سطح (عدم مصرف و مصرف 20 کیلوگرم در مترمربع)، کود شیمیایی اوره در چهار سطح (صفر، 33، 66 و 100 درصد از مقدار کود شیمیایی اوره توصیه شده) و کود زیستی ازتوباکتر کروکوم در دو سطح (عدم تلقیح و تلقیح با ازتوباکتر) به ترتیب به عنوان کرت های اصلی، فرعی و فرعی فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از کود دامی، کود شیمیایی اوره و ازتوباکتر کروکوم اثر معنی داری بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک گندم داشت. برهمکنش سه گانه کود دامی در کود شیمیایی اوره در ازتوباکتر کروکوم بر تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح احتمال یک و پنج درصد معنی دار گردید، به طوری که بیش ترین تعداد سنبله در مترمربع (363 سنبله)، عملکرد دانه (3/4133 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (8708.3 کیلوگرم در هکتار) در تیمار مصرف کود دامی، مصرف 60 درصد کود شیمیایی اوره توصیه شده و تلقیح با ازتوباکتر و کم ترین تعداد سنبله در مترمربع (228.3 سنبله)، عملکرد دانه (2500.3 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (5711 کیلوگرم در هکتار) در تیمار مصرف عدم مصرف کود دامی، عدم مصرف کود شیمیایی اوره و عدم تلقیح با ازتوباکتر به دست آمد. بنابراین می توان با استفاده از کود دامی و 66 درصد کود اوره توصیه شده به علاوه تلفیق ازتوباکتر در مصرف کود صرفه جویی کرده و به عملکرد دانه مناسبی در گندم دست یافت.

به منظور بررسی اثر محتوای درونی روی بذر و محلول پاشی سولفات روی بر عملکرد و کیفیت دانه گندم نان رقم کوهدشت این تحقیق به صورت گلدانی در سال 1393 در دانشگاه مراغه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول میزان درونی روی بذر که شامل بذور با روی کم (199 نانو گرم روی در بذر) و بذور با روی زیاد (595 نانو گرم روی در بذر) و فاکتور دوم محلول پاشی سولفات روی شامل بدون محلول پاشی (شاهد) و محلول پاشی با غلظت دو گرم بر لیتر در مراحل ساقه دهی و آغاز پر شدن دانه بودند. نتایج نشان داد که محتوای روی بیش تر بذر اثر معنی داری در سطح پنج درصد بر درصد سبز شدن، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت، اما اثر این تیمار بر صفات زیست توده تولیدی، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه بارور و غلظت عناصر کم نیاز دانه معنی دار نبود. محلول پاشی سولفات روی نیز بر عملکرد دانه، زیست توده، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه بارور و ارتفاع بوته معنی دار بود که به ترتیب باعث افزایش 58.3، 46، 78.6، 26.1 و پنج درصدی صفات فوق نسبت به شاهد (عدم محلول پاشی) گردید و هم چنین سبب افزایش 18.5 و 33.2 درصدی غلظت عناصر روی و منگنز در دانه گندم شد اما اثر معنی داری بر غلظت آهن و مس نداشت. محلول پاشی سولفات روی هر چند سبب کاهش 24.7 درصدی میزان اسیدفیتیک در دانه شد ولی از لحاظ آماری تفاوتی با عدم محلول پاشی نداشت.

این آزمایش در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقات کشاورزی اصفهان به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار سطح تراکم 8، 10، 12 و 14 بوته در مترمربع و سه هیبرید Sup.A،  Sup.Pو Sir آفتابگردان با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر تراکم گیاهی بر شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، درصد جذب نور در کانوپی، ضریب استهلاک نور و سرعت رشد محصول معنی دار شد. اثر رقم نیز بر ماده خشک کل، درصد جذب نور در کانوپی و سرعت رشد محصول معنی دار بود. برهمکنش تراکم و رقم بر صفات آزمایشی معنی داری نبود. افزایش تراکم گیاهی باعث افزایش شاخص سطح برگ، وزن خشک کل و سرعت رشد محصول گردید. با افزایش تراکم گیاهی از 8 به 14 بوته در مترمربع، 95 درصد جذب نور حاصل شد که منجر به افزایش معنی دار ضریب استهلاک نوری از 0.658 به 0.756 گردید که در نتیجه آن ماده خشک به میزان 23.4 درصد افزایش یافت. رقم Sup.A در مقایسه با سایر ارقام به طور معنی داری بیش ترین درصد جذب نور (93.8 درصد) را به خود اختصاص داد و با بالاترین سرعت رشد محصول (24.9 گرم در مترمربع در روز) به طور معنی داری بیش ترین ماده خشک کل (1672.3 گرم) را تولید نمود. لذا تراکم 12 بوته در مترمربع و رقم Sup.A از فضای رشدی در جذب نور و تولید ماده خشک کل استفاده کاملی نموده و تحت شرایط مشابه با مطالعه حاضر مناسب به نظر می رسد.