مجله علوم و فنون دریایی
سال:1380 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:16

در این مطالعه، ساختار جمعیت میگوی سفید(Metapenaeus affinis) به عنوان یک گونه مهم تجاری در صید مشتاهای استان هرمزگان از تاریخ 77.12.15 تا تاریخ 78.8.30 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشانگر وجود همبستگی زیاد بین طول و وزن میگوی سفید (r≥0/97)  و برخورداری آن از رشدی همگون است. بر مبنای تجزیه و تحلیل گروههای طولی، متغیر رشدK برای میگوی سفید نر و ماده بترتیب 1.3 و 1.4 در سال و متغیر رشد ∞L برای دو جنس مذکور بترتیب 31.5 میلیمترو 39.5 میلیمتر محاسبه شد. حداکثر طول پیش بینی شده جنس نر، 31.13 میلیمتر و جنس ماده 40.76 میلیمتر به دست آمد. مقادیر ضریب شاخص رشد(Ǿ) در میگوی نر 7.24 و در میگوی ماده 7.61 محاسبه گردید که با مقادیر محاسبه شده در سایر نقاط خلیج فارس تقارن دارد.بررسی نسبت جنسی نشان داد این نسبت بجز در اسفند و اردیبهشت ماه، در سایر ماههای نمونه برداری بسیار کمتر از 1 و تعداد میگوهای ماده بسیار بیشتر از میگوهای نر بود. طول سر سینه در نمونه هایی با 50 درصد بلوغ (LM50) در میگوی ماده 25.4 میلیمتر به دست آمد. وضعیت مراحل باروری تخمدانها حاکی از این بود که در اغلب ماههای نمونه برداری میگوهای بالغ و نابالغ در صید مشتاها دیده می شوند و تعداد ماده های آماده تخمریزی (مرحله 4 باروری) در اسفند و فروردین ماه به حداکثر می رسد.

در تحقیق حاضر پارامترهای رشد ماهی ماهور معمولی هرمزگان با استفاده از حلقه های رشد سنگ گوش براورد شد. نمونه های لازم به طور ماهانه از محلهای تخلیه صید سنتی و شناورهای صنعتی جمع آوری گردید. از 469 نمونه، سن 329 ماهی از روی مقاطع سنگ گوش براورد شد. پارامترهای رشد معادله فون بر تالانفی، برای این گونه به قرار زیر به دست آمد. کل جمعیت:  L∞=111,323  ,  K=0,167  , t1=-0,427جنس ماده:      L∞=106,137  , K=0,177  , t1=-0,45جنس نر:      L∞=116,967  ,  K=0,107  , t1=-4,659 احتمالا علت کوچکتر بودن ضریب رشد در نرها در مقایسه با ماده ها، به دو جنسی بودن پیش مادگی آنها، بزرگتر بودنL∞  براورد شده در تحقیق حاضر نسبت به نتایج به دست آمده در کویت و به تفاوتهای جمعیتی گونه یا شرایط بوم شناسی مناطق مورد بررسی مرتبط می باشد.رابطه وزن  (Tl.) (W)برای کل جمعیت و به تفکیک جنس، به صورت زیر به دست آمد وهر سه مورد به رشد نسبتا ایزومتریک در این گونه اشاره دارند: کل جمعیت: 3.213  W=6×10-6 Tl.جنس ماده:  3.246  W=6×10-6 Tl.جنس نر:     3.006  W=6×10-5 Tl.

پراکنش پاروپایان در سال 1375 در 18 نیم خط عمود بر ساحل و 80 ایستگاه نمونه برداری در حوضه جنوبی دریای خزر بررسی شد و 3 زیر راستهCalanoida, Cyclopoida وHarpacticoida شناسایی شد. راستهCalanoida جمعیت اصلی راسته پاروپایان را تشکیل داده و به طور معمول بیش از 90 درصد جمعیت آنها مربوط به این زیر راسته بوده است. در این بررسی، پاروپایان جمعیت غالب زئوپلانکتونهای دریا را تشکیل می دادند. درفصلهای بهار، پاییز و زمستان، پاروپایان در شکل گیری زی توده زئوپلانکتونهای دریا، دارای نقش اصلی بوده اند اما در فصل تابستان، علاوه بر پاروپایان سایر گونه های زئوپلانکتونی نیز در جمعیت کل زئوپلانکتونها تاثیر داشته اند. به احتمال زیاد، در فصل تابستان به دلیل افزایش درجه حرارت و ورود مواد آلی از رودخانه ها، سایر گونه ها در نواحی ساحلی رشد کرده و موجب افزایش جمعیت زئوپلانکتونها شدند. جمعیت پاروپایان در فصلهای بهار و تابستان به ترتیب بین 1949- 16996 و 6902- 15032 عدد در متر مکعب نوسان داشته و در فصلهای پاییز و زمستان بترتیب بین 9724- 32940 و 13335- 2956 عدد در متر مکعب بوده است. پاروپایان در لایه های مختلف آب تا اعماق بیش از 100 متر نیز انتشار داشته و بیشترین فراوانی آنها در لایه های سطحی (10 و 20 متر) بوده است.

در این تحقیق غلظت و نوسانات کادمیوم و سرب در بافتهای مختلف چند گونه ماهی با عادات غذایی متفاوت در پایین دست رودخانه هراز مطالعه گردید. نمونه های ماهی به کمک شوک دهنده برقی صید شدند. پس از زیست سنجی از ماهیان صید شده، غلظت فلزات سرب و کادمیوم در نمونه هایی از بافتهای آبشش، ماهیچه، امعا و احشا به کمک روش جذب اتمی تعیین گردید. نتایج تحلیل شده با آزمونهایF و ANOVA، بیانگر حداقل میزان کادمیوم (ppm 0.096) در امعا و احشای ماهی نابالغ سفید رودخانه ای(Leusiscos cephalus) و حداکثر (ppm 16.96) در آبشش ماهی بالغ سفید رودخانه ای بود؛ همچنین حداقل میزان سرب (ppm 1.1) در امعا و احشاء ماهی سفید بالغ رودخانه ای و حداکثر (85.85ppm) در آبشش ماهی بالغ خیاطه(Alburnus bipuncatatus) مشاهده شد. میزان جذب و تجمع سرب و کادمیوم در بافتهای مختلف ماهیان متفاوت و معنی دار بود؛ همچنین بین میانگینهای غلظت سرب و کادمیوم در شش گونه مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود نداشت اما بین ماهیان بالغ و نابالغ در جذب و تجمع عناصر اختلاف معنی داری مشاهده نگردید.

بیهوشی در آبزیان از جنبه های مختلف، مانند جابجایی، حمل و نقل، خارج کردن ماهی از تور، خونگیری، سنجش زیستی، توزین، تخم کشی، اسپرم گیری و جراحیهای کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. برای ایجاد بیهوشی در ماهیان خاویاری ازون برون(Acipenser stallatus) و تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) از داروهای گزلازین هیدروکلراید و کتامین هیدروکلراید به روش تزریق در سیاهرگ وریدی استفاده شد. در این آزمایشها مشخص شد با تزریق 10 میلی گرم بر کیلوگرم از محلول کتامین هیدروکلراید به ازای یک کیلوگرم وزن بدن، سرعت بیهوشی 2 دقیقه و طول مدت زمان بیهوشی 30 تا 60 دقیقه بوده است. همچنین با تزریق 10 و 11 میلی گرم بر کیلوگرم از محلول گزلازین هیدرو کلراید با مقدار20mg/ml  ماده موثره به ازای هر کیلو وزن بدن، سرعت بیهوشی در حدود 3 دقیقه و طول مدت زمان بیهوشی بین 40 الی 120 دقیقه برای مولدان ماهیان خاویاری ثبت گردید.برای تعیین میزان استرس ایجاد شده به وسیله داروهای بیهوشی، از تغییرات سطوح گلوکز پلاسما و کورتیزول در غلظتهای مختلف گزلازین هیدروکلراید، کتامین هیدروکلراید، برای ایجاد بیهوشی در بچه تاسماهیان ایرانی استفاده گردید. تجزیه و تحلیل نهایی داده ها مبین آن است که داروهای بیهوشی کتامین و رامپون می توانند به عنوان یک عامل استرس زا درماهی معرفی شوند.

در این تحقیق تاثیر سم دیازینون و دو شوینده آنیونی بر گونه ماهی سفید (Rutilus frisii kutum) به صورت انفرادی و مخلوط در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. ابتدا میزان LC50 سم دیازینون بر روی این ماهی محاسبه گردید که 0.34 میلی گرم در لیتر به دست آمد. سپس تاثیر انفرادی دو شوینده آنیونی (شامل مایع ظرفشویی و پودر لباسشویی دستی) مورد بررسی قرار گرفت. میزان LC50 مایع ظرفشویی و پودر لباسشویی بترتیب 4.69 و 12.24 میلی گرم در لیتر تعیین شد. پس از کسب میزان LC50 انفرادی آلاینده ها، تاثیر مخلوط سم دیازینون، مایع ظرفشویی و همچنین مخلوط سم دیازینون و پودر لباسشویی بر ماهی سفید مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد میزان LC50 سم دیازینون با مایع ظرفشویی و سم دیازینون با پودر لباسشویی بر ماهی سفید بترتیب 7.28 و 0.9 میلی گرم در لیتر می باشد. به طور کلی نتایج نشان دهنده فزونی تاثیر مخلوط سم و شوینده در مقایسه با تاثیر انفرادی هر یک از آنها بر این گونه ماهی بود. بنابراین غلظت بسیار کمتری از آنها ممکن است به مرگ این ماهی منجر شود.

در سال 1376 به مدت 6 ماه از مناطق مختلف تالاب گمیشان واقع در 35 کیلومتری شمال غرب شهرستان گرگان از آب و رسوب نمونه برداری به عمل آمد. محور عمده مطالعه بررسی هیدروکربنهایی بود که به صورت احتمالی ناشی از نشت طبیعی رگه های نفت خام و گاز بود و بخشهایی از اکوسیستم را مورد تهدید طبیعی قرار می داد. محدوده نمونه برداری از دهانه تالاب تا نوار مرزی ایران با کشور ترکمنستان بود. مطالعات در 9 ترانسکت انجام شد. پس از آماده سازی نمونه ها، به کمک دستگاه IR و روشهای استاندارد، اندازه گیری THC انجام شد. هیچ نوع همبستگی در هیدروکربن آب و رسوبات در هیچ سطحی و برای هیچ مدلی اعم از خطی، درجه دوم، درجه سوم، لجستیک و نمایی دیده نشد. ضمناً در حدود اطمینان 95% تفاوت معنی دار بین مقادیر هیدروکربن موجود در آب و رسوب در هیچ یک از فصول وجود نداشت اما با آزمون خوشه ای به روش سلسله مراتبی این آلودگی در 3 تراز مشخص قابل تفکیک بود.پیش فرض هایی برای وجود گل فشان طبیعی در بستر شمالی تالاب وجود داشت زیرا تنها در آن ناحیه، مقادیر هیدروکربن موجود در بستر مقدار قابل توجهی رانشان می داد. شایان ذکر است گونه هایی با ارزش اقتصادی ماهیان کلمه R.r.caspicus و سوفS.lucioperca تا حدودی در معرض این آلودگی قرار دارند. البته آسیب پذیری گونه هایی مانند سوزن ماهی دریای خزر S.nigrolineatus و ماهی غیر بومی سه خارهG.aculeatus را نباید از یاد برد زیرا آنها به واسطه حضور دائم و تمایلات حرکتی کمتر در ترازهای اول و دوم آلودگی در حاشیه تالاب، بیش از سایر گونه ها در معرض هیدروکربن قرار دارند.

در این بررسی، کاریوتایپ ماهیان حاصل از دورگه گیری بین ماهی سفید Rutilus frisii kutum ماده و ماهی کپور علفخوار (آمور) Ctenopharyngodon idella نر، به منظور بررسی چگونگی توارث کروموزومهای والدین در ماهیان حاصل از این دورگه گیری (F1) با استفاده از روش له کردن بافت تهیه شد.با بررسی 63 پلاک متافازی به دست آمده از 14 عدد ماهی، تعداد کروموزومها و تعداد بازوهای کروموزومی این ماهیان 50 =2n و 84=NF تعیین گردید. در کاریوتایپ تهیه شده از این ماهیان 7 جفت کروموزوم متاسانتریک، 10 جفت کروموزوم ساب متاسانتریک و 8 جفت کروموزوم ساب تلوسانتریک و اکروسانتریک (7m+10Sm+8St-a) وجود دارد. بزرگترین کروموزوم در این ماهیان یک جفت کروموزوم اکروسانتریک می باشد. یکسان بودن تعداد کروموزومهای ماهیان حاصل از دو رگه گیری و یکسان بودن تقریبی کاریوتایپ ماهیان حاصل از دو رگه گیری با ماهی سفید (8m+10Sm+7St-a) ، همچنین وجود یک جفت کروموزوم اکروسانتریک بزرگ در کاریوتایپ ماهی سفید و ماهیان حاصل از دو رگه گیری به عنوان کروموزومهای شاخص این ماهیان بر این امر دلالت دارد که ماهیان مورد آزمایش از لحاظ تعداد و نوع کروموزومها شبیه ماهی سفید می باشند. باتوجه به ماده بودن ماهی سفید والد در این دو رگه گیری، وقوع پدیده ژینوژنز (تولید رگه خالص مادری) در بررسی مذکور و ژینوژنز ماهیان مورد آزمایش محتمل است.