مجله علوم و فنون دریایی
سال:1389 | دوره:9 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

در این مطالعه سعی شده است تا علاوه بر بافت شناسی لوله های کلیوی بخش دفعی کلیه بچه ماهی هامور به عنوان یک ماهی استخوانی یوری هالین، محل حضور آنزیم Na+-K+ ATPase در سلول های یونوسیت این لوله ها با استفاده از روش مکان یابی ایمنیایی این آنزیم تعیین گردد. برای این منظور، نمونه های مورد نظر پس از تهیه در فیکساتیو بوئن فیکس شده و بعد از آبگیری در اتانول، پارافینه شدند. در مرحله بعدی از بلوک ها، برش هایی به ضخامت 5 میکرون تهیه شد و برای بافت شناسی از رنگ آمیزی های H&E و PAS استفاده شد. برای مطالعات ایمونوهیستوشیمی از آنتی بادی های اولیه (IgG5) و ثانویه (FITC) پس از انجام مراحل آماده سازی استفاده شد. به منظور مشاهده سلول های یونوسیت از میکروسکپ نوری فلوئورسانت با فیلترهای 490- 450 نانومتر استفاده شد. نتایج بافت شناسی نشان داد که نفرون ها متشکل از گلومرول، لوله های ادراری نزدیک، لوله های ادراری دور و لوله های جمع کننده می باشند. لوله های ادراری نزدیک بواسطه داشتن حاشیه مسواکی از سایر لوله ها قابل تمیز هستند. در مطالعات ایمونوهیستوشیمی، سلول های یونوسیت بواسطه داشتن مقادیر زیادی از آنزیم Na+-K+ ATPase  در غشا قاعده ای - جانبی خود قابل شناسایی هستند. نتایج این مطالعه نشان داد که آنزیم Na+-K+ ATPase در بخش قاعده ای- جانبی غشا سلولی یونوسیت های نفرون ها، بجز در گلومرول، حضور دارد. بنابراین در کلیه ماهی هامور معمولی(E. coioides) ، سلول های یونوسیت و به تبع آنها آنزیم Na+-K+ ATPase را می توان به روش ایمنیایی مکان یابی کرد.

هدف از انجام این تحقیق سنجش میزان غلظت فلزات سنگین کادمیم، سرب و نیکل در رسوبات و بافت های آبشش، کبد و عضله کفشک ماهی در سواحل استان خوزستان و بوشهر (بنادر هندیجان و دیلم) بود. این بررسی در چهار فصل بر روی سه گروه طولی متفاوت (20-15 سانتیمتر، 25-20 سانتیمتر و بیش از 25 سانتیمتر) از این گونه انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که میزان غلظت عناصر کادمیوم و نیکل در رسوبات هر دو منطقه نسبت به استاندارد های جهانی بالاتر است. اندازه گیری میزان فلزات سنگین در بافت های مختلف ماهی در گروه های طولی متفاوت و در فصول مختلف در هر دو منطقه بیانگر غلظت بیشتر فلز کادمیوم در بافت کبد و فلزات سرب و نیکل در بافت آبشش در مقایسه با بافت عضله بود. در بین این فلزات سنگین میزان غلظت کادمیوم و سرب در بافت عضله ماهی که از نظر مصرف برای انسان حائز اهمیت می باشد نسبت به بعضی استاندارد های جهانی مانند WHO، ITS و NHMCR بالاتر بود. میزان غلظت فلزات سنگین در گروه طولی بزرگتر از 25 سانتی متر بیش از سایر گروه ها و در فصل تابستان بیش از سایر فصول بوده و اختلاف معنی داری می باشد (P<0.05) به طور کلی، بندر هندیجان (بحرکان) در مقایسه با بندر دیلم به دلیل عوامل تاثیر گذار، غلظت بیشتری از فلزات سنگین را دارا می باشد.

از موجودات مهم در تالابها زئوپلانکتونها هستند که فاکتورهای فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی گوناگون روی فراوانی و پراکنش آنها تاثیر می گذارند. در این تحقیق، ارتباط بین زیست توده خشک و فراوانی زئوپلانکتونها با مهمترین پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب (از تابستان 1386 تا بهار 1387) در تالاب حنا واقع در شرق استان اصفهان بررسی گردید. نمونه برداری از سه منطقه بطور عمودی با استفاده از تورپلانکتون گیری (چشمه 140 میکرون، قطر 25 سانتی متر) انجام شد. نتایج نشان داد که متوسط زیست توده خشک و فراوانی زئوپلانکتونها در فصول مختلف اختلاف معنی داری دارد (p<0.05). زیست توده خشک زئوپلانکتونها در بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 0.26، 6.8،9.20 و 2.6 میلی گرم در مترمکعب برآورد شد در حالیکه فراوانی زئوپلانکتونها به ترتیب 9.99، 1.54،  6.149و 9.23 فرد در لیتر بود. از سویی دیگر پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب اختلاف معنی داری را در فصول گوناگون نشان داد (p<0.05) دامنه تغییرات دمای آب، اکسیژن محلول، pH، عمق سکشی دیسک، غلظت نیترات و فسفات به ترتیب 20.7-5.3 درجه سانتیگراد، 9.7-7.5 میلی گرم در لیتر، 118.9-96.9, 8.2-8.07 سانتیمتر، 5.3-1.2 میلی گرم در لیتر و 1.2-0.03 میلی گرم در لیتر بود. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون در طی فصول متفاوت نشان داد که میزان زیست توده خشک زئوپلانکتونهای تالاب حنا همبستگی معنی داری با دمای آب (P<0.01، r=0.78)،  pH(p<0.05، r=0.6) و فسفات (r=0.84 ،p<0.01)، دارد. علاوه بر این، فراوانی زئوپلانکتونها در فصول متفاوت با عمق رویت (r=0.64 ،p<0.05) و نیترات(r=-0.67 ،p<0.05)  همبستگی معنی داری را نشان داد.  

در این مطالعه ترکیبات شیمیایی بدن و اسیدهای چرب ماهی سفید خام، کباب شده و سرخ شده مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی بدن (پروتئین، چربی، خاکستر، رطوبت) با روش استاندارد و ترکیب اسیدهای چرب نمونه های ماهی پس از استخراج و استری کردن چربی نمونه ها با دستگاه گاز کروماتوگراف تعیین شد. بر اساس نتایج، سرخ کردن نسبت به دو تیمار دیگر باعث افزایش معناداری در میزان چربی کل گردید (p<0.05). رطوبت در ماهیان پخته شده کاهش معنادار و پروتئین افزایش معناداری نشان داد (p<0.05). در هیچ یک از نمونه ها تفاوت معناداری از نظر خاکستر مشاهده نشد (p<0.05). ترکیب اسیدهای چرب غیراشباع در هر دو روش پخت دچار تغییر شد، ولی این میزان در ماهی کباب شده کمتر بود. بین مقدار اسید لینولئیک (C18:2) نمونه های خام و کباب شده اختلاف معناداری مشاهده نشد (p<0.05). ولی این اسید چرب در نمونه های سرخ شده (680.2 gr/100 w.d.gr) به طور معناداری بیشتر از دو تیمار دیگر بود (p<0.05). میزان اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بلند (PUFA) در نمونه های سرخ شده به شکل معناداری افزایش یافت(p<0.05) . نسبت n3/n6 در ماهی خام (892.3) بیشتر از ماهی کباب شده (893.1) و ماهی سرخ شده (437.0) بود. بیشترین میزان مجموع EPA وDHA  در ماهی خام (2.512 gr/100 gr w.d.) و در بین نمونه های پخته شده، کمترین میزان در نمونه های سرخ شده (1.202 gr/10 gr w.d.) مشاهده شد. با توجه به اهمیت بالای EPA و DHA و نسبت n3/n6 و بالاتر بودن این مقادیر در نمونه های کباب شده، روش پخت کباب کردن ماهی سفید نسبت به سرخ کردن از ارجحیت بیشتری برخوردار است.

تالاب بامدژ از جمله تالاب های رودخانه ای و مهم استان خوزستان است که نقش مهمی را در تامین نیازهای زیستگاهی پرندگان ایفا می کند. عملکرد حفاظتی این تالاب با توجه به الگوهای مکانی کاربری های مجاور آن از یک سو و عدم استفاده منطقی از سرزمین از سوی دیگر در طی زمان به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات صورت گرفته در ساختار سیمای سرزمین در تالاب بامدژ و اراضی اطراف آن می باشد. در این پژوهش از تصاویر ماهواره ای سالهای 1368 و 1387 جهت تهیه نقشه پوشش اراضی منطقه استفاده گردید. به منظور تحلیل تغییرات صورت گرفته در الگوهای سرزمین از متریک های مساحت طبقه، تعداد لکه، درصد مساحت طبقه، نمایه بزرگترین لکه، میانگین اندازه لکه، نمایه شکل سیمای سرزمین و نمایه پراکندگی و مجاورت استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده ساختار سیمای سرزمین در محدوده مطالعاتی بر اثر تجزیه الگوهای پوشش سرزمین پیچیده تر و نامنظم تر گردیده است. دو کلاس منابع آبی و بیشه زارها به عنوان زیستگاه های با ارزش و برجسته بوم شناختی در منطقه به ترتیب با کاهش 35.4 و 30.1 درصدی در سطح کلاس، از شرایط مطلوبی برخوردار نبوده و درنتیجه باعث افت شرایط مطلوب زیستگاهی در منطقه شده است. همچنین افزایش %58.8 زمین های بایر نشان دهنده جایگزینی اراضی نامطلوب به جای اراضی مطلوب و ارزشمند (تالاب بامدژ و بیشه زارها و زمین های کشاورزی) می باشد.

القا تریپلوییدی در بسیاری از ماهیان تمام ماده به علت افزایش رشد و کیفیت بالاتر گوشت، واجد کاربرد اقتصادی است. در این ماهیان کاهش یا توقف روند تکامل گناد به واسطه عقیم شدن ماهیان و عدم ترشح هورمونهای جنسی باعث اثرات مثبت بر شاخصهای کیفی گوشت می گردد. در مطالعه حاضر، آنالیز تقریبی گوشت ماهیان تمام ماده تریپلوئید و دیپلوئید قزل آلای رنگین کمان در سال دوم پرورش با سنجش مقادیر رطوبت، ماده خشک، چربی، پروتئین، خاکستر و انرژی با استفاده از روش استاندارد AOAC, 2000 مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین شاخص رشد احشایی این ماهیان تعیین گردید. نتایج بررسی حاضر بیانگر تفاوت آنالیز تقریبی گوشت ماهیان تریپلوئید تمام ماده در ماههای آخر منتهی به بلوغ جنسی به واسطه عدم تکامل کامل گناد در این ماهیان نسبت به تیمار در حال بلوغ دیپلوئید در سال دوم پرورش بود. در انتهای دوره نمونه برداری میزان رطوبت در تیمار تریپلوئید به طور معنی داری کمتر و مقادیر پروتئین، چربی، انرژی، خاکستر و ماده خشک با توجه به مصرف آنها برای فرایندهای مرتبط با بلوغ در تیمار دیپلوئید به طور معنی داری کمتر بود (p<0.05). در نتیجه گیری کلی، برای پرورش دهندگانی که قصد ادامه پرورش این ماهی در اوزان بالاتر از سن بلوغ و عرضه ماهیان بزرگتر به بازار مصرف را دارند، پرورش ماهیان تریپلوئید تمام ماده نظر به عدم صرف مقادیر چربی و پروتئین ماهیچه برای فعالیت های مرتبط با بلوغ و در نتیجه ثابت ماندن کیفیت گوشت قابل توصیه می باشد.

نور مرئی بخش کوچکی از طیف گسترده امواج الکترومغناطیس را تشکیل می دهد. برای بررسی انتشار نور در محیط های مختلف، دو راه کلی وجود دارد که یکی از آنها مطالعه خواص فیزیکی نور و تغییرات آن در محیط مورد نظر است و دیگری حل معادلات منسوب به نور می باشد. در تحقیق حاضر برای بررسی انتشار نور در آب، راه دوم برگزیده شده است. برای این منظور، معادلات ماکسول که معادلات حاکم برکل امواج الکترومغناطیس هستند به کار گرفته شده اند. در این تحقیق یک باریکه نوری که فقط در یک راستا (راستای عمود بر آب) در آب دریا منتشر می شود، در نظر گرفته شده است. طول موج این تابه نوری 6000 آنگستروم می باشد. معادلات، به روش تفاضل محدود حل شده اند. برای این حل، یک برنامه کامپیوتری به زبان فرترن نوشته شده است.خروجی این برنامه، میدان الکتریکی می باشد. با داشتن میدان الکتریکی و با استفاده از رابطه I= e0E2 می توان شدت موج (بردار پوئین تینگ) را محاسبه نمود. نمودار تغییرات شدت موج بر حسب y نشان می دهد که شدت یک باریکه نوری در آب بسیار ناچیز است و به سرعت نیز صفر می شود.