علوم و صنایع غذایی ایران
سال:1385 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

در این پژوهش، اثرات غنی سازی شیر با پروتئین آب پنیر تغلیظ شده (WPC) و کازئین هیدرولیز شده (CH) بر خصوصیات شیمیایی (pH و اسیدیته)، فیزیکی (قوام و آب اندازی) و حسنی ماستهای تهیه شده با آغازگر پروبیوتیک تجاری حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، گونه های مختلف بیفیدوباکتریوم، لاکتوباسیلوس بولگاریکوس و استرپتوکوکوس ترموفیلوس، مورد مطالعه قرار گرفت؛ به این منظور، شیر پس چرخ با ماده جامد 10 درصد بازسازی گردید؛ سپس تیمارهای غنی کردن با CH, WPC و مخلوط WPC و CH (به نسبت برابر) به میزان 1 و 2 درصد، اعمال شد. برای مقایسه، از شیر پس چرخ بازسازی شده با ماده جامد 11 و 12 درصد به عنوان نمونه های شاهد استفاده گردید. پس از تلقیح آغازگر و گرمخانه گذاری، تخمیر در pH=4.6 متوقف شد و ماستهای به مدت 21 روز در یخچال با دمای 4oC نگهداری شدند. طبق نتایج به دست آمده، pH ماستهای غنی شده با WPC بالاتر و اسیدیته آنها نیز کمتر از سایر نمونه ها بود؛ همچنین، اسیدیته ماستهای غنی شده با مکملها 0.12 تا 0.19 درصد در مدت نگهداری افزایش یافت. ماستهای غنی شده با مکملها آب اندازی کمتر و قوام بیشتری نسبت به ماست شاهد داشتند. ماستهایی حاوی WPC کمترین مقدار آب اندازی و ماستهای حاوی CH یا WPC، بالاترین قوام را داشتند. با توجه به امتیاز پذیرش کلی مطلوب ترین نمونه ها از نظر داوران ماستهایی پروبیوتیکی غنی شده با مخلوط WPC و CH و ماستهای غنی شده با WPC بودند.

در این بررسی 70 واحد تولید و عرضه بستنی سنتی در مناطق مختلف شهر شیراز بطور تصادفی انتخاب و بر اساس وضعیت بهداشت ظاهری واحد و پرسنل آن به واحدهای درجه یک تا سه دسته بندی شدند؛ سپس از آنها نمونه بستنی تهیه و بر اساس استاندارد ملی ایران مورد آزمایشهای میکروبی شامل شمارش کلی، شمارش انتروباکتریاسه، شمارش استافیلوکوکوس آرئوس کوآگولاز مثبت، جستجوی اشریشیاکلی و جستجوی سالمونلا، و آزمایشهای شیمیایی شامل اندازه گیری اسیدیته، ماده خشک بدون چربی شیر، چربی شیر و ماده خشک قرار گرفتند. از نظر شمارش کلی 100 درصد، تعداد انتروباکتریاسه 92.6 درصد، تعداد استافیلوکوکوس آرئوس کوآگولاز مثبت 36.6 درصد و آلودگی به اشریشیاکلی 20 درصد نمونه ها آلودگی بالاتر از حد استاندارد ملی ایران داشتند. از هیچیک از نمونه ها باکتری سالمونلا جدا نشد. اسیدیته 7.8 درصد نمونه ها بالاتر از حد استاندارد بود. مقدار ماده خشک بدون چربی شیر 80 درصد نمونه ها، مقدار چربی 70 درصد نمونه ها و ماده خشک 1.5 درصد نمونه ها کمتر از حد استاندارد بود. به غیر از آلودگی استافیلوکوکوی که واحدهای درجه سه (با 50% درصد آلودگی بالاتر از حد استاندارد) بطور معناداری آلودگی بیشتری از واحدهای درجه یک (با 16.7% درصد آلودگی بالاتر از حد استاندارد) داشتند، در بقیه موارد تفاوت معناداری بین واحدهای درجه یک تا درجه سه وجود نداشت. تحقیق حاضر نشان داد که نه تنها وضعیت بهداشتی بستنیهای سنتی در حد قابل قبول نمی باشد و بسیاری از آنها برای مصرف کنندگان مخاطره آمیز می باشند و از ظاهر واحدهای تهیه و عرضه بستنی سنتی نمی توان به کیفیت بهداشتی و تغذیه ای محصول عرضه شده پی برد و به آن اطمینان نمود؛ بلکه ارزش تغذیه ای بستنیهای سنتی به عنوان یک منبع لبنی در حد مطلوب نمی باشد.

در این تحقیق هسته ده رقم انار (شیرین شهوار یزدی، طوق گردن، زاغ یزدی، ساوه، آمانه خاتونی، پوست سیاه، گرج شهوار یزدی، ملس یزدی، گبری و اصفهانی دانه سیاه)، برای اندازه گیری خاکستر، عناصر معدنی (Zn, Cu, Fe, Mn, Mg, Na, K) و پروتئین مورد تجزیه قرار گرفت. میزان خاکستر و پروتئین ده رقم انار یزد به ترتیب بین 1.81-2.35% و 6.63-12.95% متغیر بوده و همچنین مقادیر میانگین عناصر معدنی Zn, Cu, Fe, Mn, Mg, Na, K به ترتیب 85.00، 50.50، 110.52، 0.29، 11.60، 0.96 و 9.09 میلی گرم در 100 گرم بدست آمد.در این تحقیق روغن ده رقم هسته انار یزد با حلال هگزان و به روش سوکسله استخراج کرد. سپس ویژگی های فیزیکی- شیمیایی روغن هسته ده رقم انار یزد بررسی شد. این ویژگیها عبارتند بودند از: ضریب شکست (1.50-1.51)، اسیدیته (0.25-0.42 درصد)، عدد یدی (165.0-179.4)، عدد صابونی (181.3-187.9 میلی گرم KOH در گرم)، مواد غیرقابل صابونی (1.16-1.63)، عدد پراکسید (0.30-0.7 میلی اکی والان در 1000 گرم روغن) و رطوبت و مواد فرار (0.10-0.19%).

اسفناج یکی از مهمترین سبزیهای برگی خانواده چغندریان می باشد. این گیاه بومی ایران بوده و از نظر ارزش غذایی اهمیت ویژه دارد. در این تحقیق عناصر معدنی (مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر، آهن، مس، روی)، پروتئین، فیبر کل، چربی کل، اگزالیک اسید، ترکیبات فنلی و اسیدهای چرب هفت رقم اسفناج ایرانی (اراک، خرم آباد، شیروان، بجنورد، کرج، ورامین و لاهیجان) تجزیه و مقایسه شد. نتایج نشان داد که رقم اراک دارای بیشترین مقدار پتاسیم، کلسیم و مس، رقم لاهیجان دارای بیشترین مقدار منیزیم و پروتئین، رقم ورامین دارای بیشترین مقدار فسفر، روی، فیبر و چربی، رقم خرم آباد دارای بیشترین مقدار آهن بود. کمترین مقدار اگزالیک اسید در رقمهای کرج و لاهیجان اندازه گیری شد (53.8 میلی گرم در 100 گرم وزن تر). ترکیبات فنولی رقمهای مورد مطالعه تفاوت معناداری داشتند و بیشترین ترکیبات فنلی مربوط به رقم شیروان بود (110 میلی گرم تانیک اسید بر گرم وزن خشک). بیشترین درصد لینولنیک اسید (w3) مربوط به رقم اراک و بیشترین درصد لینولئیک اسید (w6) متعلق به رقم لاهیجان بود. بنابراین اسفناجهای ایرانی دارای مقدار قابل توجهی عناصر معدنی از جمله پتاسیم، فسفر، آهن، مس، روی، فیبر، پروتئین، ترکیبات فنولی و اسیدهای چرب ضروری (لینولنیک (w3) و لینولئیک (w6)) هستند که باید در برنامه های غذایی استفاده شوند.

در این تحقیق، میزان کلی باکتریهای مزوفیل هوازی با انجام نمونه برداری با تکنیک سو آب از 25cm2 از سطوح لاشه (گردن سینه، ران، ماهیچه پا، قلوه گاه، سردست و دنده ها)، پس از پایان هر مرحله کشتار (پوست کنی، تخلیه امعا و احشا، شقه کردن، چربی گیری و شستشوی مقدماتی و شستشوی نهایی) تعیین شد. مشاهدات کاهش میزان بار میکروبی پس از انجام شستشوی مقدماتی 0.2 log cfu.cm-2 و نهایی در اکثر نقاط را نشان داد. بیشترین میزان افزایش تغییرات بار میکروبی نیز پس از پایان پوست کنی، در تمام مناطق خارجی سطح لاشه (2.5-3.5 log cfu.cm-2) و پس از پایان تخلیه امعا و احشا در نواحی سردست حدود (0.5 log cfu.cm-2) و سینه حدود (1 log cfu.cm-2) دیده شد؛ همچنین، بر روی نمونه های گرفته شده آزمونهای تشخیصی پاتوژنهای سالمونلا و اشریشیاکلی، انجام شد که ملاحظه گردید مرحله پوست کنی، بیشترین افزایش را در میزان آلودگی اشریشیاکلی (16.6%) و مرحله تخلیه امعا و احشا بیشترین افزایش در میزان آلودگی به سالمونلا (9.2%)، را در لاشه پدید می آورد. پس از پایان شستشوی نهایی نیز، سالمونلا در 7.1% و اشریشیاکلی در 11.9% از نمونه های سوآب شناسایی شد. نهایتا باتوجه به اثرات میکروبیولوژیکی هر یک از مراحل کشتار بر روی لاشه و خط کشتار، نقاطی از فرایند کشتار که می توانند به عنوان CCP در طرح HACCP مطرح شوند، مورد بررسی قرار گرفتند.

در این مقاله حداقل غلظت بازدارنده (MIC) Minimum Inhibitory Concentration اسانسهای لیمونن، لینالول و اسانس پوست پرتقال و یک اسید آلی (اسید سیتریک) علیه سه میکروارگانیسم مربوط به فساد آب پرتقال (ساکارومایسس سرویزیه، گلوکونوباکتر اکسیدانس و لوکونوستوک مزنتروئیدیس)، دو باکتری جداشده از آب پرتقال فاسدشده و دو باکتری جدا شده از سطح پوست پرتقال شسته شده، تعیین گردید. منحنی بقا برای تمام میکروارگانیسمها رسم گردید. اسانس لیمونن با غلظت کمتر از 5% رشد مخمر ساکارومایسیس سرویزیه و ISO-2 را مهار نمود. لینالول با غلظت کمتر از 5% بر روی لکونوستوک مزنتروئیدیس موثر بوده است؛ ولی، لیمونن، لینالول، پوست پرتقال و اسید سیتریک با غلظت بیش از 5 درصد مانع رشد باکتریهای ISO-4, ISO-3, ISO-2, ISO-1، ساکارومایسیس سرویزیه و لکونوستوک مزنتروئیدیس شده است. آزمایش منحنی بقا Survivor Curve نیز برای این شش باکتری انجام گردید.

به منظور بررسی تاثیر دمای شلتوک و سرعت جریان هوا بر درصد ترک دانه های خشک شده به روش تابش مادون قرمز و جریان هوای گرم، یک خشک کن آزمایشگاهی مورد استفاده قرار گرفت. در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، آزمایشها در سطوح دمای 45، 60 و 75oC (معادل شدت تابش های 0.19، 0.39 و 0.58W/cm2) و سرعت جریان هوای 0.4 و 0.6m/s انجام شد. نتایج این آزمایشها نشان داد که در هر دو روش خشک کردن، دمای شلتوک و سرعت جریان هوا تاثیر معناداری بر میزان ترک شلتوک دارند و با افزایش دمای شلتوک و کاهش سرعت جریان هوا، میزان ترک افزایش می یابد و میزان ترک شلتوکها در روش تابش مادون قرمز کمتر از روش جریان هوای گرم است؛ همچنین، نتایج آزمایشها نشان داد که شلتوکهای خشک شده به روش تابش مادون قرمز، در دو شدت تابش 0.39 و 0.58W/cm2 که معادل با دماهای 60 و 75oC در روش جریان هوای گرم هستات بر سانتی متر مربع و شلتوکهای خشک شده به روش جریان هوای گرم در دمای 45oC تفاوت معناداری نداشت. در هر دو روش خشک کردنند، میزان ترک خوردگی کمتری دارند. میزان ترک خوردگی شلتوکهای خشک شده به روش تابش مادون قرمز با شدت تابش 0.19W/cm2 و، رابطه ریاضی بین درصد ترک خوردگی دانه ها و فاکتورهای دمای شلتوک و سرعت جریان هوا به دست آمد و مشخص شد دمای شلتوک نسبت به سرعت جریان هوا، تاثیر بیشتری بر درصد ترک خوردگی شلتوک دارد.

تهیه و استفاده از خشکبار روبه افزایش بوده است. دلایل آن عبارت هستند از: ضایعات زیاد محصولات کشاورزی فراوری نشده در حین حمل و نقل و نگهداری، مقرون به صرفه بودن استفاده از خشکبار، وضعیت خاص آب و هوایی ایران، بازار پسندی خشکبار برخی محصولات و غیره. در این تحقیق مطلوبیت برگه های کیوی تهیه شده در دو مرحله رسیدگی (با سفتی 1.5 و 0.5 کیلوگرم)، دو رقم (هایوارد و مانتی) و سه سطح رطوبت (15، 20 و 25 درصد بر پایه تر) به وسیله آزمون ارزیابی حسی مورد آزمایش قرار گرفت. در این آزمون، کیفیتهای حسی رنگ و شکل ظاهری، طعم و مزه، قابلیت جویدن و مطلوبیت کلی نمونه ها مدنظر قرار گرفت. آزمایشهای اولیه برای تهیه برگه کیوی نشان داد که منحنی تغییرات رطوبت- زمان در هفت ساعت نخست به صورت خطی و بعد از آن به صورت نمایی می باشد؛ همچنین، کمترین مدت زمان خشک شدن مربوط به رقم مانتی با رسیدگی بیشتر (0.5kg) و بیشترین مقدار آن برای رقم هایوارد با رسیدگی کمتر (1.5kg) است. نتایج نشان داد که در حالت کلی نمونه رقم هایوارد با رسیدگی بیشتر و سطح رطوبت 20 درصد بیشترین امتیاز و نمونه رقم مانتی با رسیدگی کمتر و سطح رطوبت 15 درصد کمترین امتیاز را به دست آوردند. رقم هایوارد به دلیل داشتن طعم و عطر بهتر و میزان قند محلول بیشتر برتری خاصی نسبت به رقم مانتی نشان داد. از این تحقیق نتیجه می شود که برای تهیه برگه کیوی مطلوبترین حالت، رقم هایوارد با رسیدگی حدود 17 درصد شاخص بریکس و میزان رطوبت 20 درصد است.