مدرس علوم انسانی
سال:1382 | دوره:7 | شماره:3 (پیاپی 30) |تعداد مقالات:14

اندازه گیری، جزء عناصر اصلی چرخه بهره وری است و به عنوان سیستم کنترلی برای دیگر ارکان چرخه مزبور عمل میکند. در این مقاله برای اندازه گیری بهره وری و ارزیابی عملکرد در سازمانها، مدلی جامع با استفاده از مدلهای تحلیل پوششی داده ها (DEA) طراحی گردیده که از دقت و صحت بالایی برخوردار هستند. مدل مزبور به دلیل در نظر گرفتن عامل زمان به عنوان واحد تصمیم گیرنده (DMU) مدل "پویای بهره وری" نام گرفته است. در این پژوهش از نهادها و ستانده های محسوس بر اساس دوره های زمانی ماهیانه استفاده گردیده، مدلهای CCR-BCC و BCC-CCR و BCC و CCR بر اساس اطلاعات یک شرکت بزرگ تولیدی مورد آزمون قرار گرفته و مدل CCR برای اجرای مدل پویا مناسب تشخیص داده شده است. ارزیابی عملکرد به وسیله مدل پویا ابزاری کارآمد برای کنترل سازمان در اختیار مدیران قرار داده، به طوری که آنان قادر خواهند بود درجه انحراف عملکرد را از مرز کارآیی در دوره های قبل تشخیص داده، پیش از مواجه شدن با موقعیت جدید، با بررسی علل انحرافات، برنامه ریزی لازم را به منظور افزایش کارآیی انجام دهند. همچنین در این تحقیق، امکان مقایسه واحدهای ناهمگون که یکی از محدودیتهای مدلهای DEA است با روش خاصی میسر شده و امکان ارزیابی عملکرد سازمانهایی که مشابه ندارند فراهم می شود.

هدف این پژوهش، شناسایی عوامل و معیارهای مدل برتری برای سازمانهای خدمات ایران و ارائه مبنایی برای خود ارزیابی سازمانهای این بخش است. در این راستا، ابتدا ادبیات تحقیق مرور شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس با استفاده از روش مفهوم نگاری، مدل برتری تجاری سازمانهای خدماتی ایران طراحی گردید. در این مدل، هشت عامل برای برتری سازمانهای خدماتی ایران شناسایی شد. توزیع پرسشنامه بین خبرگان و تجزیه و تحلیل اطلاعات با spss و 52/8 lisrel نیز اعتبار و روایی مدل را تأیید کرد. عوامل و معیارهای مدل برتری تجاری سازمانهای خدماتی ایران عبارتند از: رهبری، فرهنگ سازمانی آفریننده، استراتژی خدمت، مدیریت اطلاعات و دانش، ساختار سازمانی منعطف، کیفیت خدمت، کارکنان و مشتری گرایی، کانالهای اثرگذاری هر یک از معیارها بر یکدیگر نیز شناسایی شده و از طریق پرسشنامه به تأیید خبرگان رسیده است.  

تحولات شگفت انگیز در زمینه به کارگیری کامپیوتر، استفاده از فناوری اطلاعات و نیز ارتباطات راه دور موجب شده تا سازمانهای تولیدی روشهای جدیدی را در طراحی، تولید، و توسعه محصولات برای حفظ بقای، خود به کار گیرند. در این مقاله با توجه به تأثیر فناوری اطلاعات بر محیط تولیدی، به بررسی تأثیر فناوریهای کامپیوتری جدید در معادله بقای سازمانی پرداخته شده و بر مبنای مرور ادبیات و شواهد جمع آوری شده در محیط کار، مدلی مفهومی و تصمیم ساز برای تبیین پیوندهای علی کلیدی مؤثر در بقای سازمان تولیدی پیشنهاد گردیده و ارتباطات این مدل با داده های 139 سازمان کاربر ایرانی که از فناوری CAD/CAM/CAE استفاده می کنند، مورد آزمون قرار گرفته و اعتبار آن تأیید شده است. در عین حال سعی شده به این دو سؤال پاسخ داده شود که: 1- آیا یکپارچه سازی فعالیت CAD/CAM/CAE بر دستیابی به اهداف تولیدی تولیدی در قالب کاهش زمان و هزینه و افزایش کیفیت و انعطاف پذیری اثر می گذارد؟ تا چه حد؟ 2- آیا تأمین این درجه از اهداف تولیدی، بقای سازمان را بهبود می بخشد؟ این تحقیق، رابطه میان یکپارچه سازی مجازی فعالیتهای CAD/CAM/CAE، درجه دستیابی به اهداف تولیدی و بقای سازمان را بررسی میکند.  

در این مقاله با استفاده از اطلاعات سری زمانی قمیت و بازده سهام چند شرکت در بازار بورس تهران به ارزیابی روشهای پیش بینی پذیری و نیز تعیین میزان قابلیت پیش بینی در بازار بورس تهران برحسب نوع صنعت پرداخته می شود. روشهای پیش بینی پذیری، پیش پردازشهایی محسوب می گردند که با استفاده از آنها می توان به خواص مهمی از فرایند مولد سری زمانی مربوط پی برد که در مرحله مدلسازی و پیش بینی اهمیت زیادی خواهند داشت. سه روش عمده به عنوان روشهای آزمون پیش بینی پذیری قیمتها (بازده) معرفی و شده است. سعی شده سهام های مورد مطالعه از صنایع مختلفی از جمله صنعت غذای، خودرو، دارویی، فلزی و سرمایه گذاری انتخاب شوند. در این تحقیق، ابتدا تحلیل تغییر مبنای حوزه تغییرات سری زمانی (R/S)، سپس تحلیل تخمین بعد همبستگی فرایند و در نهایت تحلیل تخمین بزرگترین نمای لیاپانوف به سری زمانی مربوط به اطلاعات و داده های روزانه قیمت و بازده سهام شرکتهای شهد - ایران، ایران خودرو، کابل البرز، کیمیدارو، توسعه صنایع بهشهر و همچنین شاخص قیمت سهام در بورس تهران (TEPIX) به عنوان میانگین وزنی کلیه سهام شرکتهای موجود در بورس تهران صورت گرفته است. طبق نتایج به دست آمده، در مجموع، قابلیت پیش بینی برای سری زمانی مولد قیمت سهام توسعه صنایع بهشهر کمترین و این قابلیت برای سری زمانی (TEPIX) بیشترین مقدار را دارا است و بنابراین وجود اطلاعات و حافظه دراز مدت در سیستم مولد سری زمانی (TEPIX) از بقیه بیشتر بوده، استفاده از روشهای مدلسازی و پیش بینی برای (TEPIX) می تواند ساده تر و با کارایی و دقت بیشتر صورت پذیرد.  

توسعه پایدار فرایندی است که طی آن مردم یک کشور نیازهای خود را بر می آورند و زندگی خود را ارتقا می بخشند. بدون اینکه از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد مصرف کنند. بنابراین توسعه را زمانی پایدار می خوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ منابع، اعم از آب، خاک، منابع ژنتیکی، گیاهی و جانوری را برای آیندگان فراهم آورد. در توسعه پایدار، اصل این است که منابع طبیعی پایه به گونه ای محافظت شوند که نسلهای آینده دست کم بتوانند به اندازه نسل کنونی تولید و مصرف کنند. انواع توریسم را با توجه به عملکرد توریستهای می توان به پایدار و ناپایدار تقسیم کرد. از میان انواع توریسم، اکوتوریسم از سایر انواع، با توسعه پایدار همخوانی و سازگاری بیشتری دارد. اکوتوریسم پایدار توریسمی است که از نظر اکولوژیکی پایدار باشد. یعنی به نیازهای فعلی اکوتوریستها پاسخ دهد و به حفظ و بسط فرصتهای اکوتوریستی برای آینده بپردازد و به جای صدمه زدن به اکولوژی، در جهت پایدرای آن تلاش ورزد. در اکوتوریسم پایدار، انگیزه اصلی مسافرت به طبیعت، دیدار از جذابیتهای طبیعی یک منطقه است و اکوتوریست پس از مشاهده جذابیتها، بدون اینکه خللی در آن وارد آورد و به تخریب آنها بپردازد، محل را ترک کرده، امکان استفاده را برای دیگر علاقه مندان باقی می گذارد. به این ترتیب، در عین حال که از فرهنگ، سوابق تاریخی و نمودهای طبیعی منطقه، شناخت حاصل میکند، شذن و جایگاه اکوسیستم را حفظ و در ضمن، فرصتهای اقتصادی و درآمدزایی را برای مردم محلی ایجاد می کند. واقعیتهای موجود حاکی از آن است که متأسفانه تحت عنوان اکوتوریسم، خسارات جبران ناپذیری بر منابع طبیعی وارد آمده است. در این نوشتار، ضمن ارائه مدلی برای اکوتوریسم پایدار و اشاره به مصادیقی از رفتار خصمانة بشر با طبیعت، نسبت به ارائه پیشنهادهای اقدام می شود که امید است با به کار بستن آنها، روند تخریبی فعلی متوقف گردد و در حفظ جذابیتهای جغرافیایی و پدیده های زیست محیطی که سرمایه های تجدید ناپذیر بشریت هستند تلاش شود و از این منابع ارزشمند که برای بقای امروز و فردای بشر نقش حیاتی دارند محافظت به عمل آید.  

از اوایل تابستان 1381 سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی ایران برای تدوین استراتژی صنعتی خود از بنگاههای پنجگانه تحت پوشش خواست تا ضمن جمع آوری اطلاعات راجع به وضعیت موجود خویش و عوامل محیطی شرکتها، استراتژیهایی برای توسعه بخشهای فولاد، معادن و مس ارائه کنند. در این راستا شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو)، ضمن تشکیل یک کمیته راهبردی، به سرپرستی نگارنده تلاش کرد تا در چارچوب خط مشی سازمان مادر و بر اساس اطلاعاتی که در سراسر کشور از چهار گروه از معادن (سنگ، زغال سنگ، فسفات و طلا) جمع آوری خواهد کرد، به تدوین استراتژیهای خود بپردازد. در این مقاله که از کالبد تحقیقات انجام شده در بخش معدن بیرون میاید، محقق ضمن تاثیر پذیری از مدل مدیریت استراتژیک و تحلیل SWOT، اقدام به تدوین چهار استراتژی کلان و تعدادی "استراتژی همراه" کرده است.  

در زمینهایی که آبیاری می شود آبرسانی یا انتقال آب از مهمترین مسائل کشاورزی محسوب می شود. طراحی و ساخت شبکه انتقال آب با در نظر گرفتن عوامل فنی و اقتصادی، نقش مهمی در این زمینه ایفاء می کند. هدف این تحقیق رتبه بندی گزینه های انتقال آب به مزارع توسعه نیشکر استان خوزستان است. جهت حل مساله از مدلهای مهم تصمیم گیری چند معیاره استفاده شده است. گزینه ها (روشهای انتقال آب به مزارع نیشکر) عبارت بودند از: لوله های فلزی، لوله های پلی اتیلن، لوله های GRP و کانال بتنی درجه 2. شاخصهای تصمیم گیری 12 شاخص فنی و اقتصادی بوده است. انتخاب بهینه تمام مدلهای تصمیم گیری بر اساس وزنهای بدست آمده از روش آنتروپی، کانال بتنی درجه 2 و بر اساس وزنهای حاصل از مقایسات زوجی، لوله پلی اتیلن بوده است. انتخاب بهینه حساسیت زیادی نسبت به روش محاسبه وزنها دارد.

در سالهای اخیر، سازمانها به علت مواجه شدن با چالشهای عمده در مدیریت، توجه خاصی به زنجیره عرضه و مدیریت آن مبذول داشته اند. در این مقاله سعی شده است تا با ارائه یک مدل سلسله مراتبی در مورد زنجیره عرضه و اجرای آن در مجتمع صنایع لاستیک یزد، گامی هر چند کوچک در گسترش و کاربردی کردن آن برداشته شود. مدل این تحقیق در سه سطح استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی طراحی شده است. در سطح استراتژیک، ابتدا عرضه کنندگان و مراکز توزیع مورد شناسایی واقع شده و ضریب اهمیت آنها مشخص گردیده است. در سطح تاکتیکی مدل، چند هدف برای برنامه ریزی جامع خرید، تولید و توزیع ارائه شده است که وضعیت بهینه را در یک دوره t ماهه مشخص می کند. در مدل سطح عملیاتی نیز با هدف حداقل کردن هزینه های زنجیره، برنامه های ماهیانه تدارکات، تولید و توزیع به دست می آید. با اجرای مدل در شرکت مورد مطالعه و مقایسه آن با وضع موجود، کارایی آن مورد تایید قرار گرفت.