Iranian Journal of Seed Scienc and Technology
Year:2014 | Volume: | Issue: |Papers Count:10

به منظور ارزیابی بهبود جوانه زنی بذرهای ماشک گل خوشه ای و گاودانه زوال یافته، پژوهشی در آزمایشگاه بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران-کرج در سال 1391 به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این پژوهش بذرها به مدت صفر، 2 و 4 روز تحت آزمون پیری تسریع شده قرار گرفتند و سپس توسط سطوح مختلف توفوردی، اسید سالیسیلیک(SA) و بنزیل آمینو پیورین(BA) با25، 50 و 100میکرو مولار)به مدت 14 ساعت تیمار شدند. صفات مورد اندازه گیری عبارت بودند از: درصد، سرعت، یکنواختی جوانه زنی، طول ریشه­ چه و ساقه­ چه، وزن خشک گیاهچه و بنیه گیاهچه. نتایج نشان داد استفاده از روش هیدروپرایمینگ در بذرهای بدون زوال ماشک گل خوشه­ ای و گاودانه در بهبود بسیاری از مؤلفه­ های جوانه­ زنی از جمله درصد و سرعت جوانه­ زنی مؤثر می باشد. اما این روش برای بذرهای زوال یافته، که در نتیجه انباردار کردن نامناسب ایجاد شده کافی نبود. با افزایش شدت پیری سرعت و درصد جوانه زنی به­ طور معنی­ داری کاهش یافت. در این حالت استفاده از هورمون اسید سالیسیلیک (SA) و سیتوکنین صفات جوانه زنی را بهبود بخشید، اما استفاده از 2-4-Dموجب کاهش سرعت جوانه زنی بذرهای زوال یافته گردید. نتایج این پژوهش نشان داد استفاده از اسید سالیسیلیک (SA) بسیاری از آثار زوال بذر را ترمیمنمود و جوانه زنی بذرها را بهبود بخشید، بهترین تیمار در این مطالعه اسید سالیسیلیک (SA) با غلظت 25 تا 50 میکرومولار بود.

به منظور بررسی تاثیر تیمارهای شکست خواب بذر گیاه گز خوانسار (adescendens Astracantha (آزمایشی در قالبطرح کاملا تصادفی با 18 تیمار و چهار تکرار در بخش گیاهان دارویی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در سال 1388 انجامشد. تیمارها شامل خراش دهی پوسته بذر با آب داغ 70 و 90 درجه سانتی گراد به مدت 10 و 15 دقیقه، خراش دهی پوسته بذربا اسید سولفوریک 90 درصد به مدت 15، 30 و 45 دقیقه، سرمادهی بذر به مدت 2، 4 و 6 هفته و ترکیبی از این تیمارها بود. نتایج نشان داد جوانه زنی بذر گز در سطح آماری یک درصد تحت تاثیر معنی دار تیمارهای آزمایش قرار گرفت. سرمادهیبذر گز به مدت 4 و 6 هفته سبب تحریک فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز بذر به 1/13 و 14 نانومول بر بذر بر دقیقه شد. بیشتریندرصد جوانه زنی بذر در تیمارهای 10 و 15 دقیقه خراش دهی با آب داغ 90 درجه سانتی گراد + 4 هفته سرمادهی مشاهده شد(81 درصد و 83 درصد). نتایج نشان داد خراش دهی بذر گز با اسید سولفوریک سبب آسیب به گیاهچه و افزایش تعدادگیاهچه های غیرنرمال گیاه گز شد. نتایج نشان داد بهترین تیمار برای شکست خواب بذر و تحریک جوانه زنی گز خوانسارخراش دهی بذر با آب داغ 90 درجه سانتیگراد به مدت 10 و 15 دقیقه + 4 هفته سرمادهی بذر بود.

بهمنظور مطالعه تأثیر پیش تیمار هورمونی و فیزیکی بر ویژگیهای جوانهزنی بذر و بنیه گیاهچههای گندم، آزمایشی در سه تکرار در طی سال زراعی 1392-1391 در آزمایشگاه و گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اجرا شد. عوامل مورد مطالعه عبارت از پیش تیمارهای هورمونی شامل اسید جیبرلیک و کینتین در غلظتهای 50، 100، 150 و 200 قسمت در میلیون به مدت 20 ساعت و پیش تیمارهای فیزیکی بذر شامل اولتراسونیک، لیزر، میدان مغناطیسی، اشعههای گاما و بتا در مدت زمانهای 5 و 10 دقیقه و شاهد بود. بذور گندم تیمار شده در هورمونهای اسید جیبرلیک و کینتین غلظتهای 50 تا 150 قسمت در میلیون، به زمان جوانهزنی کمتری نیاز داشتند. به غیر از دو تیمار غلظت 50 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک و کینتین، بقیه تیمارها از وزن خشک گیاهچه پایینتری برخوردار بودند. تیمارهای اشعه لیزر و میدان مغناطیسی به مدت 5 دقیقه روی زمان تا تکمیل جوانهزنی بذر گندم موثرتر از سایر تیمارها بودند. گیاهچههای حاصل از بذور در معرض میدان مغناطیسی به مدت 5 دقیقه نسبت به اشعه بتا و اولتراسونیک بنیه قویتری داشتند. توصیه میشود بذور گندم قبل از کاشت با هورمونهای اسید جیبرلیک و کینتین و یا اشعه لیزر و میدان مغناطیسی تیمار شوند.

تنظیم ­ کننده ­ های رشد گیاهی از مهمترین عوامل موثر در شکل­ گیری عملکرد دانه محسوب می­ شوند. با این وجود نقش­ های فیزیولوژیک آنها به طور کامل شناسایی نشده است. از طرف دیگر تنش خشکی از عوامل اصلی کاهش تولید محصولات زراعی است و علاوه بر افت عملکرد بر خصوصیات جوانه­ زنی نیز تاثیر می­ گذارد. به همین منظور، آزمایشی در دو بخش مزرعه ای و آزمایشگاهی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال­ های 89-1388 و 90-1389 در قالب اسپلیت پلات-فاکتوریل بر پایه بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری در دو سطح شامل بدون تنش و تنش کم­ آبی (قطع آبیاری پس از گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیکی) به عنوان کرت اصلی مد نظر قرار گرفت و ترکیب ارقام گندم پیشتاز و مرودشت، 336 و DN-11همراه با تیمارهای محلول­ پاشی ایندول استیک اسید (با غلظت 50 میکرومولار) در سه سطح شامل شاهد، اوایل مرحله تقسیم سلولی(گرده­ افشانی) و پرشدن دانه­ (14 روز پس از گرده­ افشانی) درکرت های فرعی قرار گرفتند. در شرایط بدون تنش عملکرد دانه رقم مرودشت بیشتر از دیگر ارقام بود. کاهش شدید عملکرد دانه در این رقم طی تنش کم­ آبی نشان داد که حساسیت این رقم نسبت به تنش کم­ آبی بیشتر از سایر ارقام است و کمترین کاهش عملکرد دانه طی تنش رطوبتی مربوط به رقمDN-11بود. محلول­ پاشی ایندول استیک اسید در ابتدای تقسیم سلولی دانه­ های در حال رشد، موجب افزایش معنی­ دار عملکرد دانه شد که در این شرایط بیشترین افزایش عملکرد دانه در رقم مرودشت دیده شد. ولی اعمال این تیمار در مرحله پرشدن دانه چنین اثری نداشت. بذور بدست آمده از مزرعه در آزمایشگاه از نظر خصوصیات جوانه­ زنی مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان داد که طول ریشه­ چه و درصد جوانه­ زنی تحت تاثیر تنش کم­ آبی قرار نگرفتند و به غیر از پارامترهای نسبت ساقه­ چه به ریشه­ چه و سرعت جوانه­ زنی که طی تنش افزایش یافتند بقیه پارامترهای کاهش چشمگیری نشان دادند. مقایسه میانگین اثر محلول­ پاشی ایندول استیک اسید مخصوصاً در ابتدای پرشدن دانه بیانگر اثر معنی­ دار آن بر خصوصیات جوانه­ زنی بود به طوری­ که سبب افزایش صفات جوانه­ زنی گردید. با توجه به نتایج به دست آمده احتمالاً اکسین با تاثیرگذاری بر کیفیت بذور تولید شده و نه افزایش کمیت (وزن دانه) موجب اثرات مثبت بر خصوصیات جوانه­ زنی شده است.

به منظور بررسی دماهای کاردینال جوانه زنی بذر گیاه دارویی ماریتیغال (marianum Silybum (آزمایشی به صورت طرحکاملاً تصادفی در چهار تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. بذرها در دماهای 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. بذرهایی که طول ریشه چه آنها حداقل دو میلیمتر بود جوانهزدهمحسوب شده و شمارش شدند. سرعت جوانهزنی و درصد جوانه زنی تجمعی در هریک از دماها محاسبه شدند. سرعت جوانه-زنی با استفاده از دو روش عکس زمان رسیدن به 50 درصد جوانهزنی (D50 (و عکس میانگین زمان جوانهزنی محاسبه شد. برای بدست آوردن دماهای کاردینال جوانه زنی از هشت مدل رگرسیونی غیر خطی استفاده شد. نتایج نشان داد تاثیر دما بردرصد جوانهزنی، زمان رسیدن به 50 درصد جوانهزنی و عکس زمان رسیدن به 50 درصد جوانهزنی و همچنین عکس میانگینزمان جوانهزنی درسطح یک درصد معنیدار شد. بالاترین درصد جوانهزنی در دمای 15 درجه سانتیگراد بدست آمد. براساسآمارههای ضریب تبیین، میانگین مطلق خطا و جذر میانگین مربعات خطا، مدل دوتکهای برآورد بهتری داشت. با استفاده از اینمدل و براساس زمان رسیدن به 50 درصد جوانهزنی دمای پایه 75/2، مطلوب 51/31 و سقف 38 درجه سانتیگراد برآورد شد. برای محاسبه سرعت جوانه زنی، استفاده از D50/1 به دلیل داشتن ضریب رگرسیون بالاتر و جذر میانگین مربعات خطای کمترنسبت به عکس میانگین زمان جوانه زنی، شاخص برتری میباشد.

به دلیل مشکلات ناشی از مصرف علف کش ها روشهای طبیعی قابل قبولی برای کنترل علفهای هرز شناسایی شده استدگرآسیبی به وسیله آزاد سازی موادآللوشیمیایی میتواند یکی از راه های ارزشمند در جهت کنترل علف های هرز باشد. آزمایشی به منظور ارزیابی اثرات بقایای گیاه مرزه و ترخون بر جوانه زنی و رشد علف هرز یولاف خودروی درگلخانهدانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد واحد شیراز انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی با سهتکرار و سه عامل اجرا گردید (عامل اول در دو سطح گیاه مرزه و ترخون وعامل دوم درچهارسطح مقدارهای دو، چهار وشش درصدگیاهان مذبور عامل سوم در دو سطح برگ و ساقه، در هر تکرار دوازده بذر). پارامترهای جوانه زنی در7، 11، 9 و13روز پس از کاشت بذر ها شمارش و پارامترهای مختلف اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که کاربرد برگ وساقه گیاهانمرزه و ترخون موجب کاهش صفات مورد مطالعه شد و بر جوانه زنی و رشد اولیه یولاف خودروی تاثیر منفی گذاشت. بقایای گیاه مرزه نسبت به ترخون اثر دگرآسیبی بیشتری داشت بطوریکه در این تیمار ها صفات مورد مطالعه در بقایای وزنیشش درصد بقایا بیشترکاهش یافته بنابراین با توجه به اینکه بقایای گیاه مرزه و ترخون از جوانه زنی و رشد علف هرز یولافخودروی جلوگیری می کند، می توان از این گیاهان درمطالعات آتی برای کنترل علف هرز یولاف خودروی استفاده کرد.

به منظور بررسی نقش موسیلاژ در جوانه زنی بذر گیاهان دارویی تحت شرایط تنش خشکی، آزمون جوانه زنی در 4 تکرار 25 تایی بذر 13 گونه گیاه دارویی شامل: قدومه Alyssum homalocarpumخاکشیرDescurainia Sophia، کتانLinum usitatissimumsشنبلیله Trigonella foenumgraecumبادرنجبویهMelissa officinalisبالنگو Lallemantia ibricaمریم­ گلی و مریم­ گلی­ کبیرSalvia officinalis and Salvia sclareaاسفرزه Plantago psylliumاسفرزه­ فرانسوی Plantago ovateبارهنگ­ کبیر Plantago majorریحان سبز و بنفشOcimum basilicum (green)and(violetاز خانواده­ های چلیپائیان (Brassicaceaeکتان (Linaceae)نیامداران (Fabaceae)نعناعیان(Lamiaceae)وبارهنگ (Plantaginaceae)در پتری­ دیشهای با قطر دهانه 9 سانتی متری روی کاغذ صافی مرطوب شده با آب مقطر در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1391 انجام شد. بهمنظور اعمال تنش خشکی، پتانسیل های اسمزی با پلی­ اتیلن گلایکول در 5 سطح صفر، 0/1-، 0/2-، 0/3-، 0/4-مگاپاسکال ایجاد و درصد و متوسط زمان جوانه زنی گونه­ های مذکور تعیین شد. نتایج نشان داد سطوح پتانسیل اسمزی اثر معنی داری بر درصد و متوسط زمان جوانه زنی بذر گونه های فوق داشت(p ≤ 0. 1). Plantago psylliumMelissaofficinalis, Linum usitatissimumsگونه­ های متحمل به فشار اسمزی وMelissa officinalis, Alyssum homalocarpum, Plantago majorگونه­ های حساس به فشار اسمزی بودند، سایر گونه­ ها از تحمل متوسط در سطوح مورد بررسی تنش برخوردار بودند. به نظر می­ ­ رسد مقدار موسیلاژ در میزان تحمل به تنش در گونه­ های فوق موثر بوده و همچنین موسیلاژ اثر مثبتی بر کاهش اثر تنش در اکثر گونه های مورد بررسی داشت که می تواند مزیتی اکولوژیک در مرحله جوانه زنی آن ها در شرایط تنش خشکی باشد.

تنش خشکی از عوامل نامساعد محیطی است که رشد گیاهان زراعی را بهویژه در مراحل اولیه جوانهزنی تحت تاثیر قرار میدهد. جوانهزنی بذر فرآیندی پیچیده است که شامل سه فاز مهم است که در مرحله ی پیش از خروج ریشهچه (فاز دوم جوانه-زنی) تغییرات بسیاری از نظر پروتئینی بهویژه در ناحیه ی محورجنین که بخش زندة بذر است، اتفاق میافتد. این مطالعه برای فهم تاثیر تنش خشکی بر الگوی پروتئینی در فاز دوم جوانهزنی انجام شد. اثر تنش خشکی (پتانسیل آب 12-بار) بر الگوی پروتئینی محورجنین دو رقم گندم متحمل و حساس (به ترتیب ارقام سرداری و قدس) در سه تکرار بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی ارزیابی گردید. تنش خشکی سبب کاهش درصد جوانهزنی 50 درصدی در پتانسیل آب 12-بار نسبت به تیمار شاهد شد. طی تجزیه ژلهای الکتروفورزی دوبعدی در محورجنین گندم 1000 لکه تکرارپذیر مشاهده شد که 25 لکه در سطح 5 درصد در بین تیمارها تفاوت معنیداری را نشان دادند. در مقایسه رقم متحمل نسبت با حساس در 25 لکه معنیدار، تعداد 10 و 13 لکه در شرایط شاهد، 11 و 13 لکه در شرایط تنش، به ترتیب کاهش و افزایش بیان را نشان دادند. از جمله پروتئینهای احتمالی دخیل در جوانهزنی طی تنش میتوان به پروتئینهای شوک حرارتی، بازدارندههای آلفا آمیلازی، پروکسیردوکسینها اشاره کرد. نتایج نشان داد که فراوانی این پروتئینها تحت تنش خشکی به شدت و مقدار تنش و زمان آبنوشی بستگی دارد.

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی برخی مدلهای رگرسیونی غیرخطی برای تخمین دماهای کاردینال گونههای دارویی مهم جنس مریمگلی (hypoleuca. S، nemorosa. S و macrosiphon Saivia (اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل با چهار تکرار در آزمایشگاه کشت و توسعه پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، در سال 1392 انجام شد. در این آزمایش بذور تحت تاثیر شش تیمار دمایی (10، 16، 20، 24، 28 و 32 درجه سانتیگراد) قرار گرفتند و سرعت جوانهزنی بذور محاسبه گردید. برای بررسی و پیشبینی سرعت جوانهزنی نسبت به دما از مدلهای دندان مانند، دوتکهای و بتا استفاده گردید. برای 1 انتخاب مدل برتر از معیارهای ریشه دوم میانگینهای خطا (RMSE(، شاخص آکائیک تصحیح شده (AICc (و ضریب تبیین R ) 2 adj ( بین ساعت تا جوانهزنی مشاهده شده و پیشبینی شده، استفاده شد. بر این اساس، در گونههای مریمگلی مورد بررسی، مدلهای دو تکهای ودندان مانند نسبت به مدل دیگر سرعت جوانهزنی نسبت به دما را بهتر توصیف کردند. بطور کلی دمای پایه، دمای مطلوب و دمای سقف با توجه به مدل برتر (دوتکهای) برای، گونه nemorosa. S به ترتیب 58/7، 66/25 و 25/31 درجه سانتیگراد، برای گونه macrosiphon. S، به ترتیب، 22/7، 45/26 و 9/29 درجه سانتیگراد محاسبه شد و برای گونه hypoleuca. S، طبق مدل برتر (دندانمانند)، دمای پایه، دمای مطلوب فوقانی، دمای مطلوب تحتانی و دمای سقف به ترتیب 77/7، 66/18، 76/27 و 32 درجه سانتیگراد تخمین زدهشد. باتوجه به نتایج میتوان برای کمیسازی واکنش سرعت جوانه زنی این گونهها از مدلهای پیشنهادی استفاده کرد.

این تحقیق به منظور بررسی تیمارهای شکست خواب بذرکرفس کوهی (odoratissma Kelussia (در قالب طرح کاملاتصادفی در پنج تکرار در سال 1391 در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع ایران انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند ازسرمادهی( دمای 4 درجه سانتیگراد بالای صفر به مدت 4، 6، 8 و 10هفته)، اسید جیبرلیک (محلول 250، 500 و 1000 پی پیام) و ترکیب تیمارهای سرما و اسید جیبرلیک (محلول 500 پی پی ام اسید جیبرلیک توام با دمای 4 درجه سانتیگراد بالایصفر به مدت 4، 6، 8 و 10هفته). نتایج نشان داد جوانه زنی و رشد گیاهچه کرفس کوهی تحت تاثیر تیمارهای شکست خواببذر قرار گرفت (01. 0 اسید جیبرلیک (% 86 و% 88 (مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد بیشترین طول ساقه چه و ریشه چه کرفس کوهی پس از 40روز نیز تحت تاثیر این دو تیماربه دست آمد. بیشترین فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز بذر کرفس کوهی تحت تاثیر تیمارهای تحتتاثیر تیمارهای 8 و 10 هفته سرمادهی توام با محلول 500 پی پی ام اسید جیبرلیک (به ترتیب 2/14 نانومول بر بذر بر دقیقه و8/13 نانومول بر بذر بر دقیقه) مشاهده شد. تیمار های 8 و 10 هفته سرمادهی توام با محلول 500 پی پی ام اسید جیبرلیکبهترین تیمار جهت تحریک جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه کرفس کوهی در این آزمایش بود.