گردشگری و توسعه
سال:1395 | دوره:5 | شماره:1 (پیاپی 7) |تعداد مقالات:9

پدیده جنگ علی رغم ماهیت و زمان وقوع آن بخشی از تاریخ ملت هاست وبه مثابه یک پدیده تاریخی در صورت بندی هویت و حیات اجتماعی و فرهنگی جوامع نقش اساسی ایفا می کند. پس به مثابه یک فرایند تاریخی-فرهنگی، گردشگری جنگ می تواند یک محور اساسی در تبادل فرهنگی و یکی از وجوه قابل اتکا جاذبه های گردشگری به شمار آید. در این راستا، گردشگری جنگ هم رسالت تبادل فرهنگی بین نسلی در سطح ملی و هم بین جوامع در سطح بین المللی را بر عهده دارد؛ از همین روست که باید گفت ضرورت دارد در کنار توسعه گردشگری داخلی به مقوله گردشگری جنگ نیز توجه ویژه تری شود. ضمن آنکه آمار و ارقام مخاطبان این نوع سفرها در کشور کم نیستند و در مقاطعی همچون تعطیلات عید، بسیاری از جوانان با سفر به مناطق جنگی درصدد تجربه این نوع از گردشگری بر می آیند. به همین دلیل هدف از این پژوهش بررسی موانع توسعه گردشگری جنگ در استان خوزستان می باشد. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توسعه-ای-کاربردی و روش تحقیق به شیوه توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات پژوهش از تکنیک آماری همبستگی اسپیرمن، آزمون رتبه بندی فریدمن و آزمونt-test استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که تعدد مراکزتصمیم گیری، ضعف امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری، ضعف بازاریابی و ضعف فرهنگ پذیرش گردشگر در استان خوزستان با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری جنگ در این استان رابطه دارد.

مفهوم پایداری در صنعت گردشگری مفهومی اثرگذار و بحث-برانگیز در چند دهه اخیر در سراسر جهان بوده است. سازمان-ها و شرکت-ها غالبا به عنوان عاملان اصلی ایجاد مسائل زیست-محیطی و اجتماعی و در نتیجه منشأ ناپایداری در جامعه شناخته می-شوند. هتل-ها نیز به عنوان یکی ازبخش-های مهم صنعت گردشگری آثارمختلفی برمحیط برجای می-گذارند اما مظاهرپایبندی به اصول توسعه پایداردربین کسب وکارهای مختلف صنعت گردشگری و از جمله هتل-ها در ایران، چندان گسترده نیست. بسیاری از نویسندگان متأخر، کارآفرینی را موتور محرکه توسعه پایدار دانسته و معتقدند قدرت نوآورانه کارآفرینی، انقلاب صنعتی بعدی و آینده-ای پایدارتر را به همراه خواهد داشت. اما مفهوم پایداری بسیار پیچیده است و عملیاتی کردن و سنجش میزان پیشرفت در مسیر پایداری در همه حوزه-ها بسیار دشوار بوده و نیازمند تدوین شاخص-های دقیق و سازگار ومناسب است. بنابراین، مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش-است که فرایند بومی-سازی شاخص-های مدیریت کارآفرینی پایدار در هتل-های ایران چگونه است؟ بدین منظور بااستفاده ازروش توصیفی-تحلیلی و پیمایش ونظرخواهی ازاستادان، خبرگان ومتخصصان، به شیوه دلفی به ارائه شاخص-ها ومعیارهای مناسب (بومی-شده) برای اندازه گیری پیشرفت به سوی کارآفرینی پایداردرهتل-های ایران پرداخته شده است. براساس یافته-های تحقیق درمجموع 56 شاخص، معرفی گردید که از آن میان، 19 شاخص معرف پتانسیل-های کارآفرینی و پایداری، 4 شاخص معرف قصد و نیت، 11 شاخص در بعد اقتصادی، 6 شاخص در بعد اجتماعی، 8 شاخص در بعد زیست-محیطی و 8 شاخص نیز در بعد نهادی شناسایی شدند که متناسب با شرایط کسب و کارهای گردشگری از جمله هتل-ها در ایران هستند.

این تحقیق نام تجاری مقصد، تصویر مقصد و دلایل بازدید دوباره و توصیه مقصد به دیگران را بررسی می-کند. در واقع این تحقیق به بررسی روابط بین تداعی-های نام تجاری (تصویر شناختی، عاطفی و منحصر به فرد) تصویر نام تجاری (تصویر کلی از یک مقصد) و رفتار آینده گردشگران می-پردازد. سوال اصلی تحقیق این است که آیا تصویر کلی و اجزای آن به عنوان تداعی های نام تجاری مقصد بر رفتار آینده گردشگران تاثیر دارد؟ برای این منظور، یک مطالعه در شهرستان چالوس انجام شد. این تحقیق به ترتیب از نظر هدف و روش، کاربردی و توصیفی-پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل 340 نفر از گردشگران داخلی شهرستان چالوس می-باشد و داده ها از طریق پرسشنامه-ای که روایی و پایایی آن به تأیید رسیده جمع آوری گردید و تجزیه و تحلیل اطلاعات به کمک دو نرم افزار spss ( آمار توصیفی) و Lisrel (آمار استنباطی)، مدل یابی معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می-دهد که تصویر مقصد نقش واسطه-ای را بین تصویر عاطفی و تمایلات رفتاری، بازی می-کند. نتایج تأیید می-کند که یک تصویر مقصد، مستقیماً بر تمایل افراد به بازدید مجدد و توصیه آن مقصد به دیگران اثر-گذار است. نتایج همچنین نشان داد که تصویر شناختی بر تصویر کلی مقصد تأثیر منفی دارد و تصویر منحصر به فرد بر تصویر کلی مقصد تأثیر ندارد.

قزوین از جمله شهرهایی است که با وجود قابلیت-های فراوان در صنعت گردشگری،هنوز موفقیت های لازم را در جذب گردشگر پیدا ننموده است,یکی از علل این مسئله می تواند فقدان تصویر گردشگری در ذهن مسافران و گردشگران باشد,این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به دنبال بررسی تصویر مقصد شهر قزوین در مقایسه با شهر اصفهان به عنوان یک مقصد گردشگری موفق می باشد,سئوالات اساسی این است که تصاویر کلی از قزوین و اصفهان در ذهن گردشگران چگونه می باشد؟و چه متغیرهایی در به وجود آوردن برند مقصد گردشگری از شهر قزوین در مقایسه با شهر اصفهان موثر می باشند؟مقاله حاضر با بکارگیری تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی،تاییدیو مدل-سازی معادلات ساختاری در پی پاسخ به سئوالات اساسی و آزمون فرضیه-های آن شد,نتایج تحقیق نشان می دهد در حالی که تصویر منحصر به فرد داشتن از شهر قزوین تعیین کننده اصلی برای دیدن این شهر می باشد لیکن تصاویر شناختی و عاطفی عوامل اساسی دیدار از شهر اصفهان را تشکیل می دهند,همچنین نقش عامل تصویرکلی به عنوان واسطه میان تصاویر منحصر به فرد و عاطفی با تمایلات رفتاری گردشگران در رابطه با مدل قزوین،و نقش آن به-عنوان واسطه میان تداعی-های شناختی و عاطفی با تمایلات رفتاری گردشگران در رابطه با مدل اصفهان مورد تایید قرار گرفت,همچنیننتایج نشان می-دهد که میزان تأثیر تداعی-های برند بر تصویر کلی مقصد در یک مقصد برند شده ( اصفهان) متفاوت از یک مقصد فاقد برند ( قزوین) می باشد,ضمن اینکهتصویر مقصد،نقش مهمی در شکل-گیری رفتارهای آتی گردشگران دارد,بالاخره,اینکه بین هویت و تصویر برند در شهر قزوین شکاف معنی داری وجود دارد,این یافته نشان می دهد که مسئولین در امر گردشگری به دلیل عدم سیاستگذاری مطلوب,ضعف روابط عمومی و تبلیغات نتوانسته اند تصویر قوی وبرند مناسب از قزوین را ارایه دهند,حل این مشکل در گرو اتخاذ یک راهبرد اساسی است تا در کنار تقویت تصاویر منحصر به فرد از قزوین موضوع تقویت تصاویر شناختی و عاطفی نیز در دستور کار قرار گیرد تا تداعی های برند افزایش یابد,بر این اساس انجام تبلیغات موثر در کنار برپایی انواع اقدامات عملی از قبیل برگزاری جشنواره ها و میزبانی مسابقات ملی و بین المللی در قزوین توصیه می گردد,

امروزه موفقیت مقصدها به میزان زیادی به توان رقابتی آنها در محیط رقابتی گردشگری بستگی دارد. از سوی دیگر، توسعه گردشگری در بسیاری از مقصدها با مسائل زیست محیطی و فرهنگی همراه بوده است؛ بنابراین، در نظر داشتن اصول پایداری در اثنای ارزیابی و تحلیل رقابت-پذیری می-تواند اقدامی مفید در راستای کاهش اثرات منفی توسعه گردشگری در مقصدها باشد. بدیهی است که پایداری، از پیش-نیازهای اساسی در نیل به خودکفایی اقتصادی و رونق و شکوفایی اقتصاد شهرها و در سطحی کلان، اقتصاد ملی است. مقاله حاضر درصدد است تا چارچوبی مفهومی برای ارزیابی رقابت-پذیری مقصد با محوریت پایداری ارائه دهد. با این هدف که این چارچوب بتواند راهنمایی برای مقصدهای گردشگری کشورمان در دستیابی به توسعه و رقابت-پذیری پایدار گردشگری، و به دنبال آن شکوفایی اقتصاد ملی باشد. به منظور شناسایی مهمترین عوامل و مولفه-ها در دستیابی به رقابت-پذیری پایدار مقصد، ادبیات مربوط به رقابت-پذیری گردشگری و ادبیات مرتبط با موضوع پایداری و توسعه پایدار، هردو مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در نهایت، چارچوبی مفهومی شامل پنج بعد ارائه شد. این چارچوب، تا حدی بر مبنای ابعاد رقابت-پذیری مقصد که توسط پژوهشگران پیشین پیشنهاد شده است، و نیز بر مبنای اصول توسعه پایدار، بنا شده است. به این ابعاد و همپوشانی آنها به طور مفصل در این نوشتار پرداخته شده است. با در دست داشتن چنین چارچوبی، مدیران قادر به ارزیابی رقابت-پذیری واقعی مقصدها خواهند بود.

توسعه صنعت گردشگری در کشور نیازمند برنامه-ریزی و بهره-گیری از تمامی ظرفیت-ها و جاذبه-های موجود در مناطق مختلف کشور و توسعه متوازن و هماهنگ آن-ها می-باشد. تحلیل فضایی توسعه گردشگری در مناطق و استان-های مختلف یکی از الزامات مهم توسعه پایدار گردشگری و اجتناب از ایجاد و توسعه نابرابری-های فضایی است. استان اردبیل یکی از مقصدهای اصلی گردشگری کشور می باشد که سالانه حدود 4 تا 5 میلیون گردشگر از داخل و خارج کشور به این استان سفر می کنند. هدف این تحقیق تحلیل نابرابری-های فضایی در توسعه عناصر گردشگری استان اردبیل است. بدین منظور مدل مفهومی تحقیق با بهره-گیری از عناصر اصلی گردشگری و استفاده از 9 شاخص و 46 متغیر برای بررسی وضعیت توزیع فضایی منابع گردشگری و توسعه آن در بین شهرستان های ده-گانه استان ایجاد گردید. داده-های مورد نیاز از آمارهای منتشره از سوی مرکز آمار ایران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و استانداری اردبیل گردآوری شد. نتایج تحقیق حاضر نشان می-دهد الگوی فضایی توسعه عناصر و منابع گردشگری در بین شهرستان-های استان یک الگوی ناهمگن است به طوری که در بین عناصر گردشگری تسهیلات و امکانات اقامتی با ضریب تغییرات 2. 78 از بالاترین میزان نابرابری برخوردار بوده در حالی که ضریب پراکندگی جاذبه های گردشگری 0. 68 بوده است. به عبارت دیگر نابرابری تسهیلات اقامتی و سایر عناصر گردشگری از جاذبه-های گردشگری تبعیت نکرده-اند. از نظر رتبه-بندی و سطح-بندی توسعه گردشگری نیز شهرستان سرعین در مقام اول و در سطح توسعه بسیار بالا قرار دارد.

صنعت گردشگریبه عنوان یکی از مهم ترین صنایع خدماتی، رقابت تنگاتنگی را درمقایسه با سایرصنایع وخدمات درجهان تجربه می کند. توسعه ی این صنعت منجر به افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می شود. گردشگری صنعتی است که می تواند اقتصاد هر استانی را به نحو مطلوب تقویت کند و بنابراین با برنامه ریزی کارآمد در این راستا می توان، این صنعت را به نحوی مطلوب توسعه داد. استان یزد، به دلیل دارا بودن ارزش های تاریخی، سنتی، معماری کویری، تنوع آب و هوایی، کثرت و پراکندگی آثار تاریخی و به یاد ماندنی، شیوه های زیستی، بومی کهن و فرهنگ غنی، اماکن مذهبی زیارتی و وجود جاذبه های متنوع طبیعی به عنوان یک شهر نمونه، جایگاه ویژه ای برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد. با وجود جاذبه های زیاد گردشگری در استان یزد، نبود زیرساخت های لازم منجر به عدم توسعه ی گردشگری در این استان شده است. این پژوهش با توجه به اهمیت توسعه ی صنعت گردشگری، به شناسایی عوامل مؤثر برتوسعه ی این صنعت در استان یزد پرداخته است. پس از شناسایی این عوامل، با استفاده از تکنیک VIKORدر فضای فازی به ارزیابی و اولویت بندی این عوامل پرداخته شده و رتبه ی هر عامل، در مقابل سایر عوامل مشخص شده است. با اولویت بندی این عوامل تصمیم گیرنده می تواند اقدامات مدیریتی مناسب را در برابر آن ها انجام داده و در مورد میزان تخصیص منابع موجود برای هر یک از عوامل مؤثر بر توسعه، برنامه ریزی کند. وجود مدیریتی توانا و منسجم، جاذبه های طبیعی، به کارگیری الگوهای مناسب جهت اطلاع رسانی و ایجاد تأسیسات زیربنایی شامل شبکه ی جاده ای، مخابرات، آب، انرژی و برق، فاضلاب، سیستم دفع زباله، هتل ها و رستوران ها از جمله عواملی بودند که دارای بیشترین اهمیت از دیدگاه خبرگان و در نتیجه دارای بالاترین اولویت در این تحقیق برای توسعه ی گردشگری در یزد می باشند.

هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی شاخص-های پایداری گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان طالقان می-باشد. در این راستا این پژوهش با روش توصیفی andndash; تحلیلی بر آن است با استفاده از روش-های تحلیل تصمیم گیری چند معیاره فازی-تاپسیس FTOPSIS)) و تدوین پرسشنامه به تحلیل شاخص-های پایداری گردشگری در نواحی مورد بررسی بپردازد. روستاهای مورد مطالعه شامل 11 روستا، (بزج، دیزان، فشندک، گلیرد، گوران، حسن جون، جوستان، کرکبود، سوهان، وشته، زیدشت)، در شهر طالقان می-باشند. نمونه مورد بررسی به طور تصادفی در هر روستا 2 نفر شورا برای نظرسنجی و دستیابی به هدف تحقیق انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می-دهد که در بعد اقتصادی شاخص(میزان توزیع درآمد برای منطقه)، و در بعد اجتماعی شاخص (ارتقا رفاه اجتماعی برای اقلیت-های قومی و مذهبی از طریق گردشگری)، و در بعد سیاسی شاخص (حمایت و پشتیبانی از فناوری-هایی چون ITو ICTبرای ارتقا و توسعه گردشگری و گسترش اقدامات در جهت اتصال امکانات و زیرساخت-های گردشگری منطقه با شبکه نوین فناوری جهانی)، و در بعد تکنولوژیکی شاخص (گسترش اقدامات در جهت اتصال امکانات و زیرساخت-های گردشگری منطقه با شبکه نوین فناوری جهانی)، و در بعد اکولوژیکی نیز شاخص (ارتقای گردشگری در منطقه متقابلاً به حفاظت از محیط زیست و پاکی محیط) حائز کمترین وزن-ها در وزن-های حداقل، میانگین و حداکثر فازی و همچنین شاخص میزان تقاضا برای گردشگری در منطقه و ایجاد موجبات سلامتی و ایمنی اجتماعی در منطقه و رشد سیاست-های تسهیل کننده و تشویقی برای مقامات و مسئولان منطقه در راستای ارتقا و تشویق گردشگری از سوی نهادهای مرکزی و شاخص حمایت و پشتیبانی از فناوری-هایی چون ITو ICTبرای ارتقا و توسعه گردشگریو توسعه گردشگری و رشد میزان استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر(بادی-خورشیدی و. . . ) به جای منابع تجدید ناپذیر مانند سوخت-های فسیلی و غیره باشناسE24 حائز بیشترین وزن-ها در وزن-های حداقل، میانگین و حداکثر فازی (Wi)، شاخص شده است.

گردشگری و توسعه آن ابزاری ضروری برای برنامه-ریزی توسعه روستایی به شمار می-آید و همچنین به شکوفایی روستاها کمک زیادی می-کند. بنابراین، شناسایی ظرفیت-ها و توانمندی-های مختلف در سطوح خرد فضاهای جغرافیایی در کانون توجه برنامه-ریزان توسعه قرار دارد. هدف از انجام این پژوهش بررسی پتانسیل-های گردشگری دربخش رستاق واقع در شهرستان داراب (جنوب استان فارس) با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی می-باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و به منظور گردآوری اطلاعات از شیوه-های مشاهده و تکمیل پرسشنامه از متخصصان صنعت گردشگری در محدوده مورد مطالعه استفاده شده است. سپس پس از تعریف معیارهایی، تعداد شش معیار برای شش منطقه گردشگری دربخش رستاق با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی AHPمشخص شده است. نتایج این تحقیق نشان می-دهد که مناطق گردشگری روستاهای رستاق و لایزنگان، مناسب-ترین گزینه-ها برای انتخاب به عنوان مناطق نمونه گردشگری و سرمایه-گذاری بیشتر جهت توسعه می-باشند.