روان شناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی)
سال:1396 | دوره:13 | شماره:44 |تعداد مقالات:9

کتاب درسی به عنوان یکی از ارکان اصلی آموزش، می تواند نقش مهمی را در زمینه پرورش خلاقیت و تفکر خلاق یادگیرنده ها ایفا کند. این پژوهش با هدف بررسی میزان تطابق محتوای کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی با الگوی خلاقیت هدایت شده پلسک (1997) و با روش توصیفی از نوع تحلیل محتوا انجام گرفته است. نمونه ی آماری این پژوهش که با حجم جامعه آماری آن یکسان است، شامل کلیه تمرینات کتاب کار تفکر و پژوهش پایه ی ششم دبستان در سال تحصیلی 93-1392 می باشد. از فرم های تحلیل محتوا که بر اساس الگوی چرخه ی آموزش خلاقیت پلسک طراحی شد به عنوان ابزارهای جمع آوری داده ها استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان می دهند که بر اساس الگوی پلسک، در تدوین محتوای کتاب کار تفکر و پژوهش پایه ی ششم دبستان میزان توجه به اصل اول یعنی توجه (مرحله آمادگی) برای خلاقیت %61، اصل دوم یعنی گریز (مراحل تخیل و توسعه) برای خلاقیت (%39) بوده و اصل سوم یعنی تحرک (مرحله ی عمل) مورد توجه قرار نگرفته است (0%). این در حالی است که از اصل تحرک در الگوی چرخه ی خلاقیت هدایت شده ی پلسک به عنوان مهم ترین بخش این چرخه یاد شده است. امید است یافته های پژوهش حاضر ضمن مفید بودن در بازطراحی و بازنگری کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی بتواند از طریق ایجاد دانش وآگاهی بیشتر در تولید محتوای مناسب در برنامه های درسی، در جهت پرورش و شکوفایی خلاقیت دانش آموزان، نقش سازنده ای را ایفا کند.

پژوهش حاضر با هدف پیش بینی راهبردهای تنظیم هیجانی بر اساس عوامل شخصیت و مراحل رشد شناختی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر تمام دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری بودند. 381 نفر (192 زن، 189 مرد) از دانشجویان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان شرکت کنندگان پژوهش انتخاب شدند و به پرسشنامه تنظیم هیجانی (ERQ)، فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو (NEO-FFI) و پرسشنامه عقاید اصول اجتماعی (SPBI) پاسخ دادند؛ برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی و رگرسیون چندگانه همزمان استفاده شد. نتایج تحلیل همبستگی پژوهش نشان داد که بازارزیابی با برون گرایی، مردم آمیزی و وجدان، رابطه مثبت معنادار و سرکوب با روان رنجوری و تفکر محافظه کار رابطه مثبت و با برون گرایی، گشودگی، وجدان و تفکر دیالکتیکی رابطه منفی معنادار دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که عوامل وجدان، تفکر جمعی و تفکر قالبی توانستند به طور معنادار 12 درصد واریانس نهایی بازارزیابی را تبیین و پیش بینی نمایند و همچنین عوامل برون گرایی، گشودگی و تفکر دیالکتیکی توانستند 11 درصد واریانس نهایی سرکوب را به صورت معنادار تبیین و پیش بینی کنند. به طور کلی می توان اینگونه نتیجه گرفت که رشد شناختی افراد و ویژگی های شخصیتی آن ها در نحوه تنظیم هیجان ها توسط افراد نقش مهمی دارند.

معنویت و هوش هیجانی با سلامت روان افراد همبستگی دارد. با توجه به اینکه شناخت عوامل موثر بر سلامت روان افراد به خصوص قشر دانشجویان از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ پژوهش با هدف تعیین همبستگی معنویت و هوش هیجانی با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی بر روی 358 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 95-1394 با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده (بر حسب دانشکده) بود. بدین منظور از پرسشنامه های استاندارد در رابطه با متغیرهای دموگرافیک، معنویت، هوش هیجانی و سلامت روان دانشجویان استفاده شد. در نهایت داده های جمع آوری شده از طریق نرم افزار SPSS16 و آزمون رگرسیون خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین و انحراف معیار سن دانشجویان 21.63±1.7 سال بود که %64.5 مونث بودند. معنویت و هوش هیجانی با سلامت روان دانشجویان همبستگی معنی داری داشت (p<0.05)؛ به طوری که پیش بینی می شود با افزایش میانگین نمره معنویت و هوش هیجانی، میانگین نمره سلامت روان دانشجویان افزایش یابد. هوش هیجانی نقش پیش بینی کنندگی بیشتری از خود نشان داد. در نهایت سن و جنس دانشجویان با سلامت روان همبستگی معنی داری از خود نشان ندادند (p>0.05). با در نظر گرفتن نتایج مطالعه، انجام اقدامات تخصصی در حیطه آموزش مهارت های زندگی با تمرکز بر معنویت و خصوصا ارتقاء هوش هیجانی می تواند نقش مهمی در بهبود سلامت روان دانشجویان مورد مطالعه داشته باشد.

هدف از انجام پژوهش حاضر ساخت و هنجاریابی مقیاس باورهای وجودی بر اساس قرآن کریم (با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبائی) در بین افراد مبتلا به مولتیپل اسکلورزیس (ام اس) بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه مبتلایان به ام اس بیمه شده تامین اجتماعی مراجعه کننده به داروخانه 13 آبان، 29 فروردین، هلال احمر و شهید کاظمی در شهر تهران تشکیل دادند که از بین آن ها، داروخانه 13 آبان به روش تصادفی ساده انتخاب شد. نمونه پژوهش شامل 150 نفر از مبتلایان بود. ابزار پژوهش، پرسشنامه باورهای وجودی با در نظر گرفتن 39 گویه بود. بررسی مقدماتی پرسشنامه با تایید روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، بر روی 30 نفر با در نظر گرفتن مقدار آلفای کرونباخ (0.97) و همبستگی گویه ها با نمره کل، نشان داد که پرسشنامه با 39 گویه قابل اجرا بر روی نمونه اصلی است. سپس، پایایی پرسشنامه با مقدار آلفای کرونباخ (0.77) و حذف 2 گویه به دلیل عدم همبستگی با نمره کل، مورد تایید قرار گرفت. بررسی روایی سازه پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل عاملی نشان داد که ابتدا مقدارKMO  برابر 0.687 بود و آزمون بارتلت نیز در سطح (P<0.01) معنادار بود. همچنین برای استخراج عوامل اولیه مقیاس باورهای وجودی با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی و چرخش واریماکس، تعداد 4 عامل با در نظر گرفتن گویه هایی با بارعاملی بالاتر از 0.3 در نظر گرفته شد؛ بنابراین پس از حذف گویه های ناخالص، تعداد 25 سوال و 50 گزینه در 4 عامل نام گذاری شدند که عبارت بودند از: 1- بودن در جهان معنادار 2- ایمان و حقیقت 3- خودآگاهی و مسوولیت 4- بخشش و عشق به دیگران. پایایی و همسانی درونی پرسشنامه 25 سوالی با روش آلفای کرونباخ (0.70) مورد تایید قرار گرفت. خرده مقیاس های محاسبه شده و نمره کل پرسشنامه با ضریب همبستگی پیرسون نشان از همبستگی معنادار در سطح (P<0.01) داشت. همچنین در نهایت نمرات استاندارد و هنجار شده پرسشنامه به تفکیک هر عامل محاسبه شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که پرسشنامه باورهای وجودی مبتلایان به ام اس به عنوان یک ابزار پایا و استاندارد قابلیت استفاده در موقعیت های پژوهشی و بالینی را دارد.

این پژوهش با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی آموزش از راه دور مبتنی بر موک برای دانشجویان و اعتبارسنجی آن از نظر متخصصان انجام شده است. روش پژوهش، روش توصیفی - تحلیلی با رویکرد مرور نظام مند ادبیات پژوهشی و جهت اعتبارسنجی الگو از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق جهت طراحی الگوی آموزشی، شامل تمامی کتاب ها، مقالات پژوهشی و مروری، پایان نامه ها و منابع اطلاعاتی اینترنتی مرتبط در زمینه فناوری به ویژه محیط موک و آموزش از راه دور دانشجویان (از سال 2000 تا 2017) و جامعه آماری جهت اعتبارسنجی الگو، متخصصان تکنولوژی آموزشی و متخصصان آموزش از راه دور بودند. نمونه آماری جهت تعیین عناصر الگو تعداد 10 فصل کتاب و 20 مقاله مرتبط با آموزش از راه دور و 5 جلدکتاب و 20 مقاله مرتبط با فناوری اطلاعات و موک بودند که به صورت هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفتند. جهت اعتباریابی الگو، تعداد 30 نفر از متخصصان تکنولوژی آموزشی و آموزش از راه دور به عنوان نمونه شرکت کردند. ابزار جمع آوری داده ها شامل فیش برداری و یک پرسشنامه 7 سوالی محقق ساخته در مقیاس لیکرت بود. نتایج این مطالعه منجر به تدوین یک الگوی تجویزی شد. مراحل تشکیل دهنده این الگو شامل هشت مرحله آماده سازی، تحلیل، طراحی، توسعه، اجرا، ارزشیابی و بهینه سازی یادگیری می باشد. تدوین این الگوها با رویکرد تلفیقی بوده است و از نقاط قوت الگوهای مختلف محیط های آموزش از راه دور و موک استفاده شد. همچنین نتایج نشان داد نظر متخصصان در هر 7 سوال مربوط به ارزیابی به طور معنی داری بیشتر از حد وسط بوده است (P<0.01). می توان نتیجه گرفت که متخصصان، اعتبار درونی الگوی طراحی شده در آموزش از راه دور را در حد زیاد ارزیابی کردند. استفاده از الگوی آموزش از راه دورمبتنی بر فناوری موک در افزایش درگیری تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویانی که تحت این آموزش قرار گرفتند موثر بود (P<0.01). در نتیجه می توان از این الگو برای آموزش دانشجویان پیام نور از طریق محیط موک استفاده کرد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه ی بین جو پردیس دانشگاهی با خوش بینی علمی و استرس تحصیلی در بین دانشجویان بود. روش پژوهش، کمی از نوع همبستگی و جامعه آماری این پژوهش را دانشجویان پردیس مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی در سال تحصیلی 94-1393 به تعداد 7851 نفر تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و بر اساس جدول مورگان تعداد 381 نفر (77 نفر مرد، 116 نفر زن) به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از سه پرسشنامه (جو پردیس دانشگاهی، استرس تحصیلی و خوش بینی علمی) استفاده شد. برای تعیین صحت روایی این ابزارها از نظرات متخصصین و خبرگان در این زمینه استفاده گردید و برای اطمینان از پایایی پرسشنامه ها از فرمول ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج به دست آمده به ترتیب برای هر پرسشنامه 0.87، 0.81 و 0.86 گزارش شد. برای تحلیل داه ها از دو بخش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. در قسمت آمار توصیفی آماره هایی از قبیل میانگین، انحراف معیار و فراوانی و در بخش آمار استنباطی از آزمون های کلموگروف اسمیرنف جهت نرمال بودن و از ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین متغیرها و تعمیم نتایج نمونه به جامعه و از نرم افزار SPSS استفاده شد. طبق یافته های تحقیق بین جو پردیس دانشگاهی با استرس تحصیلی رابطه منفی معناداری و با خوش بینی علمی رابطه ی مثبت معناداری وجود داشت؛ یعنی هر چقدر که جو همدلانه تر باشد استرس تحصیلی کمتر و خوش بینی علمی بیشتری در بین دانشجویان مشاهده می شود.

مطالعه حاضر با هدف مقایسه تاثیر به کارگیری محتوای الکترونیکی آموزشی و روش تدریس کارگاهی بر یادگیری و یادداری درس ریاضی پایه سوم ابتدایی پسرانه شهرستان البرز انجام شده است. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون برای سه گروه نمونه بود. جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان پایه سوم ابتدایی بودند که از این جامعه با توجه به نوع روش انتخابی (شبه آزمایشی)، سه کلاس پایه سوم ابتدایی شامل 20 دانش آموز برای هر کلاس، با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. اطلاعات این تحقیق از برگزاری سه آزمون ریاضی (پیش آزمون، پس آزمون و آزمون با فاصله زمانی مشخص برای یادداری) در بین هر کلاس از دانش آموزان جمع آوری شد؛ برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی (شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی) و آمار استنباطی (بررسی نرمال بودن داده ها، آزمون کولموگروف - اسمیرنوف، آزمون کرویت موچلی و مقادیر اپسیلون برای بررسی یکنواختی کوواریانس ها و آزمون t مستقل برای بررسی فرضیه ها) استفاده شد. یافته ها نشان داد که استفاده از محتوای الکترونیکی و تدریس به روش کارگاهی در افزایش یادگیری و یادداری درس ریاضی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی موثر است و موجب افزایش سطح یادگیری و یادداری دانش آموزان می شود.

پرورش تفکر و استدلال یکی از هدف های تعلیم و تربیت است. دستیابی به این هدف مستلزم فراهم کردن شرایط و به کارگیری راهبردها و روش های آموزشی موثر بر تفکر انتقادی است. این پژوهش تاثیر ساخت گروهی نقشه مفهومی بر مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان را بررسی می کند. به این منظور از یک طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. 50 دانش آموز دختر پایه سوم دبیرستان شهر کرج به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش با استفاده از استراتژی نقشه مفهومی آموزش دیدند و به ترسیم نقشه مفهومی متون کتاب زبان انگلیسی 3 پرداختند و گروه کنترل به شیوه مرسوم خواندن متن و ترجمه آن آموزش دیدند. ابزار اندازه گیری آزمون تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم (ب) بود که مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان را قبل و بعد از مداخله مورد سنجش قرارداد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس (ANCOVA) تحلیل شدند. یافته ها تفاوت معناداری بین نمرات تفکر انتقادی دانش آموزان گروه آزمایش و کنترل را نشان داد که بیانگر تاثیر مثبت استراتژی آموزشی نقشه مفهومی بر توسعه مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان است.

هدف از پژوهش حاضر تعیین تاثیر الگوی طراحی آموزشی چهار مولفه ای بر میزان بار شناختی بیرونی و یادگیری موضوع های پیچیده در درس فیزیک بود. این پژوهش از جنبه هدف، کاربردی و از جنبه روش شناسی در زمره پژوهش های آزمایشی قرار دارد. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان منطقه پنج شهر تهران در سال تحصیلی 93- 1392 و نمونه پژوهش سی نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه پانزده نفره آزمایش و کنترل قرارداده شد. گروه آزمایش در معرض متغیر مستقل (طراحی آموزشی درس فیزیک بر اساس الگوی چهار مولفه ای) قرار گرفت و گروه کنترل با روش رایج آموزش دید. ابزار جمع آوری داده ها، مقیاس اندازه گیری نه درجه ای پاس، ون مرینبور و آدام (1994) بود که روایی صوری آن مورد تایید اساتید و متخصصان قرار گرفت و پایایی آن با روش بازآزمایی 0.85 به دست آمد. ابزار دیگر، آزمون محقق ساخته میزان یادگیری بود که متخصصان و استادان، روایی صوری آن را مشخص کردند و پایایی آن با استفاده از روش باز آزمایی 0.79 به دست آمد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش ها و نرم افزارهای آماری، نتایج پژوهش نشان داد که الگوی طراحی آموزشی چهار مولفه ای بر کاهش میزان بار شناختی بیرونی گروه آزمایش نسبت به گروه گواه تاثیر معنا داری دارد. همچنین یافته ها نشان داد که میزان یادگیری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل افزایش معناداری داشته است.