مجله علوم و فنون دریایی
سال:1389 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیرات تراکم و روش کشتار بر میزان استرس وارده و کیفیت گوشت ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio L.) بود. در این تحقیق ماهیان تحت دو تراکم کم و زیاد قرار گرفتند و با دو روش خفگی خارج از آب و غوطه وری در آب یخ کشتار گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد تراکم و دو روش مختلفِ کشتار بر مقادیر کورتیزول، گلوکز، لاکتات، منیزیم، کلر و کلسیم پلاسما تاثیر معنی داری داشتند (P<0.05) اما بر مقادیر پروتئین کل پلاسما بی تاثیر بودند .(P>0.05) طی دوره 72 ساعته نگه داری ماهیان در یخ، میانگین pH گوشت کپورهایی که خارج از آب خفه شدند به طور معنی دار کمتر از ماهیان غوطه ور شده در آب یخ بود .(P<0.05) جمود نعشی در ماهیان خفه شده خارج از آب 3 ساعت پس از مرگ کامل شد، درحالی که در ماهیان غوطه ور شده در آب یخ 36 ساعت پس از مرگ کامل گردید. میزان آب چک گوشت ماهیان غوطه ور شده در آب یخ کمتر از ماهیان خفه شده خارج از آب بود .(P<0.05) شاخص انکسار چشم در کلیه تیمارها طی 72 ساعت نگه داری در یخ روند افزایشی نشان داد و در ماهی های خفه شده خارج آب بیشتر از دیگر تیمارها بود. بعلاوه روش کشتار بر رنگ پوست و رنگ فیله ماهیان تاثیر معنی دار داشت .(P<0.05) نتایج این تحقیق نشان داد کشتار با روش غوطه وری در آب یخ استرس کمتری نسبت به روش خفگی خارج آب به ماهی ها تحمیل نموده و همچنین ماهیان کشته شده در آب یخ نسبت به ماهی های کشته شده به روش خفگی خارج کیفیت گوشت بهتری دارا بودند.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف هورمون گنادوتروپین انسانی و عصاره هیپوفیز کپور بر میزان تخم ریزی و تولید اسپرم، درصد لقاح، چشم زدگی و تخم گشایی در مولدین ماهی سوف معمولی Sander lucioperca (L.) پژوهش کنونی صورت گرفت. تیمارهای آزمایش برای مولدین ماده شامل سرم فیزیولوژی ) %0.9شاهد)، عصاره هیپوفیز به میزان 4 mg/kg BW، عصاره هیپوفیز به میزان 6 mg/kg BW، گنادوتروپین به میزان 400 IU/kg BW و گنادوتروپی700 IU/kg BW  بود. همچنین نصف مقادیر ذکر شده برای مولدین نر در نظر گرفته شد. مولدین ماده به طور میانگین 10 الی 20 ساعت و مولدین نر 28 الی 34 ساعت پس از تزریق نهایی تخم ریزی نمودند. از لحاظ درصد تخم ریزی و تولید اسپرم در مولدین تیمارهای مختلف آزمایش اختلاف معنی دار وجود داشت (p>0.05). نتایج حاصل از تحقیق کنونی نشان داد که پس از تزریق دوم هیچ کدام از مولدین ماده تیمار شاهد تخم ریزی نکردند و در تیمار های سوم (عصاره هیپوفیز کپور 6 mg/kg BW)، چهارم (گنادوتروپین انسانی 400 IU/kg BW) و پنجم (گنادوتروپین انسانی 700 IU/kg BW) مولدین بیشتری تخم ریزی نمودند (p<0.05). از لحاظ درصد تولید اسپرم نیز تیمار چهارم (گنادوتروپین انسانی 200 IU/kg BW) و پنجم (گنادوتروپین انسانی 350 IU/ kg BW) درصد بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشتند (P<0.05). از لحاظ شاخص های لقاح (درصد لقاح، درصد چشم زدگی و تخم گشایی) بین تیمارهای آزمایش با تخم ریزی طبیعی اختلاف معنی دار آماری وجود داشت (P<0.05). از لحاظ شاخص های لقاح تیمار پنجم (گنادوتروپین انسانی 700 IU/ kg BW) درصد مشابهی با تخم ریزی طبیعی نشان داد (P<0.05) و با سایر تیمارهای آزمایش اختلاف معنی دار آماری وجود داشت (P<0.05). با توجه به نتایج حاصل از پژوهش کنونی می توان گفت که هورمون گنادوتروپین انسانی به میزان700 IU/kg BW ،400 IU/kg BW  و عصاره هیپوفیز کپور به میزان 6 mg/kg BW جهت القا تخم ریزی در مولدین ماده و گنادوتروپین انسانی350 IU/kg BW  برای تولید اسپرم در مولدین نر ماهی سوف معمولی مناسب می باشند.

اثر جایگزینی آرد ماهی با کنجاله کلزا بر رشد، ترکیب لاشه و آمونیاک دفعی (NH3) ماهیان انگشت قد قزل آلا، در یک آزمایش 8 هفته ای بررسی شد. جیره های آزمایشی با پروتئین (40%) و انرژی (3320 کالری بر گرم انرژی قابل هضم) یکسان، دارای پنج سطح مختلف کنجاله کلزا، (صفر، 12، 24 ، 36 و 48 درصد) که به ترتیب جایگزین (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد) آرد ماهی جیره غذای شاهد شده بود، ساخته شد. تحقیق در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار برای هر تیمار با بچه ماهیان انگشت قد (15.2±2.3 گرم) انجام شد. 50 قطعه بچه ماهی به هر تکرار اختصاص یافت و در تانک های 250 لیتری توزیع شد. نتایج نشان داد که جایگزینی آرد ماهی با کنجاله کلزا تا سطح 75 در صد تاثیر منفی بر عملکرد رشد بچه ماهی ها نداشت. در حالی که جایگزینی کامل آرد ماهی منجر به کاهش معنی دار (p<0.05) تمامی پارامترهای رشد نسبت به سایر تیمارها گردید. ترکیب لاشه نیز تحت تاثیر سطح جایگزینی قرار گرفت، بطوری که جایگزینی کامل آرد ماهی با کنجاله کلزا افزایش معنی دار (p<0.05) ماده خشک و کاهش رطوبت را باعث گردید. همچنین جایگزینی آرد ماهی با کنجاله کلزا کاهش آمونیاک دفعی ماهیان را بدنبال داشت، فلذا کاهش اثرات محیطی پساب مزارع آبزی پروری را باعث گردید. بعلاوه راندمان اقتصادی تحت تاثیر سطح جایگزینی قرار داشت و بالاترین ارزش در سطح 75% جایگزینی بدست آمد. در مجموع نتایج نشان داد که کنجاله کلزا پتانسیل لازم برای جایگزینی تا 75 در صد آرد ماهی در جیره غذایی قزل آلا را دارد.

قزل آلای خال قرمز جمعیتی آسیب پذیر از ماهی آزاد دریای خزر بوده و در اغلب آبهای شیرین حوزه ایرانی دریای خزر انتشار دارد. بررسی رژیم غذایی این ماهی در پاییز 1387 روی 70 نمونه ماهی صید شده از رودخانه های الرم، آب سفید، کمردشت و دلیچایی صورت گرفت. ماهیان بررسی شده دارای وزن 28.61 تا (130.74± 79.5) 451.29 گرم، طول کل 142 تا 328 (216.9±39.0) میلی متر و سن 2 تا 6 (3.02±1.3) سال بوده اند. نتایج بررسی نشان داد که در منطقه مطالعاتی، میزان شاخص تهی بودن، شدت تغذیه و طول نسبی لوله گوارش این ماهی بترتیب صفر (0)، 3.186±2.162 و 0.86±0.1 می باشد. قزل آلا در این منطقه از طعمه های وسیعی شامل کرمهای راسته Rhynchobdellid (خانواده Glossiphoniidae) و راسته Lumbricina (خانواده Lumbricidae)، شکم پایان (خانوادهPhysidae )، دو بالان (خانواده هایChironomidae ،Tipulidae ،Simulidae ،Muscidae ،Formidae ،Ichneumonidae ،Colicoidae ، Tabanidae)، زیر راستهCoelifera ، یکروزه ها (خانواده های Baetidae و Heptagenidae)، راسته بال موداران (خانواده هایSericostomidae ، Hydropsichidae، Limnephilidae، Psychomyiidae وPhilopotamidae )، راسته پروانه ها (Lepidoptera)، راسته نیم بالان (خانواده Corixidae)، قاب بالان (خانواده هایHydrophilidae ، Dytiscidae،  Elmidaeو Elateridae)، راسته طیاره مانندها طیاره مانندها خانوادهAgronidae )، جور بالان (خانواده های Fulgoridae و Aphilidae)، راسته ناجورپایان (خانواده Gammaridae)، عنکبوت های آبی یا Arachnidae (خانواده Hygrobatidae) و همنوع خود تغذیه نموده است که شیرونومیده (%88.6)، سیمولیده (%60.0)، بتیده (%51.4) و تیپولیده (%50.0) بعنوان غذای اصلی، 13 گروه بعنوان غذای فرعی و سایر اقلام غذایی بصورت تصادفی مورد مصرف قرار گرفته اند. همچنین دو بالان حدود 91.52 و راسته قاب بالان حدود 6.42 درصد تعداد طعمه های مصرفی این ماهی را تشکیل داده اند.

جلبک سبز_آبی Cylindrospermopsis raciborskii گسترش وسیعی در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری دارد. این گونه در ماههای مرداد و شهریور به فراوانی در تالاب ساحلی انزلی مشاهده می شود. در این مطالعه تاثیر تناوبهای مختلف نوری در نرخ رشد C. raciborskii بررسی شده است. سلول های C. raciborskii از آب تالاب انزلی جداسازی و خالص سازی شد. نمونه ها تحت شرایط دمایی 2 25±، شدت نور 3000 لوکس و محیط کشت Z8-n در چهار تیمار با تناوبهای نوری متفاوت (8:16، 14:10، 10:14، Light/Dark 12:12) کشت شدند.ریسه ها طی 25 روز، بوسیله لام نئوبار شمارش شدند. سرعت رشد ویژه (m) و میزان تقسیم سلولی در روز (G) برای هر تیمار بدست آمد. بررسی های انجام شده نشان داد که C. raciborskii در تناوب نوری 12:12 با تراکم سلولی 5±106´8 سلول در میلی لیتر بیشترین میانگین تراکم سلولی و پس از آن تیمارهای 14:10، 10:14 و 8:16 با مقادیر 4±106´7، 2±106´4 و 9 ±106´2 سلول در میلی لیتر به ترتیب فراوانی کمتری داشتند. با توجه به اینکه این گونه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در ماههای گرم سال با طول روز بلندتر شکوفایی ایجاد می کند، افزایش رشد در تناوبهای 12:12 و 14:10 نیز می تواند موید این پدیده باشد. احتمالا رشد این سیانوباکتر تحت تاثیر عواملی مانند ذخیره نیتروژن، زمانی که دیگر گروه های جلبکی دچار کمبود نیترات هستند و قابلیت رشد در نور کم و دمای بالا قرار دارد.

در این مطالعه، تغییرات فصلی تجمع زیستی فلزات نیکل، کادمیم، مس و سرب در 13 گونه غالب جلبکی (3 گونه سبز، 4 گونه قهوه ای و 6 گونه قرمز) در سواحل استان بوشهر مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، نمونه های رسوب و جلبک در زمان حداقل جزر از 6 ایستگاه و در چهار فصل (پاییز و زمستان 1387، بهار و تابستان 1388)، جمع آوری گردیدند. پس از آماده سازی و هضم شیمیایی، با کمک دستگاه جذب اتمی میزان غلظت فلزات در نمونه ها اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد غلظت فلزات نیکل، کادمیم، مس و سرب در جلبکها و رسوبات سواحل بوشهر در مقایسه با سایر مناطق خلیج فارس نسبتا بالاتر می باشد. بطورکلی میزان تجمع فلزات در رسوبات و جلبکها در فصول سرد بیشتر از فصول گرم نشان داد و همچنین در طی این مطالعه مشخص گردید جلبکهای قرمز قابلیت بیشتری برای انعکاس تغییرات فصلی غلظت فلزات مورد اندازه گیری دارند.

توانایی ماهی در مقابله با تغییرات شوری محیط به طور گسترده ای در گونه های یوری هالین مورد بررسی قرار گرفته است. با این وجود پاسخ های گونه های استنوهالین ساکن آب شیرین به محیط های لب شور به خصوص در نواحی که آب لب شور بیش از آب شیرین در دسترس می باشد مورد توجه قرار گرفته است. کپور معمولی یک کاندیدای مناسب برای ارزیابی تغییرات در گونه های استنوهالین می باشد چون می تواند طیف نسبتا وسیعی از تغییرات شوری محیط را تحمل کند. برای ارزیابی ایمونولوکالیزاسیون Na+-K+ ATPase در آبشش کپور معمولی به افزایش شوری محیطی 90 ماهی کپور معمولی با میانگین وزن (986±0.36 گرم) به طور تصادفی به 6 گروه با شوری های 3، 6، 9، 12 و 15 گرم در لیتر و یک گروه کنترل تقسیم شدند. پس از 14 روز از آبشش نمونه گیری و در پارافرمالدهید 4% فیکس شدند. برای ارزیابی ایمونولوکالیزاسیون Na+-K+ ATPas از آنتی بادی مونوکلونال علیه تحت واحد a5 این پروتئین استفاده گردید. در گروه کنترل سلول های کلراید در اپی تلیوم تیغه ای و رشته ای مشاهده گردیدند ولی با افزایش شوری محیط از شوری 3 گرم در لیتر این سلول ها فقط در اپی تلیوم رشته ای مشاهده گردیدند و تعداد آنها هم افزایش معنی داری نشان داد (P<0.05).

در مطالعه حاضر با هدف شناسایی جمعیت های احتمالی و بررسی میزان تنوع ژنتیکی جمعیت های شیرماهی (Scomberomorus commerson) خلیج فارس از پنج جفت آغازگر میکروستلایتی (C83Sc, D61Sc, H96Sc, J43Sc, L42Sc) استفاده گردید. نمونه های شیر ماهی از سه ایستگاه بندر دیر، بندربوشهر و بندر چوئبده در آب های شمالی خلیج فارس جمع آوری گردید. جهت تعیین اختلاف ژنتیکی با استفاده از این پنج جایگاه از 115 نمونه شیرماهی استفاده گردید. واکنش PCR با تمام آغازگرها به خوبی انجام شد و تمامی پنج جایگاه در هر سه جمعیت چند شکل بودند. سه آلل اختصاصی در سه جایگاه برای جمعیت دیر و یک آلل اختصاصی در یک جایگاه برای جمعیت بوشهر بدست آمد. در بررسی تعادل هاردی - واینبرگ هر سه جمعیت در تمامی جایگاه های ژنی مورد بررسی خارج از تعادل بودند (P<0.001). اختلاف ژنتیکی توسط شاخص Fst برای تخمین ساختار ذخایر اندازه گیری گردید. بر اساس آزمون AMOVA کمترین میزان Fst=0.025 بین نمونه های دیر و بوشهر که دارای جریان ژنی 9.818 بود و بیش ترین میزان Fst=0.057 بین نمونه های دیر و چوئبده که دارای جریان ژنی 4.164 بود مشاهده گردید. نتایج حاکی از آن است که احتمالا یک جمعیت شیرماهی در ایستگاه های نمونه برداری شده وجود دارد و یک مدیریت یکپارچه شیلاتی - ژنتیکی برای استفاده پایدار از این منبع با ارزش لازم و ضروری است.

فرآیند ایجاد امواج داخلی و نحوه انتشار صوت هر کدام به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفته اند ولیکن چگونگی اثر امواج داخلی بر رفتار امواج صوتی از جمله مباحثی است که تاکنون در کشور مورد تحقیق قرار نگرفته است. محیطهای دریایی عمدتا دارای چینش چگالی هستند که معمولا به دو صورت پیوسته و پله ایی وجود دارند. ساختار لایه ایی در اقیانوسها و دریاها در روند انتشار امواج صوتی تاثیر می گذارند. به واسطه وجود مناطقی در حوزه های آبی ایران که دارای چینه بندی چگالی و امواج داخلی هستند و در این مناطق می توان از فرآیند انتشار صوت برای بسیاری از اهداف استفاده نمود، الزام تحقیق در خصوص برهمکنش این دو مطرح گردیده است. در این مقاله سعی شده که با استفاده از یک مدل ریاضی به بررسی اثر امواج داخلی بر انتشار امواج صوتی در زیر آب بپردازیم و اینکه این امواج به چه نحو انتشار صوت را تحت تاثیر قرار می دهند و تابع چه پارامترهایی می باشند. با استفاده از داده های دریاچه خزر، به محاسبه پارامترهایی نظیر سرعت صوت، فرکانس شناوری، واریانس جابه جایی، نسبت اغتشاشات حاصل شده در انتشار صوت بواسطه جابه جایی قائم و نیز سرعت افقی ذره، تابع فاز و دامنه، طیف فاز و طیف موج داخلی پرداخته ایم. در مدل، از تقریب سهموی برای معادله موج بهره جسته ایم تا چگالی طیف دامنه و نوسانات فاز موج صوتی تختی را محاسبه نماییم که از طریق میدان تصادفی موج داخلی در دریا منتشر می شود.از مقایسه نسبت اغتشاشات ایجاد شده در انتشار صوت بواسطه جابه جایی قائم و سرعت افقی ذره ملاحظه می کنیم که جابه جایی افقی بسیار کوچکتر از قائم است. همچنین مشاهده می کنیم که با افزایش عمق وکاهش فرکانس شناوری، عدد موج و نیز جابه جایی قائم افزایش چشمگیری دارند. بیشترین مقدار فرکانس شناوری و اغتشاشات ایجاد شده در انتشار صوت بواسطه جابه جایی قائم را در مناطق نزدیک به سطح می بینیم و این به دلیل وجود ترموکلاین میباشد و بالعکس در همین منطقه شاهد کمترین میزان جابه جایی قائم هستیم.