پژوهشنامه اقتصادی
سال:1383 | دوره:4 | شماره:3 (پیاپی 14) |تعداد مقالات:8

متغیر نرخ بهره به عنوان قیمت در بازار مالی یکی از متغیرهای مهم اقتصادی است. این متغیر می تواند عامل بی ثباتی مالی و اقتصادی باشد. شکاف موجود میان نرخ بهره بازار رسمی و غیررسمی مالی در اقتصاد ایران و توجه سیاستگذاران بخش مالی و اقتصادی کشور به این متغیر در سالهای اخیر زمینه ساز تحقیق حاضر است. در این مقاله آثار تغیر نرخ بهره بر متغیرهای واقعی اقتصاد مورد ارزیابی قرار می گیرد. براساس نتایج بدست آمده و آزمونهای انجام شده چنانچه دولت با رعایت توالی آزادسازی اقدام به افزایش نرخ بهره بازار رسمی نماید، نرخ بهره به سمت تعادل حرکت کرده و ضمن کاهش شکاف زمینه گسترش اعتبارات سیستم بانکی و افزایش سرمایه گذاری از محل این اعتبارات را فراهم می آورد و بر اثر آن شکاف بین دو نرخ بهره بازار رسمی و غیررسمی کاهش یافته و موجبات افزایش سرمایه گذاری، اشتغال و تولید نیز فراهم می گردد.

در این مقاله سعی شده است که با توجه به نظریه های اقتصادی و داده های حسابهای ملی، توابع تقاضا برای خودرو تشریح شود و هدف نیز ارائه ارتباط منطقی بین نظریه ها و داده ها و واقعیتهای اقتصادی است. در این مقاله نشان داده شده است که چنانچه نظریه های اقتصادی را نادیده بگیریم، به نتایجی می رسیم که به لحاظ اقتصادی معنی دار نیستند. این مقاله بر تمایز تحقیقات اقتصادسنجی- که از کارهای " آماری" است و تحت عنوان تحقیقات اقتصادی رواج داشته است- تأکید دارد. در عین حال هدف از این نوشتار بررسی جنبه های نظری و کاربردی تقاضا برای خودرو است و ما اهمیت توجه به نظریه های اقتصادی و کاربرد آنها در مورد کالای خودرو را بررسی خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که عدم توجه به تئوریهای اقتصادی تقاضا می تواند نتایج نامطلوب، و به اصطلاح " ساختگی" ایجاد کند.

این تحقیق در پی تعیین اثر متغیرهای کلان اقتصادی، همانند نرخ ارز، نرخ تورم، تولید ناخالص داخلی واقعی بر صادرات غیرنفتی طی سالهای 1350 تا 1380 و همچنین پیش بینی این روند تا ده سال آینده می باشد. سه فرضیه و دو پیش بینی در این پژوهش مطرح شده است که عباتند از: فرضیه یک: نرخ ارز بر صادرات غیرنفتی اثر مستقیم دارد؛ فرضیه دوم: تولید ناخالص داخلی واقعی بر صادرات غیرنفتی اثرمستقیم دارد؛ فرضیه سوم: نرخ تورم بر صادرات غیرنفتی اثر معکوس دارد. پیش بینی اول: در بلندمدت افزایش تولید ناخالص ملی سبب افزایش صادرات غیرنفتی می شود. پیش بینی دوم: مطلوبترین مدلی که می تواند با توجه به اهداف و سیاستهای برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران و تغییرات حاصل از هر یک از متغیرها بر مدل را در طی ده سال آینده پیش بینی نماید، قابل تعیین است. در این پژوهش از یک روش نامفید در اقتصادسنجی استفاده گردیده است. یکی از مزیتهای سیستم VAR ترسیم پاسخگویی در مقابل ضربه واحد اعمال شده ( یک انحراف معیار) از سوی هر یک از متغیرهای سیستم می باشد. در واقع تابع عکس العملی براساس فرآیند میانگین متحرک (MA) عمل می نماید، و براساس الگوهای ریاضی مدل، پیش بینی صادرات غیرنفتی در ده سال آینده بدست آمده است. نتایج در مدل ساده رگرسیون نشان می دهد که طی سالهای 1350 تا 1380 تولید ناخالص داخلی و نرخ ارز بر صادرات غیرنفتی اثر مستقیم داشته است و نرخ تورم بر صادرات غیرنفتی تقریباً بی اثر بوده است. همچنین در نتایج پیش بینی سالهای 1381 تا 1391 مشاهده می گردد که در بلندمدت تولید ناخالص داخلی بر صادرات غیرنفتی تأثیر نداشته و در این زمینه شبیه سازی نیز ارائه گردیده است.

تاثیرگذاری توسعه مالی بر رشد اقتصادی یکی از مهمترین کانالهای موجود در موضوعات اقتصادی است که بحثها و جنجالهای زیادی را به خود اختصاص داده است. برخی از اقتصاددانان معتقدند که توسعه مالی از طریق افزایش سطح پس انداز و افزایش سطح سرمایه گذاری می تواند زمینه مناسب رشد اقتصادی را فراهم سازد و گروهی دیگر نیز، به انتقال تاثیر توسعه مالی بر رشد اقتصادی از طریق تاثیرات آن بر تخصیص بهینه منابع و کارآیی سرمایه تاکید دارند. مطالعه حاضر به بررسی تاثیرات توسعه مالی بر رشد اقتصادی و بررسی کانال انتقال دهنده تاثیرات توسعه مالی بر رشد اقتصادی در ایران می پردازد و در این راستا، سالهای 81-1338 را مورد بررسی قرار می دهد. از بین شاخصهای مختلف توسعه مالی، شاخص نسبت اعتبارات اعطا شده به بخش خصوصی، از سوی بانکهای تجاری و تخصصی، به تولید ناخالص داخلی موردنظر است.

در این مقاله، موضوع عرضه اوراق مشارکت در چارچوب سیاست عملیات بازار باز- که از سیاستهای پولی بانک مرکزی است- مورد بحث قرار می گیرد.استفاده از این ابزار در شرایط رکود اقتصادی و همچنین؛ تورم ، مورد مطالعه قرار گرفته است. سابقه استفاده از اوراق مشارکت در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته و سپس در یک مدل اقتصادسنجی به نتایج حاصل از عرضه اوراق مشارکت بر متغیرهای اقتصادی پرداخته شده است.با توجه به سهم بسیار کم که فروش اوراق مشارکت در مجموع بازار پولی داشته است،این نتیجه به دست آمده که عرصه اوراق مشارکت در بازار پولی اقتصاد ایران نقش عمده ای ایفا نکرده است.  

مقاله حاضر، رابطه علیت بین هزینه های جاری دولت و درآمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران را برای سالهای 1382-1350 از دیدگاه تجربی مورد بررسی قرار می دهد، با توجه به اینکه برآورد الگوی رگرسیونی از روش حداقل مربعات معمولی (OLS) نیازمند آن است که متغیرهای موردنظر پایدار باشند، لذا در مقاله حاضر با ارائه آزمون دیکی فولر (ADF) به منظور تعیین پایداری متغیرها ارتباط علی میان دو متغیر هزینه های جاری دولت و درآمدهای مالیاتی بررسی شده است. در این تحقیق ارتباط بین دو متغیر، مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج حاصل، حکایت از وجود ارتباط دوطرفه بین دو متغیر بیان شده دارد به صورتی که تغییر هزینه های جاری دولت، درآمدهای مالیاتی را تحت تأثیر قرار داده است و بالعکس.

این مقاله اثر انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی بر رشد اقتصادی ایران، طی دوره 1340 تا 1380 را مورد آزمون قرار می دهد . برای این منظور از سه معیار تفاوت نرخهای رسمی و موازی ارز، نظریه برابری قدرت و مدل ساختاری برای اندازه گیری شاخص انحراف نرخ واقعی ارز استفاده گردیده است.نتایج بررسیهای تجربی نشان می دهد که انحراف نرخ واقعی ارز در هر سه مدل و بدون وقفه تاثیر منفی بر رشد اقتصادی ایران می گذارد همچنین نتایج حکایت از تاثیر قویتر شاخص انحراف نرخ واقعی ارز براساس معیار نظریه برابری قدرت خرید نسبت به دو معیار دیگر دارد.